TVP Dokument Niedziela, 07.05.2023 Zmiany z dnia 02.05.2023 w stosunku do raportu z dnia 14.04.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 9 320 METRÓW POD ZIEMIĄ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne życie wiódł górnik sto lat temu? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Zabrza, by w zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego Guido na własnej skórze przekonać się o znojach pracy na dole. Na dodatek tłumaczy, dlaczego XIX - wieczni górnicy chodzili do pracy w eleganckich koszulach i sam, w podobnym ubraniu, zabiera się za fedrowanie węgla. Co najciekawsze, po paru dniach spędzonych w kopalni prowadzący zupełnie zmienia zdanie o współczesnym wyobrażeniu o górniku, którego praca jest jeszcze trudniejsza, niż mogłaby się wydawać na pierwszy rzut oka. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 49 DOLINKI KRAKOWSKIE Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym miejscem, które odwiedzi Tomasz Bednarek, będzie Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie. Kilometry malowniczych tras rowerowych, szlaki turystyczne pośród lasów i białych wapiennych skał oraz liczne drogi wspinaczkowe są rajem dla miłośników spędzania czasu na łonie natury. Najpopularniejszą i najdłuższą jest Dolina Będkowska - jej uroki podziwiać można na rowerze, pieszo lub zdobywając jedną z wielu dróg wspinaczkowych na okolicznych ostańcach. Wśród formacji skalnych wyróżnia się Sokolica - dochodząca do 80 metrów wysokości, najwyższa poza Tatrami skała wspinaczkowa w Polsce. Pasjonatów historii i warownych twierdz zachwyci górujący nad okolicą zamek Tenczyn. Z kolei ci, którzy poszukują wyciszenia, znajdą go na stokach jednej z dolinek Eliaszówki, gdzie wznosi się zabytkowy klasztor karmelitów bosych. W jego barokowym kościele podziwiać można obraz Matki Boskiej Szkaplerznej. Kompleks klasztorny jest otwarty dla wiernych i stanowi jeden z większych ośrodków pielgrzymkowych na terenie Małopolski. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 08:15 KRÓLOWA: WŁADCZYNI I MATKA (THE QUEEN: MONARCH AND MOTHER) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Paul Teverini, Leoni Jameson Muzyka: Stephen Baysted Film dokumentalny o Królowej Elżbiecie - zmarłej 08.09.2022 r. w Balmoral. Film o wspaniałej kobiecie, żonie, matce, monarchini. Film - nekrolog. Elżbieta II była najdłużej panującą władczynią Wielkiej Brytanii. Żyła blisko sto lat, pobiła wszelkie rekordy monarchii i nadała nowy wymiar roli królowej. Oto opowieść o tym, jak królowa musiała godzić sprzeczne role władczyni, matki i głowy rodu. Usłyszymy historie opowiedziane przez osoby, które ją dobrze znały, autorów królewskich biografii, historyków, dziennikarzy i przyjaciół. Najdłużej panujący monarcha brytyjski wcale nie miał być królową. Gdy urodziła się w 1926 - tym roku, jej ojciec, Książę Yorku, był drugi w kolejności do objęcia tronu. Jej dziadek, król Jerzy V przewodził Imperium Brytyjskiemu, a władza spoczywała w rękach mężczyzn. Elżbieta odziedziczyła po matce zdecydowanie, poznała też, że bycie miłym daje pewną władzę. Silny wpływ na młodą księżniczkę miała także jej guwernantka, Marion Crawford. Elżbieta nie otrzymała wykształcenia odpowiedniego dla władcy, bo nie spodziewano się, że zostanie królową. Wszystko odmienił rok 1936. W styczniu zmarł Jerzy V. Królem został jej wuj, Edward VIII, abdykował jednak po jedenastu miesiącach, by poślubić amerykańską rozwódkę, Wallis Simpson. Nowym królem został więc ojciec Elżbiety. Kiedy zmarł, Elżbieta została królową w wieku zaledwie 25 lat. Gdy wyszła z samolotu lecącego z Kenii, przywitał ją premier Winston Churchill i gabinet w