TVP Dokument Sobota, 06.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. PTASIA WISŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Bohaterami odcinka są przyjaciele Wisły, ludzie, którzy zajmują się ochroną przyrody tej rzeki: dr Andrzej Kruszewicz i Przemysław Pasek - założyciel Fundacji "Ja Wisła". Jest jedną z ostatnich nie uregulowanych, prawie naturalnych dużych rzek Europy. W jej rozległej pradolinie można spotkać niemal wszystkie typy środowisk wodnych i nadwodnych, typowych dla polskich nizin. Dominują natomiast ogromne obszary rzecznych piasków i zarośli wierzbowych, poprzetykanych tu i ówdzie zachowanymi jeszcze fragmentami lasów łęgowych. Wyprawa łodzią wśród wiślanych wirów jest jeszcze ze niezwykłą, egzotyczna przygodą, podobnie, jak prowadzenie obserwacji na wiślanych wyspach i łachach. Przede wszystkim obserwacji ornitologicznych, bo Wisła jest, zwłaszcza w swoim środkowym biegu, ptasia rzeką. I to także na odcinkach miejskich, zwłaszcza na warszawskim. Wisła służy ptakom przez cały rok, ale w określonych porach coraz to innym. Jest jednak przede wszystkim szlakiem wędrówekszeregu gatunków ptaków (m.in. kaczek, łabędzi, kormorana, rybołowa, mew, rybitw oraz siewkowców). Jest ona też ważnym zimowiskiem dla wielu gatunków krajowych i północnoeuropejskich (np. kaczki, mewy, bielik). Szczególnie istotne dla części gatunków ptaków są odcinki rzeki o naturalnym charakterze, z wyspami i piaszczystymi łachami w korycie, Stąd nawet w pobliżu mostów Warszawy można spotkać unikatowe gatunki. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 8 ZAMEK CZY LEPIANKA - DYLEMATY ŚREDNIOWIECZA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy naprawdę ludzie w średniowieczu żyli wyłącznie w zamkach lub zimnych lepiankach? Okazuje się, że takie wyobrażenie nie ma nic wspólnego z prawdą. Rycerze i książęta na potrzeby mieszkalne budowali zagadkowe wieże, które, niestety, w większości nie przetrwały. Na szczęście takiego losu nie podzieliła unikatowa na skalę światową wieża w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku. Radosław Kotarski odwiedza to ciekawe miejsce, by sprawdzić, w jakich warunkach żyli tam ludzie 700 lat temu. Odkrywa również tajemnicze malowidła ścienne, które przedstawiają losy dzielnego Lancelota, rycerza króla Artura. 07:00 NOTACJE - BARBARA WRZESIŃSKA. REINKARNACJA ZA ŻYCIA Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Agnieszka Chmielińska Barbara Wrzesińska (ur. 15 stycznia 1938 w Warszawie), polska aktorka. Występowała w Warszawie w teatrach: Współczesnym (1956 - 1973), Narodowym (1973 - 1976), Ateneum (1976 - 1993). Znana z telewizyjnych kabaretów Olgi Lipińskiej. Bohaterka wyznaje, że pragnienie bycia aktorką narodziło się już we wczesnym dzieciństwie. Babcia zabierała ją na godzinki do kościoła. Podniosła atmosfera, która tam panowała, skojarzyła się bohaterce z misterium teatralnym. Kiedy ojciec powiedział, że może zostać kimkolwiek zechce, oby tylko nie aktorką, odezwała się w niej przewrotna natura. Barbara Wrzesińska dostała się do PWST w Warszawie. Studia były wspaniałe. Na drugim roku zaproponowano jej jednak rolę tancerki w spektaklu "Zaproszenie do zamku" w Teatrze Współczesnym. Bohaterka zrezygnowała ze szkoły teatralnej i zaangażowała się do Teatru Współczesnego. Tam uczyła się zawodu. Z czasem poznała Olgę Lipińską, która zaproponowała jej, by wcieliła się w postać panny Basieńki w Kabarecie. Bohaterka grała jednocześnie role tragiczne w teatrze i komiczne w kabarecie. Sprawiało jej to olbrzymią satysfakcję. Bo teatr daje szansę na reinkarnację za życia. 07:10 NA SKRZYDŁACH Film dokumentalny, 5 min, Polska, 1969 Reżyseria: Marcel Łoziński Film dokumentalny opowiadający o pracownikach zajezdni tramwajowej. Sceny codzienne z zajezdni tramwajowej skontrastowane są z próbami męskiego chóru tramwajarzy śpiewającego o radości życia. Etiuda Szkoły Filmowej. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 48 NOWY SĄCZ Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem Tomasz Bednarek odwiedzi Nowy Sącz. Miasto ma ponad siedem wieków historii, niezwykłą przyrodę wokół oraz malowniczą starówkę, której sercem jest duży rynek - drugi pod względem wielkości w Małopolsce, zaraz po Krakowie. O królewskiej przeszłości Nowego Sącza świadczą ruiny zamku, wzniesionego na polecenie Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku. W mieście warto też zwiedzić Bazylikę św. Małgorzaty oraz Sądecki Park Etnograficzny, w którym zgromadzono 70 oryginalnych budowli, przeniesionych z całego regionu. W pobliżu Nowego Sącza znajduje się o kilka dekad starsze, bratnie miasto - Stary Sącz. W przeszłości było ono ważnym punktem szlaku handlowego prowadzącego na Węgry. Pamiątką tamtych czasów jest świetnie zachowany średniowieczny układ rynku. Obydwa miasta oferują mnóstwo atrakcji. Do tego w każdej chwili można wejść na jedną z okolicznych gór, by rozkoszować się widokami na dolinę Dunajca czy Popradu. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /68/ Reality show, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Kilka tygodni temu w warszawskim ogrodzie zoologicznym twórcy cyklu obserwowali z kamerą parę jaguarów podczas okresowego przeglądu zdrowotnego. Okazało się, że Kalemu trzeba usunąć kieł. Dzisiaj są obecni podczas tej, jak się okazuje, skomplikowanej operacji. Jak wyglądała walka z czasem i ogromnym kłem jaguara? Fundacja Na Rzecz Ochrony Praw Zwierząt "Kundelek" opiekuje się porzuconymi psiakami. Chore, pokrzywdzone i zapomniane znajdują tu przyjazne warunki. Może któryś z nich znajdzie w czyimś domu opiekę i miłość? Na Podhalu Louis, niezłomny i wytrwały kucyk, przejawia taką chęć do życia, że pokonuje ona ból i niemoc. Louis od dwóch miesięcy, dzięki protezie, biega wraz z innymi konikami w zagrodzie pani Ani. 08:15 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 5 SZTUCZNA INTELIGENCJA (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck Człowiek czy maszyna, oto jest pytanie. Takie, które powstaje zwłaszcza z myślą o niezbyt odległej przyszłości. Bo roboty są wśród nas. Na całym świecie jest już 20 milionów takich inteligentnych maszyn, a ich liczba rośnie. Według ekspertów za 30 lat na ziemi będzie więcej robotów niż ludzi. Rozwój, który rodzi wiele pytań i niepewności. Czy maszyny są zbawieniem naszego starzejącego się społeczeństwa? Czy ludzie nadal będą potrzebni, jeśli superkomputery będą w stanie rozwiązywać wszystkie zadania wydajniej niż my? Robot Marvin jako opiekun, robot jako programowalny partner w związku, robot jako superinteligentne zagrożenie. 09:15 WSZYSTKO O TORBACZACH - ODC. 3 W ZAGROŻENIU (THE WONDERS OF MARSUPIALS MARSUPIALS ON THE BRINK) Cykl dokumentalny, 49 min, Australia, 2016 Reżyseria: Edward Saltau, Daniel Hunter Trzyczęściowa seria dokumentalna o torbaczach, badająca ich ewolucję, dzięki której poradziły sobie z wyjątkowymi i trudnymi wyzwaniami życia w Australii. Wizualna uczta oszałamiających australijskich krajobrazów. Seria przedstawia kangura rudego, koale, niełazy tygrysie, bandykoty, potaroo i nie tylko. Spotkamy największe i najmniejsze torbacze, a także najrzadsze i odnoszące największe sukcesy. Oprócz spotkania z niesamowitą różnorodnością australijskich torbaczy, dowiemy się, jak powstały te stworzenia i jak przybyły na ten ogromny, wyspiarski kontynent. Część 3 - "W zagrożeniu". Koala jest ikoną torbaczy australijskich. Powszechnie uważa się go za milutkie stworzenie, żyjące na drzewie, przesypiające cały dzień. Koala zdołał znaleźć sobie niszę dla siebie w koronach drzew. Torby lęgowe u torbaczy różnią się między gatunkami - a koala ma torbę otwierającą się ku tyłowi. Dziwne jak na nadrzewne ssaki, ale jest ku temu powód. Gdy maleństwo jest już tak duże, by przejść z mleka matki na liście - matka karmi go papką z rozmiękłych odchodów. Dla koali zaczyna brakować miejsca. Powszechną cechą ewolucyjną torbaczy jest ich zdolność przystosowania swojej diety do ciągle zmieniającego się otoczenia. Układ trawienny koali, pozwalający mu konsumować trujące liście, czy nieustannie rosnące zęby wombata - to typowe przykłady. Torbacze świetnie się mają w każdym ekosystemie i habitacie w Australii. Ich niezwykła różnorodność jest odbiciem inteligentnej adaptacji i wyjątkowych rozwiązań dla pokonania wyzwań w najtrudniejszych środowiskach na Ziemi. 