TVP Historia Piątek, 14.04.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 966 - Mieszko I przyjął chrzest; 1966 - inauguracja w Gnieźnie obchodów Millenium; 1722 - odkryto Wyspę Wielkanocną; 1912 - zatonięcie Titanica; 1930 - śmierć (podobno samobójcza...) Włodzimierza Majakowskiego; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 31 (SERIA III ODC. 5) Serial wojenny, 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Józef Pawłowski, Maria Dębska, Marcin Korcz, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Sebastian Jasnoch, Magdalena Czerwińska, Magdalena Smalara W mieszkaniu Marysi ukrywa się jej siostra Zoja. Irka z Ewką przebywają tu w charakterze służących. Niezapowiedzianie w mieszkaniu Marysi pojawia się Martin von Shitz. Kobiety ukrywają ciężarną Zoję w szafie. Gestapowiec zabiera Marysię do swojej siedziby, celem wyjaśnienia sprawy skradzionych z lwowskiego Instytutu szczepionek. Podczas rozmowy na zapleczu antykwariatu, Kruk zabrania Kamilowi kontaktowania się z Aloszą. Dowództwo uważa, że może ona przekazywać fałszywe informacje. Do tajnego laboratorium Wolfgang kieruje młodego Niemca. Jest to Hans Rosner z Fridrich Wilhelms - Universitat. Będzie on pomagał Leonowi przy konstruowaniu nowej broni. Doktor Andrzej wchodzi na teren getta jako pracownik lwowskiego Instytutu. Wolfgang, nie informując o tym swoich przełożonych, spotyka się z Aloszą. Żąda od agentki, by się uwiarygodniła. Musi mu kogoś wystawić. Leokadia zleca Ewce nowe zadanie. Dziewczyna ma zbliżyć się do Leona po to, by go sprawdzić. 08:05 JAK ZBUDOWANO NOWĄ WARSZAWĘ? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Geremek Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści, i władza komunistyczna chcieli stworzyć nowe miasto - stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni. 08:40 HISTORIA POLSKI - LAS KATYŃSKI (LAS KATYŃSKI) Film dokumentalny, 53 min, Polska/Francja 1990 Scenariusz i reżyseria: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Adamczak, Witold Stok Opracowanie muzyczne: Danuta Zankowska Ten dokument powstał z inspiracji Andrzeja Wajdy. Marcel Łoziński przypomina w nim o zbrodni dokonanej przez NKWD w Katyniu w 1940 roku. Opowiada o zamordowaniu kilku tysięcy polskich oficerów i policjantów internowanych w ZSRR we wrześniu 1939 roku. Odsłania próby ukrycia prawdy o tym zbrodniczym czynie, przypisywanym przez Rosjan Niemcom. Swoją opowieść buduje Łoziński z relacji ludzi, którzy przebywali w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, skąd Polaków wywieziono do lasów katyńskich na śmierć, oraz tych, którzy z tragedią zetknęli się bezpośrednio. Ich wypowiedzi wplata w obrazy podróży, a właściwie pielgrzymki grupy członków Rodziny Katyńskiej jadących wreszcie oddać swym bliskim - po półwieczu - ostatnią posługę. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 10:20 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 10:55 SPRAWY HONOROWE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Bradke Scenariusz: Marcin Bradke Zdjęcia: Marcin Wenzel, Jerzy Szota, Robert Sitek, Artur Stroiński Muzyka: Konstancja Kochaniec Prowadzący: Juliusz Woźny Pojedynki, czasem zwane sprawami honorowymi, są stare jak ludzkość. Odnajdujemy ich ślady w starobabilońskim Gilgameszu, w dawnej Helladzie i w Rzymie, a także w tekstach średniowiecznych. Trwały niemal do połowy XX stulecia, o