TVP Dokument Piątek, 12.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. ECHO PODMOKŁEJ PUSZCZY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Największa rodzima sowa jest silnie związana ze środowiskiem wodnym. Gdyby na mapę polskich nizin nanieść stanowiska występowania puchacza, pokryłyby się z obszarami bagien i naturalnymi fragmentami dolin rzek. W gniazdach puchacza badacze znajdują wiele piór i innych szczątków ptaków wodnych: mew, kaczek, bekasów. Same gniazda też zwykle bywają ukryte w lasach silnie podmokłych i bagiennych. Wobec niedostępności terenu dla intruzów, w tym ludzi, para wielkich sów ma idealny spokój potrzebny do wychowania potomstwa. Tym bardziej to ważne, że puchacze nieraz gniazdują w wygrzebanym przez siebie zagłębieniu wprost na ziemi. Wtedy idealnym dla nich miejscem jest kępa w bagiennym lesie, dzięki czemu gniazdo jest otoczone wodą, niczym fosą. Taki las jest też świetnym miejscem wypadowym na nadwodne łowiska. Analizując obserwacje łowów puchacza, badając szczątki jego ofiar i wypluwki, czyli niestrawione resztki pokarmu, zauważamy, jak pojedynczy organizm uczestniczy w wymianie materii i energii między wodą a lądem oraz jak krążą w samym środowisku wodnym i jak się ono zmienia. Można to przeanalizować, poznając zmiany w składzie diety puchacza. Tropem puchaczy podąża znakomity badacz sów, dr Romuald Mikusek, który poznawał ich życie zarówno w górach, jak i w podmokłych ostępach nizin. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 14 GORĄCZKA SREBRA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Czy grudki srebra odłupuje się kilofami prosto ze skał? Nic bardziej mylnego! Radosław Kotarski wyrusza do Tarnowskich Gór, aby przekonać się, jak trudna i niebezpieczna była praca dawnych górników, którzy z narażeniem życia walczyli o to, by uzyskać trochę srebra. Przekonuje się, dlaczego w podziemiach używano materiałów wybuchowych i odpala własne ładunki prochu, będąc 40 metrów pod ziemią! Poza tym płynie podziemną rzeką, aby sprawdzić, w jaki sposób radzono sobie z odprowadzaniem wody w dawnych kopalniach. Będzie to spotkanie pełne błota, brudu i wilgoci! 07:05 NOTACJE - KRZYSZTOF ZANUSSI. ZAWÓD WYJĄTKOWY Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Sławomir Koehler Krzysztof Zanussi, urodzony w 1939 r. w Warszawie. Reżyser i scenarzysta filmowy, filozof. Ukończył fizykę na Uniwersytecie Warszawskim i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1967 r. ukończył reżyserię w PWSFTViT w Łodzi. Działał w amatorskim ruchu filmowym. W latach 1971 - 1983 wiceprezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Od 1980 r. kierownik artystyczny zespołu, a następnie dyrektor Studia Filmowego Tor. Od 1987 r. członek Komitetu Kinematografii. W 1990 r. został wybrany na Prezydenta Federacji Europejskiej Realizatorów Audiowizualnych. Konsultant Komisji Pontyfikalnej do spraw Kultury w Watykanie. Członek Europejskiej Akademii Filmowej. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 54 PRZEŁOM DUNAJCA Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W trakcie kolejnej wyprawy Tomasz Bednarek odwiedzi jedno z tych miejsc, gdzie szczególnie silnie czuć potęgę natury i moc żywiołów oraz majestat i monumentalność gór. Płynąc rwącą rzeką wśród ścian skalnych, wysokich miejscami na 300 metrów, można doświadczyć niesamowitych wrażeń. To spływ Przełomem Dunajca, nazywanym także Pienińskim Przełomem, atrakcja na skalę europejską. Warto to przeżyć, a przy okazji poznać cały, jakże malowniczy region, w większości leżący na terenie najstarszego w Polsce - utworzonego w 1932 roku - Pienińskiego Parku Narodowego. Przez wieki spływ Przełomem Dunajca miał przede wszystkim znaczenie gospodarcze. To właśnie w tej okolicy, zwiezione z Tatr i Gorców drewno łączono w tratwy i spławiano Dunajcem, a potem Wisłą aż do Gdańska, gdzie wykorzystywane było do budowy statków. Dziś spływ to wyjątkowa atrakcja turystyczna. Najlepszym jej zwieńczeniem jest odwiedzenie urokliwych miasteczek tego regionu - Szczawnicy i Krościenka oraz średniowiecznej warowni - zamku w Niedzicy. 07:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /74/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj odwiedzamy Zoo Safari Borysew - jedyne takie miejsce w Polsce, gdzie hoduje się białe tygrysy bengalskie. Ten gatunek należy do zagrożonych wyginięciem i jest wpisany do Czerwonej Księgi. Podglądamy zabiegi weterynaryjne i przegląd medyczny tygrysicy Safry. Spotkać tam można również krokodyle czy aligatory oraz inne ciekawe okazy egzotycznego świata zwierząt. Udało nam się także obserwować ekipę sterylobusa podczas akcji bezpłatnych sterylizacji zwierząt. Celem jest ograniczenie rozmnażania, a co za tym idzie bezdomności zwierząt. Weterynarze przeprowadzili już 95 akcji, podczas których zoperowali około 3 i pół tysiąca zwierząt. Działania zakrojone są na szeroką skalę i wykraczają daleko poza granice Polski. W kąciku behawiorystycznym dowiemy się, co to jest lęk separacyjny u psów i jak sobie z nim radzić. W kąciku adopcyjnym poznacie Azę, suczkę, która po ciężkich latach spędzonych na łańcuchu, cieszyła się nowym życiem tylko kilka miesięcy. Znowu szukamy dla niej domu. 08:25 EDYCJA GENÓW NOWE WYZWANIE (GENE EDITING - A NEW ETHICAL CHALLENGE / NATUR NACH MASS - WIE GENE MANIPULIERT WERDEN) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2021 Reżyseria: Kurt Langbein Film dokumentalny o inżynierii genetycznej. Świat jutra tworzą ludzie. Dzięki nowej metodzie Crispr materiał genetyczny może być wycinany, zmieniany i ponownie włączany. Genetyczne nożyczki mogą być używane do wstawiania lub usuwania genów. To jest nadzieja dla osób z chorobami genetycznymi. technologia CRISPR - Cas otwiera zupełnie nowe możliwości. Proces jest szybszy, dokładniejszy i bezpieczniejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Crispr fundamentalnie zmieni relacje między człowiekiem a naturą a także samymi ludźmi. Celem ma być stworzenie ludzi odpornych na HIV. Ale naukowcy na całym świecie ostrzegają również, że eksperymenty zmienią zdolność do myślenia. Ponadto opracowywane są Xenoboty maleńkie żywe istoty, które można wbudować w narządy ludzkie i zmieniać ich funkcje. Cywilizacja stoi być może przed największym wyzwaniem etycznym w dotychczasowych dziejach. Nożyczki do genów rozpoczęły rewolucję w świecie roślin i technologii rolniczej, w hodowli zwierząt i w medycynie. Wiele z nich jest pomocnych, niektóre budzą wątpliwości i są niebezpieczne. 09:30 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 4 Z POKOLENIA NA POKOLENIE (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 4. FROM GENERATION TO GENERATION) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Miniseria przyrodnicza, w której poznamy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zwierzęta, rośliny oraz ludzie muszą dostosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. Kamera towarzyszy w pięciu odcinkach osobom z bardzo różnych krajów przez 24 godziny. Ideą cyklu jest przedstawienie zapierających dech w piersiach obrazów, które odkrywają, łączą i oddzielają wyzwania, marzenia i nadzieje ludzi żyjących wzdłuż pasa. Spitsbergen, Namibia i Słowenia: to jedne z najbardziej różnorodnych krajów, które można znaleźć na całej długości geograficznej! To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że zdarzenia nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym. To pora dnia determinuje kolejność, w jakiej przekazywane są historie. Odc. 4 - "Z pokolenia na pokolenie". 10:30 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 4. FINLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 4 - LAND OF A (HUNDRED) THOUSAND LAKES - BOREAL FINLAND;) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Finlandia jest krajem przemian geograficznych i kulturowych na styku Rosji i Skandynawii, posiadającym jednocześnie własną, wyrazistą tożsamość. Narodziła się ona w miejscowych pejzażach, które są wyjątkowo piękne, a ich cechą charakterystyczną są czyste wody niezliczonych jezior i wszechobecne ciemnozielone lasy. Zlodowacenia czwartorzędowe ukształtowały fiński krajobraz. Bagna i torfowiska to kolejny ważny atrybut lokalnego pejzażu, zajmują prawie 15 procent terytorium Finlandii. 11:30 LEKARZ TRZECH POKOLEŃ Film dokumentalny, 21 min, Polska, 1989 Scenariusz: Lena Skwirtniańska Film dokumentalny o niezwykłych losach wyjątkowego lekarza wielu pokoleń krakowskich pacjentów, doktora Mariana Ciećkiewicza. Snujący swą opowieść o długim życiu, którego początek przypada na rok 1893 roku, bohater filmu prowadzi nas przez gwałtowne i zmienne losy historii Polski, która determinowała życie większości młodych Polaków. Poznamy doktora w wielu wcieleniach, jako ucznia klasycznego gimnazjum w zaborze austriackim, studenta medycyny, żołnierza walczącego na frontach dwóch wojen światowych oraz lekarza piastującego ważne funkcje w służbie zdrowia. W wieku 96 lat, po prawie 50 - letniej karierze lekarza medycyny, doktor Ciećkiewicz wciąż pozostaje aktywny zawodowo, służąc swą wiedzą społeczeństwu. Ilustracją wspomnień są fragmenty archiwalnych materiałów filmowych oraz fotografie dokumentujące okresy: I wojny światowej, kampanii wrześniowej podczas II wojny światowej oraz Kraków podczas okupacji niemieckiej. 12:00 UKRAIŃCY - ODC. 1. ANDRIJ Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska W serialu dokumentalnym "Ukraińcy" spojrzymy w głąb życia Ukraińców w Polsce. Format przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Andrij pochodzi ze wschodniej Ukrainy. Jest zawodowym żołnierzem. Był na misjach w Iraku, Afganistanie, ale także w Afryce, np. w Sierra Leone, Kongo. Jest sierotą. Jego rodzice (oboje także żołnierze zawodowi) zginęli w Afganistanie w 1986 roku. Wychowali go dziadkowie, ale żyje jeszcze tylko dziadek, który w dalszym ciągu mieszka na Ukrainie. Był kilkukrotnie ranny, ale to postrzał w 2014 roku na Majdanie, przekreślił jego zawodową karierę oraz spowodował niepełnosprawność. We wszystkim wspiera go żona, która przychodziła jako wolontariuszka do szpitala, potem spotkali się przypadkowo i wtedy powiedział jej, że się z nią ożeni. Ta romantyczna historia zakończyła się oświadczynami, które zostały przyjęte. Dziś mieszkają razem pod Krakowem, w wynajętym domu z ogrodem. Andrij jeździ Uberem, Aleksandra, jego żona, z wykształcenia jest historykiem sztuki, pracuje jako księgowa w korporacji. To historia pełna ciepła i życzliwości, o wzajemnym wspieraniu się, o ich codziennej walce z niepełnosprawnością i bólem, ale i o marzeniach (o własnym domku z ogródkiem i dzieciach), które chcą spełnić, pozostając w Polsce już na zawsze. Niestety, wojna, która nadeszła, zmieniła ich plany. Oboje skupiają się na pomocy swoim rodakom. 12:50 GOLDA MEIR - PREMIER IZRAELA (GOLDA / GOLDA MEIR MINISTERPRÄSIDENTIN) 52 min, Izrael/Niemcy, 2019 Reżyseria: Sagi Bornstein, Udi Nir, Shani Rozanes Film dokumentalny przedstawiający postać izraelskiej premier Goldy Mair. Była nazywana Żelazną Damą polityki na długo przed przylgnięciem tego określenia do Margaret Thatcher. Pierwsza (i jak dotychczas ostatnia) kobieta na stanowisku szefa rządu Izraela, a także trzecia premier na świecie. W 1969 roku 71 - letnia Golda Meir obejmuje urząd premiera młodego państwa Izrael. Poprowadzi kraj przez dwie wojny i wpłynie na przebieg konfliktu na Bliskim Wschodzie. Krótko przed śmiercią udzieliła wywiadu dla izraelskiej telewizji. Po zakończeniu zdjęć kamery pracowały dalej, nagrywając intymną rozmowę z pierwszą i jedyną kobietą, która kiedykolwiek rządziła Izraelem. Zapalając jednego papierosa po drugim, Golda przemawiała swobodnie, opowiadając o swojej kadencji na stanowisku premiera - pięć burzliwych lat, które zapewniły jej miejsce w historii, choć kosztem wyrzeczeń w życiu osobistym. Golda Meir umarła 8 grudnia 1978 roku. Ponad czterdzieści lat po śmierci, jej wizerunek jest nadal przedmiotem kontrowersji. Choć w wielu częściach świata jest postrzegana jako ikona feministyczna, w kraju, w którym przez pięć lat była premierem, uważana jest za symbol wstydu. Kim była? Czemu podała się do dymisji? Czy przegapiła szansę na pokój na Bliskim Wschodzie? 13:50 WZDŁUŻ 15. POŁUDNIKA. RÓŻNICE I PODOBIEŃSTWA - ODC. 5 NASZA PRZYSZŁOŚĆ (15TH MERIDIAN EAST - SIMILARITY IN DIFFERENCE / EIN TAG AUF DEM 15. LANGENGRAD OST / 5. OUR FUTURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Alexandra Hardorf, Christiane Schwarz, Anke Hillmann Seria przyrodnicza, w której poznajemy bliżej krajobrazy wzdłuż 15. południka. Są one bardzo kontrastowe: od lodowych pustkowi, przez rozległe lasy deszczowe, po lśniące pustynie i bujne zielone pastwiska. Zarówno ludzie, zwierzęta, jak i rośliny musiały przystosować się do klimatu, znaleźć rozwiązania codziennych wyzwań i dostosować się do różnych regionów. Ale łączy je jedno: strefa czasowa. To, co czyni tę serię wyjątkową, to fakt, że historie nie są opowiadane w żadnym porządku chronologicznym; pora dnia determinuje kolejność, w jakiej są przedstawiane historie. Odc. 5 - "Nasza przyszłość". 14:50 POWRÓT PTAKÓW NA JEZIORA (BIRDS OF THE LAKES RETURN) Film dokumentalny, 54 min, Słowenia, 2018 Reżyseria: Matej Vranic Dokument o ptakach i ich ochronie, która jest coraz ważniejszym wyzwaniem dla różnorodności biologicznej. Film pokazuje, że dzięki pragmatycznym inicjatywom możliwa jest ponowna naturalizacja obszarów, które zostały zdewastowane przez przemysł. Zadziwiające szczegóły naszych dyskretnych sąsiadów można zaobserwować podczas czterech pór roku, odsłaniając ich tętniącą życiem egzystencję: walkę o przetrwanie w warunkach zimowych; wiosenny powrót migrantów, którzy spędzili zimę na południu; okres gniazdowania i krycia; jesienne migracje i zimowe przygotowania do pobytu. 15:55 SUPERBROŃ MIKROBIOM. NIEPOZORNY UZDROWICIEL (WONDER WEAPON MICROBIOME - THE CLEVER HEALERS IN YOUR GUT / SUPERWAFFE MIKROBIOM: KLUGE HEILER IM DARM) Film dokumentalny, 43 min, Austria, 2021 Reżyseria: Christian Kugler Film dokumentalny o mikrobiomie człowieka, czyli bakteryjnej kolonizacji naszego organizmu. Zobaczymy jaka to cudowna broń. Poznamy najnowsze odkrycia w tej dziedzinie medycyny, które pomogą nam w odżywianiu i stylu życia, co odgrywa coraz większą rolę, jeśli chodzi o utrzymanie naszego zdrowia. Składamy się z ogromnej ilości bakterii, fakt ten jest równie spektakularny, co ekscytujący. Sama flora jelitowa waży tyle co nasz mózg i jest tak samo niezbędna dla organizmu. W ostatnich latach nauka odkrywała coraz więcej szczegółów na temat ogromnego znaczenia zdrowotnego mikrobiomu. Odkrycia te są obecnie coraz częściej stosowane klinicznie. Od flory jelitowej w czasie ciąży, przez poród i dzieciństwo, po poważne choroby w starszym wieku mikrobiom jest stosowany jako środek leczniczy w prawie wszystkich dziedzinach medycyny. Jednocześnie jednak coraz częściej uznaje się, że bakterie organizmu mogą również stanowić zagrożenie dla zdrowia lub zaostrzać istniejące choroby. 16:50 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 5. ISLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 5 - LAND OF FIRE AND ICE - ICELAND, RAW NATURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Położona na północnym Atlantyku, między Grenlandią a Norwegią, Islandia jest wulkaniczną wyspą o wspaniałej, surowej przyrodzie, unikalną w skali świata. Dlaczego ludzie zdecydowali się skolonizować Islandię? To odległa, zimna wyspa, targana nieustannymi wiatrami i działaniem sił natury, które są burzliwe i często przerażające. To ogrom niezwykłych krajobrazów, jakby wyrzeźbionych przez brutalnego olbrzyma. Majestatyczne pejzaże Islandii są wynikiem intensywnej działalności wulkanicznej. Na wyspie znajduje się prawie 100 aktywnych wulkanów. Islandzka ziemia to w dużej mierze lawa, żużel i popioły. To raj dla wulkanologów, ale piekło dla rolników. Dawna Islandia była żyzna i zalesiona. Największą z plag wyspy pozostaje erozja. Islandczycy wiedzą, że ich wyjątkowa przyroda jest cennym darem, dlatego starają się nie eksploatować nadmiernie jej zasobów. Islandia jest klejnotem natury, który ludzie powinni chronić za wszelką cenę. 17:55 STING. A FREE MAN Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julie Veille Film dokumentalny o znanym wokaliście i instrumentaliście, Stingu. Za światową gwiazdą rocka kryje się niezrozumiany i udręczony intelektualista, wolny i wątły człowiek, który swoją sztuką wyraża swoje wewnętrzne myśli i toczy ważne dla niego bitwy. Uważany za supergwiazdę rocka i nerwowego poetę, za autora popularnych przebojów, konesera Williama Szekspira i Carla Junga. Sting to multimilioner, który regularnie uczestniczy w spotkaniach towarzyskich i rozbrajająco prosty człowiek, który broni amazońskiego lasu deszczowego. Człowiek zagadka, rzadki gatunek. W ciągu prawie 40 - letniej kariery ten Brytyjczyk sprzedał ponad 100 milionów płyt, zdobył 16 nagród Grammy, był gwiazdą Hollywood Walk of Fame i wszedł jako piosenkarz i basista The Police do Rock and Roll Hall of Fame. Jednak ten międzynarodowy sukces osiągnięty przez tak niewielu nigdy nie był jego Świętym Graalem. Jaki zatem jest prawdziwy motyw jego kariery? W jaki sposób ten wrażliwy i dyskretny człowiek, stał się tak popularną gwiazdą? Czemu i komu zawdzięcza swój sukces? 