TVP Historia Niedziela, 07.05.2023 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - Uniwersał Połaniecki; 1824 - prawykonanie IX Symfonii Ludwiga van Beethovena; 1977 - śmierć Stanisława Pyjasa; 1978 - głodówka w kościele w Podkowie Leśnej; 06:55 WYSZYŃSKI - DOBRY KONTAKT W NIEBIE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jacek Tarasiuk Jednym z pierwszych cudów za wstawiennictwem Wyszyńskiego było uzdrowienie 19 - letniej dziewczyny, która planowała wstąpić do zakonu. Podczas rutynowych badań wykryto, że dziewczyna ma raka z przerzutami. Leczono ją przez jakiś czas jodem radioaktywnym w Instytucie Onkologicznym w Gliwicach. W pewnym momencie w gardle dziewczyny utworzył się guz, który zaczynał ją stopniowo podduszać. Wg lekarzy nie było mowy o poprawie zdrowia. Wtedy siostry z zakonu, do którego przystąpiła dziewczyna zdecydowały o rozpoczęciu modlitwy z prośbą o uzdrowienie za wstawiennictwem Prymasa Wyszyńskiego. 09:20 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 4/12 Serial komediowy, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach W kościele Witek dyryguje chórem, jednocześnie akompaniując śpiewającym na organach. W chórze śpiewa kilkadziesiąt osób: są wśród nich miejscowi policjanci, w pierwszym rzędzie stoi też Luśka - córka komendanta posterunku. Ma czysty, donośny głos. Witek przerywa próbę, gdy do kościoła wchodzi nowy "nabytek" posterunku - Marian Cielęcki. Witek kieruje go między tenorów. Cielęcki posłusznie staje w drugim rzędzie. Chór śpiewa dalej. Marian cały czas wpatruje się w Luśkę zachwyconym wzrokiem. Marian wysłany do domu komendanta po czarną teczkę, którą szef omyłkowo zostawił w domu, zauważa w altance wychodzącej na ogród Luśkę, która karmi dziecko piersią. W świetle zachodzącego słońca wygląda pięknie. Marian zamiera w zachwycie, wraca na posterunek rozanielony i rozmarzony. 10:05 W KOTLE HISTORII - HONORATKA I REWOLUCJA. GILOTYNA W KULTOWEJ WARSZAWSKIEJ KAWIARNI XIX W. Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Założona w 1825 roku kawiarnia była z początku miejscem rozrywki, potem klubem dyskusyjnym, wreszcie gniazdem rewolucji. Pod przywództwem Joachima Lelewela zbierali się tu młodzi i zbuntowani: Maurycy Mochnacki, Fryderyk Chopin, Seweryn Goszczyński, Ludwik Nabielak czy Piotr Wysocki, którzy przemawiali pod miniaturką gilotyny. Kawiarnię zamknęły władze powstańcze. Za radykalizm i wzywanie do samosądów. Nim to nastąpiło, coś jednak musiano tam podawać. Przyglądamy się kawiarnianym daniom z epoki. 12:10 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 4. FINLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 4 - LAND OF A (HUNDRED) THOUSAND LAKES - BOREAL FINLAND;) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Finlandia jest krajem przemian geograficznych i kulturowych na styku Rosji i Skandynawii, posiadającym jednocześnie własną, wyrazistą tożsamość. Narodziła się ona w miejscowych pejzażach, które są wyjątkowo piękne, a ich cechą charakterystyczną są czyste wody niezliczonych jezior i wszechobecne ciemnozielone lasy. Zlodowacenia czwartorzędowe ukształtowały fiński krajobraz. Bagna i torfowiska to kolejny ważny atrybut lokalnego pejzażu, zajmują prawie 15 procent terytorium Finlandii. 