10:15 GRECJA. OD GÓR DO MORZA - ODC. 5 WSCHODNIA MACEDONIA I TRACJA (GREECE! FROM THE MOUNTAINS TO THE SHORELINE EPISODE 5 EASTERN MACEDONIA & THRACE) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Johannes Backes, Dennis Wells Seria filmów dokumentalnych (5 odcinków) o Grecji. Od bujnych, zielonych lasów po ośnieżone góry, od wysokich klifów po nagie mielizny, Grecja jest krainą o naturalnym pięknie, z którą może konkurować jedynie jej historyczne znaczenie. Widziała najwcześniejsze cywilizacje Europy, jej filozoficznych założycieli i decydujące bitwy. Wspaniałe zdjęcia lotnicze tej wyjątkowej części Europy pokazują malownicze zatoki, zapierające dech w piersiach góry, dzikie delty rzek, malownicze wioski i klasztory. Krajobrazy, które widzimy, mogą oddychać i opowiadać swoje historie. Codzienne historie ludzi, którzy tu mieszkają i pracują, tworzą równowagę dla widoku z lotu ptaka i zapraszają publiczność do doświadczenia najbardziej autentycznej kultury greckiej. Rybacy, mnisi, rzeźbiarze - zwykli ludzie żyjący w wyjątkowych miejscach - dają oryginalny wgląd w historyczne budowle, miejsca sakralne, starożytne tradycje i tradycje kulinarne, które od wieków wpływają na Europę. 11:15 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - KRZYSZTOF MAGOWSKI Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Krzysztof Magowski. 11:40 ŚWIAT MOICH WUJKÓW Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2000 Reżyseria: Krzysztof Magowski Scenariusz: Krzysztof Magowski Paweł Doerffer był synem Karla Julisa, ewangelickiego pastora, który ożenił się z przyjaciółką hrabiostwa Mycielskich - Polką, katoliczką, noszącą nazwisko Szafarska. Ich syn Paweł, całkiem już spolonizowany, w 1886 roku objął administrację dóbr w wielkopolskich Pawłowicach. Syn Stefan, zdobywszy odpowiednie wykształcenie, poszedł w jego ślady i 21 lat później został w Pawłowicach plenipotentem. Administrował dobrami obejmującymi trzy klucze - w Pawłowicach, Łęce Wielkiej i Mchach. Wchodzące w ich skład majątki i folwarki to ponad 10 tysięcy ha gruntów uprawnych, obory, stajnie, gorzelnie, krochmalnie, młyn, tartaki, cegielnie... Stefan Doerffer miał siedmioro dzieci. Wśród nich - syna Stefana, który już jako chłopiec fotografował, a z czasem jego pasją stało się filmowanie. Kupił w Poznaniu amerykańską kamerę Cine Kodak i utrwalał na taśmie sceny z życia rodziny. Kiedy wybuchła wojna, film, kamerę i projektor ukryto w konwi na mleko. W 1946 roku Stefan Doerffer wyjął pamiątki ze skrytki i przechowuje je do dziś. W 1998 roku rodzina zdecydowała, że film można zaprezentować publicznie. Miał się tym kto zająć - pasję Stefana przejawił po latach jego siostrzeniec, Krzysztof Magowski, dziś reżyser filmowy. I oto Magowski, rekomendując i wykorzystując film wujka, wprowadza widza w tamten odległy świat. Pod okiem współczesnej kamery sędziwy dziś Stefan wędruje po dawnych śladach, w czym towarzyszą mu równie wiekowi bracia - Jerzy i Antoni. Starsi panowie wjeżdżają w dzieciństwo i młodość lśniącym studebackerem, jakby wyjętym z sepiowych kadrów kręconych sześćdziesiąt lat temu. Niezbyt pewnie, podpierając się laseczkami, przemierzają wnętrza, wspinają na schody, zatrzymują w alejach, po których biegali jako dzieci, a jako nastolatkowie pędzili z hukiem na swoich ukochanych motocyklach. Przekomarzają się i strofują, szukając w pamięci szczegółów, wspominają dawne zdarzenia i anegdoty z przeszłości, do której powracają z sentymentem i radością, bo - jak mówią - żyli w bardzo udanej i szczęśliwej rodzinie. Ze wzruszeniem i rozbawieniem oglądają razem film Stefana i w dzisiejszym pejzażu Pawłowic, Łęki, Brzostwoni, Żytowiecka i Księża Wielkopolskiego starają się odnaleźć ślady tamtych ujęć, powtórzyć sceny, przywrócić ich atmosferę. Pałac w Pawłowicach szczęśliwie nadal stoi, równie piękny i okazały, służąc dziś Zootechnicznemu Zakładowi Doświadczalnemu. Zachowano też dawne parowe maszyny - takie same jak te, które Stefan uwiecznił na polach ojca. Stoi też pałac w Łęce, gdzie psotni chłopcy uczyli kury latać. Trwa Brzostownia - do której rodzina przeniosła się w 1933 roku, kościół w Żytowiecku, gdzie Doerfferowie chrzcili dzieci. Jest i stacja w Księżu Wielkim, z której Jerzy w sierpniu 1939 roku odjeżdżał, by podjąć studia na Wydziale Okrętowym Uniwersytetu w Glasgow. Jego pies biegł jakiś czas za pociągiem, a potem usiadł na torach - zardzewiałych dziś i zarośniętych trawą, bo nieużywanych od 1996 roku - i żegnał pana wyciem, jakby czując, że już go nigdy nie zobaczy... Jest też komórka w Księżu, w której Niemcy zamknęli ich ojca, by wkrótce potem rozstrzelać - za to, że nie chciał podpisać volkslisty. Nie ma już świata, który Stefan utrwalał na taśmie. Mimo że przecież jakiś ciąg dalszy nastąpił... 