TVP Historia Sobota, 15.04.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 KWIETNIA. ODC. 533 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1874 - wystawa impresjonistów w Paryżu; 1945 - ukazał się pierwszy numer "Przekroju"; 1970 - sejm PRL skorygował postanowienia KK - upatrywano w tym narzędzie walki z politycznymi przeciwnikami; 1978 - pogrzeb Kazimierza Wierzyńskiego na Powązkach; 07:10 NAJPIĘKNIEJSZE WYSPY ŚWIATA - CZĘŚĆ 5. WYSPY PRZYBRZEŻNE (WORLD’S GREATEST ISLANDS 5. NEARSHORE ISLANDS) Cykl dokumentalny, 49 min, USA, 2018 Reżyseria: Martin Baker W piątej części serii poznamy wyspy, które są specyficzne z powodu swojego położenia. Leżą bardzo blisko brzegu kontynentu. 08:05 WOJOWNICY CZASU - SZWEDZKA KATASTROFA, PRUSY 1656 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Jedną z najbardziej krwawych wojen toczonych na polskich ziemiach i jednym z najbardziej niszczycielskich konfliktów nowoczesnej Europy był tak zwany potop szwedzki z lat 1655 - 1660. Wszędzie tam, dokąd dotarły szwedzkie oddziały, miały miejsce grabieże i mordy na niespotykaną dotąd skalę. W Prusach Szwedzi doszczętnie zniszczyli 60 procent dóbr królewskich oraz wymordowali nawet 70 procent ludności. Odwet miał jednak nastąpić... W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "wojownicy czasu". 09:30 W PUSTYNI I W PUSZCZY - ODC. 1 - PORWANIE Miniserial przygodowy, 50 min, Polska 1973 Autor: Henryk Sienkiewicz Scenariusz i reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Monika Rosca, Tomasz Mędrzak, Stanisław Jasiukiewicz, Jerzy Kamas, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Zygmunt Maciejewski, Ahmed Marei, Ahmad Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki i inni Ekranizacja jednej z najpoczytniejszych powieści Henryka Sienkiewicza, która powstała w roku 1911 i była ostatnim ukończonym dziełem pisarza. O tym kto był pierwowzorem Nel oraz inżyniera Tarkowskiego, a także Stasia Tarkowskiego krążą różne opowieści. Czy którąś z tych historii pisarz wykorzystał w swej powieści? Próby sfilmowania "W pustyni i w puszczy" podejmowali przed wojną Amerykanie, a także Włosi i Niemcy. Jednak przewidując duże trudności, wycofali się przed rozpoczęciem zdjęć. Film Władysława Ślesickiego jest wierną adaptacją powieści. Wprowadzone przez reżysera zmiany są nieliczne i polegają głównie na skondensowaniu akcji. Odtwórców ról Stasia i Nel wybrano spośród blisko 7 tysięcy dziewcząt i chłopców. Nel zagrała Monika Rosca, wówczas ośmioletnia uczennica szkoły muzycznej. W roli Stasia wystąpił urodzony w roku 1955 Tomasz Mędrzak, wtedy uczeń IV klasy liceum. Film realizowano - z przerwami - blisko trzy lata. W Egipcie kręcono plenery kairskie, w Bułgarii powstały kulminacyjne sceny I części filmu - zabicie lwa i Beduinów, sceny ze słoniem, natomiast w Sudanie - II część filmu. Meę i Kalego zagrali amatorzy z Sudanu, a epizodyczną rolę piastunki Nel, panny Oliver - Stefania Mędrzakowa, matka Tomasza. W roli Saby wystąpiły dwa płowe dogi - Łoś i Apacz. Treserem obu psów był płk Franciszek Szydełko, który wcześniej przygotowywał filmowego Szarika z "Czterech pancernych". Poczciwym słoniem Kingiem, zamiast powieściowego słonia afrykańskiego, był łagodny słoń indyjski z bułgarskiego cyrku. Wykorzystano też wiele cennych rekwizytów - m.in. dziewiętnastowieczny sztucer i egzemplarz "Pana Tadeusza" wydany w Paryżu w połowie XIX stulecia. Druga połowa XIX w. , Afryka w okresie powstania Mahdiego, przywódcy plemion mahometańskich. Nel Rawlison i Staś Tarkowski, dzieci inżynierów pracujących przy budowie Kanału Sueskiego, zostają uprowadzone w odwecie za uwięzienie przez Anglików siostry Mahdiego. Mają być zawiezione do jego siedziby. Ojcowie organizują pościg, ale burza piaskowa uniemożliwia im szybkie odnalezienie dzieci. Odnajduje je natomiast wierny pies, Saba, który pozostanie z nimi już do końca wędrówki. Karawana porywaczy może poruszać się tylko nocą, gdyż brzegi Nilu są pilnie strzeżone. Powoli zaczyna brakować żywności i wody. Do porywaczy dociera tymczasem wieść o upadku Chartumu i śmierci generała Gordona, dowódcy angielskiego garnizonu. Od tej chwili droga do obozu stoi przed nimi otworem. Ale na miejscu Mahdi decyduje się odesłać Stasia i Nel do męża swojej siostry, Ismaila. Dzieci nigdy tam nie dotrą. Przeżyją natomiast setki niezwykłych i niebezpiecznych przygód. 