13:35 SAYONARA Film obyczajowy, 141 min, USA 1957 Reżyseria: Joshua Logan Scenariusz: Paul Osborn Aktorzy: Marlon Brando, Patricia Owens, James Garner, Martha Scott, Miiko Taka, Miyoshi Umeki, Red Buttons, Ricardo Montalban, Kent Smith, Reiko Kuba, Soo Yong Melodramat nagrodzony czterema Oscarami: dla drugoplanowego aktora Reda Buttonsa, aktorki drugoplanowej Miyoshi Umeki oraz za dźwięk i scenografię. Nominacje do nagrody: za najlepszy film, reżyserię oraz dla aktora pierwszoplanowego Marlona Brando. "Sayonara" to adaptacja powieści wydanej pod tym samym tytułem w 1954 r. amerykańskiego pisarza Jamesa Michenera (1907 - 1997). Film porusza drażliwy temat trudnych stosunków amerykańsko - japońskich po II wojnie światowej. To historia pilotów Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych, asów myśliwskich, którzy brali udział wojnie koreańskiej 1950 - 1953. Głównym bohaterem jest syn amerykańskiego generała, major Lloyd Gruver (w tej roli Marlon Brando), stacjonujący w bazie sił powietrznych na wyspie Honsiu, w pobliżu Kobe w Japonii. Doświadczony pilot walczący w wojnie koreańskiej trafił tu za sprawą generała Webstera, ojca swej narzeczonej Eileen. Przed Gruverem rysuje się świetlana przyszłość, jest młody, zdolny, cieszy się sympatią i poparciem swego przełożonego Webstera. Atmosfera w podbitej przez Amerykanów Japonii nie jest jednak najlepsza, zarówno stacjonujące tu obce wojska, jak i miejscowa ludność, wszyscy są narażeni na falę uprzedzeń i nienawiści. Jeden z najlepszych pilotów Joe Kelly wkrótce zamierza poślubić Japonkę Katsumi, mimo wyraźnej dezaprobaty swoich wojskowych zwierzchników. Przeciwko temu małżeństwu jest także Gruver. Dochodzi między nim a przyszłym panem młodym do ostrej wymiany zdań. W końcu jednak Lloyd przeprasza za swoje zachowanie i zgadza się nawet zostać drużbą na ślubie kolegi. Niespodziewanie Gruver również zakochuje się w Japonce, artystce Hana - ogi, którą poznał dzięki Katsumi. Uświadamia sobie, że dopiero teraz jest naprawdę szczęśliwy. Postanawia więc iść za głosem serca i walczyć o swoją miłość, choć zdaje sobie sprawę, jakie czekają go trudności. Jedną decyzją może przekreślić całą swoją wojskową karierę. 16:10 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - SKOT I POJAZDY STANU WOJENNEGO Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Wykonawcy: Jacek Sobieszczański SKOT i pojazdy stanu wojennego. Średni transporter kołowy OT 64SKOT w momencie wprowadzenia w połowie lat 60. do służby był jednym z najnowocześniejszych pojazdów w swojej klasie. W latach 80. XX w. dzięki słynnemu zdjęciu Chrisa Niedenthala "Czas Apokalipsy", SKOT stał sią symbolem stanu wojennego i ucisku systemu socjalistycznego. W kolekcji Muzeum Sprzętu Wojskowego w Mrągowie poznamy tajniki konstrukcyjne tej polsko - czeskiej konstrukcji, pojeździmy milicyjnym UAZem, pokażemy też, jak działała milicyjna polewaczka Hydromil. 16:45 GIGANCI HISTORII - WOJCIECH KORFANTY - BOHATER NIEPODLEGŁEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz "Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród, którego językiem w mojej rodzinie mówiłem" - wspominał Wojciech Korfanty. Postać, bez której trudno wyobrazić sobie polski Górny Śląsk. Korfanty zdobył pierwszy polski mandat poselski do Reichstagu. Był posłem przez 15 lat, do czasu odzyskania przez Polskę niepodległości. W mowie, wygłoszonej 25 października 1918 roku, żądał włączenia do Polski ziem zaboru pruskiego wraz ze Śląskiem, Warmią, Mazurami i Gdańskiem. Zasiadał w parlamencie odrodzonej Rzeczypospolitej. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Pełnił funkcję Polskiego Komisarza Plebiscytowego na Górnym Śląsku. Stał na czele II i III powstania śląskiego. Co jeszcze zawdzięcza odrodzona Rzeczpospolita Wojciechowi Korfantemu? Między innymi o tym w kolejnym odcinku "Gigantów historii". 18:00 JANOSIK - ODC. 4/13 - PORWANIE Serial przygodowy, 43 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Anna Dymna, Ludwik Benoit Hrabiemu podoba się piękna góralka, Maryna. Każe porwać dziewczynę Janosika i siłą sprowadzić na zamek. Zbójnicy, przebrani za pasterzy owiec, przedostają się do siedziby rozpustnego dziedzica. Janosik uwalnia swoją ukochaną. 18:55 WIELKIE MITY HISTORII - MAO - ZAŁOŻYCIEL WSPÓŁCZESNYCH CHIN. ODC 4/4 (HISTORY UNCOVERED) 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Cdric Condom, Bernard Georges, Christiane Ratiney Mity, które funkcjonują przez długie lata bardzo trudno obalić. Historia XX wieku nie jest wyjątkiem od tej reguły. Zdarza się, że popularne do dziś przekonania przyjmujemy często za prawdy ewangeliczne. Dlatego uważamy, że zrzucenie bomby na Hiroszimę spowodowało kapitulację Japonii, że plan Marshalla uratował powojenną Europę, że Adolf Hitler był geniuszem wojskowym lub że Mao Zedong był złem koniecznym w modernizacji Chin. Oczywiście twierdzenia te zawierają odrobinę prawdy, ale są zbyt ogólne, by można było je uznać w całości za prawdziwe. Seria, dzięki badaniom powszechnie funkcjonujących mitów, powraca do najważniejszych momentów XX wieku z nowym spojrzeniem i dokładniejszą interpretacją. 20:00 WYKORZENIENI. EUROPA 1945 (LES DRACINS, L'EUROPE EN 1945) 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jrome Lambert, Philippe Picard 8 maja 1945 roku w Europie świętowano zakończenie II wojny światowej, ale po euforii zwycięstwa, pokój, a z nim nowe granice wielu państw, oznaczał przesiedlenia milionów mężczyzn, kobiet i dzieci. Dzięki świadectwu kilku z nich, film "Wykorzenieni. Europa 1945" ukazuje koniec wojny z punktu widzenia zwykłych ludzi - ich domostwa znalazły się na terenach przyznanych innemu państwu. Przybliża historię powojennych przesiedleń w Europie Wschodniej widzianą oczami Francuzów, którzy dystansują się od decyzji podjętych przez Wielką Trójkę i mówią wprost, że pokój zbudowano na niemoralnych zasadach. Nikt nie pytał o zdanie najbardziej zainteresowanych: ludzi, którzy mieli stracić swoje domy i zacząć nowe życie od początku na obcej ziemi. Oprócz relacji wysiedlanych - wówczas dzieci, wykorzystano archiwalne materiały filmowe, podkreślając, że większość z nich ma charakter propagandowy i nie oddaje rzeczywistych warunków, w jakich odbywała się przymusowa wędrówka ludów. W lutym 1945 roku nazistowskie Niemcy jeszcze się nie poddały, ale dla aliantów zwycięstwo było już kwestią czasu. Od lata 1944 roku armia III Rzeszy była w odwrocie. Wojska alianckie wylądowały w Normandii, a na część terytoriów Ukrainy i Polski wkroczyła Armia Czerwona. Konflikt jeszcze się nie skończył, a w Jałcie, nad brzegiem Morza Czarnego, decydowano o przyszłości Europy. Churchill i Roosevelt negocjowali ze Stalinem kształt powojennej Europy. Z silną pozycją militarną Stalin zamierzał rozszerzyć granice Związku Sowieckiego na zachód kosztem sąsiadów, Polski i Ukrainy, którzy zostali głównymi ofiarami tego porozumienia. Zatwierdzone