całości złożony z mężczyzn. Długoletnie panowanie królowej poświęcone było w całości służbie dla kraju. Królowa żyła w czasie drugiej wojny światowej, w czasie lądowania człowieka na Księżycu i w czasach rewolucji cyfrowej. Miała 90 lat, gdy zamieściła swojego pierwszego tweeta. Dla młodych i starych królowa jest przykładem ciągłości, trwałości i pewności. W czasie swojego panowania królowa była źródłem inspiracji dla kobiet jej pokolenia. Brytyjczycy mówią, że przyniosła im coś więcej, niż można by oczekiwać, była obiektem ogólnoświatowej fascynacji i nigdy nie zawiodła rodaków, pełniąc swoją służbę dla kraju. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:10 WALIA - BRYTYJSKI DZIKI ZACHÓD (WALES - GREAT BRITAIN'S WILD WEST / WALES - GROBRITANNIENS WILDER WESTEN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hans - Peter Kuttler Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Walii. Skaliste góry na północy, pagórkowate krajobrazy na południu i urwiste klify wzdłuż wybrzeża - region kontrastów. Chociaż Walia jest najmniejszym obszarem Wielkiej Brytanii, jej krajobraz jest owiany mitami i legendami. To właśnie tutaj John Ronald Reuel Tolkien zaczerpnął inspiracji do swojej słynnej na całym świecie trylogii "Władca Pierścieni". Na północy leży Snowdonia - górski krajobraz o spektakularnej scenerii: dzikie kozy biorą udział w zaciekłych bitwach podczas jesiennego sezonu rykowiska. Ich bliski związek z koziorożcem jest oczywisty. Około 5000 fok szarych zamieszkuje wybrzeże o długości 2700 km. Młode rodzą się jesienią i często muszą znosić niszczycielskie burze. Ekipa filmowa spędziła dwa lata, fotografując walijskie krajobrazy, a teraz przedstawia fascynujący film dokumentalny. Beztroski żywot i prawdziwe dramaty często istnieją obok siebie. W Walii, na brytyjskim Dzikim Zachodzie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:15 ŚLĄSKI ŚWIĘTY Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Królikowski 20 listopada 2021 w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach nastąpiło wyniesienie na ołtarze męczennika z Górnego Śląska. Na szczeblu diecezjalnym proces beatyfikacyjny księdza Jana Machy rozpoczął się w 2013 i trwał do 5 września 2015 r. Następnie dokumentacja została złożona w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. 16 marca 2016 r. akta sprawy zostały publicznie otwarte i rozpoczął się etap rzymski procesu beatyfikacyjnego. Dekret potwierdzający męczeństwo sługi Bożego księdza Jana Franciszka Machy, kapłana archidiecezji katowickiej, papież Franciszek zatwierdził 28 listopada 2019 r. Ks. Jan Macha był wikarym przy kościele parafialnym świętego Józefa w Rudzie Śląskiej. Tam nawiązał łączność z tajną organizacją i rozwinął działalność charytatywną wśród rodzin polskich, dotkniętych skutkami okupacji, zwłaszcza wśród rodzin powstańczych. Został aresztowany 5 września 1941 r. 17 lipca 1942 r. odbyła się przed sądem doraźnym w Katowicach krótka rozprawa, podczas której ksiądz Macha został skazany na śmierć przez ścięcie. Ksiądz Jan Macha w sposób szczególny angażował się w duszpasterstwo młodzieży, która gromadziła się przy nim zarówno w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej, jak i w czasie okupacji. Jak w 2001 roku, po 79 latach wygląda dzieło księdza Jan Machy. Czy młodzież zna historię tego męczennika, kapłana który poniósł śmierć za wiarę w imię pomocy pokrzywdzonym, opuszczonym i potrzebującym. Reportaż przedstawia grupę młodzieży tworzącą amatorski teatr tańca Cordis, działający przy parafii Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Jastrzębiu Zdroju. Młodzi ludzie postanowili opowiedzieć historię życia i męczeńskiej