10:30 WIDOKI Z RAJU. KULTURA OGRODOWA W ŚWIECIE ISLAMU - ODC. 5. ARABIA. W POSZUKIWANIU ZIELONEJ PRZYSZŁOŚCI (A GLIMPSE OF PARADISE - GARDEN CULTURE IN THE ISLAMIC WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Veronika Hofer Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny. Podróż po świecie islamu rozpoczyna się w ogrodach Imperium Perskiego, obejmuje zielone oazy na subkontynencie indyjskim, w Afryce Północnej i południowej Hiszpanii, a kończy refleksją o przyszłości w państwach Zatoki Perskiej. Ogrody są wehikułem do poznania i zrozumienia całego obszaru kulturowego w jego odrębności. Dokument skierowany jest do odbiorców zainteresowanych podróżami i kulturą, ale także do tych, którzy chcą poznać rejony o coraz większym znaczeniu na świecie, ich historię i kulturę. 11:35 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 1 EPIR (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 1 EPIRUS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dennis Wells, Johannes Backes Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. Odcinki: - Epir; - Południowe Wybrzeże i Attyka; - Tesalia; - Saloniki i Chalkidiki; - Macedonia Wschodnia i Tracja. 12:40 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 3 ISEO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność ze szczególnym powiązaniem z jeziorem. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: miejsca, w którym spotykają się środowiska alpejskie i śródziemnomorskie. Wyjątkowy widok z helikoptera na niezwykłe cechy terenu od alpejskich szczytów po płaską równinę doliny rzeki Pad. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Odwiedzamy osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie: autentyczne i nieoczekiwane. Towarzyszymy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; spotykamy mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odc. 3. Iseo to malownicze włoskie jezioro, położone w centralnej części Alp, na zachodzie regionu Lombardia i na skraju doliny Val Camonica. Otoczone górami, klifami, winnicami i zamkami średniowiecznymi, jest niezwykle urokliwe, ale mimo swoich walorów, wciąż mało znane wśród turystów zagranicznych, od zawsze pozostaje w cieniu popularnych jezior włoskich: Como i Garda. Dookoła jeziora Iseo są takie widoki, że gdzie nie spojrzycie, tam jest pięknie, dlatego to raj dla fanów uroczych krajobrazów i fotografów. Przy dobrej widoczności warto wspiąć się na którąś z gór w pobliżu jeziora, gdyż z wysokości roztacza się przepiękny widok na taflę Iseo i okoliczne tereny. 14:10 BAZA LUDZI UMARŁYCH Dramat, 105 min, Polska, 1959 Reżyseria: Czesław Petelski Scenariusz: Marek Hłasko Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Adam Walaciński Aktorzy: Zygmunt Kęstowicz, Emil Karewicz, Teresa Iżewska, Leon Niemczyk, Aleksander Fogiel, Tadeusz Łomnicki, Roman Kłosowski, Adam Kwiatkowski, Juliusz Grabowski, Roman Hubczenko, Tadeusz Kosudarski, Włodzimierz Kwaskowski, Józef Łodyński, Mieczysław Łoza, Stanisław Milski Adaptacja noweli Marka Hłaski "Następny do raju" (inny tytuł: "Głupcy wierzą w poranek"). Nazwisko pisarza nie znalazło się jednak w czołówce. Przyczyną była optymistyczna, choć niepozbawiona goryczy pointa filmu. Hłasko opowiadał się natomiast za pesymistyczną, niedającą bohaterom żadnej nadziei. Nie przeszkodziło to wszakże cenzurze na blisko półtora roku wycofać utwór