12:20 HANNIBAL HOPKINS I SIR ANTHONY (HANNIBAL HOPKINS AND SIR ANTHONY / SIR ANTHONY AND HANNIBAL HOPKINS) 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Julia Kuperberg, Clara Kuperberg Dokument o wybitnym angielskim aktorze Anthonym Hopkinsie. Pierwszego Oscara zdobył w 1992 roku za "Milczenie owiec" i był nominowany za role w "Remains of the Day" (1993), "Nixon" (1995), "Amistad" (1997) i "The Two Popes" (2019), a w 2008 roku otrzymał stypendium BAFTA za całokształt twórczości. Korzystając z wywiadów obejmujących całą jego karierę i fragmentów z jego najważniejszych filmów, twórcy opowiadają, jak syn piekarza z przedmieścia Port Talbot w Walii stał się kwintesencją brytyjskiego aktora w Hollywood i co łączy go z bohaterami, w których się wcielał. 13:20 O KRASNOLUDKACH I SIEROTCE MARYSI Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1975 Reżyseria: Bogdan Dziworski Scenariusz: Bogdan Dziworski Film ukazuje dwie sfery życia aktorów - liliputów: zawodową - jako komików - oraz prywatną, nie zawsze tak zabawną jak na scenie. Omawiany temat to filmowe relacje widowiska cyrkowego, którego głównymi aktorami są karły. Swoimi umiejętnościami i prawdziwą sztuką bawią dzieci. Poza areną cyrkową prowadzą żywot normalnych ludzi, którym nienaturalny, mały wzrost nie przeszkadza cieszyć się życiem i oddawać jego urokom. Film, w którym na pozór obiektywna rejestracja fragmentów widowiska i codzienności wywołuje subiektywne doznania i różnorakie refleksje na temat relacji między światem ludzi "normalnych" i "ułomnych" oraz roli i miejsca człowieka w świecie. 13:30 W PRZEMYSŁOWEJ ŁODZI Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1965 Reżyseria: Jan Riesser Film ukazuje zmiany jakie zaszły w Łodzi w ciągu 20 - lecia PRL. Skupia się na kilku aspektach rozwoju miasta. Pokazuje kontrasty w wyglądzie architektonicznym Łodzi z przełomu XIX - XX wieku oraz po wojnie. Z brzydkiego, przemysłowego miasta staje się przemysłową metropolią. Powstają nowe oddziały włókiennicze, dziewiarskie (Olimpia, Telimena, Zakłady Anilana), poprawia się bezpieczeństwo pracy w tkalniach, powstają nowe zakłady dziewiarskie czy kinotechniczne. Rozwija się przemysł maszynowy (WIFAMA, MAJET), przemysł elektrotechniczny (transformatory firmy ELTA), precyzyjny (łódzkie zegary) oraz przemysł filmowy (WFF, WFO, Semafor). W filmie poświęcono również uwagę nowo powstałej architekturze modernistycznej. Wykorzystane zostały zdjęcia archiwalne z pierwszych lat powojennych. 13:50 HIPOPOTAMY OLBRZYMY AFRYKAŃSKICH RZEK (HIPPOS: AFRICA’S RIVER GIANTS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Brad Bestelink Hipopotam. Terytorialna bestia, która większość czasu spędza w wodzie. Wodny ssak, który nie umie pływać. Dwutonowy kadłub, który może biec szybciej niż człowiek. I pozornie spokojny głupek, który strzeże swojej rodziny z zaciekłą przebiegłością. Wykorzystując specjalistyczną technologię kamer, aby po raz pierwszy zbliżyć się do hipopotamów, film śledzi te zwierzęta w różnych porach roku w Delcie Okawango. Ujawnia, że chociaż hipopotamy mogą być hałaśliwe, agresywne i odważne, są również wrażliwe, towarzyskie i często komiczne. Intymny, wciągający portret, ukazujący stronę hipopotamów, której nigdy wcześniej nie widziano ani nie słyszano. W Delcie Okawango w Botswanie zajrzymy pod powierzchnię wody, by zobaczyć, jak hipopotamy bronią swoich rodzin, jak walczą z wrogami oraz jak pokazują nieoczekiwaną wrażliwość i inteligencję. Oto życie hipopotamów, jakiego nie widzieliście. Opowiada David Attenborough. 