TVP Dokument Piątek, 05.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. URACZENI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Kiedyś nazywano go szewcem ze względu na wyposażenie w kilka par naturalnych narzędzi, jakby wziętych z szewskiego warsztatu. Rak rzeczny ma wszakże 11 par odnóży, używanych do przeróżnych celów. Niektóre - zwłaszcza pokaźne szczypce - służą jako oręż zaczepny i obronny. Nie uchroniły jednak tego okazałego skorupiaka przed zgubnymi skutkami zmian w środowisku wodnym. Ludzie chętnie raczyli się mięsem raków, nie racząc przejąć się zanikaniem tych zwierząt. W programie ukazujemy badaczy, którzy się tym przejęli, badając tę wciąż tajemniczą istotę i starając się ją, gdzie tylko można, przywrócić naszym wodom. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 7 WINNE TAJEMNICE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Okazuje się, że w Polsce da się z powodzeniem uprawiać winogrona do produkcji win. Wbrew obiegowej opinii nasz mroźny klimat wcale nie przeszkadza w wytwarzaniu dobrych win, które mają już kilkusetletnią historię. Radosław Kotarski tym razem wyrusza do Zielonej Góry, gdzie sprawdza, co pozostało z dawnych tradycji winiarskich. Odkrywa podziemia niemieckiej wytwórni win musujących Gremplera, wyciska sok z winogron, stosując dawne techniki, a także postanawia skosztować współczesnych wyrobów polskich winiarzy. 07:05 NOTACJE - ADAM FERENCY. AKTORSTWO JEST BOLESNE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Anna Wójcik Adam Ferency urodził się w Warszawie w 1951 r. Ukończył VI Liceum im. Tadeusza Reytana. Jest absolwentem Państwowej Szkoły Teatralnej w Warszawie, którą ukończył w 1976 roku. Rola w "Ślubie" Witolda Gombrowicza, dyplomowym spektaklu reżyserowanym przez Krzysztofa Zalewskiego, zwróciła na niego uwagę. Karierę sceniczną rozpoczął w Teatrze na Woli kierowanym przez Tadeusza Łomnickiego. Był aktorem Teatru Współczesnego, gdzie debiutował jako reżyser. Od kilkunastu lat związany jest z Teatrem Dramatycznym w Warszawie. Przed kamerą pojawił się po raz pierwszy w 1976 roku w telewizyjnym serialu "07 zgłoś się" (odc. 1). Stworzył wiele kreacji filmowych, teatralnych, telewizyjnych i radiowych. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 47 BUSKO - ZDRÓJ Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Celem kolejnej podróży Tomasza Bednarka jest Busko - Zdrój. Miasto ma ponad 700 - letnią historię, w której kluczową rolę odegrało odkrycie niezwykłych właściwości tutejszych wód. Z ich dobrodziejstwa korzystała nawet królowa Jadwiga, która zażywała leczniczych kąpieli solankowych, przygotowywanych dla niej przez siostry norbertanki. Pierwsi "goście kąpielowi", bo takim mianem określano kiedyś tutejszych kuracjuszy, przyjechali do nowo utworzonego uzdrowiska w Busku - Zdroju w pierwszej połowie XIX wieku. Dziś, po blisko 200 latach w buskich sanatoriach poza kąpielami siarczkowymi korzystać można z szerokiej gamy kuracji i zabiegów. Ale nie same wody lecznicze przyciągają tu kuracjuszy ceniących zdrowie i dobre samopoczucie. Równie ważne są wydarzenia kulturalne i doskonałe warunki do uprawiana sportów. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /67/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Tym razem autorzy cyklu zapraszają do niezwykłego, ludzko - psiego domu, który stworzyła pani Sylwia, trener i behawiorysta, od wielu lat pracująca z psami trudnymi i agresywnymi. Zdaniem pani Sylwii problemy w relacjach ze zwierzętami stwarza człowiek swoim przekonaniem, że to on króluje na ziemi i wszystkie inne żywe istoty powinny go zrozumieć. Taka postawa jest źródłem wielu tragedii i psich nieszczęść. Twórcy towarzyszą też p. Weronice i jej pupilce Cirilli, która ma problemy z chodzeniem, podczas wizyty w klinice weterynaryjnej. Asystują podczas przeprowadzania artroskopii, dzięki której przyczyny dolegliwości zostaną zlikwidowane. Kiedyś taki zabieg dostępny był jedynie dla człowieka. A w kąciku adopcyjnym podopieczny pani Sylwii, czyli Fundacji Duch Leona. 08:15 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE ANDY (FASCINATING ANDES) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Cykl filmów dokumentalnych, przedstawiających krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Atrakcja dla dla każdego widza. Odcinek pt. "Fascynujące Andy" to podróż w góry Ameryki Południowej. Niewiele jest miejsc na Ziemi, które byłyby bliższe do gwiazd niż Andy. To potężne, niepowtarzalne, tajemnicze i zdumiewające pasmo górskie. Jest niemal jak osobny wszechświat na naszej planecie. U stóp tych gór znajduje się największa rezerwa wody pitnej w Ameryce Południowej - Campo de Hielo Sur: olbrzymi Lądolód Patagoński Południowy - na granicy między Chile i Argentyną. Na wyżyny Andów prowadzi zwykła droga. Szlak wiedzie przez góry, przedzierając się przez gęste lasy deszczowe, aż dociera do fascynującego miejsca już w Chile. Południowo - zachodnie tereny środkowych Andów są wyjątkowo jałowe. Tu się znajduje największe solnisko na świecie Salar de Uyuni. Poza porą deszczową - miejsce wygląda jak pustynia z kryształów. Białe złoto. Są tu złoża 10 miliardów ton soli. Ogromne kaktusy kolumnowe znaczą punktowo odseparowaną skałami - białą pustynię. Warstwa soli dochodzi do 30 metrów grubości. Nawet najcięższy pojazd może bezpiecznie przejechać przez pozornie bezkresną, słoną równinę. Samochód z napędem na cztery koła jest najlepszym środkiem transportu na trasie przez Andy. Kamieniste drogi są trudne dla każdego pojazdu. Nieustanna walka o przeżycie trwa w cieniu Andów. 08:35 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 4 TRANSPORT I JEGO PRZYSZŁOŚĆ (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku czwartym zastanowimy się, jak nie dusić się w korkach i jak możemy usprawnić transport. Sen o wolności zamienił się w koszmar. Już teraz mamy ponad miliard samochodów, a w 2050 roku będzie ich trzy miliardy. Liczba samochodów na świecie rośnie o jeden samochód co sekundę. Kierowcy w Los Angeles i Moskwie już stoją w korkach na około 100 godzin rocznie. Jednak ani w rozrastających się megamiastach w Azji, ani w biednych regionach Afryki nie ma sieci dróg przystosowanych do takich przepustowości. W rezultacie grożą wielkie korki aż do całkowitego załamania ruchu. Podczas gdy korzystanie z samochodów stale spada w krajach uprzemysłowionych, gwałtownie wzrasta w krajach rozwijających się. Ponieważ tam samochód jest nadal uważany za symbol statusu. Według ONZ na przykład w Afryce za 20 lat więcej ludzi zginie w wypadkach drogowych niż będzie wszystkich ofiar AIDS, gruźlicy i wojny razem wziętych. W 1810 roku na świecie istniały dwa miasta liczące ponad milion mieszkańców: Londyn i Pekin. W 1950 roku istniało ich już 85. Do dwutysięcznego roku większość dużych miast znajdowała się w USA, ale obecnie megametropolie skoncentrowane są w Azji i Afryce. Czy rozwiązaniem są samochody bez kierowcy, czy wszyscy po prostu wzbijamy się w powietrze dzięki dronom? 