z dystrybucji, mimo że pod wieloma względami przypominał realizowane kilka lat wcześniej produkcyjniaki. Przewyższał je jednak zdecydowanie nie tylko pod względem psychologicznej głębi, lecz także scenografii (liczne pochwały krytyki dla Wojciecha Krzysztofiaka), kostiumów, charakteryzacji i wreszcie aktorstwa. Recenzenci wyróżnili zwłaszcza kreacje Leona Niemczyka (Dziewiątka) i Tadeusza Łomnickiego (Partyzant), choć trudno znaleźć w filmie Petelskiego role zdecydowanie "puszczone". Próżno też szukać w "Bazie..." etycznych uproszczeń i socrealistycznej tendencyjności. Nie ma tu bohaterów jednoznacznie złych i jednoznacznie dobrych. Nikt też nie przechodzi budującej przemiany od ciemnego typa do przodownika pracy. Wszyscy są "przyczernieni", pozbawieni cienia idealizmu, niewolni od cynizmu. Osaczeni przez bezwyjściową sytuację, niemal co dzień stając oko w oko ze śmiercią, starają się żyć zgodnie z własnym kodeksem honorowym. Wolni od złudzeń i skrupułów, są zarazem zdolni do autentycznego bohaterstwa. Wszystko to sprawia, że mimo upływu lat utwór Czesława Petelskiego wytrzymał próbę czasu. Metaforyczno - naturalistyczna poetyka "Bazy..." wciąż może frapować, a to, co dawniej szokowało, dziś raczej wzrusza i skłania do refleksji. Akcja filmu toczy się w bazie transportu drewna w Bieszczadach. Na odludziu, w fatalnych warunkach sanitarnych pracują wyrokowcy i życiowi wykolejeńcy. Należyte wykonywanie obowiązków nieustannie utrudniają im braki samochodów, warsztatów, części oraz wiszące wciąż nad głowami widmo śmierci. Nic dziwnego więc, że nikomu nie zależy na pracy, wszystkim zaś - na możliwie rychłej ucieczce. Nie jest to wszakże takie proste. Tym bardziej że do bazy przybywa niejaki Zabawa - mechanik i aktywista partyjny. Ma on za zadanie zmobilizować ludzi do większego wysiłku, bez czego niemożliwe jest wykonanie planu. 16:30 BORNEO - PRASTARY RAJ NA ZIEMI (BORNEO: EARTH'S ANCIENT ISLE) Film dokumentalny, 49 min, Austria, 2019 Reżyseria: Matt Hamilton Film dokumentalny o Wyspie Borneo, gdzie przez większość roku panuje tropikalna aura. Spójne światło słoneczne, ciepło i deszcz stworzyły krainę pełną dziwacznych gatunków i niezwykłych ekosystemów. Są tu najwyższe na świecie drzewa tropikalne, najcięższe nadrzewne zwierzęta i najmniejsze niedźwiedzie. Borneo wciąż zaskakuje nowymi odkryciami. Film przedstawia zjawiska nigdy wcześniej nieudokumentowane. Historia Borneo to historia wody. Wyspa jest izolowana przez ciepłe morza tropikalne, a ciągłe opady deszczu padające przez miliony lat spowodowały intensywną rywalizację o życie. W górach Borneo rośliny mięsożerne używają kropel deszczu, by złapać zdobycz. W lasach deszczowych ogromne samce orangutanów wzywają rywali do walki. Na wybrzeżu roi się od meduz. Ale w jaskiniach Borneo i wokół nich konkurencja o pożywienie jest największa. O zmroku, gdy setki tysięcy nietoperzy opuszczają jaskinię, są ścigane przez drapieżne ptaki. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - GUŁAG Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Tuż po pokonaniu przewrotu i obaleniu caratu bolszewicy rozpoczęli rządy terroru. Powstawał system obozów koncentracyjnych i obozów pracy przymusowej. Niewolnicza praca milionów ludzi w kopalniach, kamieniołomach, na budowie kolei i przy wyrębie lasu wspierała gospodarkę Związku Sowieckiego. Byli wśród nich zarówno przestępcy kryminalni, jak i osoby zesłane z powodów politycznych. Nie brakowało osadzonych bez powodu. Trafiali tu także obywatele innych krajów, miedzy innymi Polacy. Główny Zarząd Obozów, po rosyjsku Gławnoje Uprawlenie Łagieriej - instytucja powołana do tworzenia i kierowania siecią obozów dał temu nieludzkiemu systemowi represji nazwę Gułag. Kwestie do poruszenia w dyskusji: kiedy bolszewicy przystąpili do budowy systemu obozów pracy przymusowej? Czy mieli jakiś wzorzec? Kto trafiał do