14:50 SEKRETY KRYMINALISTYKI - ODC. 3 NARZĘDZIA ZBRODNI (CATCHING HISTORY’S CRIMINALS: THE FORENSICS STORY 3. INSTRUMENTS OF MURDER) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Graeme Thomson Trzy części dokumentalnej historii. Łącząc klasyczne opowieści o kryminalistach z drobiazgowym podejściem do nauki i historii kryminalistyki, ten film przedstawia 200 lat niesamowitych innowacji. Od badania DNA, które odtwarza twarz zabójcy, po analizę włosów, która może ujawnić, gdzie mieszkasz, seria przedstawia najnowocześniejsze techniki dzisiejszych czasów w niektórych z najdziwniejszych przypadków kryminalistycznych. Każdy jest umieszczony w swoim historycznym kontekście, odsłaniając szerszy obraz nauki, technologii i kultury, które doprowadziły do najważniejszych odkryć kryminalistycznych. To intrygujące, dogłębne badanie stanowi kompleksowe spojrzenie na istotne dowody, które budują sprawę. W zbrodni zabójstwa mamy do czynienia z narzędziem, miejscem i ciałem. To kluczowe dowody w poszukiwaniu mordercy. W pojedynku między policją a sprawcą kiedyś większe szanse miał przestępca, ale w końcu przewagę zyskali stróże prawa. Stało się to dzięki narodzinom kryminalistyki. W tym odcinku przyjrzymy się narzędziom zbrodni. Mają one fundamentalne znaczenie dla poszukiwania sprawców i wyjaśniania sprawy. 15:50 MAGICZNA MOC GRZYBÓW (MAGIC OF MUSHROOMS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Russell Leven Film dokumentalny o grzybach. Entuzjasta grzybów, profesor Richard Fortey, bada grzyby, odkrywając zadziwiającą historię ich ewolucji, tajemniczego cyklu życia oraz ich wartości zarówno dla planety, jak i dla nas. W specjalnie zbudowanym laboratorium grzybowym on i mikolog dr Patrick Hickey badają sekretne życie grzybów, ujawniając, dlaczego mają one moc leczenia i zabijania, w jaki sposób grzyby mogą tworzyć największe żywe organizmy na ziemi i dlaczego są niezbędne do przetrwania całego życia na naszej planecie, w tym nas samych. Program ujawnia, dlaczego to ukryte królestwo znajduje się w czołówce badań. Od penicyliny po trucizny, przyjazne dla środowiska opakowania po leki na raka - Richard odkrywa zaskakującą, fascynującą magię grzybów. 16:55 SIMON REEVE W AMERYCE PÓŁNOCNEJ - ODC. 3 (NORTH AMERICA WITH SIMON REEVE / THE AMERICAS WITH SIMON REEVE: SERIES) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chris Mitchell Autor i poszukiwacz przygód, Simon Reeve wyrusza w kolejną podróż, tym razem do Ameryki Północnej. Odnajduje rozległy i zróżnicowany kontynent, z lodowcami, pustyniami i dżunglami, gdzie istnieje wielkie bogactwo obok zupełnej biedy, podziałów politycznych i ludzkich dramatów. Będziemy wraz z nim podziwiać piękno Gór Skalistych i surowy blask lasów zachodniego wybrzeża kontynentu. Spotkamy kowbojów z Montany, stojących w obliczu niepewnej przyszłości i rdzennych mieszkańców Gwatemali, migrujących na północ w poszukiwaniu lepszego życia. Simon, wygrzewając się w meksykańskim słońcu i drżąc w Arktyce, przetestuje temperaturę naprawdę fascynującego kontynentu. W tej części wyprawy podróżuje po Kalifornii, pięknym stanie na Zachodnim Wybrzeżu. To obszar pełen olbrzymich dystansów i kontrastów. Taki widok warto chronić. Zagrożony suszą i pożarem. Prędkość płomieni jest zdumiewająca. Tu jest jak na Dzikim Zachodzie. To jedno z najbogatszych miejsc na świecie. Można przyjechać tu z niczym i zrobić wielką karierę. Rosną tu sekwoje, najwyższe i najstarsze drzewa na Ziemi. Kalifornia Północna to malowniczy krajobraz, w który wpisane są typowe, amerykańskie miasteczka. 18:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 6 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W szóstym odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po litewskiej Połądze. Zwiedzimy z nim ten nadmorski kurort poszukując XIX wiecznych willi zbudowanych przez Tyszkiewiczów. Poznamy także legendę o pięknej Birucie i imponujący park leżący na wzgórzu jej imienia. Zgodnie z przekazem Jana Długosza, wzgórze to było w czasach przedchrześcijańskich najważniejszym z czterech miejsc kultu pogańskiego na Litwie. Wędrówkę zakończymy w leżącym nieopodal pałacu Tyszkiewiczów. 18:30 LENA NA KAUKAZIE - GRUZJA - MORZE CZARNE I HERBACIANE POLA BATUMI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Hanna Jewsiewicka, Konrad Zagórski, Jowita Baraniecka - Ogden Lena Urbańska to dziennikarka, podróżniczka, obywatelka świata. Absolwentka dziennikarstwa na warszawskim SWPS. Autorka bloga podróżniczego "Razem Taniej". Prowadziła poranne audycje w radiu Kampus oraz telewizyjne reportaże z wydarzeń kulturalnych dla TVP. Autorka programu "Moje LA" i reportażu "To jest Birma". Wraz ze swoim chłopakiem podróżują od 2013 roku. Byli razem w 74 krajach od Azji Południowo - Wschodniej, przez Amerykę Centralną, Bałkany czy Afrykę Północno - Zachodnią. W tej serii dokumentalnej Lena Urbańska zabierze nas w podróż po Kaukazie - od magicznej, gruzińskiej Swanetii i jej wież, przez ormiańskie czterotysięczniki, z największym z nich, Aragacem na czele, aż po niezwykłe, futurystyczne budynki stolicy Azerbejdżanu, Baku. W każdym odcinku będzie się starała dowiedzieć, gdzie bije puls Kaukazu. Czym naprawdę żyją jego mieszkańcy, ci starzy, którzy wciąż wspominają Związek Radziecki, i ci najmłodsi, którym bliżej do Europy czy Ameryki. Będzie obserwować, jak się bawią, świętują, pracują, jedzą i jak walczą. W każdym z 24 - minutowych odcinków nie zabraknie przewodnika, który poprowadzi nawet przez najbardziej skomplikowane zagadnienia. 19:00 LUDZIE I PSZCZOŁY - MATKA I SYN Telenowela dokumentalna tvp, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura Opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli tych owadów. Dla nich hodowla pszczół jest treścią życia, pasją, oddechem od rutynowego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia jednego bohatera. 19:50 HISTORIE SOLECZNICKIE - ODC. 8 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. 20:20 KRÓL KAROL III (MY KING CHARLES - NEW CORONATION SPECIAL) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Jim Nally Zdjęcia: Andrew Muggleton Film dokumentalny, który powstał z okazji koronacji króla Karola III. Wielka, oficjalna ceremonia ma miejsc w sobotę 6 maja 2023 roku. Wydarzenie budzi wielkie emocje wśród Brytyjczyków. Karol III będzie czterdziestym królem i namaści go arcybiskup Canterbury w londyńskim Opactwie Westminster. Kiedy 8 września zmarła Królowa Elżbieta II, nowym następcą tronu automatycznie został książę Karol. Syn zmarłej w wieku 96 lat królowej musiał przejąć dziedzictwo matki i wszystkie jej obowiązki. Ogłosił też, iż od tej pory będzie nazywany Karolem III. Podczas gdy inni już dawno przeszli na emeryturę w wieku 73 lat, senior rozpoczął teraz najważniejszą pracę w swoim życiu. Koronacja w Wielkiej Brytanii ostatnio miała miejsce 70 lat temu. Obecna zostanie uczczona tradycyjnymi procesjami, koncertem w zamku Windsor, imprezami ulicznymi oraz pokazami świetlnymi. W tym filmie posłuchamy wypowiedzi przyjaciół z młodości, członków rodziny królewskiej, koleżanek i kolegów ze szkoły. Bardzo prywatne opowieści i zwierzenia, wspomnienia i anegdoty pozwolą lepiej poznać Karola jako człowieka, który czekał na to, by być królem ponad 70 lat. Zobaczymy również wiele archiwalnych materiałów filmowych. 21:25 GROBOWIEC SZEKSPIRA (SHAKESPEARE’S TOMB) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Film dokumentalny. Próba rozwiązania dziwnych tajemnic związanych z pochówkiem Williama Szekspira. Spotykamy historyków Cambridge Helen Castor i jej zespół archeologów. W parafialnym kościele w środkowej Anglii znajduje się grób największego angielskiego dramaturga. Jedyny wyryty na nim napis to klątwa. Nietypowy grobowiec Williama Szekspira od lat jest tematem plotek i legend. Wielokrotnie postulowano, by otworzyć ten grób. Jednak kościół nigdy nie pozwolił zbezcześcić pogrzebanych szczątków. Teraz dzięki najnowszym technikom archeologicznym możemy bez otwierania grobu zajrzeć do jego wnętrza. Dziwne tajemnice i miejskie legendy otaczające miejsce ostatniego spoczynku Szekspira są równie intrygujące i ciekawe jak każda z jego sztuk. Czy, jak głosi legenda, został pochowany na stojąco, zamiast leżeć? Dlaczego jego grób jest podejrzanie krótki? Czy jego czaszka została skradziona przez złodziei grobów? I dlaczego na jego nagrobku widnieje mroczne, tajemnicze ostrzeżenie? Dzięki niesamowitemu nieinwazyjnemu skanowaniu 3D oraz drobiazgowym