TVP Dokument Środa, 03.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. POKUMAĆ RZEKOTKĘ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Godowe skrzeczenie rzekotek, rechotanie żab czy kumkanie kumaków to głosy natury, których nie sposób nie usłyszeć. Przynajmniej tam, gdzie jeszcze w miarę licznie występują, bo jest ich w naszej przyrodzie coraz mniej. Ale trudniej pokumać, czyli zrozumieć życie rzekotek, żab, kumaków czy innych płazów, bo kryje ono przed nami jeszcze wiele tajemnic. Jak to na przykład jest, że aby otrzymać jedną pospolitą, zieloną żabę wodną, potrzeba żab dwóch innych gatunków. A z dwóch prawidłowych żab wodnych nie powstanie jedna prawidłowa. Wspólnie z przedstawicielami nielicznej u nas garstki badaczy płazów próbujemy zjeść tę poznawczą żabę. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 45 ŻOLIBORZ Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi jedną z najpiękniejszych warszawskich dzielnic: zielony i modernistyczny Żoliborz. Jego piękno sławi nawet nazwa, pochodząca z języka francuskiego, a będąca spolszczeniem dwóch słów: joli bord [żoli bo: r], co znaczy piękny brzeg. To właśnie tu można najlepiej poczuć klimat przedwojennej stolicy. Dzielnica, zbudowana w większości w dwudziestoleciu międzywojennym zasłynęła ze śmiałych eksperymentów architektonicznych. Można tu zobaczyć wiele modernistycznych willi oraz zabudowę w dworkowym stylu. Warto też odwiedzić Kościół św. Stanisława Kostki, z którym był związany bł. ks. Jerzy Popiełuszko, Centrum Olimpijskie i Park Kępa Potocka. Ważnym miejscem na Żoliborzu jest Cytadela - dawna twierdza, przez lata zamknięty teren wojskowy, a dziś coraz szerzej udostępniany zwiedzającym. To tu jesienią 2015 roku otwarto Muzeum Katyńskie - najważniejszą na świecie placówkę zajmującą się upowszechnianiem wiedzy o zbrodni katyńskiej. Obecnie na Cytadeli trwa budowa dwóch olbrzymich obiektów: Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego. Po ich ukończeniu Cytadela stanie się największą dzielnicą muzeów w Polsce. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /65/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Kąciku Adopcyjnym autorzy prezentują niewidomego pieska Jimmy’ego, podopiecznego Schroniska w Nowym Dworze Mazowieckim, które jest prowadzone przez Fundację Przyjaciele Braci Mniejszych. Czy uda się znaleźć dla niego kolejny nowy dom? Tukana Cocoro spotykamy w gabinecie weterynaryjnym warszawskiego ogrodu zoologicznego. Obserwujemy zabieg upuszczania krwi, co brzmi nieco archaicznie, ale nie różni się od pobierania krwi i jest sposobem na ratowanie życia Cocoro. Dowiecie się też wiele nie tylko o imponującym dziobie tego ptaka. 08:05 KONSTYTUCJA 3 MAJA Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2021 Reżyseria: Elżbieta Rottermund, Tomasz Płuciennik Scenariusz: Wojciech Kalwat, Marek Stremecki Film jest poświęcony nie momentowi uchwalenia i poszczególnym zapisom Ustawy Rządowej, ale jej recepcji, zarówno w ostatnich latach Rzeczypospolitej, jak i po upadku Polski. Opowiada o kultywowanej pamięci o Konstytucji 3 Maja przez trwającej ponad wiek narodowej niewoli i znaczeniu tej pamięci dla narodowego bytu. Rozpoczyna się wraz z pierwszą majową rocznicą (1792), a kończy przywróceniem święta 3 maja w okresie II Rzeczypospolitej. Zostały pokazane narodowe manifestacje, formy upamiętniania (te jawne i potajemne), rola tematu Konstytucji 3 Maja w spuściźnie literackiej, czy historycznym sporze o przyczyny upadku Rzeczypospolitej. Zaprezentowano dzieła plastyczne ze słynnym, acz wcale niejednoznacznym w przekazie, "Uchwaleniem Konstytucji 3 Maja" Jana Matejki, czy wielością patriotycznych gadżetów produkowanych w okresie zaborów. Główną ideą filmu jest przywrócenie wieloaspektowej pamięci o Ustawie Rządowej i jej twórcach, a także zmieniającym się odbiorze jej treści i roli w narodowej tradycji. 