czym świadczą akta sądowe, pamiętniki i literatura piękna. Ponoć po dziś dzień bogate snoby wędrują do jednego z państw Ameryki Południowej, w którym nadal można dochodzić swych praw za pomocą szpady lub pistoletu. Film opowiada o genezie i historii pojedynków, o związanych z nimi obyczajach, kodeksach honorowych, broni, którą się posługiwano oraz o przebiegu wybranych na przestrzeni wieków zmagań. Porusza także temat turniejów rycerskich i tak zwanych "sądów bożych", będących również swoistą formą pojedynków. Jest to także opowieść o znanych "pojedynkowiczach" ich osiągnięciach i sławie. Film składa się z kilku części (opowieści) połączonych osobą narratora. W tę rolę wciela się historyk sztuki Juliusz Woźny, rzecznik Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu. Występują również znani bronioznawcy, archeolodzy, historycy, historycy literatury i sztuki. Za graficzne filmowe przerywniki dzielące opowieść na poszczególne części oraz za stronę scenograficzną odpowiada artysta plastyk Michał Hrisulidis, profesor wrocławskiej ASP, a jednocześnie znany scenograf teatralny i filmowy. 12:15 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 1/7 - PLAC NAPOLEONA Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Marta Chodorowska, Zofia Tomaszewska - Charewicz, Wojciech Solarz, Krzysztof Stroiński, Anna Dereszowska, Borys Szyc, Jakub Mazurek, Cezary Morawski, Katarzyna Gniewkowska Siedmioodcinkowy serial osadzony w realiach II wojny światowej, którego reżyserem jest Waldemar Krzystek, zdobywca w 2008 r. Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za kinową wersję "Małej Moskwy". "Sprawiedliwi" to opowieść o Polakach ratujących Żydów w czasie wojny, ale także o miłości, przyjaźni, o zasadach, których nigdy się nie łamie, nawet w sytuacji, gdy stawką jest życie. Główną bohaterką jest młoda pielęgniarka Basia, działająca w Komitecie im. Konrada Żegoty, odznaczona po wojnie za uratowanie żydowskich dzieci. Akcja serialu rozpoczyna się w Warszawie w 1938 r. Do Ministerstwa Komunikacji podąża w wielkim pośpiechu objuczony rysunkami inżynier Stefan Kowalski (Wojciech Solarz). Zaaferowany wpada przypadkowo na ulicy na śliczną dziewczynę Basię (Marta Chodorowska), która pomaga mu zbierać porozrzucane projekty i nawet odprowadza go pod ministerstwo. Okazuje się, że Stefan jest już spóźniony na ważne spotkanie u ministra Piaseckiego w sprawie budowy warszawskiego metra. Pierwszą stacją zaprojektowaną w najdrobniejszych szczegółach przez młodego inżyniera z pracowni prof. Kaniewskiego (Jan Englert) jest Plac Napoleona. Zachwycona Basia nie może uwierzyć, że Warszawa wkrótce wzbogaci się o metro. Do 1973 roku powstanie aż 6 linii stołecznej kolei podziemnej. Rozpoczęto już wstępne prace budowlane, a projektem jest zainteresowany sam prezydent Starzyński. Metro ma ruszyć 1 sierpnia 1944 r. Wybucha wojna. Podchorąży Kowalski wraz ze swymi ludźmi spotyka w lesie pielęgniarkę Basię, opatrującą rannych żołnierzy. Od razu rozpoznaje sympatyczną i ładną dziewczynę, na którą natknął się w drodze do ministerstwa, i która już wtedy wpadła mu w oko. Pomaga jej odtransportować rannych do prowizorycznego szpitala, zorganizowanego w szkole w Treblince. Wkrótce zamierza wyruszyć z oddziałem do stolicy, by walczyć. Kiedy dowiaduje się, że Warszawa skapitulowała, rozwiązuje swój skromny oddział i rozkazuje żołnierzom wracać