TVP Dokument Sobota, 22.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - UWAŻNIE O WAŻKACH Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dr Grzegorz Tończyk, naukowiec z z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, jest zaangażowany w projekt ochrony ważek śródleśnych torfowisk. Projekt jest próbą podjęcia czynnej ochrony ważek związanych z tym typem środowiska poprzez odpowiednio prowadzone działania służące zachowaniu i odtwarzaniu ich siedlisk. Ponadto w filmie występuje Zbigniew Fijewski z Mazowiecko - Świętokrzyskiego Towarzystwa Ornitologicznego. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 48 ŚLĄSK NIEOCZYWISTY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Scenariusz i reżyseria: Radosław Kotarski Śląsk to nie tylko węgiel, kopalnie i rolada wołowa z kluskami, ale także niezwykle bogata historycznie kraina. Już samo jej umiejscowienie może być dla wielu sporym zaskoczeniem. Radosław Kotarski rusza śladami mniej znanych śląskich impresji i wydobywa je na światło dzienne. 07:00 NOTACJE - ALICJA MAJEWSKA. CO MI W DUSZY GRA Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2013 Autor: Alina Mrowińska Piosenkarka Alicja Majewska urodziła się w 1948 r. w Olbierzowicach. Jest absolwentką Liceum Ogólnokształcącego im. Tomasza Zana w Pruszkowie. Ukończyła wydział psychologii i pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1971 - 74 była wokalistką zespołu Partita i występowała w warszawskim Teatrze na Targówku. W 1975 r. zdobyła nagrodę główną na festiwalu w Opolu, śpiewając utwór Jerzego Derfla i Ireneusza Iredyńskiego pt. "Bywają takie dni". W 1980 r. zdobyła Grand Prix na festiwalu w Rostocku. Odznaczona medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 34 ZAMEK W GOŁUCHOWIE Magazyn, 20 min, Polska, 2017 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Żeby zobaczyć majestatyczny zamek w stylu francuskiego renesansu, nie musimy udawać się nad Loarę. Wystarczy wybrać się do niewielkiego Gołuchowa pod Kaliszem. Znajduje się tu jeden z najbardziej malowniczych zamków w Polsce, otoczony parkiem z wielowiekowymi drzewami. Tomasz Bednarek odwiedza Gołuchów, aby pokazać niezwykły urok tego miejsca. W tutejszym zamku nigdy nie mieszkał żaden monarcha, zawsze królowała tu wyłącznie sztuka. Stało się to możliwe, gdy pod koniec XIX wieku hrabina Izabella z Czartoryskich Działyńska przebudowała zamek. Miał być jej prywatnym rajem na ziemi, ale otwartym również dla ludzi z zewnątrz. Marzenie hrabiny Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej, by w Wielkopolsce zbudować oazę sztuki w pięknym parkowym otoczeniu, nie tylko się ziściło, ale i przetrwało zawieruchy dziejowe. Arystokratka, oddając swój majątek i bogatą kolekcję na potrzeby muzeum, zbudowała pomnik trwalszy niż ze spiżu. Niewielki Gołuchów przyciąga niczym magnes koneserów sztuki i architektury. Miłośnicy przyrody mogą znaleźć tu coś dla siebie w jedynym w Polsce Muzeum Leśnictwa, mieszczącym się w dawnych zabudowaniach gospodarczych zamku. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /54/ Reality show, 21 min, Polska, 2018 Scenariusz i reżyseria: Beata Szymańska Dzisiaj wizyta w niezwykłym miejscu, gdzie w zgodzie żyją obok siebie strusie, szopy, psy, kangur i setka innych zwierząt. A to wszystko za sprawą pasji doktora Grzegorza Dziwaka, miejscowego "doktora Dolittle". Autorzy odwiedzają też Przytulisko Znajdki, w którym przyszłość podopiecznych stanęła pod znakiem zapytania. Nie zabrakło też informacji, jak uchronić naszych pupili przed problemem guzów listwy mlecznej. 08:05 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE ANDY (FASCINATING ANDES) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Cykl filmów dokumentalnych, przedstawiających krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Atrakcja dla dla każdego widza. Odcinek pt. "Fascynujące Andy" to podróż w góry Ameryki Południowej. Niewiele jest miejsc na Ziemi, które byłyby bliższe do gwiazd niż Andy. To potężne, niepowtarzalne, tajemnicze i zdumiewające pasmo górskie. Jest niemal jak osobny wszechświat na naszej planecie. U stóp tych gór znajduje się największa rezerwa wody pitnej w Ameryce Południowej - Campo de Hielo Sur: olbrzymi Lądolód Patagoński Południowy - na granicy między Chile i Argentyną. Na wyżyny Andów prowadzi zwykła droga. Szlak wiedzie przez góry, przedzierając się przez gęste lasy deszczowe, aż dociera do fascynującego miejsca już w Chile. Południowo - zachodnie tereny środkowych Andów są wyjątkowo jałowe. Tu się znajduje największe solnisko na świecie Salar de Uyuni. Poza porą deszczową - miejsce wygląda jak pustynia z kryształów. Białe złoto. Są tu złoża 10 miliardów ton soli. Ogromne kaktusy kolumnowe znaczą punktowo odseparowaną skałami - białą pustynię. Warstwa soli dochodzi do 30 metrów grubości. Nawet najcięższy pojazd może bezpiecznie przejechać przez pozornie bezkresną, słoną równinę. Samochód z napędem na cztery koła jest najlepszym środkiem transportu na trasie przez Andy. Kamieniste drogi są trudne dla każdego pojazdu. Nieustanna walka o przeżycie trwa w cieniu Andów. 08:25 GLOBALNA NAUKA - ODC. 4 ROBOTYKA I SZTUCZNA INTELIGENCJA - PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (GLOBAL SCIENCE E04: ROBOTICS & A. I. - THE FUTURE OF HUMANITY) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. 09:25 POKLĄSKWA, CZAJKA I ORZEŁ CESARSKI (WHINCHAT, LAPWING AND IMPERIAL EAGLE HOW CAN WE SAVE OUR BIRD LIFE? / BRAUNKEHLCHEN, KIEBITZ & KAISERADLER WIE RETTEN WIR ÖSTERREICHS VOGELWELT?) Film dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Mario Kreuzer, Leander Khil Film dokumentalny o zagrożeniach dla ptactwa. Niektóre ptaki krążą po niebie tylko na obszarach chronionych. Wiele osób i organizacji zajmujących się ochroną przyrody pracuje nad zachowaniem różnorodności wśród ptaków. Film pokazuje także zagrożone gatunki i ich siedliska: od Alp, przez łąki, po dzikie brzegi jezior. Istnieje wiele sposobów na zachowanie różnorodności ptactwa. Każdy może pomóc w tym dziele. 10:25 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 5 WSCHODNIA MACEDONIA I TRACJA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 5 EASTERN MACEDONIA & THRACE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. Odcinki: - Epir; - Południowe Wybrzeże i Attyka; - Tesalia; - Saloniki i Chalkidiki; - Macedonia Wschodnia i Tracja. 11:20 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.II - DAGMARA DRZAZGA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2022 Panorama polskiego dokumentu - filmowe portrety twórców, ich drogi artystycznej i twórczości na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką odcinka jest Dagmara Drzazga. 11:55 ORSON WELLES - BLASK I CIENIE (ORSON WELLES - SHADOWS & LIGHT) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2016 Reżyseria: Elisabeth Kapnist Orson Welles był człowiekiem, który na nowo wymyślił język teatru i kina w wieku zaledwie 24 lat. Był mężczyzną o tysiącu twarzy, ciągle pojawiającym się w nowych formach, odsłaniającym nieskończenie niewidzialne oblicza. Sylwetka artysty, którego film "Obywatel Kane" na zawsze zmienił amerykańskie kino. 12:55 EPILOG Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1988 Scenariusz i reżyseria: Jacek Schmidt Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński, Józef Romasz, Piotr Wojtowicz Film ma formułę dokumentalnego zapisu, na który składają się dwa równoległe wątki narracyjne. Pierwszy - to bezpośrednia relacja z uroczystości w Jeziorach na Ukrainie i w Zakopanem, związanych z ekshumacją i powtórnym pogrzebem Stanisława Ignacego Witkiewicza w dniach 12 - 14 kwietnia 1988 roku. Drugi wątek jest próbą rekonstrukcji przebiegu wydarzeń, związanych ze śmiercią artysty, na podstawie wspomnień żyjących jeszcze osób i pisemnych relacji świadków. 13:20 LEKKA TKLIWOŚĆ Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1975 Reżyseria: Marek Koterski Film z cyklu "Ludzie na swoim miejscu". Impresyjny reportaż z Oddziału Chirurgicznego Szpitala Wojewódzkiego im. Józefa Babińskiego we Wrocławiu. Ukazuje pracę lekarzy - chirurgów z punktu widzenia ich etyki zawodowej, olbrzymiej odpowiedzialności wobec pacjentów i własnego sumienia. Zderzenia zdjęć z wnętrza szpitala i sali operacyjnej z obrazem ruchliwej ulicy i pełnego słońca pejzażu ukazują zarówno tęsknotę pacjentów za powrotem do zdrowia, jak i dążenie lekarzy do uratowania każdego chorego. 13:40 DZIKI MEKSYK - CZ. 1. GÓRSKIE ŚWIATY (WILD MEXICO) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Victoria Bromley Meksyk to kraj niespodzianek. Zaskakuje tu ogromna różnorodność kolorów, wspaniałe gatunki i kultura sięgająca najdawniejszych czasów. Tropikalne dżungle, pustynie w kolorze pomarańczy, wulkany ze śnieżnymi wierzchołkami, błękitne jeziora, a do tego kolorowo ubrani ludzie. Ciekawe są łańcuchy gór Sierra Madre, niesamowity Jucatan, Zatoka Meksykańska, malownicza Riwiera Meksykańska. Tu poczęła się kultura Majów i tylko tu można zobaczyć Festiwal w Acapulco i Cancun oraz celebracje Święta Zmarłych. Żyją tu małpy, tapiry, jaguary, które mają również swoje siedliska w wilgotnych lasach południowego Meksyku. Południowa część kraju, słabo zaludniona pozostaje ostoją dla wielu rzadkich odmian zwierząt. Środkowy i północny Meksyk dla odmiany charakteryzuje się dużymi skupiskami ludzi i tutejsze środowisko utraciło swoją pierwotną różnorodność biologiczną. Można tu spotkać niedźwiedzie, jelenie, pumy i kojoty. W zimie do Sierra Madre Zachodnia (Sierra Madre Occidental) przybywają liczne kaczki i gęsi. Na pustynnych i półpustynnych częściach Meksyku występują węże i pancerniki. Mimo podejmowanych przez obrońców środowiska prób w 2004 r. , zagrożonych wyginięciem było wiele gatunków ptaków, ssaków, ryb i gadów. 14:40 SEKRETY KRYMINALISTYKI - ODC. 1 USTALENIE TOŻSAMOŚCI (CATCHING HISTORY’S CRIMINALS: THE FORENSICS STORY 1. A QUESTION OF IDENTITY) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Graeme Thomson Trzy części dokumentalnej historii. Łącząc klasyczne opowieści o kryminalistach z drobiazgowym podejściem do nauki i historii kryminalistyki, ten film przedstawia 200 lat niesamowitych innowacji. Od badania DNA, które odtwarza twarz zabójcy, po analizę włosów, która może ujawnić, gdzie mieszkasz, seria przedstawia najnowocześniejsze techniki dzisiejszych czasów w niektórych z najdziwniejszych przypadków