na konferencji w Poczdamie w sierpniu 1945 roku porozumienia jałtańskie doprowadziły do największego transferu ludności w historii. Zamysłem przywódców alianckich było stworzenie państw jednorodnych etnicznie. Stalin twierdził bowiem, że: "problem narodowości to tylko problem transportu", a Churchill dodawał: "Przesiedlenia są najbardziej satysfakcjonującym rozwiązaniem, aby położyć kres mieszaniu ludności, które jest źródłem niekończących się problemów". Po ustanowieniu nowych granic kilkanaście milionów ludzi zostało wysiedlonych ze swoich ojczyzn i zmuszonych do emigracji. 21:05 MIĘDZY USTAMI A BRZEGIEM PUCHARU Melodramat, 113 min, Polska 1987 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz według powieści Marii Rodziewiczówny: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Jacek Chmielnik, Katarzyna Gniewkowska, Henryk Bista, Anna Wesołowska, Monika Marciniak, Marek Frąckowiak, Jacek Czyż, Bogusław Semotiuk, Robert Inglot, Maria Nowotarska, Barbara Brylska, Leon Niemczyk W czasie przedstawienia operowego w Berlinie młody hrabia Wentzel Croy - Dulmen dostrzega na widowni nieznajomą dziewczynę, która wzbudza jego zainteresowanie. Zakłada się ze swoimi kolegami o to, kto pierwszy ją zdobędzie. Wracając do domu, hrabia spotyka znajomego barona, który napastuje samotną kobietę. Wentzel staje w jej obronie. Okazuje się, że jest to nieznajoma z opery. Próbuje umówić się z nią na spotkanie, dziewczyna jednak odmawia, dając mu do zrozumienia, że nie interesuje jej znajomość z Prusakiem. Zakład dokonany w operze wydaje się być nie rozstrzygnięty. Ale jeden z kolegów Wentzla po pewnym czasie odnajduje ślad nieznajomej. Okazuje się, że jest ona Polką i mieszka w majątku Mariampol w Wielkopolsce. Hrabia jest przekonany, że musi być ona krewną jego babki. Pod pretekstem załatwiania spraw majątkowych jedzie do Mariampola. Zostaje przyjęty dosyć chłodno i przez dziewczynę - Jadwigę Chrząstkowską, i przez babkę Ostrowską. Kobiety nie potrafią wybaczyć mu, że będąc w połowie Polakiem - jego matka była Polką - obnosi się ze swoim prusactwem. Hrabia mimo to próbuje zaprzyjaźnić się z Jadwigą. Bezskutecznie. Wraca więc do Berlina. Niedługo po tym w mieście pojawia się brat Jadwigi Jan, jedyna osoba z majątku przyjaźnie nastawiona do Wentzla. Hrabia zostaje zaproszony na ślub młodego Chrząstkowskiego. Wtedy ponownie próbuje zbliżyć się do Jadwigi. Ona jednak jest już narzeczoną sąsiada Głębockiego. Dodatkowo sprawę komplikują intrygi byłej kochanki Wentzla. Po wielu dramatycznych wydarzeniach Jadwiga przyjmuje jednak oświadczyny Wentzla. 23:10 SPADŁ, UMARŁ, UTONĄŁ Program dokumentalny, 56 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jerzy Morawski, Krzysztof Krauze Scenariusz: Jerzy Morawski, Krzysztof Krauze Autorzy dokumentu, na podstawie zgromadzonego materiału faktograficznego, próbuja ustalić prawdę o okolicznościach śmierci Stanisława Pyjasa. Zaprezentowano bogatą dokumentację tamtych wydarzeń, w tym rozmowy z przyjaciółmi ofiary, rozmowy z esbekami, członkami rodziny Staszka. 00:20 DYNASTIA TUDORÓW IV - ODC. 2/10 (ODC. 2/10) Serial historyczny, 52 min, Kanada/Irlandia/USA, 2010 Reżyseria: Ciaran Donnelly Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Serial przedstawiający wczesne lata panowania króla Anglii, Henryka VIII. Burzliwe romanse, rozwody i dramaty króla często wygrywają nawet z polityką.