09:40 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 2 OD PUSTYNI PO NIEBO (THE WONDERS OF MARSUPIALS FROM THE DESERTS TO THE SKIES) Film dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 2 - "Od pustyni po niebo". Znalezienie chłodniejszego miejsca na pustyni jest prawdziwym wyzwaniem. Życie pod ziemią to sposób przetrwania, pozwalający zwierzętom chłodzić się i nie tracić za dużo płynów. Najlepiej się to udaje wombatowcom szerokogłowym. Samiec kopie sobie dom. To ciężka praca, ale musi ją dobrze wykonać, bo od tego zależy jego życie. Spędza 75% czasu pod ziemią. Duże pazury i silne łapy pomagają w wykopie. Tam w dole jest znacznie chłodniej... Popołudniu temperatura się obniża i pora żerować - bo kopanie bardzo uszczupliło mu rezerwy energii. Jego sekret kryje się pod ziemią. Wielu szuka schronienia pod ziemią, ale są tacy, co mierzą wyżej. Workolotokształtne to jedne z najbardziej różniących się od reszty grup torbaczy. Są znakomicie przystosowane do życia w koronach drzew. 10:35 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 4 SALONIKI I CHALKIDIKI (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 4 THESSALONIKI & CHALKIDIKÍ) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i zwyczaje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 11:35 MISJA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Karol Bielecki, Stefan Wajcman Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Filmowa opowieść o pracy polskich konserwatorów zabytków w republice Macedonii. Przedstawiono wkład polskich archeologów, architektów, historyków sztuki i konserwatorów zabytków w ratowanie bezcennych zabytków kultury tego regionu. Prace archeologiczno - konserwatorskie prowadzono: w mieście Prilep (dawna stolica Macedonii) - twierdza Markovi Kuli, w Debreszte - konserwacja ruin budowli sakralnej, Heraclea - pozostałości bazyliki wczesnochrześcijańskiej i amfiteatr antyczny, Ochryd - amfiteatr z II wieku p.n.e. Wizyta w pracowni snycerskiej w Ochrydzie. W filmie mowa także o współpracy polsko - jugosłowiańskiej przy wykopaliskach na górze Gaik w Radzikowie koło Czerwińska na Mazowszu. Archeologowie znaleźli eksponaty świadczące o tym, że było to miejsce odprawiania pogańskich obrzędów religijnych. 12:10 TATARZY POLSCY ODC. 8 Telenowela dokumentalna TVP, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Natasza Ziółkowska Scenariusz: Natasza Ziółkowska Cykl filmów na temat współczesnych Tatarów, potomków dawnych osadników na ziemiach polskich. Bohaterów i tematy łączy miejsce lub przynależność do grupy (np. Kruszyniany, Białystok, Zespół Buńczuk). W społeczności polskich Tatarów związki rodzinne i środowiskowe są nieuniknione, ponieważ jest to mała społeczność. Odcinki są narracyjnie skupione wokół święta (np. Ramadan czy Ramadan Bajran), wydarzenia religijnego, jak azanienie, ślub, pogrzeb, czy innych wydarzeń, np. realizacja teledysku do piosenki tatarskiej z udziałem łuczników, tancerzy skupionych wokół jednego zespołu. 