TVP Dokument Wtorek, 25.04.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - UKOCHANA ŻÓŁWICA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Co roku młode żółwiki wykluwają się z jaj składanych przez samice w dolinie rzeki Ilanki w nadleśnictwie Rzepin. Z uwagi na wartość przyrodniczą tego miejsca od lat jest ono pod opieką naukowców z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Program ochrony żółwi błotnych w woj. lubuskim jest prowadzony przez dr. Bartłomieja Najbara, który jest bohaterem tego odcinka. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 07:05 NOTACJE - JAN PESZEK. AKTOR WIARYGODNY Felieton, 11 min, Polska, 2013 Autor: Kamila Drecka Jan Peszek urodził się 13 lutego 1944 r. Absolwent krakowskiej PWST w 1966 r. Wtedy też debiutował na deskach Teatru Polskiego we Wrocławiu. W swoim dorobku artystycznym ma role u najsłynniejszych polskich reżyserów teatralnych: Jerzego Krasowskiego, Kazimierza Dejmka, Mikołaja Grabowskiego, Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupy, Michała Zadary czy Grzegorza Jarzyny. W filmie debiutował w 1969 r. w "Znakach na drodze". Regularnie na ekranach kinowych zaczął się pojawiać dopiero na początku lat 80. Zagrał wielu filmach, jak m.in.: "Był jazz", "Trójkąt Bermudzki", "Ferdydurke", "Śmierć jak kromka chleba", "Łabędzi śpiew", "Ucieczka z kina Wolność", "Darmozjad polski" 07:15 NOTACJE - EDWARD MIKOŁAJCZYK. NIE LUBIŁEM TELEWIZJI Felieton, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Wójcik Urodzony 20 października 1940 roku w Czechowicach. Był absolwentem tamtejszego liceum, ukończył Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie w 1964 roku. Kontynuował naukę na podyplomowym studium dziennikarstwa przy Uniwersytecie Warszawskim. Pracę dziennikarską rozpoczął w prasie. Związany był z Tygodnikiem Kulturalnym i Kulturą. W latach 70. związał się z telewizją. Popularność przyniosło mu Studio 2, które współprowadził z Bożeną Walter i Tomaszem Hopferem. Był autorem cyklicznego programu publicystycznego "Wszystko za wszystko". Na początku lat 80. został korespondentem w Jugosławii. Pełnił też funkcję rzecznika PZPN. Współpracował z Akademią Telewizyjną TVP, zasiadał w Komisji Języka Mediów Rady Języka Polskiego przy prezydium PAN. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla rozwoju telewizji. Zmarł 8 września 2020 roku. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 37 WAŁCZ Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek(Prowadzący) Tomasz Bednarek odwiedza Wałcz - miasto położone pomiędzy dwoma malowniczymi jeziorami. Wyjątkowe walory przyrodnicze przyciągają nie tylko turystów, ale i wioślarzy oraz wędkarzy. Sportowców można tu spotkać na każdym kroku, trenują w Ośrodku Przygotowań Olimpijskich, a najsłynniejszych uhonorowano w Alei Gwiazd Sportu. Wałcz zachwyca pięknym rynkiem, dobrze zachowanymi zabytkami architektonicznymi oraz pozostałościami dawnych fortyfikacji. Warto też odwiedzić pobliskie, maleńkie miasto Tuczno, gdzie zachował się w dobrym stanie zamek jedyny na całej Ziemi Wałeckiej. Wałcz i okolice to raj dla sportowców i wszystkich szukających dobrego miejsca do aktywnego wypoczynku. Miasto przyciąga jak magnes pasjonatów historii i poszukiwaczy przygód, bo naprawdę nie brak tu atrakcji. 08:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /57/ Reality show, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Dzisiaj u nas jedyny polski obiekt przyrodniczy wpisany przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa - Białowieski Park Narodowy i jego mieszkańcy. Wilki, łosie, żubry, ale też koniki polskie, które są bezpośrednimi potomkami tarpanów. Wiecie, że istnieje księga rodowodowa żubrów? Jest systematycznie uzupełniana i stanowi kompendium wiedzy o tych królewskich zwierzętach. Dowiecie się również, na czym polega metoda TPLO i jakim jest dobrodziejstwem dla pacjentów ortopedycznych. Odwiedzamy też Przemyśl, gdzie na nową rodzinę czeka owczarek Ivo. Doktor Radek wyleczył jego stawy. Teraz Ivo czeka na wyleczenie zranionego serca. 08:30 PIERWSZE ZWIERZĘTA ŚWIATA (FIRST ANIMALS) Film dokumentalny, 50 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Andrew Gregg Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach paleontologicznych w Kolumbii Brytyjskiej, która była kiedyś dnem starożytnego oceanu. Pięćset milionów lat później odkryto w Burgess niezwykłe skamieliny z łupków, które zmieniły nasze rozumienie ewolucji. Wraz z paleontologiem dr. Jeanem Bernardem Caronem i jego zespołem, zobaczymy jak wydobywano okazy. Te znaleziska z epoki kambryjskiej zostały następnie przeniesione do muzeum, gdzie naukowcy próbują zinterpretować, jak zwierzęta wyglądałyby i jak się zachowywały. Dzięki pomocy komputerów i grafikom w 3D, poznamy ich życie podczas eksplozji kambryjskie. 09:30 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - ZIMOWY CZAS (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Sześcioodcinkowy cykl opowieści o przyrodzie w rejonie Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbardziej bogatych biologicznie i krajobrazowo regionem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za jedno z miejsc bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną łagodnie i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej biologicznie zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. Odc. 1 Zimowy czas; Odc. 2 Las stuletnich dębów; Odc. 3 Królowa Nocy; Odc. 4 Ukryci mieszkańcy Sierra Morena; Odc. 5 Opancerzony wojownik; Odc. 6 Opowieści wiosenne. 10:30 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 1 MAGGIORE (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność ze szczególnym powiązaniem z jeziorem. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: miejsca, w którym spotykają się środowiska alpejskie i śródziemnomorskie. Wyrafinowany widok z helikoptera na niezwykłe cechy terenu - od alpejskich szczytów po płaską równinę doliny rzeki Pad. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Odwiedzamy osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie: autentyczne i nieoczekiwane. Towarzyszymy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; spotykamy mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. Odcinek 1. Jezioro Maggiore (Lago Maggiore) to drugie co do wielkości jezioro we Włoszech, leżące na granicy Włoch i Szwajcarii, około 80 km od Mediolanu. Nad taflą turkusowej wody górują zaśnieżone masywy Alp. Starożytni Rzymianie nazywali ten akwen Lacus Verbanus, od bujnie porastającej go werbeny. Do dziś można podziwiać wspaniałą śródziemnomorską roślinność, występującą tu dzięki łagodnemu klimatowi. Na jeziorze Maggiore znajduje się 11 wysp. Najpopularniejszą z nich jest, najbliższa stałego lądu, Isola Bella, czyli Piękna Wyspa. Nazwana została na cześć Isabelli D'Addy, hrabiny Borromeo. W centralnej części wyspy znajduje się wspaniały pałac w stylu barokowym, nazwany od jego fundatorów i właścicieli Pałacem Boromeuszy. W Szwajcarii, w kantonie Ticino znajduje się jest jedna czwarta jeziora Maggiore. Oszałamiająco piękne widoki górskich masywów, rześkie powietrze, łagodny klimat sprawiają, że ta część jeziora również jest warta uwagi. Kanton jest włoskojęzyczny, wpływy Italii są tutaj widoczne w architekturze, kuchni oraz w mieszance włoskiego i szwajcarskiego stylu życia. 11:30 NARODZINY STOCZNI Reportaż, 22 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Lech Rydliński Morska Stocznia Remontowa w Świnoujściu powstała w latach 70. XX wieku. Młoda stocznia zatrudniała młodą kadrę pracowników, którzy odkryli tutaj dla siebie perspektywy rozwoju. Specjalistów kształciło przyzakładowe technikum i szkoła zawodowa. Stocznia naprawiała statki polskich i zagranicznych armatorów. Nie brakowało zamówień, zakład rozwijał się, rozbudowywał, a jego pracownicy planowali w nim swoją przyszłość. Reportaż, 12:00 PASJA WEDŁUG TUSZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Reżyseria: Henryk Jantos Scenariusz: Hanryk Jantos Bogdan Tuszyński - wybitny dziennikarz i sprawozdawca sportowy Polskiego Radia, historyk prasy i sportu. Pomysłodawca Studia S13, redaktor "Przeglądu Sportowego" i redaktor naczelny Redakcji Sportowej Polskiego Radia. Legendarny sprawozdawca Wyścigu Pokoju. Trzykrotny zdobywca "Złotego pióra". Autor ok. 30 publikacji książkowych. Ojciec trzech córek. W filmie biograficznym o Bogdanie Tuszyńskim wykorzystano materiały filmowe z zasobów archiwalnych TVP i Polskiego Radia, w tym fragmenty nagrań telewizyjnych i sprawozdań radiowych. 13:00 MACEDOŃCZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Petro Aleksowski Film opowiada mało znany epizod z historii Polski. To uratowanie życia i stworzenie nowego domu dla 3500 dzieci, w tym 1750 dzieci pochodzenia macedońskiego, przed którymi Grecja, ze względu na ich słowiańskie pochodzenie, zamknęła swe granice po dziś dzień. 13:55 OPOWIEŚCI ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO LASU - LAS STULETNICH DĘBÓW (STORIES OF THE MEDITERRANEAN FOREST) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Jose Antonio Vallejo Sześcioodcinkowy cykl opowieści o przyrodzie w rejonie Morza Śródziemnego, które jest jednym z najbardziej bogatych biologicznie i krajobrazowo regionem planety. To skrzyżowanie Europy, Azji i Afryki. Jest uważane za jedno z miejsc bujnego rozkwitu bioróżnorodności na Ziemi. W jego różnych siedliskach żyje ogromna liczba unikalnych dla regionu gatunków zwierząt i roślin. Basen Morza Śródziemnego znajduje się w jednej ze stref umiarkowanych planety. Klimat subtropikalny sprawia, że zimą jest tu chłodniej i wilgotniej, latem gorąco i sucho, a jesienią i wiosną łagodnie i deszczowo. Ten region zamieszkany przez ludzi od ponad 8000 lat doświadczył dramatycznych zmian, ale mimo to nadal należy do najbardziej biologicznie zróżnicowanych na świecie. Od bagien po wysokie pasma górskie, od lasów dębowych i korkowych po lasy sosnowe wysoko w górach. Wszystkie one są domem dla tysięcy gatunków zwierząt i roślin, których ścieżki krzyżują się podczas ich życiowych przygód. A każdy z nich ma swoją historię do opowiedzenia. Odc. 1 Zimowy czas; Odc. 2 Las stuletnich dębów; Odc. 3 Królowa Nocy; Odc. 4 Ukryci mieszkańcy Sierra Morena; Odc. 5 Opancerzony wojownik; Odc. 6 Opowieści wiosenne. 14:55 ZDUMIEWAJĄCA AMERYKA POŁUDNIOWA - ODC. 2 PATAGONIA: NA KRAŃCACH ŚWIATA (WILDEST LATIN AMERICA) Film dokumentalny, 52 min, Niderlandy (Holandia), 2012 Reżyseria: Allison Bean, Bill Markham Patagonia, niedostępny region położony na krańcach świata, gdzie szaleją potężne wichury, fale rozbijają się o skały, a krajobraz rzeźbią gigantyczne lodowce. Przetrwają tu tylko najsilniejsi, którzy wytrzymają ostre zimy i najsprytniejsi, którzy potrafią korzystać z krótkich okresów obfitości. Na lądzie życie jest ciągłą walką z żywiołami. Tymczasem głębiny oceanu tętnią życiem. To bodaj najdzikszy i najbezwzględniejszy obszar Ameryki Południowej. 15:55 CRISPR: REWOLUCJA W INŻYNIERII GENETYCZNEJ (THE CRISPR REVOLUTION - GENOME EDITING) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Claudia Ruby CRISPR to nowe narzędzie w laboratorium obróbki kodu genetycznego, które pozwala naukowcom z dużą precyzją zmieniać materiał genetyczny wszystkich żywych organizmów. Naukowcy opracowują terapie na choroby uważane do tej pory za nieuleczalne; powstają rośliny o nowych cechach. Jak daleko powinna iść medycyna lub rolnictwo? Film szuka odpowiedzi krytycznie i analizuje różne opinie. Naukowcy, etycy i krytycy są zgodni co do jednego: społeczeństwo musi pilnie przedyskutować możliwości i granice tego nowego wymiaru inżynierii genetycznej, ponieważ CRISPR może wpływać na całe nasze życie. 