śmierci księdza Jana Machy poprzez taniec, ruch, gest pantomimę. W reportażu przedstawimy ostatnie przygotowania do spektaklu, młodzi aktorzy opowiedzą o swoich motywacjach, wpływie jaki historia Hanika wywarła na ich życie. Reżyser i choreograf spektaklu, Tomasz Tuszyński, mówi: "Moja przygoda z Hanikiem rozpoczęła się w sposób bardzo nietypowy. Wraz z Teatrem Cordis tańczyliśmy już wiele spektakli ewangelizacyjnych. Na jednym z nich pojawił się mój kolega ks. Radosław Adamiak (wikariusz w rodzinnej parafii Machy), który zapytał mnie czy nie zechciałbym przygotować historii Jana Machy z okazji jego beatyfikacji. Przyznam szczerze, że nie wiedziałem totalnie kim jest Jan Macha. Radek powiedział: Ale obejrzyj film i przeczytaj krótką książkę. I tak oto Macha (prawie mój rówieśnik) przeniknął mnie dogłębnie. Rozpoczęły się pierwsze rozmowy, treningi, spotkania i problemy. No bo jak właściwie zatańczyć Machę? Czy się nam to uda?" (usunięto pozycję programową) 11:50 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - KRWAWY HANDEL SZTUKĄ (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:55 KRWAWY HANDEL SZTUKĄ (STOLEN BLOOD ANTIQUES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Francois Cardona, Paul Canabis Film dokumentalny o dziełach sztuki, które zostały ostatnio skradzione z krajów Bliskiego Wschodu i pojawiły się na rynku sztuki na całym świecie. Policja połączyła siły z archeologami, aby przeprowadzić globalne dochodzenie w celu powstrzymania sieci przestępczych przed handlem tymi bezcennymi artefaktami. Grabież artefaktów archeologicznych rozpoczęła się na niespotykaną skalę od zniszczenia Palmyry w Syrii przez ISIS, a kontynuowana była od artefaktów skradzionych z Iraku i Libii. Skradzione antyki były wystawiane w renomowanych galeriach i sprzedawane na całym świecie na rynkach internetowych. W tym niespotykanym śledztwie śledzimy europejskie, specjalistyczne jednostki policyjne i archeologów śledczych, aby ujawnić rozległą sieć przestępczą. Z sal aukcyjnych w Paryżu, Brukseli i Nowym Jorku śledzimy wątek z powrotem do Libii, nowego centrum oszustów - handlarzy, z których część ma powiązania z grupami terrorystycznymi, takimi jak ISIS. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 12:55 HISTORIE SOLECZNICKIE - BARBARA JUNDO - KALISZEWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 8. Barbara Jundo - Kaliszewska pochodzi z miasteczka Ejszyszki, leżącego tuż przy granicy z Białorusią. Choć od 20 lat mieszka z rodziną w Polsce, regularnie wraca na Litwę, by zaglądać do archiwów państwowych i szukać w nich odpowiedzi na nurtujące ją całe życie pytania. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 13:25 ŻYWY BAŁTYK - ODC. 10 SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: Andrzej Kruszewicz Andrzej Kruszewicz odkrywa dzisiaj przypominającą pustynię krainę - Ostoję Słowińską. To wyjątkowe i jedyne takie miejsce w Europie, zostało wpisane na listę rezerwatów biosfery UNESCO. Morze wyrzuca na brzeg setki ton piasku. Osusza go słońce, a wiatr przenosi w głąb lądu. Tak powstają wydmy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 15:50 WIELKIE RZEKI ŚWIATA. CZ. 3 MISSISIPI (EARTH’S GREAT RIVERS. MISSISSIPPI) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Trzyczęściowy serial dokumentalny BBC Studios o trzech największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu i Missisipi. Niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania autorzy pokazują te rzeki z lotu ptaka i z niewidzianymi dotąd szczegółami. Śledzą te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Potężna, mulista Missisipi. Serce i dusza amerykańskiego Południa. Źródło