do domu. W Treblince poznaje żydowskiego krawca, który szyje mu garnitur. Stefan postanawia niebawem jechać do domu, do rodziców. Żegna się z Basią, obiecując, że na pewno ją odwiedzi. Akcja przenosi się do Łodzi, 70 lat później. Blisko 90 - letnia Barbara (Zofia Tomaszewska - Charewicz) ma być odznaczona medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", przyznawanym przez izraelski Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem, co wiąże się z wyjazdem do Izraela. Niechętny dalekiej podróży matki jest jej syn Marcin (Krzysztof Stroiński). 13:15 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 1 EPIR (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 1 EPIRUS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dennis Wells, Johannes Backes Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. Odcinki: - Epir; - Południowe Wybrzeże i Attyka; - Tesalia; - Saloniki i Chalkidiki; - Macedonia Wschodnia i Tracja. 14:20 MÓJ TITANIC (TITANIC AND ME) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Wyjątkowa opowieść o jednej z najsłynniejszych katastrof w historii przybliżająca losy tych, którzy budowali, pracowali i podróżowali na Titanicu. Zatonięcie statku w 1912 roku dotknęło tysiące rodzin od Belfastu po Glasgow, od Liverpoolu po Southampton, od Wielkiej Brytanii po Stany Zjednoczone przez Francję, Niemcy i Rosję. Historie ocalałych, ofiar czy ratujących rozbitków to opowieści o stracie, miłości, triumfie i tragedii. Zostały one w tym filmie przekazane przez potomków osób dotkniętych katastrofą. 15:25 MULIER FORTIS. KOBIETA MĘŻNA Film dokumentalny, 68 min, Polska, 2022 Reżyseria: Adam Kraśnicki, Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki, Adam Kraśnicki Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Sławomir Chudowski, Piotr Wacławik Wykonawcy: Piotr Warszawski, Piotr Warszawski Próba portretu Zofii Kossak - Szatkowskiej (primo voto Szczuckiej), osoby o której sąsiedzi z Górek Wielkich mówili: ona miała światło w oczach. To rzecz o kobiecie zdumiewającej osobowości twórczej, dynamizmu życiowego, odwagi cywilnej, także głębokiej wiary i patriotyzmu. Zasadniczą osią filmu jest swoiste odkrywanie osobowości i dzieła życia Zofii Kossak - Szatkowskiej, postaci absolutnie ważnej dla tożsamości współczesnego Polaka z początku XXI wieku. Film w swej narracji pragnie zwrócić uwagę na dwa wymiary jej życia - duchowy i praktyczny. Są nimi: fakty biografii wpisane w kontekst historyczny, m.in. współpraca z Wandą Krahelską - Filipowicz w Żegocie, uhonorowana przez Izrael w 1982 roku tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, okupacyjną działalność dla Delegatury Rządu Emigracyjnego na Kraj i służba w konspiracji harcerskiej. Późniejsza gehenna: Pawiaka i KL Auschwitz (1943 - 1944), wreszcie jej osobisty udział w Powstaniu Warszawskim. Osobny wątek filmu, postrzegany w wymiarze duchowym, osobistym to sekwencja trudnej, wymuszonej emigracji (1945 - 1957) w Anglii (Kornwalia - farma w Trossell), potem ponowny powrót do Górek Wielkich i zmaganie się z rzeczywistością PRL - u - m.in. sygnatariuszka Listu 34, konsekwencje odmowy Nagrody Państwowej 1966 r. i wspieranie religijnego charakteru obchodów Millenium. Film jest też (w warstwie komentarza i prezentowanych opinii) próbą ideowego kontrapunktu dla lansowanej obecnie wizji nowoczesnego feminizmu i postaw hedonizmu - hołdujących aktywność koncentrującą się na indywidualizmie i realizacji wyłącznie własnych celów, redukowaniu wartości i tradycji narodowych. 