TVP Historia Wtorek, 11.04.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - feldmarszałek Keitel przedstawił Hitlerowi "Fall Weiss" - plan ataku na Polskę; 1967 - zlikwidowano Teatr Rapsodyczny (założony w konspiracji przez m. in. Karola Wojtyłę); 1968 - z Rady Państwa ustąpił Jerzy Zawieyski; 1990 - uchwałą Sejmu zlikwidowano cenzurę; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 28 (SERIA III ODC. 2) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Hanna Węsierska Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Katrin Buhring, Peter Wolf, Mathias Gall, Maria Dębska, Magdalena Smalara, Marcin Korcz Przed podjęciem misji polegającej na podszywaniu się pod niemiecką arystokratkę, Marysia postanawia odwiedzić Zosię, która jest już w zaawansowanej w ciąży. Podczas wizyty, Irka z Lesiem stoją na czatach przed budynkiem. Po chwili okazuje się, że niemiecki oddział przeszukuje kolejne kamienice. W ostatnim momencie kobietom udaje się uciec. Kamil wraz z oddziałem spadochroniarzy ląduje na terenie Polski. Ma tajną misję do przeprowadzenia ale o jego powrocie nie może wiedzieć nikt poza dowództwem. W jednym z konspiracyjnych mieszkań przypadkowo wpada na niego Ewka, nie może jednak powiedzieć o tym przyjaciółkom. Witek w fabryce w Radomiu nadal oczekuje przybycia tajemniczego gościa. 08:30 HISTORIA POLSKI - SMOLEŃSKI LOT Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Sieradzka Scenariusz: Monika Sieradzka Zdjęcia: Adam Fręśko Film "Smoleński lot" to zapis osobistego dramatu osób, które straciły w katastrofie swoich bliskich. Relacjonując skutki, jakie wywołała ta tragedia, skupiamy się na historii jednej z rodzin, dotkniętej zarówno przez zbrodnię katyńską, jak i katastrofę smoleńską. Ekipa TVP podróżuje z bohaterami do miejsc, w których rozegrały się te tragiczne wydarzenia. Tym samym przypominamy coś, co często ginie w gorącej atmosferze debaty o smoleńskiej tragedii - główny cel podróży prezydenta RP wraz z delegacją, którym było upamiętnienie ofiar stalinowskiej zbrodni na cmentarzu wojskowym w katyńskim lesie. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Tomasz Dedek, Artur Dziurman, Piotr Grabowski, Rafał Mohr, Dorota Chotecka, Anna Wesołowska, Andrzej Warcaba, Wojciech Leśniak, Robert Talarczyk, Antoni Gryzik, Bogdan Kalus Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 10:35 KLĄTWA GÓRY. ŚLADAMI PIERWSZYCH ZDOBYWCÓW Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2022 Reżyseria: Dariusz Załuski, Oswald Rodrigo - Pereira Janek Lenczowski, wnuk Jakuba Bujaka, jednego z polskich himalaistów, rusza w Himalaje, by zrozumieć lepiej pasję dziadka i jego towarzyszy, którzy w 1939 r. wyruszyli do Azji, by zdobyć Nanda Devi East, jeden z najwyższych szczytów świata. Celem wyprawy Janka jest ponowne zdobycie szczytu, na który dotarli Polacy w 1939 r. W czasie dojścia do bazy okazuje się, że w rejonie Nanda Devi East pod lawiną zginęło ośmiu alpinistów, uczestników międzynarodowej wyprawy. Mimo że w związku z tym wyprawa wisi na włosku, w końcu udaje się założyć bazę pod Nanda Devi i rozpocząć niebywale trudną wspinaczkę. Po trzech tygodniach szczyt zostaje zdobyty przez część grupy. Dodatkowym niespodziewanym sukcesem wyprawy jest odnalezienie miejsca bazy sprzed 80 lat oraz głazu z pięknie wyrytym napisem: "P. W. H. 1939 - Polska Wyprawa Himalajska 1939". Film opowiada o Janku i jego mamie, która ostatni raz widziała swego ojca, mając cztery lata. Przede wszystkim przedstawia jednak polskich himalaistów z lat 30. , wyjaśnia genezę pomysłu zdobycia szczytu, opowiada o długich przygotowaniach. Pierwszym, który rzucił hasło podboju Himalajów przez Polskich taterników, był Adam Karpiński, ojciec Jacka twórcy pierwszego przenośnego komputera. Powołał on do życia Komisję Himalajską, do której weszli również znany polarnik Stefan Bernardzikiewicz oraz właśnie Jakub Bujak. Od 1936 roku polscy taternicy zdobywali doświadczenie górskie w Alpach, Andach, a wreszcie na Kaukazie, co pozwoliło myśleć o himalajskich olbrzymach. Początkowym celem był szczyt K2, jednak mimo intensywnych starań dyplomatycznych pozwolenia nie udało się uzyskać. Nagrodą za kilkuletnie starania była zgoda na wyprawę na dziewiczy szczyt w Himalajach Garhwalu Nanda Devi East (7434 m). Polski rekord wysokości ustanowiony w 1939 r. został pobity dopiero w 1960 r. wejściem na Noszak. 