17:00 KLEJNOTY ALP, WIELKIE JEZIORA WŁOCH - ODC. 2 COMO (JEWELS OF THE ALPS - ITALY'S GREAT LAKES) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Mi - Yong Brehm Pięcioodcinkowa seria dokumentalna, opowiadająca o najpiękniejszych alpejskich jeziorach zwanych Klejnotami Alp. W tej serii poznamy pięć największych z nich: jezioro Maggiore, jezioro Como, jezioro Iseo, jezioro Lugano i jezioro Garda. Każdy film przedstawia jedno z nich, ukazując nam wyjątkowe środowisko naturalne w cyklu zmieniających się pór roku oraz przybliżając miejscową ludność ze szczególnym powiązaniem z jeziorem. Wszystkie pięć jezior powstało z lodowców. Są unikalne w Europie jako połączenie dwóch kontrastujących ze sobą światów: miejsca, w którym spotykają się środowiska alpejskie i śródziemnomorskie. Wyrafinowany widok z helikoptera na niezwykłe cechy terenu od alpejskich szczytów po płaską równinę doliny rzeki Pad. Królestwo zwierząt w Górnych Włoszech kryje w sobie wiele niespodzianek. Stado dzikich jeleni nad jeziorem Como, mała salamandra ognista, która jest uderzająco podobna do podwodnego smoka, czy świstaki na warcie przy ujściu ich nory nad jeziorem Garda. Odwiedzamy osoby, których życie jest ściśle związane z jeziorami. Ich historie: autentyczne i nieoczekiwane. Towarzyszymy speleologom w wyprawie do niezbadanej wcześniej wapiennej jaskini nad jeziorem Iseo; spotykamy mężczyznę uprawiającego herbatę nad jeziorem Maggiore; a nad jeziorem Como 94 - letnia Nonna Pupa pokazuje nam, jak zamieniła wysypisko śmieci w wyjątkowy ogród. 18:05 RADIOAKTYWNE MIASTO (EMBITTERED CITY) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Tatyana Detig Zdjęcia: Alexander Detig Film dokumentalny będący zapisem dziennikarskiego śledztwa. Film został nakręcony na Ukrainie, w Czarnobylu. 26 kwietnia 1986 roku doszło tu do wybuchu w miejscowej elektrowni atomowej. W wyniku awarii skażeniu uległ obszar ponad 130 000 km kwadratowych terenu na pograniczu Białorusi, Ukrainy, Rosji. Doszło do bezpośredniej emisji radioaktywnego pyłu grafitu oraz uranu z wnętrza uszkodzonego reaktora do atmosfery i otoczenia elektrowni. Ta radioaktywna chmura rozprzestrzeniła się po całej Europie. W efekcie skażenia ewakuowano i przesiedlono ponad 350 tysięcy osób. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PLAŻE TAJLANDII (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ten niezwykły serial dokumentalny pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i słynne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 UPADEK KABULU 2021 (THE FALL OF KABUL) Film dokumentalny, 45 min, Australia, 2021 Reżyseria: Louise Milligan Film dokumentalny o tym co wydarzyło się w Afganistanie, kiedy Kabul znalazł się pod kontrolą talibów. W afgańskiej stolicy rozwinął się chaos i terror. W piekącym, afgańskim, letnim słońcu tysiące ludzi desperacko rzuciło się na lotnisko, aby wydostać się z tego kraju. Po ucieczce przywódców kraju, w mieście zapanowała histeria i panika. Był to niechlubny koniec 20 - letnich wysiłków wojskowych USA, mających na celu pozbycie się talibów. Ekipa ABC Australia przedstawia film z ostatnich dni wojny w Afganistanie. 21:15 WIELKIE OSZUSTWO BITKOINOWE (THE GREAT BITCOIN SWINDLE / BITCOIN: RISKANTE GELDGESCHÄFTE IM HINTERHOF) Film dokumentalny, 44 min, Austria, 2018 Reżyseria: Hans Wu, Emanuel Liedl Dokument o kryptowalucie, bitcoinie i niebezpieczeństwach z tym związanych. Podczas gdy rządy, gospodarki i banki narodowe na całym świecie dyskutowały o tym, jak radzić sobie z rosnącą popularnością kryptowalut w 2018 r. , na jaw wyszło oszustwo liczone w setkach milionów. Optioment zebrało żniwo 10 000 ofiar w Austrii, Niemczech i Szwajcarii. Doprowadziło to do wzmocnienia przepisów regulujących wykorzystywanie Bitcoina i podobnych walut. Od tego czasu śledztwo w sprawie Optioment doprowadziło do odkrycia kilku potężnych międzynarodowych zwolenników tego procederu i biznesu. 