badaniom i analizom, może uda się odkryć prawdę o tym zagadkowym pochówku, czy też tajemnice grobowca Szekspira zostaną pogrzebane na zawsze? Czterysta lat po śmierci Szekspira w końcu mamy szansę zajrzeć do jego grobu i oddzielić fakty od ludowych podań. Szekspir nie zostawił po sobie dzienników i nikt mu współczesny nie napisał jego biografii, ale wiemy, że wrócił do Stratford, gdzie zmarł w wieku zaledwie pięćdziesięciu dwóch lat. Reszta tajemnic Szekspira spoczywa z nim w tutejszym kościele Świętej Trójcy. Dzięki Szekspirowi jest to jeden z najczęściej odwiedzanych brytyjskich kościołów. Co roku ćwierć miliona turystów podchodzi do słynnego grobu autora "Hamleta". 22:30 LUDZIE W DRODZE Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1960 Reżyseria: Kazimierz Karabasz Film pokazuje zakulisową pracę ludzi w cyrku. Kamera towarzyszy cyrkowcom od przyjazdu na miejsce występu do ostatnich chwil przed rozpoczęciem przedstawienia. 22:40 MUZYKANCI Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1960 Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Film jest opowieścią o amatorskiej orkiestrze warszawskich tramwajarzy, którzy po ciężkiej pracy rezygnują z wolnego wieczoru, gromadząc się na próbach "dęciaków". Kiedyś była ich cała armia, teraz została garstka zapaleńców. 22:50 GDZIE DIABEŁ MÓWI DOBRANOC Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1956 Reżyseria: Kazimierz Karabasz, Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki, Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Wykonawcy: Tadeusz Łomnicki Dokument z najbiedniejszej dzielnicy Warszawy - Targówka. 23:15 900 DNI (900 DAYS) Film dokumentalny, 76 min, Niderlandy (Holandia), 2011 Reżyseria: Jessica Gorter Scenariusz: Jessica Gorter Przez 900 dni II wojny światowej trwało niemieckie oblężenie Leningradu. Nieliczni, jeszcze żyjący świadkowie, ludzie schorowani, często żyjący w nędzy, po upływie 65 lat od wydarzeń, z wielkim trudem podzielili się z realizatorami filmu wspomnieniami z czasów swego dzieciństwa. Twórcy dokumentu postarali się przedstawić rzetelny obraz wydarzeń historycznych z frontu wschodniego II wojny światowej: koszmar srogiej zimy 1941 - 42, śmierć zbierająca żniwo w tysiącach ofiar miesięcznie, częste bombardowania i odcięcie od reszty świata, a przede wszystkim głód zmuszający do żywienia się klejem, podeszwami butów, aż wreszcie do kanibalizmu. Wskutek tego w czasie oblężenia Leningradu zmarło około 1, 5 miliona mieszkańców. Po wojnie, dla podtrzymania mitu niezłomnych Rosjan, zakazano dzielenia się prawdziwymi wspomnieniami tamtych wydarzeń i zatajono prawdziwą liczbę ofiar. Wręczane licznie medale i odznaczenia miały podtrzymać patos niezłomnego miasta i wymazać z pamięci ocalałych przeżyte piekło. 00:40 KTO ZNA CZŁOWIEKA UKRYTEGO W ŚCIANIE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2001 Reżyseria: Bogdan Łoszewski Zdjęcia: Maciej Bugajak Muzyka: Mikołaj Bugajak Wykonawcy: Shevach Weiss Dziadkowie Shevacha Weissa mieszkali w Borysławiu. W niewielkim galicyjskim miasteczku żyły zgodnie obok siebie trzy społeczności: polska, ukraińska i żydowska. Ludziom wiodło się nieźle. Wszyscy, choć nierówno, korzystali ze skarbu kryjącego się w ziemi u podnóży Karpat. Cały rejon był wówczas dobrze prosperującym zagłębiem naftowym. Domy dziadków bohatera filmu stały po obu stronach przecinającego miasto potoku. Rodzice spotkali się na mostku. Ojciec, absolwent szkoły handlowej był buchalterem, potem założył sklep. Matka zajmowała się domem. Zaś babcie i dziadkowie rywalizowali o względy najmłodszego z wnucząt. Shevach miał cztery lata, gdy wybuchła wojna. Do Borysławia weszły oddziały Armii Czerwonej. Życie pod władzą sowiecką było trudniejsze, ale najgorsze czasy miały dopiero nastąpić. Do miejscowych Żydów już wcześniej docierały złowrogie wieści o losach ich rodaków w Rzeszy oraz na terenach okupowanych w Polsce i w innych krajach Europy. Lecz nikt nie mógł uwierzyć do końca, że Niemcy chcą wyniszczyć całą społeczność żydowską. Dopiero pierwsze pogromy i egzekucje unaoczniły wszystkim straszliwą prawdę. Weissowie uciekli z getta. Znaleźli schronienie u pani Góralowej. Dzielna kobieta kryła ich w