13:00 Z POTRZEBY SERCA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mateusz Mularski, Jarosław Giermaziak Scenariusz: Mateusz Mularski, Jarosław Giermaziak To pierwszy, pełnometrażowy filmu na temat działalności największej i najbardziej znanej organizacji charytatywnej Caritas Polska, przez którą przewinęły się tysiące pracowników, dziesiątki tysięcy wolontariuszy i miliony osób, które skorzystały z jej pomocy. Dokument jest przede wszystkim opowieścią o Polsce i Polakach, o trudnym procesie transformacji, pokazanym na przykładzie szerokiej działalności Caritas. To także film, którego uniwersalnym przesłanie stanowi promowanie idei bezinteresownej pomocy drugiemu człowiekowi oraz rozbudzenie w widzach wrażliwości na sytuację ludzi dotkniętych cierpieniem. 13:55 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 3 W ZAGROŻENIU (THE WONDERS OF MARSUPIALS MARSUPIALS ON THE BRINK) Cykl dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 3 - "W zagrożeniu". Koala jest ikoną torbaczy australijskich. Powszechnie uważa się go za milutkie stworzenie, żyjące na drzewie, przesypiające cały dzień. Koala zdołał znaleźć sobie niszę dla siebie w koronach drzew. Torby lęgowe u torbaczy różnią się między gatunkami - a koala ma torbę otwierającą się ku tyłowi. Dziwne jak na nadrzewne ssaki, ale jest ku temu powód. Gdy maleństwo jest już tak duże, by przejść z mleka matki na liście - matka karmi go papką z rozmiękłych odchodów. Dla koali zaczyna brakować miejsca. Powszechną cechą ewolucyjną torbaczy jest ich zdolność przystosowania swojej diety do ciągle zmieniającego się otoczenia. Układ trawienny koali, pozwalający mu konsumować trujące liście, czy nieustannie rosnące zęby wombata - to typowe przykłady. Torbacze świetnie się mają w każdym ekosystemie i habitacie w Australii. Ich niezwykła różnorodność jest odbiciem inteligentnej adaptacji i wyjątkowych rozwiązań dla pokonania wyzwań w najtrudniejszych środowiskach na Ziemi. 14:55 ISLANDIA - LÓD I OGIEŃ (ICELAND - ICE AND FIRE) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Reinhard Kungel Film dokumentalny o krajobrazie Islandii. Majestatyczne wulkany, gejzery, wodospady, fiordy i lodowce oraz bezkresne pola wulkanicznej lawy i to wszystko w jednym kraju. Poznamy nie tylko różne zakątki tego państwa, ale również historię powstania wyspy. A wszystko nagrywane najnowocześniejszymi technikami filmowania w 4K. 16:00 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 5 SZTUCZNA INTELIGENCJA (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck Człowiek czy maszyna, oto jest pytanie. Takie, które powstaje zwłaszcza z myślą o niezbyt odległej przyszłości. Bo roboty są wśród nas. Na całym świecie jest już 20 milionów takich inteligentnych maszyn, a ich liczba rośnie. Według ekspertów za 30 lat na ziemi będzie więcej robotów niż ludzi. Rozwój, który rodzi wiele pytań i niepewności. Czy maszyny są zbawieniem naszego starzejącego się społeczeństwa? Czy ludzie nadal będą potrzebni, jeśli superkomputery będą w stanie rozwiązywać wszystkie zadania wydajniej niż my? Robot Marvin jako opiekun, robot jako programowalny partner w związku, robot jako superinteligentne zagrożenie. 17:00 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 5 WSCHODNIA MACEDONIA I TRACJA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 5 EASTERN MACEDONIA & THRACE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 18:05 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - OMAN - MORZE I KADZIDŁO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 BRUDNE PIENIĄDZE - ODC. 1 BROŃ (DIRTY DOLLARS INC. / DOLLARS NOIRS / EP. 1 ARMS TRADE INTERNATIONAL) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sylvain Braun Nielegalny handel nie ma granic dla przestępców, którzy go uprawiają. Ta seria śledcza ujawnia międzynarodowe schematy, które działają i rozprzestrzeniają się na naszych oczach, pomimo coraz surowszych przepisów i wzmocnionych zabezpieczeń. 21:10 SYRIUSZ - ODC. 1 MORDERSTWO CZY SAMOBÓJSTWO? (EP. 1 MASSACRES OU SUICIDES?) Serial dokumentalny, 40 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphael Rouyer, Jean - Francois Poisson Scenariusz: Nicolas Brened Czteroodcinkowa seria dokumentalna. "Syriusz" to tajemniczy thriller, który dogłębnie przygląda się niewiarygodnej historii Zakonu Świątyni Słonecznej, kultu, który trafił na pierwsze strony gazet w latach 90. ubiegłego wieku. Jak daleko posunąłbyś się, by uciec przed apokalipsą? Trzech dziennikarzy połączyło siły, aby zbadać dwa pożary domów z ofiarami, jeden w Kanadzie, jeden w Szwajcarii. Zbyt podobne, by mogły być uznane za przypadkowe. W światowym śledztwie, przy pomocy spotkań, analiz sądowych i eksponatów, powiązali te wydarzenia z Zakonem Świątyni Słonecznej. W tym niejasnym kulcie wyznawcy wierzyli, że poprzez samobójstwo mogą zostać przeniesieni do gwiazdy Syriusza, aby przeżyć życie pozagrobowe. Dziennikarze zaczęli się zastanawiać, czy było to zbiorowe samobójstwo? Czy może się to powtórzyć? A jeśli tak, to gdzie? Seria przenosi nas z powrotem do lat 90. , w tę dziwniejszą niż fikcja historię pełną suspensu i nieoczekiwanych zwrotów akcji. Autorzy zadają sobie pytanie, w jaki sposób sekta może gromadzić swoich wyznawców? Jak można uwierzyć w istnienie "prawdy" przekazanej przez guru? Odc. 1 - "Morderstwo czy zabójstwo?" W latach 1994 - 1997 w Kanadzie, Francji i Szwajcarii zginęło 74 - ech wyznawców Zakonu Świątyni Słońca. Przyczyny tej tragedii pozostają zagadką. 22:05 PRAWDZIWE PSY - ODC. 6/12 Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Kolejny dzień pracy policjantów z Komendy Stołecznej Policji zaczyna się na Ochocie. W mieszkaniu jednego z domów w pobliżu hotelu Vera popełniono zabójstwo. Znaleziono półnagie zwłoki mężczyzny z poderżniętym gardłem. Oględziny wskazują na rabunkowy charakter zbrodni, choć nie wszystkie cenne przedmioty sprawca zdołał wynieść. Z rozmów z sąsiadami wynika, że zamordowany był homoseksualistą, co pomaga w określeniu kierunku poszukiwań. Wiadomo też, że ostatniej nocy denat miał gościa, z którym spożywał alkohol. Podinspektorzy Opala i Kwiatkowski udają się na Dworzec Centralny, aby zatrzymać kilku homoseksualistów i męskich prostytutek w tradycyjnych miejscach ich spotkań - barze "Santana" i dworcowych toaletach. Na podstawie przesłuchań udaje się ustalić, że istotnym śladem jest Łukasz, znany w środowisku tzw. Pigalaka jako męska prostytutka. Mówi się też o nim, że potrafi oszukać, naciągnąć, okraść swoich klientów. Rozpoczynają się nocne łowy. Patrol z grupy "Moskit" otrzymał zadanie zatrzymania właścicielki srebrnego samochodu marki BMW, który może być kradziony. Jest ona szefową jednej z agencji towarzyskich na Ochocie. Policjanci organizują zasadzkę. Po dziesięciu godzinach udaje im się ustalić, że samochód ma fałszywe dokumenty i prawdopodobnie przebite numery. Nie ulega wątpliwości, że jest kradzionym pojazdem poszukiwanym przez policję. W tropieniu "Szklarza" dochodzi do dramatycznej decyzji. Jedna z policjantek - Ania - zagra rolę przynęty. Atrakcyjna młoda kobieta, nieco prowokująco ubrana, przebędzie trasę od pl. Defilad do Gocławia, początkowo autobusem, a dalej - przez osiedle "Międzynarodowa" - pieszo. W wielu miejscach może zostać zaatakowana. Jest więc uzbrojona, a wszystkie patrole uczestniczące w akcji otrzymują bezwzględny rozkaz utrzymywania z nią kontaktu wzrokowego. Jej bezpieczeństwo jest ważniejsze niż schwytanie podejrzanego. Po kilku godzinach wszyscy spotykają się na Wale Miedzeszyńskim. Zdają sobie sprawę, że do zatrzymania przestępcy, który tej nocy się nie pojawił, jest jeszcze długa droga. 22:45 MIASTO DUCHÓW. RAKKA (CITY OF GHOSTS (RAQQA)) Film dokumentalny, 88 min, USA, 2017 Reżyseria: Matthew Heineman Zdjęcia: Matthew Heineman "Miasto duchów" dokumentuje historię dziennikarzy i aktywistów należących do ugrupowania RSS (Raqqa Is Being Slaughtered Silently). Od kiedy w 2014 r. syryjskie miasto Rakka zostało opanowane przez ISIS, lokalni reporterzy ryzykując życie, informują społeczność międzynarodową o zbrodniach dokonywanych przez bojowników tak zwanego Państwa Islamskiego. To opowieść o zapomnianym syryjskim mieście na brzegu Eufratu. Rakka stała się miastem duchów. To zwyczajne prowincjonalne miasto. Jego mieszkańcy słynęli ze wspaniałomyślności i ofiarności. Wesela trwały przez kilka dni. Jeśli w jednym domu zapanowało szczęście, radość ogarniała sąsiednie ulice. Ludzie żyli spokojnie i beztrosko. Nagle wszystko się zmieniło. Po czterdziestu latach reżimu Asada zapragnęli swobody. W próżni, która powstałą po rewolucji, Rakkę najechała nowa grupa. Jej członkowie trzymali czarne flagi i nazywali siebie Państwem Islamskim. Państwo Islamskie natychmiast odcięło Rakkę od świata. Jedyne informacje stąd wychodzące stanowiły oficjalną propagandę ISIS. Wysyłanie informacji z Rakki jest praktycznie niemożliwe. Rakkę naprawdę mordują po cichu, z dala od mediów. Ta kampania stanowi reakcję na blokadę informacji. Według zasad Państwa Islamskiego, pole walki wymaga zamachowców samobójców. Większość z nich to dzieci, które mają dużo entuzjazmu i nie boją się śmierci. Bojownicy ISIS krążą po mieście, wypatrując dzieci. Dają im zabawki. Oferują pieniądze, słodycze, telefony komórkowe - rzeczy, których nie mają one w domu. Dzieci przyłączają się do nich. Przez ponad pięć lat nikt nie chciał wiedzieć, co się dzieje w Syrii. Teraz cały świat jest świadkiem tej tragedii. Film powstał przy wsparciu Sundance Institute Documentary Film Program i miał swoja światową premierę w 2017 r. na Festiwalu Filmowym Sundance. 00:25 LUDZIE I ICH PASJE - MISTRZ ŚWIATA Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Zdjęcia: Tadeusz Owsianko Reportaż z cyklu "Ludzie i ich pasje", poświęconego osobom, które mają nieprzeciętne i warte uwagi zainteresowania. W tym odcinku opowieść o młodym mężczyźnie, którego wielką pasją jest pływanie. Ze względu na trudną sytuację finansową nie może zająć się tym sportem zawodowo. Na co dzień pracuje w fabryce, a na basen uczęszcza tylko w czasie wolnym od pracy. Jedynie okazjonalnie zdarza mu się wziąć udział w zawodach pływackich, często z sukcesami. Ma na swoim koncie kilka medali. Mężczyzna wyjaśnia, po co trenuje, co daje mu pływanie, jak godzi obowiązki zawodowe ze sportem. Wspomina pierwszego trenera, Edwarda Jędrucha, który namówił go do uprawiania tego sportu. W rozmowie z przyjaciółką mówi na temat najbliższych planów oraz trudnej sytuacji finansowej swojego klubu sportowego. 00:45 NOTACJE - LEW STAROWICZ. SAMOTNY ŻEGLARZ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2013 Autor: Agnieszka Chmielińska Lew Starowicz (ur. 25 października 1943 r. w Sieradzu), polski lekarz psychiatra i psychoterapeuta, ekspert z zakresu seksuologii i konsultant krajowy w tej dziedzinie. Opowiada o szczęśliwym, harmonijnym dzieciństwie. W młodości marzył, by być w wojsku, zostać lekarzem, biskupem i mieć udane życie osobiste. Te wszystkie pragnienia udało mu się w pewien sposób zrealizować. Odbył służbę wojskową, ukończył medycynę, biskupem wprawdzie nie został, ale jako psychoterapeuta pełni pewnego rodzaju posługę duchową, rodzinę założył. Na studiach wybrał specjalizację psychiatryczną i z czasem zaczął się interesować seksuologią. Uznał, że jest to dziedzina zupełnie zaniedbana. Na swej zawodowej drodze napotykał wiele przeszkód. Atakowano go ze wszystkich stron. Nawet środowisko lekarzy mu nie sprzyjało. Z czasem zaczął pisać książki, występować w telewizji. Stał się seksuologiem medialnym. Zaczęto go doceniać. Największym sukcesem są wyleczeni pacjenci. 01:05 SPĘTANY ANIOŁ Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Zbigniew Kowalewski Scenariusz: Zbigniew Kowalewski Zdjęcia: Henryk Janas Muzyka: Janusz Grzywacz Zmarły 14 listopada 2004 r. gen. bryg. pilot Stanisław Skalski był postacią tyleż niezwykłą, co tragiczną. Bohater wojenny, legendarny as polskiego lotnictwa II wojny światowej, najskuteczniejszy pilot myśliwski mający na koncie 240 lotów bojowych i 22 zestrzelone samoloty nieprzyjaciela, został, co prawda, pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, ale przez długie lata żył w całkowitym zapomnieniu. Pilot Dywizjonów 302, 501, 306, 316, 317, Polskiego Zespołu Walczącego PFT w Afryce Północnej, uczestnik kampanii wrześniowej, bitwy o Anglię, ofensywy powietrznej nad Francją, Belgią i Holandią, inwazji Sycylii i Włoch, inwazji aliantów we Francji, został za swoje wojenne dokonania dwukrotnie odznaczony orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, orderem Polonia Restituta, Grunwaldu i - jako jedyny cudzoziemiec - trzykrotnie krzyżem Zaszczytnej Służby RAF, by wymienić tylko najważniejsze z kilkudziesięciu przyznanych mu odznaczeń. Po wojnie proponowano mu angielskie obywatelstwo, możliwość latania i wykładania w akademii. On zdecydował się jednak wracać do Polski. Wrócił 6 czerwca 1947 r. witany z należnymi mu honorami. Ale niedługo cieszył się splendorem i uznaniem. 4 czerwca 1948 r. aresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii i USA. 7 kwietnia 1950 r. wydano na niego wyrok śmierci, który w styczniu 1951 r. Bolesław Bierut zamienił na dożywocie, ale nikt nie pofatygował się nawet, by powiadomić o tym skazańca. W celi śmierci spędził Skalski 4 lata, a w więzieniach: na Mokotowie, w Rawiczu i Wronkach przesiedział łącznie 8 lat. Przeżył tam wszystko, czego można było doświadczyć w stalinowskim więzieniu: tortury, bicie, głodzenie, całonocne przesłuchania. Wyszedł na wolność w kwietniu 1956 r. wycieńczony, schorowany. Nie obraził się jednak na ojczyznę, choć ta dosyć topornie naprawiała wyrządzone mu krzywdy. Paradoksalnie, znów zepchnięto go na boczny tor, gdy nadeszła upragniona wolność i demokracja. W filmie wspominają go bliscy i przyjaciele, dla których pozostał wzorem człowieka i obywatela. Wykorzystano zarejestrowane wypowiedzi bohatera oraz wypowiedzi jego przyjaciół, rodziny i znajomych. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 237 PROJEKT KEGRESSE Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Projekt Kegresse" Ciągniki Citron - Kegresse były francuską konstrukcją, w których zastosowano podwozia gąsienicowe Adolphe ' a Kegresse. W 1923 roku Wojsko Polskie podjęło decyzję o zakupie łącznie 135 podwozi, które miały zostać zabudowane w Polsce jako samochody pancerne oraz jako ciężarówki z drewnianą skrzynią ładunkową i otwartą kabiną. Kupiono także terenowe samochody osobowe, specjalne - dostosowane do holowania reflektorów przeciwlotniczych. I taki właśnie ciągnik reflektorowy ma zostać zrekonstruowany na polskim wybrzeżu. 02:30 TOŃKO, CZYLI LEGENDA O OSTATNIM BACIARZE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Janicki, Włodzimierz Stępiński Scenariusz: Jerzy Janicki, Włodzimierz Stępiński Legendarny Tońko - Henryk Vogelfänger - partner Szczepka z "Wesołej Lwowskiej Fali" i pamiętnych przedwojennych komedii filmowych: "Będzie lepiej", "Włóczęgi" i zniszczonej w płomieniach września 1939 "Serce batiara" - snuje swą opowieść o życiu, o Lwowie i jego dawnych mieszkańcach. Urodził się na Łyczakowie, gdzie najżywiej biło serce Lwowa. Jak mało kto znał duszę tego miasta i mentalność ludzi, ich specyficzny sposób patrzenia na świat i jedyną w swoim rodzaju gwarę zwaną bałakiem. To, czym nasiąknął w dzieciństwie i młodości - język batiarski, ale nigdy wulgarny, humor ulicy i knajp, ale nigdy agresywny czy sprośny - stało się fundamentem niezrównanych dialogów Szczepka i Tońka przed mikrofonami lwowskiego radia. Przed wojną, gdy nadawano "Wesołą Lwowską Falę", pustoszały ulice. Po ewakuacji ze Lwowa w 1939 r. Szczepko i Tońko dotarli do Rumunii, potem przez Jugosławię do Włoch. Ze swymi programami jeździli do żołnierzy generała Maczka, grali dla nich. Po wojnie Szczepko - Kazimierz Wajda wrócił do Polski. Tońko osiadł w Londynie, w angielskim koledżu wykładał łacinę i prawo (z prawa doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza i miał we Lwowie kancelarię adwokacką). Wrócił do Polski półtora roku przed śmiercią, zamieszkał w domu kombatanta, który w przypływie dobrego humoru nazywał domem "kombatiara". Czuł się samotny, choć przyjaciele nieraz naciągali go na lwowskie wspomnienia. Zmarł w 1990 roku, w dwa dni po swoich 86. urodzinach. Pozostała legenda "ostatniego batiara" - i wspomnienie utrwalone na taśmie filmowej. 03:35 MAGICZNE MIASTO - LUBLIN Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2000 Reżyseria: Natasza Ziółkowska-Kurczuk Scenariusz: Natasza Żiółkowska- Kurczuk Zdjęcia: Tomasz Michałowski Należy do miast magicznych jak Praga, Lizbona i Petersburg. Poczucie jego magiczności mieli chrześcijanie i chasydzi. Katastrofizm przewijał się też w poezji Józefa Czechowicza. Z dawnego Lublina pozostały pojedyncze obiekty, których przeznaczenie jest zupełnie inne niż pierwotne. Dramat niepamięci - tak można określić obecną sytuację.