22:15 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. KRYMSCY TATARZY Reportaż, 24 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Wysiedlili ich z Krymu w ciągu dwóch dni i wywieźli do Uzbekistanu. Z rozkazu Stalina, który oskarżył Tatarów o zdradę ojczyzny w czasie II wojny światowej. Na Krym wrócili dopiero w latach 90. Niektórzy z nich do tej pory nie mogą się przystosować do życia w nowym miejscu, a część z nich marzy o tatarskiej autonomii. Bohaterem reportażu jest jeden z najbogatszych Tatarów na Krymie, właściciel kilku restauracji, hoteli, firm handlowych i budowlanych, Riszat Menetow. Kamera towarzyszy bohaterowi w meczecie, pracy, domu, podczas spotkań z innymi Tatarami, którzy opowiadają o swoim życiu, problemach, oczekiwaniach. 22:50 ODWAGA (COURAGE) Film dokumentalny, 86 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Aliaksei Paluyan Film dokumentalny o pokojowym powstaniu narodu przeciwko niesprawiedliwości, brutalnemu uciskowi i o walce o demokrację. Podczas wyborów prezydenckich na Białorusi latem 2020 roku w wir masowych protestów wplątuje się trzech aktorów z podziemnego teatru Białoruski Teatr Wolny w Mińsku. Przyciągają ich szerokie ulice Mińska, by mogli głośno protestować i bronić wolności słowa i żądać długo oczekiwanej zmiany władzy. Członkowie grupy teatralnej i wiele innych osób zostaje aresztowanych. Kraj stoi na krawędzi wojny domowej. Film towarzyszy odważnemu i pokojowemu oporze Maryny, Pawła i Denisa przed i w trakcie protestów. To bardzo osobiste spojrzenie autorów filmu na wydarzenia, dające bliski i angażujący widza wgląd w życie ludzi na dzisiejszej Białorusi, którzy walczą o wolność i prawo do demokracji. 00:30 OSTATNIA ROLA Felieton, 7 min, Polska, 1978 Scenariusz: A. Królikowski, M. Walczak Zdjęcia: Stanisław Ścieszko, T. Kośmider Wieś Siedlątków, w województwie sieradzkim, została wykupiona od rolników przez państwo. Jej tereny będą wkrótce dnem zbiornika retencyjnego, który poskromi kapryśną w tym miejscu Wartę i dostarczy wodę pitną mieszkańcom Poznania i Konina. Przed rozstaniem ze swoimi gospodarzami Siedlątków gra swoją ostatnią rolę. Płonąca wieś i uciekający z niej mieszkańcy stają się bohaterami jednego z odcinków cyklu "Polskich Pieśni Żołnierskich", w reżyserii Tadeusza Worontkiewicza, traktującego o wrześniu 1939 roku. 00:45 UCIEKINIER Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2006 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Scenariusz: Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Marcin Bartosz, Łukasz Bednarz, Grzegorz Czapiński, Kacper Czyczyło, Roman Kufel, Jakub Pędziwiatr, Mirek Śmielak, Maciej Ilczuk, Jacek Steciuk, Stanisław Stuła "Przez całe swoje życie ciągle uciekałem. W czasie wojny uciekałem przed Niemcami. W Auschwitz kilka razy uciekłem przed śmiercią. Po wojnie uciekałem przed"czerwonymi". Teraz uciekam w świat, żeby nie stetryczeć..." - Kazimierz Piechowski opisuje swoje pełne dramatycznych wydarzeń życie. Od dawna jego marzeniem były zagraniczne podróże. Ale w czasach dzieciństwa nie dane mu było tego pragnienia zrealizować. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, Piechowski był harcerzem. Wraz z tysiącami kolegów znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, gdyż Niemcy rozstrzeliwali harcerzy. Piechowski chciał uciec z okupowanego kraju, przez Węgry dostać się na Zachód i móc walczyć za ojczyznę. Ale ta próba się nie udała i młody chłopak, po pobycie w kilku więzieniach, trafił ostatecznie do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Tu, za bramą ze złowrogim i bałamutnym hasłem "Arbeit Macht Frei" (Praca czyni wolnym) Kazimierz Piechowski staje się więźniem numer 918. Wraz ze swoimi kolegami jest ofiarą zbrodniczego systemu obozowego. Zarządzającym Auschwitz esesmanom nie chodzi wyłącznie o fizyczne wyeliminowanie więźniów. Oprawcy chcą, aby ich ofiary przed śmiercią utraciły resztki czci i człowieczeństwa. Głównym narzędziem tego działania jest głód. Przebywający w obozie dostają minimalne racje żywnościowe. Najważniejszą troską więźniów staje się przeżycie do następnego dnia. Wyniszczeni głodem, są zmuszani do harówki w każdych warunkach pogodowych, na paraliżującym mrozie, w głębokim śniegu, w obezwładniającym upale, po kolana w błocie. Największe żniwo śmierć zbiera na jesieni i