obozów? System sądownictwa; jak odbywały się procesy? Czy w ogóle były; na jakim poziomie zapadały wyroki? Pomysł na wykorzystanie niewolniczej pracy milionów ludzi do budowy potęgi Związku Sowieckiego. Gułag - hasło wzbudzające grozę. Gdzie znajdowały się obozy? NEP - jak wykorzystano pracę niewolniczą? Warunki panujące w obozach. Kobiety i dzieci - odbieranie matkom dzieci; przestępstwa seksualne. Czy świat wiedział o Gułagu? Kiedy zaczęły dochodzić pierwsze sygnały? Trafiali tu nie tylko Rosjanie, ale i inne narody. Jak? Do kiedy działał system? Skala ofiar; czy możliwe jest oszacowanie? 18:05 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 19:50 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 15 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2022 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium Powstania Styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń, jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie Styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia Powstania Styczniowego czerpał Piłsudski, planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium Powstania Styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 20:05 MAYERLING (MAYERLING) Melodramat historyczny, 134 min, Wielka Brytania/Francja 1969 Scenariusz i reżyseria: Terence Young Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Francis Lai Aktorzy: Omar Sharif, Catherine Deneuve, James Mason, Ava Gardner, James Robertson Justice, Geneviţve Page, Andréa Parisy, Ivan Desny, Maurice Teynac i inni Uhonorowany nominacją do Złotego Globu melodramat z doborową obsadą. Terence Young, twórca m.in. znanych polskiej publiczności filmów: "Doczekać zmroku", "Samuraj i kowboje", "Joe Valachi", zrealizował interesujący remake głośnego dramatu z 1936 roku Anatole'a Litvaka z Charlesem Boyerem i Danielle Darrieux w rolach głównych. To tragiczne dzieje nieszczęśliwej miłości arcyksięcia Rudolfa, jedynego syna cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, do młodziutkiej i czarującej arystokratki Marii Vecsery. Jeden z największych romansów wszech czasów z tragicznym zakónczeniem wielokrotnie rozpalał wyobraźnię twórców. Powstały filmy o tym wydarzeniu z dziejów rodziny cesarskiej, a także głośny spektakl baletowy z 1993 roku, wystawiany w londyńskiej operze królewskiej Covent Garden (TVP prezentowała przedstawienie w cyklu "Rewelacja miesiąca"). Wiedeń, rok 1888. Następca tronu cesarstwa Austro- Węgierskiego, arcyksiążę Rudolf (Omar Sharif), mimo sprzeciwu ojca zabiega o unieważnienie związku małżeńskiego. W tej sprawie zwraca się do najwyższych władz w Rzymie. Od samego początku jego małżeństwo było nieudane i nieszczęśliwe, zawarł je wbrew własnej woli. Ze względów politycznych został przymuszony do poślubienia w 1881 roku księżniczki Stefanii, córki belgijskiego króla Leopolda II. Z tego związku narodziła się jedyna córka Elżbieta. Dramatyczną walkę o unieważnienie małżeństwa arcyksiążę podejmuje wówczas, gdy przypadkowo poznaje 17-letnią Marię Vecserę (Catherine Deneuve). Zakochuje się bez pamięci w pięknej i czarującej wiedeńskiej arystokratce, a ona odwzajemnia jego płomienne uczucie. Pragnie jak najszybciej poślubić ukochaną ponad wszystko Marię, ale zalegalizowanie związku okazuje się niemożliwe, bowiem na drodze do ich szczęścia stoi nieugięty cesarz Franciszek Józef (James Mason). Życie zakochanej pary zamienia się w koszmar. Nie chcąc rezygnować z jedynej prawdziwej miłości kochankowie decydują się na krok ostateczny. Maria i Rudolf popełniają samobójstwo w pałacyku myśliwskim w niewielkiej miejscowości Mayerling, położonej kilkadziesiąt kilometrów od Wiednia. 22:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA I, KRÓLOWA - DZIEWICA (QUEEN ELISABETH I) Cykl dokumentalny, 100 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Prowadzący: Stephan Bern Wykonawcy: Marek Ciuniel Elżbieta I panowała przez czterdzieści pięć lat, od 1558 do 1603 roku, rządząc samodzielnie. Utrzymywała, że jest królową dziewicą, a swemu krajowi poświęciła wszystko, żyjąc w celibacie. Była córką króla mordercy, Henryka VIII i straconej przez niego Anny Boleyn. Elżbietański złoty wiek, naznaczony był wyprawami do Ameryki, teatrem Williama Szekspira i wspaniałą architekturą. Wygrana bitwa morska z królewską Armadą Hiszpanii, sprawiła, że Anglia stała się mocarstwem. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków serii przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 00:25 ZA KILKA DOLARÓW WIĘCEJ (FOR A FEW DOLLARS MORE/ PER QUALCHE DOLLARO IN PIU) Western, 127 min, Włochy/Niemcy/Hiszpania 1966 Reżyseria: Sergio Leone Scenariusz: Luciano Vincenzoni i Sergio Leone Muzyka: Ennio Morricone Występują: Clint Eastwood, Lee Van Cleef, Gian Maria Volonté, Luigi Pistilli, Mario Brega, Antonio Molina Rojo, Klaus Kinski, Rosemary Dexter i inni Podejmowane wielokrotnie przez różnych europejskich reżyserów próby stworzenia na Starym Kontynencie imitacji westernu grzeszyły brakiem polotu i nieudolnością. Gdy w 1964 r. początkujący włoski reżyser Sergio Leone nakręcił film "Za garść dolarów", na wszelki wypadek, w obawie przed niepochlebnymi recenzjami, umieścił w czołówce nie swoje prawdziwe nazwisko, ale pseudonim Bob Robertson. Film okazał się prawdziwą sensacją kasową: tylko we Włoszech po kilku zaledwie tygodniach eksploatacji przyniósł 430 mln lirów zysku. Leone jako pierwszy zdołał złamać amerykański monopol na ten gatunek filmowy i, zachęcony sukcesem, zrealizował rok później, już pod swoim nazwiskiem, ale z tymi samymi aktorami, drugą część "dolarowej" trylogii - "Za kilka dolarów więcej". Ostatnia - "Dobrzy, źli i brzydcy" powstała w 1966 r., lecz nie zakończyła przygody Sergia Leone z westernem. Reżyser jeszcze wielokrotnie wracał do tego typu filmów realizując m.in. "Dawno temu na Dzikim Zachodzie" czy "Garść dynamitu". "Za kilka dolarów więcej", uważany przez wielu krytyków za najdoskonalszy przykład "spaghetti westernu", miał już wszystkie typowe cechy gatunku: amerykański koloryt, sporą dawkę okrucieństwa (w filmie pada ok. 40 trupów) i trochę nihilistyczny wydźwięk. Sergio Leone dorzucił do tego jeszcze jeden wyróżnik: znakomitą muzykę Ennia Morricone, która nadawała jego spaghetti-westernom specyficzny klimat. "Za kilka dolarów więcej" to historia dwóch sławnych rewolwerowców: Douglasa Mortimera (Lee Van Cleef) i tajemniczego Człowieka Bez Imienia (Clint Eastwood), którzy polują na bandytę imieniem Indio (Gian Maria Volonté). Za jego głowę wyznaczono wysoką nagrodę. Obaj "myśliwi" reprezentują odmienne "szkoły" i "pracują" krańcowo różnymi metodami. Człowiek Bez Imienia lubi improwizację. Nieomylne oko, błyskawiczny refleks, niemal cyrkowa zręczność dają mu pewność zwycięstwa. Jest przy tym cyniczny i bezwzględny, nie kryje, że jest "łowcą głów" dla pieniędzy. Starszy, Mortimer, okupił zapewne swoją mądrość życiową i rozsądek ciężkimi doświadczeniami. Przygotowuje się do akcji z pedantyczną dokładnością, opracowuje jej szczegółowy plan. Wynik polowania na Indio będzie zarazem rozstrzygnięciem zawodowego pojedynku obu mistrzów. Pewnego dnia dowiadują się, że Indio szykuje skok na bank w El Paso. Przybywają tam za późno. Okazuje się, że Indio wraz ze swą bandą uciekł, zabierając zrabowane pieniądze. Mortimer i Człowiek bez Imienia rozpoczynają pościg. Westernowa trylogia Sergia Leone uczyniła z Clinta Eastwooda gwiazdę ekranu. Bohater telewizyjnego serialu "Rawhide" pewnie jeszcze długo terminowałby w amerykańskiej telewizji, gdyby nie propozycja włoskiego twórcy. Po trzech udanych rolach wrócił do Hollywood w glorii sławy, zajmując należne miejsce obok Johna Wayne'a i Steve'a McQueena. 02:45 POLACY - TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi.