TVP Dokument Poniedziałek, 17.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - PASTWISKO DLA SUSŁA Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Bohaterem odcinka jest Krzysztof Próchnicki, przyrodnik zajmujący się ochroną susłów. Dzięki niemu udaje nam się sfilmować te piękne zwierzęta w rezerwacie Suśle Wzgórza. Pracownicy Zespołu Zamojskich Parków Krajobrazowych opracowali program ochrony gatunku. Polega on na wykonaniu czynnych działań ochronnych typu: rekultywacja zdegradowanych pastwisk, organizacja wypasu i koszeń w celu poprawy warunków siedliskowych. Program obejmuje również badania naukowe. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 43 KASZUBSKIE ŻYCIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski "Zrzeszonech naju nicht nie złomie", czyli "zrzeszonych nikt nie złamie" - tak mawiają o sobie Kaszubi, których odrębność kulturowa od wieków jest niesamowicie interesująca. Jak przez całe stulecia udało im się zachować własną tożsamość? Jakie są charakterystyczne cechy tej społeczności? Aby odpowiedzieć na te pytania, Radosław Kotarski rusza na wschodnie tereny Pomorza Zachodniego i Pomorza Gdańskiego. W czasie wędrówki poznaje kaszubskie zwyczaje kultywowane do dzisiaj. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 29 DROHICZYN Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Grzegorz Liwiński, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Drohiczyn - malownicze miasto nad Bugiem. Początki jego historii mogą sięgać bardzo odległych czasów. Pewne jest to, że w XI wieku stał już gród z ważną komorą celną nad Bugiem, którym spławiano towary z Rusi Kijowskiej. Dziś Drohiczyn to historyczna stolica Podlasia, miasto egzotyczne w swojej wielokulturowości i jednocześnie kameralnie swojskie, kojące. Nierozerwalnie złączone z biegiem rzeki i polską historią. Można tu zwiedzić m.in. Muzeum Diecezjalne w budynku dawnego klasztoru franciszkanów, jedyne w Polsce Muzeum Kajakarstwa oraz szereg bunkrów i umocnień zbudowanych wzdłuż rosyjsko - niemieckiej granicy, wytyczonej na podstawie traktatu Ribbentrop - Mołotow. Drohiczyn to małe miasto z wielką historią. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /49/ 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Hultaj, Enzo, Max, Maykel to imiona czworonożnych ratowników wodnych z Legionowskiego WOPR - u. Jak trafili do służby ratowniczej? Jak stworzyć idealnie zgrany duet z człowiekiem, aby wspólnie pomagali w razie niebezpieczeństwa, np. podczas wakacyjnych kąpieli? Odwiedzamy też podopiecznego Fundacji Pegasus, konia Odysa, który już niedługo będzie miał ortezę i niemały, bo około 600 kilogramowy ciężar jego ciała, rozłoży się na 4, a nie jak dotąd na 3 nogi. W naszym Kąciku Adopcyjnym sunia Miśka, która po wypadku trafiła po opiekę Fundacji Animal Rescue Polska. Miśkę wprawdzie czeka jeszcze operacja, ale już potrzebuje Waszej pomocy. Zachęcamy do wirtualnej adopcji! Jeżeli nie możecie dać zwierzakom własnego domu, pomóżcie stworzyć go tym, którzy są na to gotowi. 08:10 BIAŁY DOM OD KUCHNI (WHITE HOUSE REVEALED) Film dokumentalny, 46 min, Niderlandy (Holandia), 2009 Scenariusz: Jody Schiliro Zdjęcia: Rob Lyall, Sean Fine 1600 Pennsylvania Avenue NW Washington, DC 20500 - to adres dobrze znany wszystkim Amerykanom. Mieści się tu Biały Dom oficjalna rezydencja dotychczasowych prezydentów Stanów Zjednoczonych, z wyjątkiem Jerzego Waszyngtona. To tu co dzień zapadają decyzje, wpływające na losy milionów Amerykanów, a w czasie wojny ważą się losy świata. Ale to także miejsce, gdzie prezydent wraz z rodziną może uciec od ciężaru władzy i po prostu cieszyć się ciepłem domowego ogniska. Pierwszym lokatorem najsłynniejszego domu Ameryki był drugi prezydent, John Adams, który wprowadził się tu w listopadzie 1800 r. wraz ze swoją służbą. W 1840 r. Kongres stworzył specjalny fundusz na utrzymanie rezydencji. Dziś personel Białego Domu liczy 95 osób, które odpowiadają za 132 pomieszczenia, wchodzące w skład trzypiętrowej reprezentacyjnej części rezydencji, gdzie prezydent wraz z małżonką mieszkają i podejmują gości. W zachodnim skrzydle znajdują się biura prezydenta, we wschodniej części urzęduje Pierwsza Dama oraz jej pracownicy. Personel pracuje tu z wielkim oddaniem, całkowicie podporządkowuje swoje życie kolejnym prezydentom, nie kierując się politycznymi sympatiami. Dla personelu najważniejszy jest ich bezpośredni przełożony, tzw. mistrz ceremonii, który odgrywa bardzo ważną rolę w Białym Domu. O swojej pracy mówi mistrz ceremonii Gary Walters, który ma wiele wspomień. Szczególnie zapadła mu w pamięci historyczna chwila: rozpalał w kominku ogień podczas wizyty radzieckiego przywódcy Michaiła Gorbaczowa w 1987 r. , kiedy to podpisano porozumienie, mające położyć kres zimnej wojnie. Rodziny często z pokolenia na pokolenie zajmują się pracą w Białym Domu. Lilian Rogers Parks miała 12 lat, kiedy w 1909 zaczęła tu przychodzić z matką, Maggie Rogers, która była pokojówką za rządów prezydenta Williama Tafta. W 1929 r. , za prezydentury Hoovera, Liliana sama przyjęła tu posadę krawcowej. Lokaj Alonso Fields przepracował w Białym Domu 20 lat i również ma wiele do powiedzenia na temat panujących tu zwyczajów i różych sekretów: jak trzy dzwonki oznaczjące zbliżającego się prezydenta, a wtedy personel czmychał przed nim, skrywając się w schowku czy szafie. Najbardziej znanym i najdłużej urzędującym cukiernikiem w kronikach Białego Domu jest Francuz Ronald Mesnier, który przez 26 lat przygotowywał słodkości dla pięciu prezydentów Stanów Zjednoczonych i pamięta ulubione przysmaki każdego z nich. Najbardziej łasi na słodycze byli prezydenci Clinton i Reagan. Najodważniejszy był Bush Senior, który chętnie próbował różnych przysmaków. Ogromnym wyzwaniem dla Ronalda Mesniera, jak zresztą dla całego personelu, było zaprzysiężenie nowego prezydenta, a także oficjalne kolacje z udziałem przywódców obcych krajów. W 2003 r. prezydent Bush podejmował uroczystą kolacją osobistość z Kenii. Ronald Mesnier postawił wówczas na trzy kenijskie bogactwa: kawę, czekoladę i banany. Zrobił czekoladowy młynek do kawy, z którego wysypywały się niby ziarna kawy gałki lodu, a tace ozdobił figurkami afrykańskich zwierząt. Na 16. urodziny córki Clintona, Chelsea, wiedząc że nastolatka marzy o samochodzie, zrobił jeepa z czekolady w jej ulubionych kolorach: fioletowym, różowym, żółtym. Była nawet tablica rejestracyjna z napisem: śliczna szesnastka. Po skandalu z Moniką Lewinsky na różne sposoby próbował osłodzić życie rodzinie Clintonów, przygotowują im ich ulubione desery. W 2004 roku Ronald Mesnier przeszedł na zasłużoną emeryturę, ale nie rozstał się z Białym Domem. Wciąż bierze czynny udział w przygotowaniach oficjalnych uroczystości. Film dokumentalny, Holandia 2009 Scenariusz: Susanne Mei Białego Domu nie omijały tragedie. Nelson Pierce, ówczesny mistrz ceremonii, nigdy nie zapomni piątku 22 listopada 1963 r. , feralnego dnia, w którym dokonano zamachu na prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna Fitzgeralda Kennedy’ego. Najgorszym dniem w najnowszej historii Białego Domu był dla jego mieszkańców i personelu niewątpliwie 11 września 2001 r. 09:05 CAŁA PRAWDA O DINGO (THE REAL DINGO) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Duncan Chard Film dokumentalny o najbardziej tajemniczym psie na ziemi. Realizatorzy pokusili się o obserwację zwyczajów i nietypowych zachowań tego przedstawiciela rodziny psowatych. Dingo jest kojarzony z Australią, jednak, jak się okazuje, wcale stamtąd nie pochodzi. Był tępiony na szeroką skalę, bo niszczył bydło, ale szybko się okazało, że nie była to przemyślana decyzja. 10:05 NAJPIĘKNIEJSZE ZAMKI KARYNTII (CARINTHIA'S MOST BEAUTIFUL ARISTOCRATIC RESIDENCES / KÄRNTENS SCHÖNSTE ADELSSITZE - GLANZ UND PRACHT HERRSCHAFTLICHEN WOHNENS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2021 Reżyseria: Gernot Stadler Tematem tego filmu dokumentalnego są piękne, arystokratyczne rezydencje, z których część jest nadal zamieszkana przez rodziny właścicieli. Od Zamku Hochosterwitz uważanego za jeden z najbardziej imponujących średniowiecznych zamków, po zamek a właściwie ruiny Landskron, od Griffen po Porcia - Karyntia jest w nie bogata. Na skalistej górze wznosi się najważniejszy symbol Karyntii: Hochosterwitz. Ten potężny zamek wyznacza punkt zwrotny. Swój obecny wygląd uzyskał dopiero pod koniec XVI wieku - w czasach, gdy średniowiecze już dawno pogrążyło się w mrokach przeszłości. Zmienił się obraz świata. Nastała nowa epoka: renesans. W samym Friesach, najstarszym mieście Karyntii, znajdują się dwa zachowane zamki na okolicznych wzgórzach oraz Fürstenhof w mieście. Zwiedzimy najpiękniejsze zamki i pałace Karyntii, zgłębimy ich historię i posłuchamy wypowiedzi obecnych właścicieli i mieszkańców. Rycerze i zamki kształtują nasze wyobrażenie o średniowieczu. Wraz z nowym światopoglądem zmienia się również znaczenie i funkcja budowli. W średniowieczu pierwotną funkcją zamku była ochrona ludności. Był on nie tyle obiektem mieszkalnym, ile koszarami, w których mogła się schronić okoliczna ludność. W połowie XVI wieku nie było to już tak istotne, bo pojawiły się nowe rodzaje broni, zmieniła się strategia wojenna i zamek nie był już tak potrzebny. 11:05 LUDZIE Z PIERWSZYCH STRON GAZET 25 min, Polska, 1977 Scenariusz: Agnieszka Matynia, Teresa Sozańska Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Cykliczny program, prezentujący historie bohaterów "jednego dnia" - ludzi, o których dokonaniach pisało w jednym momencie wiele gazet. Ich wyczyny niejednokrotnie stały się dorobkiem całego narodu. W tym odcinku przytoczono historie: mgr Zdzisława Meglickiego, inż. Kazimierza Kantora oraz Józefa Glabiszewskiego. Pierwszy z nich zaistniał jako doskonały przewodniczący podupadającej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "Duki". Wykazując się wizjonerstwem i dobrym wykształceniem rolniczym, pan Zdzisław przekształcił nieurodzajne pola w wiśniowe sady i pastwiska dla owiec, co przyczyniło się do szybkiego i znacznego wzrostu dochodów, czyniąc ten konglomerat najprężniej działającym w całym regionie. To z kolei zaowocowało podwyżkami dla pracowników przedsiębiorstwa oraz rozbudową wsi. Do Duk zaczęły przyjeżdżać delegacje uczonych z kraju i z zagranicy. Druga historia opowiada o dokonaniach inż. Kazimierza Kantora - wybitnego ceramika, wykładowcy AGH w Krakowie oraz autora wielu patentów, dotyczących nowych rozwiązań technologicznych i produkcyjnych porcelany, wykorzystywanych głównie w "Cerpolu". To właśnie m.in. dzięki jego dokonaniom, wałbrzyska porcelana zdobyła uznanie na całym świecie. Ostatnią opowieść poświęcono lokalnym osiągnięciom pana Józefa Globiszewskiego z Ząbkowic Śląskich - emerytowanego księgowego, z zamiłowania archeologa i historyka sztuki. Będąc na emeryturze postanowił zająć się miejscowym dziedzictwem. Nawiązawszy kontakt z młodzieżą, przyczynił się do uporządkowania Krzywej Wieży, odbudowy zamku oraz do utworzenia regionalnej Izby Pamięci, z niezwykle ciekawymi eksponatami, dotyczącymi historii tego miasteczka. Jego działalność została doceniona przez mieszkańców Ząbkowic, co uwidoczniło się poprzez dwukrotne zwycięstwo w lokalnym konkursie na "Obywatela roku" (1972 r. - 92% głosów; 1973 r. - 99% głosów). W materiale rozmowy z wymienionymi bohaterami odcinka, przeplatane narracją lektorki. Dodatkowo liczne ujęcia: drukarnia, miejscowość Duki i tamtejsza Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, wałbrzyskie Zakłady Porcelany Stołowej "Cerpol", Ząbkowice Śląskie i miejscowe zabytki (Krzywa Wieża, zamek, Izba Pamięci). Reportaż, 11:40 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 4 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W czwartym odcinku drugiej serii cyklu Polskie Dziedzictwo, Prowadzący - Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Kownie. A Kowno to i zamek Witoldowy i Dom Perkuna, czyli szkoła jezuitów, z którą związany był Adam Mickiewicz, który rozpoczął tu romantyczne rymowanie, ale i miłosne romansowanie z doktorowa Karoliną. Kowno to międzywojenna stolica Litwy, ale i miejsce rodzenia się litewskiego poczucia narodowego. A w pobliżu i Czerwony Dwór Radziwiłłów i Tyszkiewiczów i wiele innych polskich śladów.... 12:20 HISTORIE SOLECZNICKIE - KATARZYNA STACHOWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy cyklu będą szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 12:55 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - MUZYKA, TANIEC, ŚPIEW Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżuje od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany po Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 13:25 LUDZIE I PSZCZOŁY - PAN LESZEK Telenowela dokumentalna tvp, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura To opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych owadów. Dla nich hodowla pszczół, jest treścią życia, pasją, oddechem od klasycznego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia danego bohatera. 14:00 DZIKA PRZYRODA IRLANDII (WILD IRELAND / IRLAND - GRÜNE INSEL AM RANDE EUROPAS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: John Murray Dokument o unikalnej przyrodzie Irlandii. Kraj nazywany szmaragdowym klejnotem na zachodnim krańcu Europy to ostatni skrawek lądu przed wielką pustką Oceanu Atlantyckiego. Wyspiarska placówka całkowicie zdana na kaprysy morza. Atlantyckie sztormy rozpędzają się czasem przez trzy tysiące kilometrów, nim uderzą w pierwszy napotkany ląd. Ten nieposkromiony ocean wpływa na życie wszystkich stworzeń, które zamieszkują zachodnie wybrzeże Irlandii. Przez tysiąclecia Europejczycy nie mieli pojęcia, co się kryło za zachodnim horyzontem. Zapuszczały się tam jedynie walenie, ptaki i ryby. Wiodły je tam trasy ich życiowych wędrówek. Ostatnim przystankiem przed wielką wodą było dla nich zachodnie wybrzeże Irlandii - prawdziwy kraniec świata. To trzecia pod względem wielkości wyspa Europy, należąca do archipelagu Wysp Brytyjskich. Fascynujące zdjęcia od wybrzeży i wód Oceanu Atlantyckiego z wielorybami, aż po północne góry z niezwykłymi ptakami, część z nich migruje tutaj z Grenlandii czy Islandii. Zobaczymy majestatyczne łososie powracające z Arktyki, które kontynuują podróż rzekami i potokami kontynentu europejskiego. Irlandia to atlantycka strefa roślinna, kombinacja gatunków arktycznych, alpejskich i mnóstwo ssaków. W Irlandii istnieje 6 parków narodowych i kilka rezerwatów. Od milionówlat Ocean Atlantycki kształtuje zachodnie wybrzeże Irlandii. Wiatr i fale wpływają na każdy aspekt tutejszego życia. Przetrwać mogą tylko najwytrzymalsze stworzenia. Od niecałych 10 tysięcy lat dzielą tę wyspę z ludźmi. Niektórzy z nich na zachodnim wybrzeżu szukali magii i tajemniczości. Pozostałości ich zamków i klasztorów nadal nam o nich przypominają. Dla tych pionierów oraz dla dzikich zwierząt, z którymi dzielili tę ziemię, zachodnie wybrzeże Irlandii było i pozostanie wyjątkowym miejscem. 15:00 NAJDZIKSZE WYSPY ŚWIATA - DZIKIE WYSPY. JAPONIA - KRAINA KONTRASTÓW (WILDEST ISLANDS: JAPAN: ISLANDS OF EXTREMES) Cykl dokumentalny, 51 min, Niderlandy (Holandia), 2013 Fascynująca podróż po najbardziej egzotycznych wyspach świata. Te wyspy to najczęściej siedliska niezwykłych okazów fauny i flory. Endemiczne gatunki, rzadkie okazy, cudowne krajobrazy zachowane przez setki lat, nietknięte przez ludzi i rozwój cywilizacji. W pierwszym odcinku zostały przedstawione wyspy Japonii, w kolejnych wyspy dorzecza Amazonki, Kanady, Filipin oraz Falklandy. Japonia to blisko 7000 wysp na północno - zachodnim Pacyfiku. Są położone w strefach o wielkiej różnorodności klimatu. Od subtropików, przez gęste lasy, po namorzynowe mokradła. Wyspy leżą na trzech z siedmiu płyt tektonicznych świata, dlatego Japonia jest jednym z najbardziej niestabilnych obszarów na naszej planecie. 90 procent trzęsień ziemi zachodzi właśnie tutaj, a tsunami uderza z niszczącą siłą. Cztery piąte kraju zajmują góry, powstałe w czasie gwałtownych ruchów geologicznych. Wśród nich znajduje się 186 wulkanów, z których jedna trzecia jest aktywna. Wyspy są domem dla ogromnej rozmaitości gatunków zwierząt, które można spotkać wyłącznie tutaj. Zwierzęta nauczyły się przetrwania w wielu środowiskach, często zmieniając przeciwności na swoją korzyść. Najbardziej jest to widoczne w samym sercu Japonii. Jugokudani po japońsku oznacza "dolina piekieł" - to teren górzysty w środku Honsiu, jednej z czterech głównych wysp Japonii. Gruba warstwa śniegu okrywa tu ziemię przez 4 miesiące w roku. Krajobraz wygląda smutno i niegościnnie.Jest jednak pewne zwierzę, które wyjątkowo dobrze się czuje w Dolinie Piekieł i świetnie ją wykorzystuje. To makaki japońskie, zwane małpami śnieżnymi. Poza ludźmi są jedynymi naczelnymi, które są w stanie żyć tak daleko na północy. Grube futro pozwala im wytrzymać niskie temperatury. Półwysep Shiretoko na północy Hokkaido graniczy z najzimniejszym morzem w Azji Wschodniej. Morze Ochockie zimą jest całkowicie pokryte lodem. Lód tworzy się we wschodniej Rosji i jest pchany na południe przez prądy oceaniczne. Gdy zimne prądy docierają tu z Rosji, ciepłe, tropikalne napływają z południa. Podczas zderzenia następuje eksplozja planktonu. Wtedy na żer przypływają liczne ławice ryb. Wody te stają się najbogatszym w pokarm miejscem. Każdej zimy jedna trzecia światowej populacji bielika olbrzymiego migruje tu z Rosji. To największe orły na świecie. Również bieliki zwyczajne patrolują tę okolicę. Występujące na Hokkaido żurawie mandżurskie to największe ptaki Japonii, są nazywane tancho, czyli "czerwona góra". Żyją ponad 50 lat i łączą się w pary na całe życie. Ostre warunki zimowe utrudniają przetrwanie nawet najodporniejszym stworzeniom. Niektóre są zmuszone wyjść na żer z ukrycia, tak jak jedno z najniezwyklejszych zwierząt Japonii - serau kędzierzawy. Serau można napotkać głównie na Honsiu i dwóch innych japońskich wyspach - Sikoku i Kiusiu. Zazwyczaj żyją samotnie, i w przeciwieństwie do innych zwierząt, żerują zarówno w dzień, jak i w nocy. Doroczne kwitnienie wiśni, zwane sakura, to jedno z największych świąt w Japonii. Fala różowości i bieli zalewa cały kraj. Sakura zaczyna się na południowych wyspach w styczniu, a do Hokkaido dociera w końcu kwietnia. Wiśnie zakwitają na bardzo krótko. Po kilku tygodniach kwiaty znikają. Ponad 800 km na południe od Hokkaido wznoszą się Alpy Japońskie. Gdy rośnie wiosenna temperatura, topniejący śnieg zasila wiele rzek, płynących z gór. Ryby gromadzą się na tarło i jest to sygnał dla najpracowitszych ptaków Japonii - kormoranów. Od 1300 lat ciekawe zjawisko odbywa się na rzece Nagara w środkowej części Honsiu. Obyczaj nazywa się ukai i przerodził się w swoisty przemysł. Wczesnym popołudniem rybak przygotowuje do pracy swoją "załogę", czyli stado wytresowanych kormoranów. Dla mistrzów w łowieniu ryb, zadanie jest proste. Każdy ptak potrafi jednorazowo utrzymać do sześciu ryb w gardle. Niektóre łowią do 60 ryb na godzinę. 230 km od południowych Alp Honsiu, inny nocny myśliwy szykuje się do polowania. To salamandra olbrzymia japońska, która nie zmieniła się od blisko 30 milionów lat. Jest największym płazem na świecie, osiąga nawet dwa metry długości. Okinawa jest najdalej wysuniętym na południe regionem Japonii. To grupa blisko 160 wysp, rozciągających się na 560 km. Iriomote jest drugą co do wielkości wyspą w Okinawie oraz granicą Japonii. Nazwana Galapagos Wschodu, jest pokryta subtropikalnymi lasami, z wodospadami i namorzynowymi mokradłami. Bujną dżunglę zamieszkują rzadkie gatunki zwierząt i porastają rzadkie gatunki roślin. Nad lasem góruje wyspiarski olbrzym drzewo z gatunku brezylka sappan. Sięga 18 metrów wysokości i jest największym drzewem w Okinawie. Rozciągając się na ponad 2400 km wyspy japońskie doświadczają ogromnej rozmaitości klimatu i warunków. Mieszkające tu zwierzęta przystosowują się do nich. Dzika przyroda rozwija się w mroźnych górach i parnych dżunglach. Wszystkie stworzenia posiadły sekret przetrwania na japońskich wyspach kontrastów. 16:00 NATURA NAS UZDROWI (THE NATURE EFFECT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: B. Guerrini, P. D’Erm Film dokumentalny o tym, jaki zbawienny wpływ ma na nas środowisko naturalne. Od Japonii po Stany Zjednoczone, przez Szwecję, Niemcy i Kanadę, spotkamy naukowców z najbardziej prestiżowych uniwersytetów (Stanford, University of British Colombia,...) - biologów, neurologów, ekspertów w dziedzinie psychologii środowiskowej - którzy obecnie pokazują, że bliskie obcowanie z naturą stymuluje nieoczekiwane zasoby biologiczne i psychologiczne i stanowi nieograniczone źródło dobrego samopoczucia. Naukowcy ci uważają, że istnieją dzisiaj wystarczające dowody, aby stwierdzić, że nawet krótkotrwałe zanurzenie w środowisku naturalnym, nawet w mieście, prowadzi do regulacji bicia serca, znacznego zmniejszenia kortyzolu / stresu, zmniejszenia zaburzeń sercowo - naczyniowych i poprawy. Nadal jest to znaczący impuls dla naszego naturalnego układu odpornościowego. Ich badania pokazują również, że regularne zanurzanie się w naturze zmniejsza niepokój i zmęczenie psychiczne, poprawia naszą uwagę i funkcje poznawcze, a nawet może pomóc w walce z depresją. Film dokumentalny, 17:05 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 1 EPIR (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 1 EPIRUS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Dennis Wells, Johannes Backes Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. Odcinki: - Epir; - Południowe Wybrzeże i Attyka; - Tesalia; - Saloniki i Chalkidiki; - Macedonia Wschodnia i Tracja. 18:05 TAJEMNICE MÓZGU EINSTEINA (EINSTEIN’S BRAIN UNLOCKED) Film dokumentalny, 52 min, Japonia, 2018 Reżyseria: Riwa Komatsubara, Takuya Ogasawara Niezwykła opowieść dokumentalna o mózgu Alberta Einsteina, który był uważany za najwybitniejszego fizyka teoretyka XX wieku. Jego teoria względności zrewolucjonizowała postrzeganie wszechświata. Autopsję po jego śmierci w 1955 r. przeprowadził Thomas Harvey. Patolog wydobył mózg Einsteina w tajemnicy. Następnie zniknął razem z nim. Gdzie teraz znajdują się te kawałki? Dziennikarskie śledztwo prowadzi do ponownego odkrycia setek zdjęć wykonanych podczas sekcji, a także do osoby będącej w posiadaniu ponad 100 fragmentów mózgu Einsteina. Dane pozbierano w celu przygotowania wizualizacji mózgu dwudziestoletniego geniusza w 3D. Jak wyglądał mózg człowieka, który zaproponował światu teorię względności? Niezwykła podróż i najnowsze odkrycia neuronauki otwierają nową stronę w tej historii. Czy odpowiedź na pytanie, jak wygląda mózg ludzkiego geniusza, można będzie znaleźć poprzez ponowne zbadanie i złożenie mózgu Einsteina? Udało się ustalić lokalizację 134 bloków. Pozyskaliśmy ważne informacje na temat ludzi posiadających kolejne 14. Niestety, lokalizacja pozostałych 92 bloków pozostaje tajemnicą. Czy kiedyś uda się złożyć mózg Einsteina w całość? Trudno powiedzieć. Pewne jest jedno: dzięki postępom w nauce oraz dzięki największemu umysłowi XX wieku jesteśmy coraz bliżej poznania tajemnicy ludzkiej inteligencji. Film dokumentalny, 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TUNEZJA. GWIAZDA AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Tunezja to najmniejsze, najbardziej otwarte i kosmopolityczne państwo Maghrebu, kolebka cywilizacji kartagińskiej. Krzyżowały się tu różne wpływy: od rzymskich po francuskie i arabskie. Tunezja zyskała niepodległość w 1956 roku. W 2011 roku odbyła się tu tak zwana "jaśminowa rewolucja", która przekształciła się w arabską wiosnę, niosąc zew wolności innym krajom arabskim. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - DAGMARA DRZAZGA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką odcinka jest Dagmara Drzazga. 20:45 MARTWY SEZON Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Dagmara Drzazga Rafał Wojaczek jest jednym z najważniejszych polskich poetów powojennych, określany często mianem "polskiego Rimbauda". Pił, okaleczał się, wywoływał liczne skandale, przechodził przez szyby. A jednocześnie bardzo dużo pisał. Jego tragiczna śmierć do dzisiaj pozostaje tajemnicą. "Martwy sezon", film dokumentalny w reżyserii Dagmary Drzazgi, to opowieść o młodym, utalentowanym człowieku, dla którego poezja stała się jedynym sensem istnienia. Zapłacił za to najwyższą cenę. W filmie swoje wspomnienia o Rafale Wojaczku przywołują jego najbliżsi: narzeczona, przyjaciele oraz w archiwalnych nagraniach dźwiękowych nieżyjący już rodzice i brat Andrzej. Realizatorzy odwiedzili z kamerą miejsca ważne dla poety: rodzinny Mikołów, gdzie zaczęło się jego "wierszowanie" oraz Wrocław, w którym spędził sześć ostatnich najbardziej twórczych, ale i najbardziej burzliwych lat swojego życia. Po raz pierwszy zaprezentowane zostały w tym filmie nieznane rękopisy, maszynopisy, notatki i rysunki Rafała Wojaczka zgromadzone we wrocławskim Ossolineum. 21:40 DRAUGEN Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Witold Kornaś Dokument był jednym ze zwycięzców XII Festiwalu Filmowego NNW w Gdyni. Otrzymał Nagrodę im. Rotmistrza Witolda Pileckiego. Przedstawia dramatyczne losy Ślązaka Wojciecha Bógdoła wpisane w wojenną działalność Polaków w Norwegii. Bógdoł (rocznik 1920) był harcerzem, synem powstańca śląskiego. Wychowany w patriotycznym domu poprzysiągł sobie, że nigdy nie będzie służył Niemcom. W czasie II wojny światowej Wojciech został jednak, jak wielu Ślązaków, wcielony do Wehrmachtu. Trafił do Kriegsmarine. Wysłano go do okupowanej przez Niemcy Norwegii. Tam wkrótce wstąpił w szeregi tajnej norweskiej organizacji "Szetlandzki Autobus". Został angielskim szpiegiem. Dostarczał informacji na temat niemieckiej jednostki na wyspie Kvitsoy, na której stacjonował. Był jednym z głównych graczy akcji o kryptonimie "Draugen" (w j. norweskim słowo draugen oznacza legendarnego morskiego potwora). Bógdoł wstąpił do organizacji, ponieważ za wszelką cenę chciał walczyć z Niemcami. Plany przekazywane Anglikom dostały się w ręce Niemców. Wojciech został aresztowany. Skazany na rozstrzelanie za szpiegostwo. Wyrok wykonano 19 grudnia 1944 roku w więzieniu w Bergen. W chwili śmierci Bógdoł miał zaledwie 24 lata. 22:35 LECH MAJEWSKI. ŚWIAT WEDŁUG BRUEGELA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Mieczysław Chudzik "Droga krzyżowa" jest jednym z najbardziej niezwykłych i najmniej znanych obrazów Pietera Bruegla. Znajduje się w wiedeńskim Kunsthistorisches Museum i do dziś pobudza wyobraźnię historyków sztuki, artystów i zwyczajnych widzów. Obraz Bruegla z 1563 roku stał się inspiracją dla nowego filmu Lecha Majewskiego zatytułowanego "Młyn i krzyż". W realizacji wzięły udział zarówno hollywoodzkie gwiazdy, jak i setki statystów. Przygotowano ponad półtora tysiąca elementów scenograficznych oraz kostiumów. Dagmara Drzazga, dziennikarka i reżyserka Telewizji Katowice, postanowiła nie tylko prześledzić proces powstawania tak niezwykłego filmu, ale przede wszystkim poznać filozofię flamandzkiego mistrza: rozszyfrować ukryte symbole oraz "spotkać się" z owymi maleńkimi figurkami z jego obrazu. "Lech Majewski. Świat według Bruegla" to opowieść o tym, że dla sztuki czas i przestrzeń nie istnieją. A ludzie - ze swoimi zaletami i przywarami - wciąż pozostają tacy sami, bez względu na to, w jakiej epoce historycznej przyszło im żyć. Film Dagmary Drzazgi został nagrodzony Prix Italia dla najlepszego filmu dokumentalnego w konkursie 62. edycji prestiżowego festiwalu produkcji telewizyjnej Prix Italia w Turynie. Jest to trzecia w historii imprezy i pierwsza dla filmu o sztuce tak wielka nagroda dla dzieła z Polski. 00:05 NOTACJE - WANDA TRACZYK - STAWSKA. BYLIŚMY WOLNI Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2014 Autor: Alina Mrowińska Urodziła się w 1927 roku w Warszawie. W czasie wojny działała w konspiracji, była harcerką, roznosiła ostrzeżenia o wyrokach śmierci. Walczyła w powstaniu warszawskim jako łączniczka i strzelec, miała wtedy 17 lat. 23 sierpnia 1944 roku została odznaczona Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji była jeńcem czterech obozów. Do Polski wróciła w 1947 roku. Skończyła psychologię na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała w Warszawie w szkole specjalnej dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. 00:20 PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT. (PENDERECKI. DROGA PRZEZ LABIRYNT) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy/Polska, 2013 Reżyseria: Anna Schmidt Scenariusz: Anna Schmidt Zdjęcia: Adam Bajerski, Bogumił Godfrejow, Stephan Boerger, Sebastian Hattop, Carsten Waldbauer Wykonawcy: Krzysztof Penderecki, Anne-Sophie Mutter, Julian Rachlin, Janine Jansen, Andrzej Wajda, Johnny Greenwood, Elżbieta Penderecka Autorka, która znała Krzysztofa Pendereckiego, towarzyszyła kompozytorowi przez rok poprzedzający 80. rocznicę jego urodzin. Kamera Anny Schmidt podąża za Pendereckim w drodze z Krakowa do Monachium, z Wiednia do Lipska, z miejskich salonów do jego wiejskiej posiadłości w Lusławicach. Obserwuje każdy aspekt twórczego procesu Pendereckiego: podczas komponowania, planowania parku czy sadzenia nowych drzew, ale też z rodziną - spacerującego po plaży lub komponującego muzykę z wnuczką. Widz staje się świadkiem tworzenia nowych dzieł. W filmie pokazano prawykonanie "Podwójnego koncertu" przez solistów Janine Jansen i Juliana Rachlina 22 października 2012 roku w wiedeńskim Musikverein z towarzyszeniem Sinfonieorchester des Bayerischen Rundfunks pod batutą Mariss Jansons. Kamery Anny Schmidt nie zabrakło też podczas premierowego wykonania "Epiphany cantata" napisanej dla Chóru Chłopięcego św. Tomasza z kościoła św. Tomasza w Lipsku w styczniu 2013 roku. Premiera zamknęła rok uroczystości z okazji 800 - lecia chóru. W filmie wzięły udział postaci odgrywające kluczowe role w artystycznym i prywatnym życiu Krzysztofa Pendereckiego, między innymi Anne - Sophie Mutter, Lorin Maazel, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Jonny Greenwood, Andrzej Wajda, Elżbieta Penderecka. Trudno powiedzieć, że "Penderecki. Droga przez labirynt" jest standardowym dokumentem biograficznym. To osobisty, intymny i zabawny portret wybitnego kompozytora, którego muzyczne i towarzyskie powiązania łączą Wschód z Zachodem, tradycję z nowoczesnością. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 223 REMBERTÓW. OBÓZ SPECJALNY NUMER 10 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Wraz z posuwaniem się Armii Czerwonej na Zachód, tuż za frontem na zajętych przez Sowietów Ziemiach wyrastała zaraz mordercza sieć terroru. Naczelnym celem nowej władzy stało się wytropić, pojmać lub zabić wszystkich skłonnych do oporu. Rembertów - dziś spokojne miejsce służące celom wojskowym - miał w tym zbrodniczym dziele miejsce szczególne. Naszym dzisiejszym zadaniem jest zlokalizowanie dawnego obozu przejściowego NKWD. 02:00 HISTORIA KOWALSKICH Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski, Adam Palenta Muzyka: Marcin Pospieszalski Aktorzy: Maja Barełkowska, Artur Lis, Jolanta Grusznic-Nowicka, Wenanty Nosul, Ewelina Gnysińska, Maciej Rayzacher, Jerzy Pożarowski, Stefan Knothe, Ireneusz Dydliński, Mikołaj Muller, Dymitr Hołówko, Krzysztof Gostkiewicz, Wiesława Gutowska-Siemianowska, Wojciech Glanc, Andrzej Pośniak Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. HISTORIA KOWALSKICH Film dokumentalny fabularyzowany, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski Muzyka: Marcin Pospieszalski 03:10 ZA WASZĄ I NASZĄ 39 min, Polska, 2000 Reżyseria: Paweł Woldan Wykonawcy: Paweł Woldan, Tadeusz Jurga, P Glinkowski, P Weychert, P Chojecki, P Kwiek, S Plewa, A Krauze, P Suchta, P Pawlicki, E Bagiński, S Chojecki, P Jaworski, Julian Bussgang, Przemysław Daniel Film składa się z dwóch warstw dramaturgicznych. Pierwszą są rozmowy z bohaterami filmu, którzy opowiadają o swoich losach związanych z udziałem w wojnie obronnej, a potem w walce z okupantem hitlerowskim w latach 1939 - 45. Ludzie ci opisują swoje przeżycia dotyczące udziału Żydów w II wojnie światowej, partyznatce, walkach pod wodzą gen. Andersa. Drugą warstwą są archiwalne zdjęcia filmowe ukazujące obraz wojny, zagłady Żydów, działania wojenne, bombardowania, getto.