11:45 SPÓR O HISTORIĘ - PAKT HITLER - STALIN Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller(Prowadzący) , 23 sierpnia 1939 r. w Moskwie zawarty został pakt o nieagresji między Niemcami i Związkiem Sowieckim, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow lub Hitler - Stalin. W tajnej części układu podzielono Polskę między sygnatariuszy układu. Prowadzone wcześniej przez kilka tygodni rokowania brytyjsko - francuskie ze Związkiem Sowieckim, które miały zapobiec wojnie, zakończyły się fiaskiem. Hitler i Stalin zignorowali oba mocarstwa. 1 września Niemcy zaatakowały Polskę. 17 września, wypełniając zobowiązania moskiewskiego paktu, agresji dokonał Związek Sowiecki. Lata współpracy obu państw osiągnęły apogeum, czego wyrazem była wytyczona jeszcze w tym samym roku granica przyjaźni między obu państwami. Porządek wersalski runął w gruzy. 12:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - SONGI POKOJU I WOLNOŚCI Magazyn, 27 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Telewizje w demokracjach ludowych lubowały się w zachodnich pieśniarzach, broniących wolności w USA albo w Irlandii. Na festiwalach sopockich śpiewali, jak będą zmieniać świat. Organizatorzy nie mieli powodów do obaw. Te protest songi dalekim łukiem omijały prawa człowieka w Europie Wschodniej. Pete Seeger w Moskwie, Dean Reed w Lipsku, Paul Robeson w Pradze! Antyzachodnich bardów witano tu z otwartymi ramionami. Antykomunistom - przeciwnie, zamykano dostęp do estrady. 14:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - FRYDERYK II, KRÓL PRUS (FRDRIC II) Film dokumentalny, 92 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Fryderyk II, król Prus, był estetą, kochającym architekturę i ogrody, fanatykiem muzyki, kompozytorem, niespełnionym poetą, ale jednocześnie oświeconym despotą i królem filozofem. W życiu uczuciowym bardziej pociągał go Adonis niż piękna Wenus. Jego pałac w Sanssouci, który sam zaprojektował, odzwierciedla złożony charakter króla. Mając ogromną władzę, wywoływał strach. Z armii pruskiej uczynił wzór do naśladowania dla generałów z innych krajów ówczesnej Europy. Po śmierci nadano mu przydomek Wielki, uznając jego wielkie zasługi dla wzmocnienia państwa, poszerzenia granic i uczynienia z Prus piątej potęgi w Europie. 15:35 POGARDA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Reżyseria: Maria Dłużewska, Joanna Lichocka Bohaterami filmu są rodziny ofiar tragedii smoleńskiej: Ewa Kochanowska, Ewa Błasik, Małgorzata Wypych, Magdalena Pietrzak - Merta, Andrzej Melak i Jacek Świat. Nagroda Wolności Słowa Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich za "odważne, pełne dramatycznego wyrazu zmierzenie się z wewnątrzpolskim konfliktem po katastrofie smoleńskiej - zdokumentalizowanie go i postawienie szeregu ważnych pytań dotyczących współczesnej kondycji narodu polskiego"; nagroda przyznawana jest za "publikacje w obronie demokracji i praworządności, demaskujące nadużycia władzy, korupcję oraz naruszanie praw obywatelskich i praw człowieka" 17:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 29 (SERIA III ODC. 3) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Hanna Węsierska Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Katrin Buhring, Peter Wolf, Mathias Gall, Maria Dębska, Magdalena Smalara, Marcin Korcz Marysia rozpoczyna swoją akcję we Lwowie. Zatrzymuje się w hotelu Grand, gdzie umawia się z wysokim rangą oficerem SS. Podczas kolacji z Niemcem lokalny oddział podziemia przeprowadza akcję, dzięki której Marysia uwiarygadnia swoją fałszywą tożsamość. Irkę coraz bardziej męczy jej bezczynność. Jako jedyna z dziewczyn nie ma misji do wykonania. Dowództwo powierza jej zadanie w Instytucie Żywienia. Kamil spotyka się z Aloszą na cmentarzu. Tożsamość szpiega jest dla niego wielkim zaskoczeniem. 