kryminalistycznych. Każdy jest umieszczony w swoim historycznym kontekście, odsłaniając szerszy obraz nauki, technologii i kultury, które doprowadziły do najważniejszych odkryć kryminalistycznych. To intrygujące, dogłębne badanie stanowi kompleksowe spojrzenie na istotne dowody, które budują sprawę. W zbrodni zabójstwa mamy do czynienia z narzędziem, miejscem i ciałem. To kluczowe dowody w poszukiwaniu mordercy. W tej serii filmów przyjrzymy się sprawom, które odmieniły sposób prowadzenia śledztw. Od trucizny i kwasu po odciski palców i krew. Od wczesnych lat po najnowsze zdobycze współczesnej kryminalistyki. Prześledzimy rozwój kryminalistyki na przykładzie czterech przełomowych spraw. Od oględzin zwęglonych kości po badania DNA - zawsze kluczową kwestią było ustalenie tożsamości ofiary. 15:45 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT ODC. 16 (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 8) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 16:45 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ - ODC. 1 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W pierwszej części: Simon jest na Alasce, na początku wielkiej wyprawy. W jej trakcie przemierzy dwa kontynenty, których powierzchnia jest większa niż ćwierć całej powierzchni Ziemi. Jego podróż wiedzie wzdłuż obu Ameryk. Od krańców północy po sam kraniec południa. Pokona 8 tysięcy km i zobaczy najpiękniejsze rejony świata. W trakcie podróży zajrzy do miejsc pełnych mitów i tajemnic. To jak zaczarowane królestwo. Zwiedzi regiony, którymi rządzi przemoc. Gangi wszędzie mają swoje czujki. Zobaczy, jak zmienia się klimat. Odwiedzi największe miasta świata. Dotrze do pięknych, lecz okaleczonych tropików. Znajdzie się w sercu walki o uratowanie planety. 17:40 RZECZ POLSKA - BANKNOT 50 ZŁ Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Scenariusz i reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Gdy w sklepie wyciągamy z portfela pieniądze, rzadko mamy okazję przyjrzeć im się dokładnie, przeanalizować ich symbolikę, zastanowić się nad użytymi środkami wyrazu. Dlatego w tym odcinku zastanowimy się nad tym polskim projektem, który jest produkowany w ogromnej skali - nad banknotem. Banknoty Narodowego Banku Polskiego weszły do obiegu w 1994 roku - w wyniku denominacji. Ich autorem jest zmarły w 2019 roku Andrzej Heidrich, grafik, autor książkowych ilustracji czy właśnie projektant banknotów i znaczków pocztowych. To z jego autorskiej serii Wielcy Polacy pochodzi banknot pięćdziesięciozłotowy. Jest na nim uwieczniony król Kazimierz Wielki (inspiracją do tego wizerunku była rycina Jana Matejki), a całość została zaprojektowana w kolorystyce granatowo - niebieskiej. Na awersie banknotu znajdziemy również ornament gotycki oraz charakterystyczne "K" będące monogramem królewskim z drzwi katedry na Wawelu. Z kolei na rewersie znajdziemy orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego, insygnia królewskie (jabłko i berło) oraz panoramę Krakowa i Kazimierza. W odcinku wyjaśnimy, skąd pochodzą wymienione symbole i jakie jest znaczenie. Za pomocą specjalnych świateł zaprezentujemy zabezpieczenie, jakie posiada każdy banknot. Zastanowimy się nad fenomenem numizmatyki oraz postaramy się pokazać proces produkcyjny pieniądza. We współpracy z Centrum Pieniądza NBP prześledzimy kolejne kroki w projektowaniu pieniędzy oraz postaramy się zdefiniować, na czym polega dobry projekt banknotu. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 4 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Jan Sojka, Bartosz Zaręba Prowadzenie: Stefan Tompson Magazyn historyczny o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich, prowadzony przez Stefana Tompsona, w którym przybliżona zostaje widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Prezentowane są najciekawsze polskie posiadłości, usytuowane za naszą obecną wschodnią granicą. Ukazane są najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te, o których już dawno zapomniano. Autorzy przedstawiają ich historię, opowiadają o ciekawostkach i legendach, omawiają polski aspekt dotyczący prezentowanych posiadłości. Przybliżają historię Polaków na danym terenie i zachęcają każdego widza do odwiedzin miejsc polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach Wschodnich. W czwartym odcinku Stefan Tompson odwiedza jedno z najpiękniejszych, europejskich miast. Lwów - miasto pełne symboli. Miasto, które przez wiele lat było jednym z najważniejszych, polskich miast. Opowiadamy o jego genezie - założycielach oraz o jego obrońcach w trudnych czasach. Stefan, spacerując po urokliwych ulicach starego miasta, opowiada o jego najokazalszych budowlach. Odwiedzamy również Cmentarz Łyczakowski, jeden z najstarszych istniejących cmentarzy na terenie dawnej Rzeczypospolitej. 18:35 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - MUZYKA, TANIEC, ŚPIEW Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżuje od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany po Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała się dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 19:10 LUDZIE I PSZCZOŁY - PAN LESZEK Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura To opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych owadów. Dla nich hodowla pszczół, jest treścią życia, pasją, oddechem od klasycznego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia danego bohatera. 19:45 HISTORIE SOLECZNICKIE - ODC. 6 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 20:15 TO NIE JEST FILM (THIS IS NOT A MOVIE) Film dokumentalny, 104 min, Kanada/Niemcy, 2019 Reżyseria: Yung Chang Dokumentalny portret zmarłego 30 października 2020 w Dublinie Roberta Fiska, legendarnego, brytyjskiego dziennikarza i reportera wojennego. W wieku 12 lat Fisk obejrzał film "Zagraniczny korespondent" Alfreda Hitchcocka i od razu wiedział, kim chce zostać w przyszłości. Spełnił swoje marzenia. Przez całe życie ujawniał to, co działo się w strefach wojennych, gdzie prawda jest pierwszą ofiarą. Rozpoczął karierę w "The Times", informując o brytyjskich żołnierzach walczących z dziećmi, które rzucają kamieniami, zabijając przy tym niewinnych ludzi. Na Bliskim Wschodzie relacjonował też kluczowe wydarzenia, takie jak masakra Sabry i Szatili w 1982 roku w Libanie. Z "The Times" odszedł do "The Independent" po tym, jak gazetę wykupił Rupert Murdoch i zaczął cenzurować publikacje, zwłaszcza zestrzelenie przez amerykańską marynarkę wojenną samolotu pasażerskiego Iran Air Flight 655 w 1988 roku. W swojej pracy zawsze starał się zachować emocjonalny dystans do tego, czego był świadkiem, argumentując, że nie można relacjonować wydarzeń, jeśli całkowicie się ich nie pozna. Fisk miał 73 lata i nadal był aktywnym reporterem wojennym. Zdawał sobie sprawę, że rzeczywistość nie jest możliwa do obiektywnego pokazania w filmie. Wojny nie są rozwiązywane przez dziennikarzy, a źli nie zawsze dostają to, na co zasłużyli, ale Fisk walczył o prawdę, opętany myślą, że musi relacjonować to, co dzieje się na świecie. 