08:45 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 2 MORZA PEŁNE ŚMIECI (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku drugim zastanowimy się, co można zrobić z plastikowymi śmieciami. Grozi nam to, że w roku 2050 nasze oceany przekształcą się w ogromne morze odpadów. Wtedy będzie w nich więcej plastikowych odpadów niż ryb, jeśli nie zrobimy nic z naszym szalejącym zużyciem plastiku. Plastikowe torby, kubki do kawy na wynos, sprzedaż wysyłkowa: szacuje się, że każdego roku na całym świecie powstaje 240 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych. Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, do szacowanej liczby 10 miliardów w połowie XXI wieku, liczba ta ponownie dramatycznie wzrośnie. Jeśli tworzywa sztuczne nie są poddawane recyklingowi ani spalane, ale pozostawione niedbale w środowisku, mogą spowodować ogromne szkody. Strumieniami i rzekami dostają się do morza, a tym samym do żołądków ptaków i ryb, by w końcu trafić na nasze talerze. Czy plastik można biologicznie zastąpić jako materiał? Czy robaki i bakterie mogą stać się skuteczną bronią w niszczeniu plastikowych odpadów? Serial dokumentalny, 09:50 NIEZWYKŁA ALBANIA - CZĘŚĆ 2 OD LĄDU DO MORZA (AMAZING ALBANIA EP. 2) Film dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Radler, Antonia Coenen Zdjęcia: Nikolai Von Graeventiz Dwuczęściowy film dokumentalny, który przeniesie widzów do Albanii - wyjątkowego kraju, który choć bliski Włoch - tylko 70 km w linii prostej, a greckie Korfu jest w zasięgu wzroku, leży nieodkryty jak biała plama na mapie południowo - wschodniej Europy. Albania jest biedna, ale też bogata - w różnorodność krajobrazu, florę i faunę oraz kulturę. Po mrocznych dekadach komunistycznej dyktatury, w której wszystkie religie były zakazane, teraz jest to kraj, w którym chrześcijanie i muzułmanie żyją ze sobą w zgodzie. 10:40 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 2 POŁUDNIOWE WYBRZEŻE I ATTYKA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 2 SOUTH COAST & ATTICA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. Odcinki: - Epir; - Południowe Wybrzeże i Attyka; - Tesalia; - Saloniki i Chalkidiki; - Macedonia Wschodnia i Tracja. 11:40 Z WŁASNEJ PENSJI NIKT NIE ŻYJE Reportaż, 19 min, Polska, 1988 Scenariusz: Małgorzata Kałużyńska - Jasak Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Sytuacja ekonomiczna PRL schyłku lat osiemdziesiątych minionego wieku zainspirowała członków łódzkiej kapeli podwórkowej do stworzenia utworu "Z własnej pensji nikt nie żyje". Nauczyciele, muzycy, pracownicy zakładów tekstylnych, renciści - wszyscy muszą dorabiać do swoich oficjalnych wynagrodzeń, bowiem ich wysokość nie pozwala na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Absurdy gospodarcze minionego ustroju szczególnie widać na rynku mieszkaniowym, gdzie - zatrudnieni w spółdzielni - robotnicy wykonują tzw. fuchy w ramach oficjalnego czasu pracy. Zdesperowani, czekający na wymarzone, własne mieszkanie, lokatorzy zmuszeni są płacić "na boku", by jak najszybciej wprowadzić się do właściwie przygotowanego lokum. 12:10 ROLA ŻYCIA - LIDIA SADOWA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz, Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:40 ROLA ŻYCIA - TATIANA SOSNA - SARNO Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz, Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 13:05 TRZECI MAJA, CZYLI DZIŚ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cyprian Demianiuk Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Marek Rozwadowski, Tomasz Woźniczka Film został zrealizowany w ramach przypadających w 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Ambicją twórców filmu było przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w możliwie dynamicznym skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Historia "Konstytucji 3 Maja" jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa, w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego to w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję. W