natchnienia wielu pokoleń pisarzy i muzyków. Jednak tak naprawdę to zaledwie ostatni fragment wielkiego systemu rzecznego. Dorzecze Missisipi obejmuje olbrzymią sieć dróg wodnych, która docierając do kilku stanów, zbiera wodę z niemal połowy obszaru Stanów Zjednoczonych. Początkowo jako górskie strumienie, z czasem kręte dopływy leniwie przemierzają otwartą prerię. Setki rzek scalają się w jedną, łącząc ze sobą zwierzęta i ludzi na przestrzeni tysięcy kilometrów. Nic tak nie zespala Stanów Zjednoczonych Ameryki jak rzeka Missisipi. Większość jej wód pochodzi z pasa o szerokości dwóch i pół tysiąca kilometrów, który biegnie przez północ Stanów Zjednoczonych i graniczy z górami. Najdłuższy dopływ Missisipi ma źródło na północnym zachodzie, pośród wysokich Gór Skalistych w stanie Wyoming, ponad pięć i pół tysiąca kilometrów w górę rzeki. W tej krainie zima trwa pięć miesięcy. W ostatnim fragmencie biegu Missisipi ludzie poświęcają miliony dolarów, by odtworzyć to, co niegdyś zachodziło naturalnie. W całym dorzeczu Missisipi zwierzęta zawdzięczają przetrwanie naturalnym zasobom rzeki. Przez wiele lat ludzie wykorzystywali jej wielkie możliwości, by łączyć i wzbogacać Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Missisipi, olbrzymia, mętna rzeka zawsze była potężnym nieposkromionym żywiołem. I wciąż pozostaje siłą napędową Ameryki. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 19:50 ARCYDZIEŁA POLSKIEGO DOKUMENTU - MUZYKANCI Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1960 Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Film jest opowieścią o amatorskiej orkiestrze warszawskich tramwajarzy, którzy po ciężkiej pracy rezygnują z wolnego wieczoru, gromadząc się na próbach "dęciaków". Kiedyś była ich cała armia, teraz została garstka zapaleńców. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 20:00 GDZIE DIABEŁ MÓWI DOBRANOC Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1956 Reżyseria: Kazimierz Karabasz, Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki, Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Stanisław Niedbalski Wykonawcy: Tadeusz Łomnicki Dokument z najbiedniejszej dzielnicy Warszawy - Targówka. (usunięto pozycję programową) 20:20 900 DNI (dodano pozycję programową) 20:20 JESZCZE DZIEŃ ŻYCIA (ANOTHER DAY OF LIFE) Film animowany, 85 min, Francja/Polska/Hiszpania/Niemcy/Belgia, 2018 Reżyseria: Damian Nenow, Ral De La Fuente Scenariusz: Ral De La Fuente, Amaia Remirez Muzyka: Mikel Salas Wykonawcy: Marcin Dorociński, Arkadiusz Jakubik, Tomasz Borkowski, Olga Bołądź Historia trzymiesięcznej wyprawy wybitnego reportera Ryszarda Kapuścińskiego do ogarniętej wojną i chaosem Angoli, gdzie linia frontu zmienia się jak w kalejdoskopie. Podczas wyprawy Kapuściński zdaje sobie sprawę, że jest świadkiem wydarzeń, których znaczenie będzie wymagać wyjścia poza rolę obserwatora. To pozwoli mu narodzić się ponownie zarówno jako pisarzowi, jak i człowiekowi. Pod względem formalnym film jest stylizowaną animacją z fragmentami zdjęć dokumentalnych. Za pomocą narracji animacyjnej opowiedziano historię dziejącą się w przeszłości oraz oddano surrealistyczne realia wojny. Dokument pozwolił autorom uwzględnić pamięć tych, którzy przeżyli, a historii dodać realizmu. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 23:05 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ALICJA MAJEWSKA Magazyn, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuc - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem do swojego kraju lat dziecinnych zabiera nas popularna piosenkarka, Alicja Majewska. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 23:45 KRÓL KAROL III (MY KING CHARLES - NEW CORONATION SPECIAL) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Jim Nally Zdjęcia: Andrew Muggleton Film dokumentalny, który powstał z okazji koronacji króla Karola III. Wielka, oficjalna ceremonia ma miejsc w sobotę 6 maja 2023 roku. Wydarzenie budzi wielkie emocje wśród Brytyjczyków. Karol III będzie czterdziestym królem i namaści go arcybiskup Canterbury w londyńskim Opactwie Westminster. Kiedy 8 września zmarła Królowa Elżbieta II, nowym następcą tronu automatycznie został książę Karol. Syn zmarłej w wieku 96 lat królowej musiał przejąć dziedzictwo matki i wszystkie jej obowiązki. Ogłosił też, iż od tej pory będzie nazywany Karolem III. Podczas gdy inni już dawno przeszli na emeryturę w wieku 73 lat, senior rozpoczął teraz najważniejszą pracę w swoim życiu. Koronacja w Wielkiej Brytanii ostatnio miała miejsce 70 lat temu. Obecna zostanie uczczona tradycyjnymi procesjami, koncertem w zamku Windsor, imprezami ulicznymi oraz pokazami świetlnymi. W tym filmie posłuchamy wypowiedzi przyjaciół z młodości, członków rodziny królewskiej, koleżanek i kolegów ze szkoły. Bardzo prywatne opowieści i zwierzenia, wspomnienia i anegdoty pozwolą lepiej poznać Karola jako człowieka, który czekał na to, by być królem ponad 70 lat. Zobaczymy również wiele archiwalnych materiałów filmowych. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 02:20 BIEGACZE Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2015 Reżyseria: Łukasz Borowski Scenariusz: Łukasz Borowski Latem w Kotlinie Kłodzkiej odbywa się bieg trwający 48 godzin. Uczestnicy wyścigu przez cały czas jego trwania nie śpią, prawie w ogóle nie odpoczywają, nawet posiłki przyjmują biegnąc. W ultramaratonie bierze udział kilkadziesiąt osób, wśród nich piątka głównych bohaterów filmu. Przez dwie doby nieprzerwanego biegu pokonują oni ponad 240 kilometrów. Bohaterowie to pięć osób biorących udział w biegu ekstremalnym. Film składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest ultramaraton, ukazany od startu do mety. Dokument prześledzi przebieg wyścigu i pokaże wydarzenia, mające miejsce na trasie. Kamera skupi się przede wszystkim na piątce głównych bohaterów, zrelacjonuje najważniejsze i najbardziej emocjonalne momenty ich udziału w maratonie. Okazją do obserwacji zachowań uczestników będzie sam wielogodzinny bieg, a także przymusowe postoje spowodowane kontuzjami, krótkie chwile odpoczynku, momenty, gdy pomocy udzielają im opiekunowie, punkty serwisowe, na których biegacze mogą zmienić ubranie i ekwipunek. Kamera zarejestruje również rozmowy biegaczy między sobą oraz z serwisantami (opiekunami biegaczy). Celem będzie przede wszystkim oddanie nastroju biegu i stanu psychicznego bohaterów, tak aby widzowie poczuli emocje, towarzyszące im podczas ultramaratonu. Drugi z elementów, z których składa się film, to sekwencje realizowane w naturalnym środowisku jego bohaterów. Scharakteryzuje codzienność uczestników biegu, ich pracę, czas wolny, życie rodzinne, treningi. Przede wszystkim jednak pokaże intymne historie biegaczy, opowie o motywacjach, które skłaniają ich, by raz na jakiś czas podejmować niewyobrażalny wysiłek, a także o brakach, które wyrównują sobie za pomocą biegania. Część poświęcona samemu maratonowi odda skrajne emocje towarzyszące biegaczom - zmęczenie, strach, osamotnienie, ból, ale i euforię, poczucie wolności wynikające z pokonania ograniczeń własnego ciała. Część poświęcona życiu codziennemu zaakcentuje ich wycofanie, brak emocjonalnego zaangażowania w zwyczajne sytuacje, wyobcowanie, poczucie niespełnienia. Pozwoli to zrozumieć, dlaczego sami mówią o sobie, że tylko biegnąc, żyją naprawdę.