22:15 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. 23:10 DAJ MI TO Film dokumentalny, 26 min, Polska, 1988 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Petrycki "Daj mi to" to słowa terapii prowadzonej w ramach zajęć grupy treningowej Laboratorium Psychoedukacji. Na film składają się wypowiedzi jej uczestników. 23:40 ŁAWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1975 Reżyseria: Andrzej Titkow Film przedstawia kilkanaście obrazków demonstrujących postawy, sposoby bycia różnych ludzi przypadkowo przysiadających na ławce w parku. 00:05 BRAKUJĄCE ZDJĘCIE (THE MISSING PICTURE) Film dokumentalny, 91 min, Francja, 2013 Reżyseria: Rithy Panh Rithy Panh, wykorzystując własną biografię, archiwalne zdjęcia i filmy oraz plastelinowe figurki, odtwarza horror zbrodni Czerwonych Khmerów w latach 1975 - 79. Kambodża lat 60. i wczesnych 70. przeżywała okres kulturowej aktywności po wystąpieniu z Unii Francuskiej, jednak politycznie sytuacja zaogniała się coraz bardziej aż do wybuchu rewolucji Pol Pota i Czerwonych Khmerów w 1975 r. Fragmenty archiwalnych filmów z tego okresu ukazują stolicę pełną życia, przyjmującą cywilizacyjne nowinki Zachodu, rozwijającą własną tożsamość i kulturę narodową. Zwycięstwo Czerwonych Khmerów przynosi błyskawiczne przesiedlenia milionów ludzi: inteligencji i klasy średniej do znajdujących się na dalekiej prowincji obozów pracy. Wyniszczani przez głód, choroby i tortury strażników rewolucji giną oni w nieludzkich warunkach. Szacunkowe dane mówią o ponad 2, 5 miliona zamordowanych przez reżim. Głód i tortury nie zostały udokumentowane przez żadne zdjęcia, dlatego losy obywateli Kambodży odtworzone zostają w plastelinowym świecie, unaoczniającym ogrom zbrodni. Świat zbrodni kontrapunktują propagandowe filmy reżimu Czerwonych Khmerów, ukazujące coroczne prace na polach i szczęście ludności socjalistycznego państwa. Film nagrodzony na festiwalu w Cannes oraz na licznych międzynarodowych festiwalach filmowych (w Belgii, Izraelu, Niemczech, etc.), nominowany do Oscara i nagród Europejskiej Akademii Filmowej 2014. 01:45 JA, GOMBRO (JA, GOMBRO) Film dokumentalny, 52 min, Francja/Polska, 2003 Scenariusz i reżyseria: Marian Marzyński Zdjęcia: Jason Longo Gombrowicz nie znosił krytyków literackich, sam pisał recenzje swoich książek, a nawet z sobą samym wywiady, pragnął bezpośredniego kontaktu z czytelnikiem, chciał, żeby go "konsumowali", "chrupali" go, "delektowali się", lub "wymiotowali" nim, byli nim zachwyceni lub zdegustowani, ale zawsze z nim "tańczyli" - przyjmując jego zaproszenie do wielkiej spowiedzi podświadomości. Ponad 30 lat po śmierci Gombrowicza, jeden z jego zapalonych czytelników podejmuje wezwanie pisarza. Autor filmu, Marian Marzyński urodził się w Warszawie w roku, w którym Gombrowicz wydał "Ferdydurke", a w roku, w którym pisarz umierał, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez 30 lat "wsiąkał" w nowy świat ("otwarte, szerokie niebo" jak je nazywał Gombrowicz) obserwując Polskę i polskość, jak on, z emigracyjnej perspektywy. Pisarstwo Gombrowicza towarzyszyło mu, gdy opuszczał Polskę w 1969 jako uchodźca polityczny zbuntowany przeciwko hipokryzji ideologii komunistycznej, jednego z jaskrawych przejawów FORMY i nadal towarzyszy mu ono w Ameryce, gdzie otoczyła go nowa, polityczna, socjalna i kulturalna FORMA. Reżyser, jako wierny czytelnik Gombrowicza zamierza przedstawić jego sylwetkę nie tylko jako genialnego pisarza, ale i niezwykłego człowieka. W filmie pojawiają się zatem wypowiedzi argentyńskich i polskich przyjaciół twórcy. Realizatorzy podążali śladami Gombrowicza, odwiedzili miejsca, w których bywał. Zdjęcia z Argentyny, Francji, Niemiec i Polski przeplatane są fragmentami spektakli i filmów oraz fragmentami rozmów z ich reżyserami. Twórcy filmu chcą w ten sposób przedstawić rozmaite, indywidualne poglądy na twórczość Gombrowicza, pokazać, jak wiele istnieje sposobów rozumienia jego powieści i dramatów. Jest to dowód na niesłabnące zainteresowanie utworami autora "Ferdydurke" oraz uniwersalność zawartych w nich treści. 02:45 DOJECHAĆ DO KOŃCA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Beata Hyży-Czołpińska Zdjęcia: Roman Wasiluk, Tobiasz Czołpiński Na przełomie lutego i marca 2009 Dariusz Morsztyn, jako pierwszy i jedyny Polak w historii, wziął udział w jednym z najtrudniejszych na świecie wyścigów psich zaprzegów. Był to Finnmarkslopet w Laponii. Finnmarkslopet to najdłuższy wyścig psich zaprzęgów w Europie, rozgrywany w najbardziej na północ wysuniętym miejscu na świecie tj. najzimniejszej części Norwegii - Finnmarku, gdzie temperatury spadają poniżej minus 40 stopni Celsjusza. Ze względu na swoje położenie, długość i niezwykle trudne warunki jest on uważany za trzeci wyścig w świecie pod względem trudności. Startuje w nim ponad 1000 psów i około 100 maszerów z całego świata. Trasa wyścigu wiedzie przez niezamieszkaną tundrę, a każdy maszer jedzie samotnie, posługując się jedynie mapą i kompasem. 03:45 RAKOWIECKA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1999 Scenariusz i reżyseria: Jolanta Kessler, Józef Szaniawski Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Lech Brański Zbudowali je carscy zaborcy w 1899 roku, dla kryminalistów. Po II wojnie światowej stało się najcięższym więzieniem politycznym Polski Ludowej, symbolem rządów komunistycznych lat 1945 - 1989, a także uzależnienia Polski od Związku Sowieckiego. Jego dzieje odzwierciedlały puls historii całego kraju: powolne pogrążanie się w systemie totalitarnym, okresy odwilży, buntu, aż po powiew wolności w 1989 roku. W ciągu minionego półwiecza więzienie na Rakowieckiej - najdłuższej, jak mawiano, ulicy w Warszawie - było tym, czym X Pawilon Cytadeli w okresie zaborów, aleja Szucha w latach okupacji, osławiona Łubianka w Moskwie. W jej murach zginęli gen. Emil Fieldorf "Nil" i rotmistrz Witold Pilecki. To tylko dwa najbardziej wymowne nazwiska. Film przez pryzmat historii więzienia na Rakowieckiej przedstawia walkę i ludzkie cierpienie w okresie stalinowskim, w tzw. latach gomułkowskich, rodzący się ruch opozycji w latach 70. , walkę"Solidarności". Pokazuje też, że Polacy nigdy nie pogodzili się z narzuconym systemem i zależnością od Moskwy. Autorzy wykorzystują dokumenty, archiwalne zdjęcia i filmy, zwłaszcza zaś cytaty z zapisków, listów więźniów, a także wspomnieniowych książek o tym, co działo się w murach stalinowskiej katowni w najtrudniejszych latach powojennych. O ludziach tam więzionych, o swoim pobycie za kratami na Rakowieckiej opowiadają m.in. Józef Szaniawski, Leszek Moczulski, Karol Modzelewski, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Czesław Bielecki, Maria Twardowska, Władysław Bartoszewski, Andrzej Wolski, Barbara Otwinowska, Jan Lityński, Janusz Szpotański, Tadeusz Płużański.