19:00 HISTORIA POLSKI - OPRAWCY Z KATYNIA - OPRAWCY Z KATYNIA CZ. 1 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Cédric Tourbe, Cedric Tourbe, Cedric Tourbe Scenariusz: Olivia Gomolinski, Cédric Tourbe, Olivia Gamolinski W 1940 r. Związek Radziecki zarządził egzekucję 22.000 polskich jeńców wojennych, z czego 4.500 zamordowano w lesie katyńskim w Rosji. Film dokumentalny "Oprawcy z Katynia" opowiada po raz pierwszy historię masakry w Katyniu przedstawioną z punktu widzenia obu stron: ofiar i sprawców. W niezwykle szczegółowy sposób reżyser Cedric Tourbe pokazuje, jak doszło do tej zbrodni przeciwko ludzkości i przybliża mechanizmy funkcjonowania państwa sowieckiego oraz tajnej policji NKWD. 21:55 MUROWANICA I JEJ PIERWSZY GOSPODARZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2021 Reżyseria: Monika Skwirtniańska Scenariusz: Monika Skwirtniańska W 1922 roku, pierwszym dyrektorem Muzeum Tatrzańskiego im. dr. Tytusa Chałbińskiego zostaje Juliusz Zborowski i będzie piastował to stanowisko przez kolejne 43 lata. Biografia Juliusza Zborowskiego, znakomitego lingwisty, etnografa, miłośnika i badacza Podtatrza i jego kultury, autora pierwszych nagrań fonograficznych muzyki góralskiej, Słownika gwary Zakopanego i okolic nierozerwalnie związana jest z Muzeum Tatrzańskim i na odwrót. Muzeum, założone w 1888 roku z inicjatywy, pochodzących głównie z Warszawy, należących do grona uczniów i wielbicieli doktora Tytusa Chałubińskiego, przedstawicieli różnych zawodów, znających Zakopane i jego mieszkańców z letnich pobytów pod Tatrami, swój największy rozwój zawdzięcza Juliuszowi Zborowskiemu. To za jego czasów Muzeum pozyskało najwięcej eksponatów, w większości były to przekazane lub kupione kolekcje od właścicieli prywatnych, stało się także placówką naukowo - badawczą. Gazdą Tatr nazywa Zborowskiego w swoim poemacie Stanisław Nędza - Kubiniec. Utwór pisany w trakcie okupacji ma podkreślić m.in. zasługi Juliusza Zborowskiego w ratowaniu muzealnych zbiorów, a także zabezpieczaniu powierzonych mu kolekcji przez inne instytucje i osoby prywatne. 22:50 JACKIE (JACKIE) Dramat biograficzny, 95 min, Francja/Hongkong/USA/Chile 2016 Reżyseria: Pablo Larrain Scenariusz: Noah Oppenheim Aktorzy: Natalie Portman, Peter Sarsgaard, Greta Gerwing, Billy Crudup, John Hurt Film otrzymał trzy nominacje do nagrody Oscara: za najlepszą rolę pierwszoplanową dla Natalie Portman oraz za muzykę i kostiumy. Fabuła koncentruje się wokól przeżyć Jacqueline Bouvier Kennedy bezpośrednio po zamachu w 1963 roku na jej męża, Johna F. Kennedy'ego, 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Kiedy mąż Jackie zostaje wybrany na prezydenta, ona ma 34 lata. Zachwyca urodą, elegancją i wspaniałym stylem. Szybko staje się jedną z najbardziej znanych kobiet na świecie. Bajkowe życie rozpada się jednak jak domek z kart 22 listopada 1963 roku. Podczas wyborczej podróży do Dallas, John F. Kennedy ginie od kul zamachowca. Próby ratowania postrzelonego prezydenta nie przyniosły rezultatu. Umiera w szpitalu na stole operacyjnym. Pogrążona w żałobie Jacqueline, na pokładzie Air Force One, powraca do Waszyngtonu. Mierząc się z tragedią, postanawia kontynuować dzieło męża. O przeżyciach i cierpieniu Jackie widz dowiaduje się z wywiadu przeprowadzonego z wdową. Rozmowa toczy się nie tylko na temat historycznej spuścizny jej męża. W filmie została również pokazana rola szwagra Jackie, Roberta F. Kennedy'ego, który po zamachu mocno ją wspiera, dzieli z nią ból i żal po stracie męża. Pomaga w długich przygotowaniach do państwowego pogrzebu, opiekuje się rodziną, próbuje ulżyć dzieciom pogrążonym w smutku po stracie ojca. W tym trudnym czasie Jackie cierpi na bezsenność, jest pod wpływem środków uspokajających. Targają nią wyrzuty sumienia, że nie zrobiła nic, by ochronić męża. Miała nawet myśli samobójcze. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Aktorzy: Tomasz Dedek, Artur Dziurman, Piotr Grabowski, Rafał Mohr, Dorota Chotecka, Anna Wesołowska, Andrzej Warcaba, Wojciech Leśniak, Robert Talarczyk, Antoni Gryzik, Bogdan Kalus Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MONTGOMERY Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Bernardowi Law Montgomery' emu - kontrowersyjnemu dowódcy brytyjskiemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.