wiosną. Wielu zabijają choroby, inni są rozstrzeliwani, a ich zwłoki palone w krematoriach. Ale Piechowski chce żyć. Uczy się oszczędzać siły. Kiedy w pobliżu nie ma żadnego kapo czy esesmana, odpoczywa; kiedy zaś jest obserwowany, udaje, że rwie się do pracy. Wkrótce zostaje przeniesiony do pracy pod dachem, w magazynie nieopodal obozu. Tam poznaje Gienka, więźnia, który zajmuje się samochodami. Razem postanawiają wyrwać się z tego "piekła śmierci", jakim jest obóz w Oświęcimiu. Powoli dojrzewa plan ucieczki. Ale ryzyko porażki jest duże, a stawką w tej grze śmierć nie tylko uciekinierów, lecz także współwięźniów. W swoim filmie Marek Tomasz Pawłowski śledzi losy niezwykłej postaci Kazimierza Piechowskiego, organizatora najbardziej brawurowej ucieczki z Auschwitz. Piechowski, przed kamerą, opowiada o dramatycznych chwilach swego życia, zarówno o koszmarze czasów obozowych, jak i o walce przeciw hitlerowcom w oddziale Armii Krajowej, za co po wojnie władze komunistyczne wtrąciły go do więzienia. Dokument uzupełniają bogate materiały archiwalne, w tym ujęcia okolic obozu i magazynu przeplatające się ze współcześnie wykonanymi zdjęciami. Film dokumentalny, 56 min, Polska 2006 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PO ŚLADACH GĄSIENNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:25 PORTRET DAMY - KAROLINA LANCKOROŃSKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2004 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Wykonawcy: Karolina Lanckorońska Film poświęcony jest postaci profesor Karoliny Lanckorońskiej, pochodzącej z arystokratycznej rodziny wybitnej Polki, historyka sztuki, twórczyni Instytutu Historycznego w Rzymie, ofiarodawczyni rodzinnej kolekcji wybitnych dzieł sztuki dla zamków królewskich w Warszawie i na Wawelu. Film opowiada o jej długim, bo 104 - letnim życiu, które poświęciła Polsce i nauce. Urodzona w Austrii, przed wojną mieszkała we Lwowie, gdzie wykładała na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W czasie okupacji zaangażowała się w działalność konspiracyjną i trafiła do obozu w Ravensbruck. Po wojnie zmuszona do emigracji osiadła w Rzymie, gdzie aż do swojej śmierci prowadziła działalność naukową i stypendialną na rzecz nauki polskiej. Film oparty został na jej wspomnieniach i na wspomnieniach ludzi, którzy pragną przybliżyć postać jednej z najwybitniejszych Polek XX wieku. 03:25 DZIENNIK PISANY POD WULKANEM Film dokumentalny, 59 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Piotr Moss Wykonawcy: Gustaw Herling Grudziński Ten wulkan nie drzemał obojętnie, przytłaczając jedynie swą wyniosłą obecnością i zasłaniając słońce. Wstrząsany konwulsjami kipiał i wrzał, spopielając miliony współczesnych świadkowi wydarzeń. Filmowy esej Andrzeja Titkowa nie tylko przedstawia trudne, powikłane losy Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, jest także opowieścią o szaleństwach kończącego się właśnie stulecia. Oba wątki splatają się mocno ze sobą, bowiem spazmy historii odcisnęły się niezwykle wyraziście na biografii i dziele pisarza. Dlatego właśnie autor "Innego świata" jest szczególnie wiarygodnym świadkiem epoki, kronikarzem, przewodnikiem po jej splątanych ścieżkach. Relacji bohatera filmu, jego wspomnieniom i przemyśleniom towarzyszą przytaczane fragmenty jego prozy i dziennika, zaś bogaty materiał faktograficzny - archiwalia filmowe i fotograficzne przywołuje klimat wydarzeń sprzed lat, rozgrywających się wśród nostalgicznych, polskich krajobrazów, w słonecznych panoramach Neapolu i na śnieżnych równinach północnej Rosji. I pisarska biografia Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, i historia - obie tak ściśle splecione ze sobą - posłużyły autorowi filmu za tworzywo do rozważań nad jeszcze jedną kwestią - obecności literatury w naszym dzisiejszym świecie, tak mocno zdominowanym przez audiowizualne środki przekazu. Film dokumentalny, 57 min, Polska 1995 Reżyseria: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp