TVP Kultura Piątek, 05.05.2023 09:05 DAMA KAMELIOWA Melodramat, 103 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jadwiga Barańska Aktorzy: Anna Radwan, Jan Frycz, Stanisława Celińska, Anna Dymna, Jerzy Kamas, Jan Englert, Henryk Machalica, Artur Dziurman, Zofia Merle i inni "To kameralna, ubrana w stroje z epoki opowieść o miłości. W czasie absolutnej znieczulicy i chamstwa przelewających się na ekranach, roztrzaskujących się mózgów, brutalności i krwi, myślę, że nasz film znajdzie swojego odbiorcę. Takiego, któremu brakuje we współczesnym kinie wielkich uczuć" - mówiła w jednym z wywiadów Jadwiga Barańska, asystentka reżysera i scenarzystka "Damy Kameliowej", prywatnie żona realizatora filmu, Jerzego Antczaka, twórcy pamiętnych, nominowanych do Oscara "Nocy i dni" oraz miniserialu "Hrabina Cosel" (w obu produkcjach Barańska kapitalnie zagrała główne role). "Damę Kameliową" (początkowo planowaną jako spektakl Teatru TV) Antczak nakręcił w urokliwych plenerach stołecznych Łazienek i Starówki. Sceny we wnętrzach realizowano zaś w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. Adaptacja głośnej powieści Aleksandra Dumasa syna w ujęciu Antczaka i Barańskiej różni się nieco od swych słynnych poprzedniczek, w tym filmu George'a Cukora z 1936 z Gretą Garbo, Robertem Taylorem i Lionelem Barrymorem w rolach głównych. Polscy twórcy podjęli próbę pogodzenia książkowego oryginału z duchem współczesności - bezwzględnej i wyrachowanej. Dlatego "Dama Kameliowa" anno domini 1994 to nie tyle opowieść o romantycznej i niespełnionej miłości, co historia tragedii dwojga ludzi, którzy nie potrafili się zrozumieć. To realistyczny zapis tragedii jednostek bezbronnych wobec okrucieństwa świata, skazanych na cierpienie i samotność. Akcja filmu toczy się w połowie XIX wieku. Główną bohaterką "Damy..." jest Małgorzata Gautier, luksusowa paryska kurtyzana, znana z tego, że pojawia się na spektaklach operowych z bukietem białych lub czerwonych kamelii. Po śmierci kobiety odbywa się licytacja jej majątku. Pisarz Aleksander Dumas kupuje książkę, ale niespełna kilka dni potem zjawia się u niego niejaki Armand Duval, dla którego nabytek literata stanowi niezmiernie cenną pamiątkę. Okazuje się, że Duval był kochankiem Małgorzaty, jednak ich związek zakończył się tragedią. Niezwykły gość postanawia opowiedzieć pisarzowi dramatyczne dzieje swej miłości. 11:00 DOM - ODC. 1/25 - CO TY TU ROBISZ, CZŁOWIEKU? Serial obyczajowy, historyczny, 83 min, Polska, 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Bożena Dykiel, Stefania Iwińska, Barbara Soltysik, Joanna Szczepkowska, Anna Ciepielewska, Jan Englert, Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Janczar, Władysław Kowalski Pierwszy odcinek epickiej opowieści o życiu mieszkańców powojennej Warszawy. Akcja serialu rozpoczyna się w 1945 roku. Jeszcze trwa wojna, ale z terenów wyzwolonych już wyruszają do Warszawy jej przedwojenni mieszkańcy. Podąża tu również 17 - letni Andrzej Talar, do niedawna partyzant, później ochotnik w Wojsku Polskim. Posądzony o dezercję i zdradę, musi w Warszawie szukać schronienia. W drodze poznaje Basię Lawinównę. Odnajduje kamienicę przy ulicy Złotej, gdzie dziewczyna mieszkała przed wojną. Basia czeka na powrót swojego narzeczonego Łukasza, po którym wszelki ślad zaginął. 14:00 WICHRY KOŁYMY (WITHIN THE WHIRLWIND) Dramat, biograficzny, 106 min, Niemcy/Polska/Belgia 2009 Reżyseria: Marleen Gorris Scenariusz: Nancy Larson Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Włodzimierz Pawlik Aktorzy: Emily Watson, Pam Ferris, Ian Hart, Ben Miller, Ulrich Tukur, Benjamin Sadler, Agata Buzek Scenariusz filmu powstał na podstawie wstrząsających wspomnień Eugenii Ginzburg z lat poniewierki w stalinowskich więzieniach i obozach pracy. Rosyjska pisarka żydowskiego pochodzenia, ofiara wielkiego terroru w ZSRR, opisała w tejże książce swoje dramatyczne losy, dając tym samym jedno z najważniejszych świadectw obozów Kołymy. Jest rok 1937, od trzech lat w Rosji trwa wielka czystka. Stalin likwiduje wszystkich przeciwników, dochodzi do licznych aresztowań. Główna bohaterka filmu, Eugenia Ginzburg, wykładowczyni literatury na uniwersytecie w Kazaniu, ideowa komunistka, wiedzie dostanie życie wraz z mężem, wysokim działaczem partyjnym. Kiedy zostaje aresztowany jej bliski przyjaciel, profesor literatury, Eugenia nie wyrzeka się znajomości z nim, przez co również znajdzie się niespodziewanie w kręgu podejrzanych. Pewna swego, chce bronić swoich racji i postanawia interweniować w Moskwie, na samej górze. Napotkana w pociągu sympatia z dawnych lat, doradza jej ucieczkę, ale Żenia nie zamierza rezygnować z walki o prawdę i sprawiedliwość, za co przyjdzie jej zapłacić wysoką cenę. Po miesiącach tortur i niekończących się przesłuchań Eugenia dostaje wyrok 10 lat zesłania na roboty w obozie pracy. Wraz z innymi towarzyszkami niedoli trafia na Kołymę. Upokorzone i wyniszczone śledztwem kobiety początkowo mają nadzieję, że tam odmieni się ich los. Głód, potworne warunki w bydlęcym wagonie, którym są przewożone, to jednak dopiero początek piekła, które czeka więźniarki. Będą musiały się zmierzyć z twardym systemem obozów pracy przymusowej i stoczyć rozpaczliwą walkę o przetrwanie w okrutnej obozowej rzeczywistości. 16:00 MISTRZOWIE PĘDZLA - DA VINCI ODKODOWANY (DECODING DA VINCI / LEONARD DE VINCI, LA MANIERE MODERNE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sandra Paugam Scenariusz: Flore Kosinetz Muzyka: Laetitia Pansanel - Garric Najnowsze badania dowodzą, że Leonardo da Vinci niestrudzenie przerabiał swoje obrazy, czasem jego praca trwała latami. Na przykładzie największych dzieł artysty autorzy dokumentu przestawiają jego technikę malarską. (źródło: Arte) 17:10 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - INGMARA BALODE Rozmowa, 26 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Prowadzący: Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Łotwę, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Łotyszów, odnalezienie na Łotwie polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może łączyć obydwa narody. Bohaterką odcinka jest Ingmara Balode, poetka, pisarka, tłumaczka literatury polskiej. Tłumaczyła min. "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall, "Wojnę polsko - ruską" Doroty Masłowskiej "Reisefieber" Mikołaja Łozińskiego, poezje Adama Zagajewskiego i opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza. 17:45 ROZMOWY O ZMIERZCHU I ŚWICIE - ROZMOWA 9. ANDRZEJ, TEATR I SAMOTNOŚĆ Program dokumentalny, 32 min, Polska, 1996 Reżyseria: Magda Umer Scenariusz: Magda Umer, Magda Umer Zdjęcia: Jascek Kuźniar Prowadzący: Magda Umer Wykonawcy: Magda Umer, Agnieszka Osiecka, Andre Ochodlo, Maryla Rodowicz, Krystyna Janda, Anna Chodakowska Agnieszka Osiecka i Magda Umer tym razem siedzą na plaży w Sopocie. Rozmawiają o ostatnim okresie życia autorki, o jej współpracy z Teatrem Atelier. Druga część rozmowy jest poświęcona sprawom prywatnym. Agnieszka Osiecka opowiada o swojej córce i o wielkiej samotności. 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - ASYSTENTKA Felieton, 5 min, Polska, 2023 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie pt. "Asystentka", reż. Kitty Green. 20:10 WIECZÓR KINOMANA - ASYSTENTKA (ASSISTANT, THE) Dramat, 83 min, USA, 2019 Reżyseria: Kitty Green Aktorzy: Julia Garner, Matthew Macfadyen, Makenzie Leigh Tytułowa bohaterka to młoda pracownica czołowej firmy producenckiej w Hollywood. Normalny dzień pracy asystentki zawsze wygląda tak samo: pierwsza przychodzi do firmy i ostatnia wychodzi. Dziewczyna nie wykazuje żadnego zainteresowania swoją monotonną pracą, jest wręcz znudzona i zgorzkniała. Beznamiętnie wykonuje powierzone jej zadania, zupełnie ignoruje rzucane pod jej adresem uszczypliwości kolegów. Próbuje też nie zwracać uwagi na inne kobiety z firmy chętnie wpadające do gabinetu szefa. One wszystkie traktują ją jak powietrze. 22:35 WOMEN MAKE FILM - KOBIETY ZA KAMERĄ ODC. 13 (WOMEN MAKE FILM) Cykl dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Cousins Twórcy serialu rozmawiają z uznanymi reżyserkami, by odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje typowo kobiece kino. Zdania na ten temat są podzielone. Niektóre z pań, jak choćby Jane Campion ("Fortepian") czy Sally Potter ("Orlando"), nie czują się wyróżnione, gdy ktoś określa ich filmy jako kobiece. Według autorek pojęcie funkcjonuje umownie i nie stanowi odpowiedniej definicji dla ich dzieł. Z drugiej strony fakt bycia kobietą reżyserem sprawia, iż mają one poczucie swoistej odrębności. 23:50 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - CHUNGKING EXPRESS (CHUNGKING EXPRESS) Film obyczajowy, 98 min, Hongkong, 1994 Reżyseria: Wong Kar Wai Scenariusz: Wong Wai Zdjęcia: Christopher Doyle Muzyka: Michael Galasso Aktorzy: Brigitte Lin, Tony Leung Chiu Wai, Faye Wong, Takeshi Kaneshiro, Valerie Chow Urodzony w Szanghaju Wong Kar-Wai, absolwent wydziału grafiki na Politechnice w Hongkongu, rozpoczął po studiach pracę w telewizji. Od 1982 r. pisze scenariusze do filmów fabularnych. W 1988 r. zadebiutował jako reżyser. "Chungking Express", czwarty film w jego karierze, powstał w ciągu zaledwie trzech miesięcy. Był prezentowany na festiwalach w Locarno, Londynie, Berlinie i Rotterdamie. Nie doczekał się jednak festiwalowych laurów, mimo bardzo pochlebnych opinii krytyków, którzy porównywali dzieło Wong Kar-Wai do filmów Jima Jarmuscha i podkreślali jego humor, bezpretensjonalny wdzięk, niebanalność oraz niebywałą - jak na dzieło azjatyckiego reżysera - uniwersalność. Film składa się z dwóch części: "Chungking House" i "Midnight Express". Obie rozgrywają się w centrum Hongkongu i ukazują perypetie sercowe dwóch tamtejszych policjantów. Nocą z 30 kwietnia na 1 maja 1994 r. zgrabna Chinka w blond peruce i przeciwsłonecznych okularach usiłuje odnaleźć w Chungking House, olbrzymim kompleksie handlowym w sercu miasta, grupę Pakistańczyków, którzy mieli jej dostarczyć dużą ilość heroiny. Dziewczyna zajmuje się handlem narkotykami na wielką skalę. Wie jednak, że jeśli nie wypełni swej misji i nie wyśle kolejnego transportu cennego towaru, umrze dokładnie 1 maja. Zbliża się północ, pozostało jej zaledwie kilka godzin. Ta noc jest równie ważna, choć z całkiem innego powodu, dla młodego policjanta He Qiwu. Właśnie minął pierwszy miesiąc od chwili jego rozstania z ukochaną May. Wreszcie dotarło do niego, że dziewczyna naprawdę go opuściła. Ze złamanym sercem postanawia utopić swe smutki w alkoholu i zakochać się w pierwszej kobiecie, która wejdzie do baru. Tak się składa, że jest to dziewczyna w blond peruce. Bohatera drugiej noweli, też policjanta, również porzuciła narzeczona, stewardesa. Chłopak kupował dla niej codziennie wieczorem sałatkę w barze "Midnight Express". Pewnego dnia, tuż przed odlotem w długi rejs, dziewczyna zostawia mu w barze list pożegnalny i niepotrzebne jej już klucze do mieszkania policjanta. Nieszczęsny mężczyzna szaleje z rozpaczy. Tymczasem Faye, dziewczyna z baru, korzysta z kluczy pozostawionych przez stewardesę, by pomyszkować trochę w domu policjanta. Sprząta mu, a jednocześnie przestawia niektóre rzeczy w nadziei zwrócenia na siebie uwagi. Jednak przygnębiony chłopak długo nie dostrzega jej wysiłków. Niezrażona tym Faye nie ustaje w przestawianiu drobiazgów. Pewnego dnia policjant dostrzega wreszcie kogoś w oknie swego mieszkania i postanawia zbadać, kim jest tajemniczy intruz. 01:40 TERAZ ANIMACJE! - OSTATNI KAMIEŃ (THE LAST STONE//POSLEDNÝ KAMEŇ) Film animowany, 3 min, Czechosłowacja, 1982 Reżyseria: Julius Hucko, Jaroslava Havettova Scenariusz: Jaroslava Havettova, Julius Hucko Krótki film animowany. Zabawna historia o niezadowolonym kliencie i sfrustrowanym rzeźbiarzu. 01:45 TERAZ ANIMACJE! - PIOSENKA (THE SONG / PIESEŇ) Film animowany, 4 min, Czechosłowacja, 1969 Reżyseria: Ivan Popovic, Jaroslava Havettova Wykonawcy: Helena Vondrackova, Waldemar Matuska Krótki film animowany inspirowany piosenką "To se nikdo nedodovi" duetu Matuska/Vondrackova. Film jest uważany za pierwszy słowacki animowany wideoklip, chociaż nie powstał na zlecenie żadnej wytwórni muzycznej. 01:50 TERAZ ANIMACJE! - C'EST LA VIE CZ. 2 (C'EST LA VIE CZ. 2) Film animowany, 4 min, Czechosłowacja, 1982 Reżyseria: Viktor Kubal Scenariusz: Viktor Kubal Krótki film animowany mistrza słowackiej animacji. Zbiór żartów sytuacyjnych. 01:55 TERAZ ANIMACJE! - POMNIK (SOCHA / THE STATUE) Film animowany, 6 min, Czechosłowacja, 1969 Reżyseria: Jaroslava Havettova Scenariusz: Ivan Popovic, Jaroslava Havettova Krótki film animowany. Satyryczna opowieść o procesie twórczym.