filmie założonym zwornikiem ze współczesnością jest obraz Jana Matejki- Konstytucja 3 Maja 1791 roku, prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzone zostały z należytym rozmachem - w Polsce, Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu możliwe było dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytutu Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevic, dr Gintaras Šapoka, dr Eligijus Raila, dr Milos Řeznik, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig. 14:10 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 1 NARODZINY (THE WONDERS OF MARSUPIALS RISE OF THE MARSUPIALS) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Części: 1. Narodziny. Zdefiniujmy, co znaczy być torbaczem i czym się on różni od innych ssaków... Wszystkie ssaki są owłosione, regulują temperaturę ciała i karmią młode mlekiem. Najlepiej znane nam ssaki - koty, psy, małpy i my ludzie - jesteśmy łożyskowcami. Sposób rozmnażania torbaczy diametralnie różni się od łożyskowców. Każdy torbacz, rodzi się w bardzo wczesnym stadium rozwoju i jest wielkości fasolki. Większość torbaczy ma torby do ochrony ssących maluchów - inne zaadaptowały surowsze, lecz równie skuteczne - metody opieki. Z 334 gatunków torbaczy na świecie - ponad 2/3 występuje w regionie Australazji. 15:05 DZIKI BAŁTYK - ODC. 3 MIĘDZY FINLANDIĄ A SZWECJĄ (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 3. BETWEEN FINLAND AND SWEDEN) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Trzeci odcinek przenosi nas nad Zatokę Botnicką. Zimą dom dla nerpy. 300 kilometrów dalej na południe miliony ryb udają się na wybrzeże, aby złożyć jaja. Finlandia jest siedliskiem latającej wiewiórki. Wiosną samce zaczynają szukać samic. Do końca lutego to zamarznięty, biały ocean - blisko 300 - kilometrowej długości i szerokości 150 km. Pokrywa lodowa, grubości nawet 120 cm, kryje cały Bałtyk Północny. W miesiącach zimowych słońce jest nisko nad horyzontem i wyzwala barwną grę świateł na niebie. Zorza polarna lśni, gdy wiatr słoneczny przenika do atmosfery ziemskiej. Północna część Bałtyku jest pod lodem od połowy października do maja. W Zatoce Botnickiej jest zasolenie zaledwie półprocentowe, więc woda zamarza tu szybciej niż w innych rejonach Bałtyku. To Bałtyk - dziecko ostatniej epoki lodowcowej. 16:05 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 3 ŻYWNOŚĆ JUTRA (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 50 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku trzecim zastanowimy się, jak wyżywić wszystkich żyjących na ziemi. W 2050 roku na ziemi będzie prawdopodobnie około 10 miliardów ludzi. Ale miliard ludzi już cierpi z głodu. Czy możemy nakarmić nawet 10 miliardów, czy grozi nam wojna żywnościowa? Nadmierna eksploatacja rolnictwa, którą praktykujemy od dziesięcioleci, wyczerpała glebę. Nasze spożycie mięsa wzrosło czterokrotnie w ciągu ostatnich 50 lat. A szczególnie hodowla zwierząt stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ aby uzyskać kilogram mięsa, zwierzę potrzebuje x - krotności ilości paszy, której z kolei brakuje w ludzkim łańcuchu pokarmowym. Z drugiej strony około jedna trzecia naszego jedzenia ląduje w śmietniku. W Niemczech wyrzuca się około dziesięciu milionów ton białka rocznie. W oceanach jest coraz mniej ryb. Gleby tracą żyzność, klimat się zmienia, zaczyna brakować wody. Jak możemy zapobiegać niedoborom żywności w przyszłości? Francuski chemik Herv This jest uważany za wynalazcę kuchni molekularnej. W ostatnich latach, na podstawie swoich doświadczeń, opracował nową teorię. Dziś nie zajmuje się już luksusem w dziedzinie żywności, ale tym, jak będziemy żywić ludzkość w przyszłości. 17:05 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 3 TESALIA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 3 THESSALY) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 18:05 BRYTYJSKA RODZINA KRÓLEWSKA I JEJ TAJEMNICE - ODCINEK 3. KŁOPOTY I NIESZCZĘŚCIA (SECRETS OF THE ROYALS: INSIDE THE CROWN EP. 3 TRIALS AND TRIBULATIONS) Cykl dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Ian A. Hunt, David Longan, Jay Dacey Opowieść o kłopotach rodzinnych rodziny królewskiej i nieszczęściach z nimi związanych. Pałac całkowicie stracił panowanie nad swoim wizerunkiem. Zagłębimy się w archiwa, by ujawnić kontrowersyjne dokumenty skrywane od dziesięcioleci. Jak królowa poradziła sobie z największymi kłopotami i tragediami? Zdarzyły się wszelkie nieszczęścia. Dowiemy się, na czym polega rola królowej w godzinie próby dla rodziny i narodu. Rodzina królewska, a zwłaszcza królowa, ma wyrażać uczucia całego narodu. Królowa jest zawsze sobą. To nie aktorka, która odgrywa rolę. Jest w takich miejscach, bo uważa to za swój obowiązek. Zawsze jest najważniejsza, ale się nie wywyższa. To jej ulubiony żart - kiedy dzwoni telefon, mówi: To na pewno ktoś bardzo ważny! 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - JAPONIA: POWRÓT DO ŹRÓDEŁ (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 MŁODZI LEKARZE S.I - ODC. 7 SEZON 1 Telenowela dokumentalna tvp, 43 min, Polska, 2015 Reżyseria: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Scenariusz: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Maciek ma dzisiaj dyżur na swoim oddziale, kardiologii inwazyjnej. Ratownicy przywieźli 89 - letnią pacjentkę, która zasłabła podczas badań w przyszpitalnej przychodni. Niewidoma pacjentka Moniki, której towarzyszy mąż Wojtek, przyjechała na specjalistyczne badanie wzroku córeczki Uli do znakomitego okulisty dziecięcego, profesora Marka Prosta. Jadźka, jak zwykle w piątki, przyjmuje w Strachówce, pod Warszawą. Dzisiaj czeka ją niespodzianka. W tłumie pacjentów jest specjalna delegacja. Panie ze wsi mają do niej sprawę. Dziś przed Joanną długi dzień wypełniony operacjami rekonstrukcji piersi. Operowane będą Agata i Lubow, dwie przyjaciółki, które poznały się w klubie amazonek. 21:05 JÓZEF WYBICKI. PO PIERWSZE DOBRO OJCZYZNY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Leszek Staroń Scenariusz: Leszek Staroń Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek, Roman Piotrowski Aktorzy: Piotr Pilitowski Wykonawcy: Krzysztof Gadacz Postać Józefa Wybickiego kojarzy się Polakom głównie z "Pieśnią legionów", która stała się hymnem narodowym. A przecież jego działalność literacka, a przede wszystkim polityczna, ugruntowała jego autorytet i szacunek ludzi mu współczesnych. Był, mówiąc dzisiejszym językiem, ikoną walki o niepodległość Polski. Jego wspomnienia (elekcja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, udział w Konfederacji Barskiej, w powstaniu kościuszkowskim, w tworzeniu Legionów Polskich we Włoszech przy wojskach Napoleona i działalność w Księstwie Warszawskim) opisane w pamiętniku "Moje życie", pozwalają poznać Wybickiego jako zwykłego człowieka z wszystkimi jego kłopotami dnia codziennego, troskami o rodzinę. Ze wspomnień przebija wielki patriotyzm, ten codzienny, także w różnych sytuacjach podczas uczestnictwa w życiu politycznym. Dewiza życiowa Wybickiego brzmi: Ut sit bene patriae (po pierwsze, dobro Ojczyzny). Film realizowano w dworku Wybickiego w Borzęcinie. 22:10 KOŚCIUSZKO. PRZEWODNIK BARDZO WSPÓŁCZESNY ("KOŚCIUSZKO. WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY") Film dokumentalny, 52 min, Polska/Litwa, 2021 Reżyseria: Piotr Kornobis, Piotr Kornobis, Piotr Kornobis Scenariusz: Piotr Kornobis, Piotr Kornobis Tadeusz Kościuszko to pierwszy bohater współczesnej Polski i Litwy. Film ukazuje jego biografię w dynamicznym skrócie. Konfrontuje specyfikę czasów, w których żył z indywidualnymi cechami charakteru Kościuszki. Widz odnajdzie w tej opowieści próbę odpowiedzi na pytanie zadawane przez kolejne pokolenia Środkowoeuropejczyków - jak przetrwać na skrwawionych ziemiach, między Wschodem a Zachodem. Życie Kościuszki, typowego przedstawiciela klasy średniej XVIII wieku, jego decyzje i wybory składają się na wyjątkowo aktualną opowieść o człowieku. Tadeusz Kościuszko jest naszym bohaterem, bo odnajdujemy w nim siebie. 23:15 WETERYNARZE Z SERCEM - /13/ 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Krzysztof Kasior, Sandra Andrzejewska, Wojciech Wołoszyn Scenariusz: Wojciech Wołoszyn Weterynarze z sercem odwiedzą tym razem piękne okolice Wałbrzycha, gdzie na 12 hektarach malowniczego terenu działa Ogród Zoologiczny w Łącznej. Żyje w nim ponad 70 gatunków zwierząt z całego świata. Niestety, czasem zaglądają tu lokalne drapieżniki. Między Brzegiem a Oławą znajduje się Ranczo Gać - unikatowe gospodarstwo agroturystyczne. Tutaj rozegra się mrożąca krew w żyłach historia, której bohaterem będzie chory baran. W Opolu zaś spotkamy Adriannę i jej przemiłą sukę Santę. To historia przyjaźni człowieka i zwierzęcia. Takiej na dobre i na złe... 23:50 .....CZY CI NIE ŻAL? Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1972 Autor: Kazimierz Kudroń W dawnych czasach Tatry, a szczególnie doliny w Tatrach Zachodnich, były miejscem intensywnej gospodarki pasterskiej. Wypas owiec rozwinął się po II wojnie światowej, kiedy to po polskiej stronie Tatr wypasano nawet około trzydzieści tysięcy owiec. Stopniowo nasilał się konflikt pomiędzy góralami a władzami Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kolejne obostrzenia uniemożliwiły wypas owiec w tych rejonach. Górale, nie mając innego wyjścia, przenieśli się z owcami na tereny Beskidów, z których po latach również musieli się wynieść. Podhale przez lata słynęło z futrzarstwa i produkcji kożuchów. Wypowiedzi władz i prezentacja fabryk Żywieckich Zakładów Futrzarskich oraz Spółdzielni Pracy Gorce w Nowym Targu. 00:25 NOTACJE - ALEKSANDER BŁOŃSKI. W CZERNI I BIELI Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Małgorzata Uberna Prof. Aleksander Błoński (rocznik 1949), absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Od 1999 r. profesor w PWSFTViT w Łodzi. Zaczynał od fotografowania mody w popularnym na owe czasy czasopiśmie "Ty i Ja". 00:40 UWOLNIĆ MOTYLA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Joanna Frydrych Poruszający dokument Joanny Frydrych przedstawia historię Katarzyny Rosickiej - Jaczyńskiej, zmagającej się przez 12 lat ze stwardnieniem zanikowym bocznym. Dziś wiadomo, że ostatecznie przegrała tę nierówną walkę. Katarzyna Rosicka - Jaczyńska jest autorką książki, w której opowiada o własnych doświadczeniach, wspomina o tym jak losowe wydarzenia podzieliły jej życie. Pisze o sobie jako o kobiecie biznesu, właścicielce agencji modelek. Z drugiej jednak strony jako o osobie zamkniętej w swoim ciele pełnym niemocy. "Uwolnić motyla" to film o niezwykłej kobiecie i o nadprzyrodzonej woli przetrwania. Kiedyś cały świat leżał u jej stóp, miała pieniądze, urodę i sławę. Potem przyszła choroba. Stwardnienie zanikowe boczne zabija średnio po czterech latach, ale bohaterka filmu żyje z tym dwanaście lat. Ta choroba nie daje szans na jakikolwiek ruch, a ona cały czas jest niezwykle aktywna. Nie może wymówić ani jednego słowa, ale napisała książkę, która stała się bestsellerem. Jak się jej to wszystko udało, o tym będzie mowa w dokumencie. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WSZYSTKO DLA OJCZYZNY, NIC DLA MNIE Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Wszystko dla Ojczyzny, nic dla mnie" Program poświęcimy postaci Piotra Wysockiego. To on poprowadził w Warszawie do walki podchorążych. To on stal się symbolem powstania listopadowego. Ta część jego życiorysu jest powszechnie znana, my zajmiemy się jego dalszymi losami. 6 września 1831 r. został ranny podczas obrony warszawskiej Woli. Podzielił los wielu walczących Polaków i dostał się do niewoli rosyjskiej. W trzecią rocznicę wybuchu powstania sąd skazał Piotra Wysockiego na karę śmierci przez powieszenie. Car zamienił jednak karę śmierci na 20 lat ciężkich robót na Syberii. W 1857 r. gubernator zezwolił Wysockiemu na powrót z zesłania. Osiadł wówczas w Warce. Śladów bytności Wysockiego w Warce spróbujemy poszukać. "Niedokończona historia" Kolejna nasza opowieść wprawdzie dotyczy zdarzeń z września 1939 roku rozgrywających się na terenie walk grupy operacyjnej Narew, ale w generalnej wymowie też toczyć się będzie wokół niedomkniętych rachunków człowieka współczesnego z wojną. 02:00 MARKIEWICZOWIE Film dokumentalny, 7 min, Polska, 1965 Reżyseria: Raszko Uzunow Etiuda opowiadająca o małżeństwie Markiewiczów, którzy w 1965 r. obchodzili złote gody. Markiewiczowa opowiada ekipie filmowej historię swojego małżeństwa. Etiuda Szkoły Filmowej. 02:10 PRZYSTANEK WROCŁAW Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2003 Autor: Ewa Straburzyńska Reżyseria: Ewa Straburzyńska Scenariusz: Ewa Straburzyńska Wrocław jest bodaj jedynym na świecie miastem, w którym niemal z dnia na dzień - 56 lat temu - nastąpiła "wymiana mieszkańców". W domy, kościoły, meble, naczynia, pościel gromadzone przez Niemców weszli ludzie o innej kulturze, języku, obyczajowości. Miasto szybko sie zaludniło tymi, którzy przybyli tu z przymusu, wyboru, ciekawości, chęci wzbogacenia się. Dla nich wszystkich to miasto było obce, nie kochali go, nie czuli z nim więzi. Dla wielu było jedynie poczekalnią przed powrotem do ich rodzinnych domów. Czas leczył rany, wyciszał żale i tęsknoty, ale oswajanie napływowej ludności z Wrocławiem trwało długo. Jednak w obliczu klęsk żywiołowych lub wydarzeń historycznych wszyscy jednoczyli się i ten konglomerat narodowościowo - kulturowy skutecznie walczył o swoje miasto, dziś jedno z najatrakcyjniejszych w Polsce. 02:55 PORTRETY DOKUMENTALNE S.I - KRZYSZTOF MAGOWSKI. SIE MACIE LUDZIE. Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2021 03:05 HERKULES WYRUSZA W ŚWIAT Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2005 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Zdjęcia: Piotr Wąsowski W 2004 r. Lidia Duda nakręciła znakomity, nagrodzony Złotym Lajkonikiem na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie, film dokumentalny "Herkules", którego bohaterem był 12 - letni wówczas Krzyś Sawczuk. Drobny, niewysoki chłopiec wyraźnie utyka na jedną nogę, urodził się bowiem z porażeniem mózgowym i nawet dwie operacje nie usunęły kalectwa. Mieszka z rodzicami i babcią w bytomskim Bobrku - najuboższej dzielnicy miasta. Wielu tamtejszych mieszkańców od dawna nie ma pracy. Bezrobotni od lat są także rodzice Krzysia. Matka pracowała kiedyś w masarni, ojciec był górnikiem. Później zaczął zarabiać na utrzymanie rodziny, zbierając złom i "chodząc na węgiel". Para się też kradzieżami. Podobnie jak żona nie stroni od alkoholu, ale ich dom nie jest typową meliną: skromnie urządzony, jest jednak w miarę porządny i czysty, Krzyś nie chodzi głodny. Nazywany przez ojca "Herkulesem" jest zaradny, pracowity i posłuszny. Dobrze poznał realia życia w Bobrku: wie, co znaczy z trudem wiązać koniec z końcem, zna wartość pieniądza, bo sam też próbuje zarabiać i pomagać rodzicom - zanosi do skupu zebrany przez ojca złom, zbiera węgiel na hałdach. Skrupulatnie rozlicza się z każdej zarobionej złotówki. Krzyś wywarł wielkie wrażenie na dwojgu młodych ludziach z Warszawy, Sergiuszu i Kasi - wykształconych, dobrze zarabiających. Oboje jeszcze nie założyli rodzin, są parą przyjaciół. Po obejrzeniu filmu postanowili zabrać chłopca na wakacje - pierwsze w jego życiu. 13 - letni już Krzyś bardzo się cieszył na ten wyjazd, nigdy wcześniej nie opuszczał Bytomia. Teraz ma okazję zwiedzić Warszawę, później jedzie ze swoimi opiekunami nad morze. Odwiedza miejsca, których nigdy dotąd nie widział, których może nawet sobie nie wyobrażał. Zachwyca go zarówno elegancka łazienka w warszawskim mieszkaniu, jak i wesołe miasteczko czy pływalnia. Poznaje inny świat, tak dalece odmienny od tego, co zna na co dzień. Jest radosny, rozluźniony. Ale każdy telefon do domu przypomina mu, że to tylko wakacje. Powrót na pewno nie będzie łatwy.