swoim domu, potem w stajni, wreszcie przygotowała dla podopiecznych sekretny schowek w ich własnym sklepie. Spędzili siedem miesięcy za drewnianym przepierzeniem. Ale z czasem kryjówka przestała być bezpieczna. Niemcy tropili Żydów. Starannie mierzyli izby i pomieszczenia gospodarcze, opukiwali ściany. Weissowie wraz w paru innymi osobami przenieśli się do loszku pod miejscową ochronką. Żywność podrzucali im polscy sąsiedzi, wodę wyciskali ze spływającego błota. Kilkuletni Shevach nauczył się tam czytać po polsku. Hrabiego Monte Christo znał na pamięć. Później tom Dumasa posłużył za podpałkę i malec zajął się lekturą encyklopedii. Piwnica pod budynkiem mieszczącym ongiś borysławski sierociniec zachowała się do dziś. Jego ekscelencja ambasador Izraela w Rzeczypospolitej, były przewodniczący Knesetu, profesor uniwersytetu, po okiem pracującej kamery wydobywa z błota zalegającego loszek stłuczony talerz, złamaną łyżkę i poobijany kubek. Służyły po kolei wszystkim uciekinierom. Pierwszą porcję wodnistej kartoflanki dostawał Shevach, jako ostatnia jadła mama. Dokumentalna opowieść o losach bohatera filmu i jego bliskich jest ponura, niekiedy drastyczna, ale zarazem krzepiąca. Dzięki pomocy polskich sąsiadów rodzina Weissów przeżyła okupację. Po wojnie wyjechała do Palestyny. Pierwsze lata pobytu w Izraelu były dla nich bardzo trudne. Dokuczał upał, brak zieleni, odmienność bliskowschodniego pejzażu od rodzimych krajobrazów. Dręczyły ich wspomnienia czasów holocaustu. Nie wszyscy ocaleni mogą pogodzić się z faktem, że Zagłada, choć czyniona niemieckimi rękami, dokonała się właśnie w Polsce. To odstręcza imigrantów, a także ich dzieci, od przyjazdu do kraju przodków i cmentarza narodu żydowskiego zarazem. Shevach Weiss nie ma takich uprzedzeń. Dlatego przyjął godność ambasadora, dlatego uczestniczy w żydowskich imprezach kulturalnych, takich jak coroczne imprezy na krakowskim Kazimierzu. Zaś męstwo swoich wybawców, uczcił dekorując Jana Górala medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata". Nie przypadkiem aż jedną trzecią uhonorowanych tym tytułem stanowią Polacy. 01:40 PAŁAC Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2012 Reżyseria: Tomasz Wolski Scenariusz: Tomasz Wolski Zdjęcia: Tomasz Wolski Film o Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, symbolu komunizmu, który dziś funkcjonuje według zasad rynku kaptalistycznego. To historia opowiedziana poprzez pracowników ochrony, którzy na 37 monitorach kontrolują wszystko, co się dzieje w PKiN - ie. Ekipa dociera z kamerą m.in. do niezwykłego trenera na basenie, do pana Andrzeja, który zarządza pionem technicznym, a jego praca to codzienny spacer hektarami korytarzy i pałacowych pomieszczeń oraz ciągłe rozmowy przez telefon. Oko kamery podpatruje także mieszkańców Warszawy, którzy regularnie przychodzą na sesje Rady Miasta, a także urzędniczkę dokarmiającą piwniczne koty oraz bezdomnych, którzy śpią w krzakach przed Kinoteką. Film jest ciepłą, a zarazem ironiczną metaforą współczesnej historii Polski. To opowieść o miejscu, gdzie przeszłość, już w pewnym sensie muzealna, jest tak bardzo bliska współczesności. A także o czasach, w których każdy nasz krok jest rejestrowany za sprawą permanentnego monitoringu, z czego chyba nie do końca zdajemy sobie sprawę. 02:40 LOT Film dokumentalny, 34 min, Polska, 1999 Reżyseria: Krzysztof Miklaszewski Film dokumentalny o jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych - Konradzie Swinarskim, który zginął w pełni sił twórczych, w wieku lat 46 w katastrofie samolotowej - 19 sierpnia 1975 r. Zbierane za życia i po śmierci Swinarskiego przez Krzysztofa Miklaszewskiego, reżysera filmu, unikatowe materiały dokumentalne (próba generalna "Wyzwolenia", próby "Hamleta" niedokończonego, wypowiedzi Swinarskiego o aktorach, proces narodzin "Dziadów", na planie "Sędziów"), wypowiedzi sprzed lat i wyznania współpracowników reżysera zostały "wtłoczone" w formę metaforycznego lotu samolotowego, do którego swoje życie przyrównywał sam Konrad Swinarski. Powstała w ten sposób przypowieść dokumentalna o artyście niesłychanie czynnym i zawsze pełnym życiowego i artystycznego poświęcenia dla twórczości.