TVP Kultura Wtorek, 18.04.2023 07:40 BALLADA O ŚCINANIU DRZEWA Komedia, 30 min, Polska 1972 Reżyseria: Feridun Erol Scenariusz: Feridun Erol Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Adam Brzozowski Wyk. Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Henryk Gęsikowski, Ewa Berger - Jankowska, Kazimierz Iwiński, Wanda Ostrowska i inni Feridun Erol uchodzi za specjalistę od rozśmieszania widzów, co udowodnił m. in. w "Jak pozbyć się czarnego kota?" i "Honorze dziecka" oraz popularnym Jedynkowym serialu "Sąsiedzi". Nakręcona w 1972 roku "Ballada o ścinaniu drzewa" jest debiutem reżysera. Główną rolę w tym filmie zagrał Bolesław Płotnicki (1913 - 88), ceniony aktor charakterystyczny, znany też z wielu znakomitych kreacji teatralnych. W pamięci widzów zapisał się przede wszystkim jako Panasiuk z komedii "Gdzie jest generał?" Chmielewskiego i Jambroży z "Chłopów" Rybkowskiego. Z równym sukcesem wcielał się zarówno w postacie pełne patriarchalnej godności, jak i w zwykłych plebejuszy. W 1971 roku na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie otrzymał nagrodę za rolę w "Kardiogramie" Romana Załuskiego. W "Balladzie o ścinaniu drzewa" Płotnicki zagrał majstra Błaszczyka, kierującego trzyosobową brygadą robotników. Jego podwładni to zapalony grzybiarz Malawka i żółtodziób Kazio. Brygada Błaszczyka dostaje zadanie ścięcia przydrożnego drzewa. Majster jako pierwszy zjawia się na miejscu pracy. Niedługo potem przychodzi Kazio. Malawka, który od wczesnego ranka szukał grzybów, spóźnia się, co wywołuje zdenerwowanie majstra. Kiedy wreszcie wszyscy są w komplecie, Kazio chwyta piłę i chce brać się do roboty. Błaszczyk jednak obcesowo studzi jego zapał, w wyniku czego chłopak się obraża. Widząc to, Malawka perswaduje majstrowi, jak należy postępować z "młodymi". Lekko skonfundowany Błaszczyk przywołuje więc Kazia i łagodniejszym tonem zleca mu wykonanie dokładnych pomiarów drzewa. Prawdziwy fachowiec musi przecież wiedzieć, co ścina. Tymczasem nadchodzi południe, czyli pora posiłku. Kazio biegnie na pobliskie pole, gdzie zauważył koleżankę w kostiumie kąpielowym. Malawka i Błaszczyk zaś z zadowoleniem raczą się kiełbasą i opowieściami "z dawnych, dobrych czasów". A robota jak czekała, tak czeka. 08:20 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - NA SPORTOWO Program edukacyjny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy wybór najciekawszych obiektów sportowych spośród wielu powstałych w ostatnich latach, nowych i stanowiących rewitalizację wybitnej architektury PRL. Znajdzie się tu modernizacja legendarnego stadionu piłkarskiego i jego prowincjonalny odpowiednik oraz trzy, zupełnie różne, hale sportowo - widowiskowe. Przedstawimy: - Modernizację Stadionu Śląskiego w Chorzowie (RS Architekci): perfekcyjne dostosowanie stadionu - legendy, pochodzącego z lat 50. , do wymogów funkcjonalnych współczesnego sportu, - Halę 100 - lecia KS Cracovia w Krakowie z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych (Biuro Architektoniczne Lewicki Łatak), czołowa realizacja infrastruktury polskiego sportu ostatnich lat, doskonale funkcjonalny budynek dla niepełnosprawnych sportowców, a zarazem wybitne dzieło architektury wpasowane w krajobraz krakowskich Błoń, - Stadion piłkarski Kotwicy Kołobrzeg (ASPA): bodaj najbardziej udana realizacja stadionu piłkarskiego zbudowanego na potrzeby prowincjonalnego klubu, - Rewitalizację Hali Olivia w Gdańsku (Arkon Studio): trudny i tylko częściowo zakończony sukcesem proces adaptacji wybitnej konstrukcji z okresu socmodernizmu do dzisiejszych potrzeb hali lodowiska, - Halę gier Zespołu Szkół Mistrzostwa Sportowego im. Mikołaja Kopernika w Krakowie (eM4. Pracownia architektury. Brataniec): rozbudowa starej szkoły sportowej o nowoczesny obiekt, zrealizowany w skromnym, oświatowym budżecie. O swoich projektach opowiadać będą: Kazimierz Łatak i Piotr Lewicki (Hala 100 - lecia Cracovii) oraz Damian Radwański (Stadion Śląski), a historię Hali Olivia przypomni dr Jacek Friedrich, dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku. Temat uzupełni autorski esej architekta Oskara Grąbczewskiego o fenomenie katowickiego Spodka. Ta nowatorska, modernistyczna konstrukcja z lat 60. , powstała przy udziale genialnego konstruktora Wacława Zalewskiego, jest budowlą o niezwykłych, po dziś dzień niezrównanych walorach funkcjonalnych hali widowiskowej, a zarazem wciąż stanowi kultowe, magiczne miejsce o statusie symbolu miasta i regionu. 09:05 ZAGINIONE SKARBY - ZEGARY Z JĘDRZEJOWA Film animowany, 4 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przedstawia historię kradzieży "Zegarów z Jędrzejowa" - dziewięciu cennych zabytków Muzeum Zegarów im. Przypkowskich w Jędrzejowie. Jeden z nich należał do kolekcji siedemdziesięciu zegarów króla Jana Kazimierza. Muzealna kolekcja stanowi największy zbiór zegarów słonecznych w Europie. 09:20 FREDEK USZCZĘŚLIWIA ŚWIAT Komedia, 83 min, Polska, 1936 Reżyseria: Zbigniew Ziembiński Scenariusz: Julian Kaufman Zdjęcia: Jakub Joniłowicz, Bernard Marwiński Muzyka: Wiktor Krupiński, Wanda Vorbond, Mieczysław Weinberg, Iwo Wesby Aktorzy: Karolina Łubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Lena Żeliska, Jerzy Czapliński, Loda Halama, Wanda Jaroszewska, Józef Kondrat, Tadeusz Wesołowski, Antoni Fertner, Józef Orwid, Stanisław Łapiński, Karolina Lubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Alina Żeliska, Jerzy Czaplicki Fredek, inżynier wynalazca, konstruuje telefonowizor. Niestety, to wydawałoby się rewelacyjne urządzenie przysparza mu samych kłopotów i wprowadza zamęt w spokojne życie stolicy. "Dzięki" telefonowizorowi Fredek ogląda swoją narzeczoną w czułej pozie z innym mężczyzną, żona fabrykanta odkrywa, że mąż ją zdradza, wynalazek zainstalowany w restauracji demaskuje same kłamstwa i niecne uczynki. Zabawne perypetie, intrygi ustępują jednak miejsca pożytecznemu wykorzystaniu osiągnięć techniki i młodości. Wynalazek zostaje upowszechniony, skłóceni podają sobie ręce, wyjaśniają się wszelkie nieporozumienia. 11:00 NOCE I DNIE - ODC. 7/12 - WIATR W OCZY Serial obyczajowy, historyczny, 50 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Irena Kownas, Ryszarda Hanin, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Anna Nehrebecka, Bogusław Sochnacki, Stanisława Celińska, Jerzy Kamas i inni Tomaszek, syn Niechciców, przysparza rodzicom wielu trosk. Chłopak nagminnie kłamie i kradnie. Bogumił szuka w pracy ucieczki od domowych kłopotów i zmartwień. Tymczasem we wsi zaczyna wrzeć, fornale żądają poprawy warunków życia. Fala rozruchów przechodzi zresztą przez cały kraj. Barbara, która stale mieszka w Kalińcu, przyjeżdża pewnego dnia bez uprzedzenia do Serbinowa i zastaje męża w niedwuznacznej sytuacji ze służącą Felicją. Wstrząs, jakiego doznaje, wywołuje u niej długotrwałą chorobę. Codzienne kłopoty i praca znowu jednak zbliżają małżonków. 14:00 KSIĄŻĘ SEZONU Komedia, 53 min, Polska 1970 Scenariusz i reżyseria: Witold Orzechowski Zdjęcia: Krzysztof Winiewicz Muzyka: Waldemar Parzyński Aktorzy: Barbara Krafftówna, Halina Kossobudzka, Beata Tyszkiewicz, Czesław Wołłejko, Zdzisław Wardejn, Jolanta Lothe, Bogusław Rybczyński, Piotr Fronczewski, Jacek Nieżychowski, Jan Zdrojewski, Hanna Orsztynowicz, Małgorzata Potocka, Zofia Perczyńska, Jan Himilsbach i inni Adaptacja noweli Adolfa Rudnickiego i zarazem debiut reżyserski Witolda Orzechowskiego, twórcy m.in. horroru "Droga w świetle księżyca", współautora scenariusza serialu "Kariera Nikodema Dyzmy". Akcja "Księcia sezonu" rozgrywa się w prowincjonalnej, letniskowej miejscowości. Do znajdującego się tu zacisznego pensjonatu co roku przyjeżdża na urlop Stefan Pulman, samotny warszawiak, snujący niezbyt realne plany matrymonialne. Mimo wsparcia właścicielek pensjonatu, zaloty pana Stefana do pięknej Zuzanny (w tej roli Beata Tyszkiewicz) nie przynoszą rezultatu. Dziewczyna wybiera ratownika Misia. Cóż, marzenia o "wymarzonym na dwoje gniazdku" trzeba będzie odłożyć. Może za rok fortuna będzie łaskawsza? Główną zaletą "Księcia sezonu" jest jego liryczny, nieco melancholijny klimat oraz świetnie podpatrzone typy ludzkie, zapełniające "tło" głównego wątku. 15:05 WNUSIO (GRANDMA'S BOY) Komedia, 56 min, USA, 1922 Reżyseria: Fred C. Newmeyer Zdjęcia: Walter Lundin Muzyka: Robert Israel Aktorzy: Harold Lloyd, Mildred Davis, Sammy Brooks, Anna Townsend Pierwszy prawdziwy pełnometrażowy film Harolda Lloyda. Legendarny komik gra tutaj Sonny'ego, nieudacznika łatwo dającego się stłamsić silniejszemu rywalowi. Poznajemy prawdziwą miłość Sonny'ego - ukochaną babcię. Daje ona Sonny'emu magiczny środek, który ponoć pomógł jego dziadkowi zostać bohaterem podczas wojny secesyjnej. Chłopak przechodzi transformację i wrzuca do studni bandziora terroryzującego całą miejscowość. Na koniec oczywiście okazuje się, że magiczny środek był sprytnym fortelem babci, a Sonny dokonał wszystkich bohaterskich czynów sam. 16:20 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - IMPRESJONIŚCI I CZŁOWIEK, KTÓRY ICH STWORZYŁ (EXPOSITION ON SCREEN. THE IMPRESSIONISTS AND THE MAN WHO MADE THEM) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Odc. 6 Impresjoniści i człowiek, który ich stworzył. "Bez Duranda - Ruela my, impresjoniści, umarlibyśmy z głodu. Wszystko mu zawdzięczamy. Był uparty, niezmordowany i 20 razy ryzykował bankructwo, by nam pomóc. Krytycy obrzucali nas błotem, ale dla niego byli gorsi. Uznali go za największego szaleńca, bo kupował nasze prace" - pisał Claude Monet. Nie można zrozumieć sztuki współczesnej bez świadomości, jak ważną rolę odgrywa w niej marszand. O jego znaczeniu po raz pierwszy przekonali się malarze impresjoniści. Nie mieli nikogo, kto chciałby sprzedawać ich prace. Próbowali robić to sami, urządzając niezależną wystawę. Nie za bardzo się udała, więc w roku 1875 zorganizowali sobie aukcję. Okazała się kompletną porażką. Zostali sromotnie wygwizdani przez potencjalnych nabywców. Potrzebowali kogoś, kto sprzedawałby ich obrazy. I wtedy we właściwym czasie pojawił się właściwy człowiek, Paul Durand - Ruel. 18:00 DZIESIĄTY RAZ W OPOLU Reportaż, 36 min, Polska, 1972 Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia, Witold Adamek Wykonawcy: Urszula Sipińska, Tadeusz Woźniak, Tadeusz Woźniak, Andrzej Rosiewicz, Wojciech Młynarski, Maryla Rodowicz, Zdzisława Sośnicka, Andrzej Dąbrowski, Sława Przybylska, Ewa Demarczyk, Bohdan Łazuka, Katarzyna Sobczyk, Karin Stanek, Teresa Tutinas, Kazimierz Grześkowiak Migawki z pierwszych festiwali opolskich, fragmenty występów popularnych polskich piosenkarzy, m. in. Urszuli Sipińskiej, Andrzeja Rosiewicza, Wojciecha Młynarskiego, Tadeusza Woźniaka. 18:50 10 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE 70. KONCERT "STEFAN RACHOŃ ZAPRASZA" Koncert, 56 min, Polska, 1970 Prowadzący: Irena Falska Wykonawcy: Stenia Kozłowska, Teresa Tutinas, Mieczysław Fogg, Urszula Sipińska, Sława Przybylska, Halina Kunicka, Maria Koterbska, Irena Santor, Danuta Rinn, Bogdan Czyżewski, Maria Warzyńska, Anna German, Stefan Rachoń, Stefan Rachoń Wspomnienie z Festiwalu Piosenki Polskiej "Opole'70" - jubileuszowego koncertu zatytułowanego "Stefan Rachoń zaprasza". Część artystyczną imprezy poprzedziła owacja publiczności na cześć dyrygenta oraz krótka charakterystyka dorobku Orkiestry Polskiego Radia. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - DZIĘKUJĘ CI, ŻYCIE (MERCI LA VIE (THANK YOU, LIFE)) Dramat, 113 min, Francja, 1990 Reżyseria: Blier Bertrand Aktorzy: Ginsburg Charlotte, Grinberg Anouk, Girardot Annie, Depardieu Gerard, Michael Blanc, Jean Carmet Pewnego razu na drodze spotykają się dwie młode dziewczyny. Jedna, ubrana w suknie ślubną, została opuszczona przez pana młodego. Druga pcha przed sobą wózek dziecinny. Dziewczyny zaprzyjaźniają się ze sobą. Przeżywają nierealne zdarzenia, w których rzeczywistość miesza się z fikcją. Spotykają też wiele osób, z których część jest wytworem ich wyobraźni. 22:30 TEATR TELEWIZJI - WIERA GRAN - WSTĘP DO SPEKTAKLU Felieton, 4 min, Polska, 2023 Wstęp do spektaklu "Wiera Gran" Anny Burzyńskiej w reżyserii Barbary Sass z Teatru Kamienica w Warszawie. W tytułowej roli wystąpiła Justyna Sieńczyłło. 22:40 TEATR TELEWIZJI - WIERA GRAN Spektakl teatralny, 62 min, Polska, 2023 Autor: Anna Burzyńska Reżyseria: Barbara Sass Scenariusz: Anna Burzyńska Aktorzy: Paweł Burczyk, Justyna Sieńczyłło Rejestracja spektaklu "Wiera Gran" Anny Burzyńskiej w reżyserii Barbary Sass z Teatru Kamienica w Warszawie. W tytułowej roli Justyna Sieńczyłło. Spektakl opowiada o wybitnej polskiej pieśniarce pochodzenia żydowskiego, Wierze Gran. Artystka nazywana żydowską Matą Hari", koncertowała w czasie okupacji w kawiarniach warszawskiego getta, a zaraz po wojnie została oskarżona o kolaborację z nazistami. I chociaż nie było żadnych konkretnych dowodów przeciwko niej, przez długie lata musiała konfrontować się z zarzutami, które spowodowały jej załamanie nerwowe i zniszczyły karierę artystyczną. Mimo że oczyszczona ze wszystkich oskarżeń do końca życia ukrywała się w swoim paryskim mieszkaniu przed dawno już nieżyjącymi prześladowcami. Niektóre fakty pojawiające się w sztuce zostały zaczerpnięte ze słynnej, choć mało znanej w Polsce, bo wydanej w Paryżu w bardzo małym nakładzie książki pt. "Sztafeta oszczerców" napisanej przez samą Wierę Gran, swego rodzaju spowiedzi pieśniarki. Przedstawienie łączy piosenki śpiewane przez bohaterkę z wkomponowanymi w strukturę muzyczną faktami z jej życia. Polska prapremiera odbyła się 24 listopada 2012 w Teatrze Kamienica w Warszawie a telewizyjna premiera jest rejestracją tego przedstawienia. We wnętrzach Teatru Kamienica nagrany zostanie także wstęp do przedstawienia, związany z tytułową z postacią spektaklu i miejscem, w którym znajduje się Teatr Kamienica. 23:50 MŁODA POLSKA - PLAY Etiuda fabularna, film krótkometrażowy, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Sułkowski Scenariusz: Piotr Sułkowski Zdjęcia: Remigiusz Wojaczek Aktorzy: Joanna Kulig, Adam Woronowicz, Alan Tybulczuk Mężczyzna trawiony przez poczucie winy, że nie odważył się stanąć w obronie matki, wciela się w rolę jej mordercy i zmusza dziesięcioletniego siebie do zmierzenia się z traumą. (ŹRÓDŁO: filmpolski.pl) 00:15 PORACHUNKI Film obyczajowy, krótkometrażowy, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zuzanna Grajcewicz Scenariusz: Zuzanna Grajcewicz, Ewa Radzewicz Aktorzy: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Andrzej Kłak, Sonia Roszczuk, Maciej Pesta Film opowiada historię Haliny (Jadwiga Jankowska - Cieślak), która decyduje się stawić czoła przeciwnościom, walczyć o godność i sprawiedliwość. "Porachunki" to próba zmierzenia się z tematem marginalizacji potrzeb seniorów. Zwarta i przemyślana forma filmu pozwala na różne interpretacje, a humor zawarty w niej zdaje się być finalnie gorzki. 00:40 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - WRÓG NUMER JEDEN (ZERO DARK THIRTY) Thriller szpiegowski, 149 min, USA 2012 Reżyseria: Kathryn Bigelow Scenariusz: Mark Boal Aktorzy: Jessica Chastain, Jason Clarke, Joel Edgerton, Jennifer Ehle, Mark Strong, Kyle Chandler, Edgar Ramirez, James Gandolfini, Chris Pratt Kronika wieloletniego polowania na największego i najbardziej poszukiwanego terrorystę świata, Osamę bin Ladena. Tajna misja Centralnej Agencji Wywiadowczej, którą rozpoczęto po ataku terrorystycznym na wieże World Trade Center i Pentagon 11 września 2001 roku, trwała do ostatecznego wyeliminowania Osamy bin Ladena, który 2 maja 2011 r. został zabity w tajnej operacji amerykańskich komandosów. Filmowa historia tej akcji została przedstawiona z punktu widzenia fikcyjnej młodej agentki CIA, Mayi Harris. W tej znakomitej roli wystąpiła Jessica Chastain, która w 2013 r. otrzymała nominację do Oscara. Maya Harris jest zaangażowana w sprawę od samego początku, od nowojorskiego zamachu z 2001 roku. Jako analityczka CIA zajmuje się rozpracowywaniem terrorystów. Uczestniczy w przesłuchaniach osadzonych w tajnych więzieniach CIA, znajdujących się poza obszarem USA. Zainstalowana w amerykańskiej ambasadzie w Pakistanie, Harris bada powiązania zatrzymanego Ammara, który jest podejrzany o współudział we wrześniowych zamachach. Ten przekazuje bezcenne informacje, co pozwala rozwinąć śledztwo. Maya nie ma jednak łatwego zadania, napotyka na wiele trudności. Mimo powątpiewań kolegów, potężnej biurokracji i piętrzących się przeciwności, nie poddaje się. Ostatecznie udaje się jej przekonać Pentagon, by przypuścić szturm na domniemaną kryjówkę "wroga numer jeden".