16:35 WOJOWNICY CZASU - POWSTAŃCZA RAPSODIA, CZYLI OLSZYNKA GROCHOWSKA 1831 Cykl reportaży, 30 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Rozpoczęte w noc listopadową 1830 roku powstanie było kolejnym po insurekcji kościuszkowskiej zrywem skierowanym przeciwko rosyjskiemu okupantowi. Wyrzucenie z Warszawy Rosjan poskutkowało rozpoczęciem regularnej wojny polsko - rosyjskiej, a jedną z najkrwawszych jej starć była rozegrana w mroźne dni lutego 1831 roku bitwa pod Olszynką Grochowską, gdzie polska armia dowodzona przez gen. Józefa Chłopickiego przeciwstawiła się skutecznie rosyjskiemu korpusowi feldmarszałka Dybicza. 17:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 32 (SERIA III ODC. 6) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Vanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Marcin Ko, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Maria Dębska, Sebastian Jasnoch, Magdalena Smalara Andrzej w szpitalu na terenie getta przekazuje Rosenbaunowi 511 szczepionek. Mężczyzna daje Andrzejowi listę osób, które ma zaszczepić. Informuje go o masowych zgonach z głodu. Przed kawiarnią Wolfgang wręcza Aloszy paszport z nowym zdjęciem i tożsamością. W zamian żąda wystawienia Brodzkiego. W laboratorium Hans przed wysoko postawionymi oficjelami prezentuje prototyp przetwornika obrazu. Leon nie zgadza się z nim, uważa że tak skonstruowana bomba, byłaby zbyt duża. Leon w swoim apartamencie przyłapuje Ewkę na przetrząsaniu jego biurka. Wyjawia kobiecie, że broń, którą robi dla Niemców, mają przejąć nasi. Przekazuje też dla dowództwa szyfr o Szczęsnym. Alosza w kawiarni zastawia pułapkę na Kamila. 18:30 KSIĄŻĘ Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2000 Scenariusz: Andrzej Baczyński, Tadeusz Szyma Zdjęcia: Marian Bobrowski Wykonawcy: Ojciec Święty Jan Paweł II, ks. kard. Franciszek Macharski, ks. kard. Andrzej Maria Deskur, ks. abp Marian Jaworski, ks. Mieczysław Maliński Film dokumentalny poświęcony sylwetce Adama Stefana Sapiehy, wywodzącego się ze znanego w historii Polski rodu arystokratycznego, w latach 1911 - 1951 arcybiskupa krakowskiego, a w latach 1946 - 1951 kardynała, faktycznego przywódcy narodu i Kościoła w Polsce podczas II wojny światowej, uznawanego przez papieża Jana Pawła II za jego osobistego patrona. 19:45 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - OD POPIELA DO PIASTA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Mariusz Gala, Paweł Załuska Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Przyjęło się, że chrzest Mieszka I w 966 roku wyznacza datę początkową państwa polskiego. Jednak zręby naszego państwa powstały wcześniej. Najstarsza znana nam kronika mówi o trzech poprzednikach Mieszka I. Czy to znaczy, że dzieje Polski piastowskiej zaczęły się trzy generacje wstecz? Ten opis początków dynastii, która założyła Polskę, powstał niemal 120 lat po śmierci Mieszka I. Jego autor nie podpisał się pod swoim dziełem. Kronikarza tego nazwano Gallem Anonimem, bo przypuszczano, że pochodził z Galii. Z najnowszych badań wynika, że raczej był rodem z Wenecji. Przybył do nas z Węgier w orszaku Bolesława Krzywoustego, który zlecił mu napisanie historii swojej piastowskiej dynastii. Dziejopis nie przekazał żadnych innych informacji o przodkach Mieszka I ani o czasach, w których żyli. Dziś te okryte tajemnicą czasy budzą wielką ciekawość: co faktycznie działo się w czasach, gdy czczono u nas "bałwany", gdzie, kiedy i jak Piastowie mogli dojść do władzy? Tym tropem za naukowcami będą podążać widzowie filmu. 