TVP Historia Czwartek, 04.05.2023 Zmiany z dnia 03.05.2023 w stosunku do raportu z dnia 26.04.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 08:15 HISTORIA POLSKI - TRZECI MAJA, CZYLI DZIŚ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cyprian Demianiuk Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Marek Rozwadowski, Tomasz Woźniczka Film został zrealizowany w ramach przypadających w 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Ambicją twórców filmu było przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w możliwie dynamicznym skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Historia "Konstytucji 3 Maja" jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa, w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego to w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję. W filmie założonym zwornikiem ze współczesnością jest obraz Jana Matejki- Konstytucja 3 Maja 1791 roku, prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzone zostały z należytym rozmachem - w Polsce, Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu możliwe było dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytutu Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevic, dr Gintaras Šapoka, dr Eligijus Raila, dr Milos Řeznik, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 12:35 NIEZWYKŁA ALBANIA - CZĘŚĆ 1. OD PÓŁNOCY DO STOLICY (AMAZING ALBANIA EP. 1) Film dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Antonia Coenen, Thomas Radler Zdjęcia: Nikolai Von Graeventiz Dwuczęściowy film dokumentalny, który przeniesie widzów do Albanii - wyjątkowego kraju, który choć bliski Włoch - tylko 70 km w linii prostej, a greckie Korfu jest w zasięgu wzroku, leży nieodkryty jak biała plama na mapie południowo - wschodniej Europy. Albania jest biedna, ale też bogata - w różnorodność krajobrazu, florę i faunę oraz kulturę. Po mrocznych dekadach komunistycznej dyktatury, w której wszystkie religie były zakazane, teraz jest to kraj, w którym chrześcijanie i muzułmanie żyją ze sobą w zgodzie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:30 KONSTYTUCJA 3 MAJA Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2021 Reżyseria: Elżbieta Rottermund, Tomasz Płuciennik Scenariusz: Wojciech Kalwat, Marek Stremecki Film jest poświęcony nie momentowi uchwalenia i poszczególnym zapisom Ustawy Rządowej, ale jej recepcji, zarówno w ostatnich latach Rzeczypospolitej, jak i po upadku Polski. Opowiada o kultywowanej pamięci o Konstytucji 3 Maja przez trwającej ponad wiek narodowej niewoli i znaczeniu tej pamięci dla narodowego bytu. Rozpoczyna się wraz z pierwszą majową rocznicą (1792), a kończy przywróceniem święta 3 maja w okresie II Rzeczypospolitej. Zostały pokazane narodowe manifestacje, formy upamiętniania (te jawne i potajemne), rola tematu Konstytucji 3 Maja w spuściźnie literackiej, czy historycznym sporze o przyczyny upadku Rzeczypospolitej. Zaprezentowano dzieła plastyczne ze słynnym, acz wcale niejednoznacznym w przekazie, "Uchwaleniem Konstytucji 3 Maja" Jana Matejki, czy wielością patriotycznych gadżetów produkowanych w okresie zaborów. Główną ideą filmu jest przywrócenie wieloaspektowej pamięci o Ustawie Rządowej i jej twórcach, a także zmieniającym się odbiorze jej treści i roli w narodowej tradycji. (dodano pozycję programową) 15:15 PIEŚŃ MOCY - ODC. 3 - JAK ZWYCIĘŻAĆ MAMY Widowisko, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Szymanowicz Scenariusz: Michał Szymanowicz, Witold Głowacki Prowadzący: Krzysztof Unrug Krzysztof Unrug zabierze nas w pełną humoru podróż śladami polskiego hymnu narodowego - Mazurka Dąbrowskiego. W tym odcinku zapoznamy się z dumą polskiego oręża, czyli jazdą konną. Poznamy, jak przez wieki się zmieniała i dlaczego była najlepsza na świecie. Z lisowczykami złupimy pół Europy, z husarią rozniesiemy liczniejsze odziały wroga, z Legionami i Józefem Wybickim wyzwolimy Poznań i Wielkopolskę. Zdobędziemy też złoto z polskimi mistrzyniami Europy w Rugby 7, których szybkość i taktykę można przyrównać tylko do naszej kawalerii, oraz stoczymy pingpongowy pojedynek z czterokrotną złotą paraolimpijką Natalią Partyką, której szybkość i sprawność we władaniu rakietką przypomina z kolei dokonania Wołodyjowskiego. Wszystko po to, by usłyszeć polski hymn na stadionie pełnym widzów.