20:50 TEATR HISTORII - "SĘDZIOWIE" Felieton, 15 min, Polska, 2022 Prowadzący: Mikołaj Mirowski W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do spektaklu według dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Sędziowie" /2007/w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, publicysta; FINA, red. nacz. kwartalnika Pleograf) będzie Maryla Zielińska (teatrolog, autorka biografii Jerzego Grzegorzewskiego). Do napisania "Sędziów" skłoniła Stanisława Wyspiańskiego notka przeczytana w kronikach sądowych. O ile wiadomość o zamordowaniu wiejskiej dziewczyny przez syna karczmarza była przedstawiona zaledwie jako sucha informacja, o tyle autor dramatu rozbudował ją i wzmocnił dramaturgicznie, czyniąc z niej dramat godny antycznej tragedii. Rzecz dzieje się w żydowskiej karczmie w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX w. Stary Żyd Samuel ma dwóch synów: starszego Natana - gwałtownika i kombinatora, oraz Joasa - małego skrzypka, delikatnego, pobożnego, będącego uosobieniem mądrości i dobra. W wyniku splotu wydarzeń, będących skutkiem chciwości Samuela i niemoralnego postępowania Natana, dochodzi do gwałtownych napięć. Starszy syn z premedytacją prowokuje sytuację, której ofiarą pada uwiedziona przez niego młoda kobieta. Reżyser spektaklu, Jerzy Grzegorzewski - postać legendarna - stworzył wizję sceniczną, w której można odnaleźć elementy innego dramatu Wyspiańskiego, "Wesela". Takie skojarzenie przywołuje już samo miejsce akcji, ale Grzegorzewski idzie dalej; w tle słychać także odgłosy wiejskiej zabawy dochodzące z rozśpiewanej i roztańczonej, nieodległej bronowickiej chaty. Wewnątrz karczmy Samuela panuje jednak nastrój dramatu osamotnienia i niezrozumienia wobec tragedii, do jakiej tam dochodzi, bowiem śmierć jednej osoby pociąga sobą kolejną ofiarę. Nieszczęsny los stawia więcej pytań niż daje odpowiedzi, skłania też do zwrócenia się ku Bogu, bo po ludzku nie sposób zrozumieć biegu zdarzeń. Grzegorzewski w swoim wystawieniu uwypukla metafizykę zawartą przez Wyspiańskiego w "Sędziach", stawia na religijną wymowę dramatu i kontrastuje postaci z bohaterami "Wesela" - biernymi, powierzchownymi i bezrefleksyjnymi. 21:05 SĘDZIOWIE Spektakl teatralny, 59 min, Polska, 1974 Autor: Stanisław Wyspiański Reżyseria: Konrad Swinarski Scenariusz: Konrad Swinarski Zdjęcia: Edward Kłosiński Aktorzy: Wiktor Sadecki, Roman Burkot, Jerzy Trela, Elżbieta Karkoszka, Jerzy Radziwiłowicz, Jerzy Nowak, Bolesław Smela, Krzysztof Litwin, Krystyna Feldman, Ewa Ziętek Sfilmowana wersja dramatu Stanisława Wyspiańskiego - dzieło Konrada Swinarskiego uhonorowano Nagrodą Główną w kategorii filmów telewizyjnych oraz nagrodą za muzykę dla Stanisława Radwana na FPFF w Gdańsku w 1974 r. Tragedia Wyspiańskiego, której osnową było prawdziwe zdarzenie, odnotowane w XIX - wiecznych kronikach sądowych, wielokrotnie gościła na polskich scenach. Do najsłynniejszych współczesnych inscenizacji należała propozycja Konrada Swinarskiego, który przed sfilmowaniem dramatu wystawił "Sędziów" w Starym Teatrze w Krakowie. Stary Żyd Samuel ma dwóch synów. Pierworodny Natan pomaga ojcu w prowadzeniu karczmy, a po kryjomu zajmuje się dostarczaniem dziewcząt handlarzowi żywym towarem. Młodszy Joas, dziecko dobre, wrażliwe i natchnione mądrością, jest największą dumą i miłością ojca. Trzynastoletni chłopiec uczy się gry na skrzypcach, przyjaźni się z urlopowanym żołnierzem, często bywającym w karczmie. U Samuela pracuje posługaczka Jewdocha, córka pustelnika zwanego przez wszystkich Dziadem, którego przed laty karczmarz pozbawił podstępnie majątku i wtrącił do więzienia. Dziad nieoczekiwanie zjawia się w karczmie, grozi właścicielowi ujawnieniem jego nieczystych interesów. Jewdocha rozpoznaje w starym włóczędze ojca, opowiada mu swe dzieje od momentu, gdy karczmarz ją przygarnął. Przyznaje się też ojcu do swojego związku z Natanem, który uwiódł służącą, a później skłonił pohańbioną do dzieciobójstwa, aby uniknąć skandalu. Dziad przysięga, że zemści się za krzywdę swoją i córki na synach Samuela. Karczmarz i Natan postanawiają zabić Jewdochę, jedynego świadka swoich dawnych występków. Z premedytacją planują nową zbrodnię, zamierzając zrzucić winę na urlopnika. Gdy żołnierz zjawia się w karczmie, Natan podsuwa mu pistolet, a potem prowokuje bójkę. Pada strzał, ranna Jewdocha umiera. Przerażony żołnierz ucieka, alarmuje żandarmerię. Do wioski zjeżdżają sędziowie. Odbywa się rozprawa przeciwko Natanowi, oskarżonemu o handel żywym towarem i zabójstwo. Jednak w efekcie zabiegów Samuela za winnego morderstwa zostaje uznany żołnierz. W obronie przyjaciela występuje mały Joas. Odkrycie prawdziwego oblicza uwielbianego ojca jest dla niego takim wstrząsem, że wrażliwy chłopiec umiera. Samuel rozpacza nad ciałem syna. W milczeniu mijają go sędziowie, bezradni wobec bólu ojca i boskich wyroków. 22:15 DYNASTIA TUDORÓW III - ODC. 7/8 (THE TUDORS III, EP. 7) Serial historyczny, 50 min, USA/Kanada/Irlandia, 2008 Reżyseria: Jeremy Podeswa Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Anglia staje w obliczu zagrożenia ze strony Francji i Hiszpanii, które zawarły sojusz. Henryk, chcąc umocnić królestwo, zgadza się na ślub z Anną, niemiecką protestancką księżniczką... 23:10 TRAPERZY, KTÓRZY ZBUDOWALI AMERYKĘ - ODC. 1/4 (MEN WHO BUILT AMERICA, THE FRONTIERSMEN) Serial dokumentalny, 79 min, USA, 2018 Reżyseria: John Ealer, Johnny Saint - Ours Na tysiącach mil surowej, nieujarzmionej ziemi ludzie innego pokroju niż ojcowie założyciele Ameryki toczyli swoją rewolucję. Przez ponad 70 lat parli w nieznane w nadziei, że ta wielka kraina kryje skarb, który stanie się ich udziałem, jeśli przeżyją. Ich marzeniem było przekształcenie puszczy w kraj Stany Zjednoczone Ameryki. Serial "Traperzy, którzy zbudowali Amerykę" opowiada o formatywnym okresie historii Stanów Zjednoczonych - od czasów wojny o niepodległość do kalifornijskiej gorączki złota, jednocześnie w fabularyzowanych fragmentach przybliżając losy najbardziej ikonicznych postaci: Daniela Boone ' a, Lewisa i Clarka, Davy ' ego Crocketta, Tecumseha i Andrew Jacksona. Narratorem serialu jest Campbell Scott, reżyserem John Ealer, a producentem wykonawczym Leonardo DiCaprio. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 01:35 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MUSSOLINI Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Benito Mussoliniemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.