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAGICZNA SABAUDIA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 BRUDNE PIENIĄDZE - ODC. 2 KOKAINA (DIRTY DOLLARS INC. / DOLLARS NOIRS / EP. 2 COCAINE MULTINATIONAL) Cykl dokumentalny, 54 min, Francja, 2018 Reżyseria: Sylvain Braun Nielegalny handel nie ma granic dla przestępców, którzy go uprawiają. Ta seria śledcza ujawnia międzynarodowe schematy, które działają i rozprzestrzeniają się na naszych oczach, pomimo coraz surowszych przepisów i wzmocnionych zabezpieczeń. 21:10 SYRIUSZ - ODC. 2 POCZĄTKI (EP. 2 LES ORIGINES) Serial dokumentalny, 42 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphael Rouyer, Jean - Francois Poisson Scenariusz: Nicolas Brened Czteroodcinkowa seria dokumentalna. "Syriusz" to tajemniczy thriller, który dogłębnie przygląda się niewiarygodnej historii Zakonu Świątyni Słonecznej, kultu, który trafił na pierwsze strony gazet w latach 90. ubiegłego wieku. Jak daleko posunąłbyś się, by uciec przed apokalipsą? Trzech dziennikarzy połączyło siły, aby zbadać dwa pożary domów z ofiarami, jeden w Kanadzie, jeden w Szwajcarii. Zbyt podobne, by mogły być uznane za przypadkowe. W światowym śledztwie, przy pomocy spotkań, analiz sądowych i eksponatów, powiązali te wydarzenia z Zakonem Świątyni Słonecznej. W tym niejasnym kulcie wyznawcy wierzyli, że poprzez samobójstwo mogą zostać przeniesieni do gwiazdy Syriusza, aby przeżyć życie pozagrobowe. Dziennikarze zaczęli się zastanawiać, czy było to zbiorowe samobójstwo? Czy może się to powtórzyć? A jeśli tak, to gdzie? Seria przenosi nas z powrotem do lat 90. , w tę dziwniejszą niż fikcja historię pełną suspensu i nieoczekiwanych zwrotów akcji. Autorzy zadają sobie pytanie, w jaki sposób sekta może gromadzić swoich wyznawców? Jak można uwierzyć w istnienie "prawdy" przekazanej przez guru. Odc. 2 - "Początki". 5 października 1994 roku w Szwajcarii i Kanadzie zginęło 53 - ech wyznawców Zakonu Świątyni Słońca. Cała uwaga skupia się teraz na jego guru: Luku Żurecie. Kim jest Luc Żuret - guru, który skłonił do samobójstwa lub zamordował kilkadziesiąt osób? Wciąż nie wiemy, czy było to zbiorowe samobójstwo, czy masowe morderstwo. Nie wiemy też, gdzie jest przywódca sekty. Do tej pory nie zidentyfikowano jego zwłok. Może więc są wśród ciał, które nie zostały jeszcze poddane autopsji. 22:10 PRAWDZIWE PSY - ODC. 7/12 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Na placu ćwiczeń Oddziału Prewencji starszy posterunkowy Grzegorz Wójciak prowadzi zajęcia z młodymi policjantami. Funkcjonariusze przygotowują się do przeciwdziałania ewentualnym zamieszkom podczas manifestacji pierwszomajowej. Część ćwiczących ma pozorować zachowania manifestantów, druga grupa ma się nauczyć pacyfikowania demonstrantów zakłócających porządek. Starszy posterunkowy jako drużynowy będzie dowodził akcją, a podczas ćwiczeń instruuje mniej doświadczonych młodych kolegów. 1 maja na korytarzu Oddziału Prewencji odbywa się odprawa funkcjonariuszy skierowanych do ochrony manifestacji. Po jej zakończeniu policjanci wsiadają do samochodów czekających na placu apelowym i na sygnałach udają się na miejsce operacji. Podkomisarz Sławomir Opala i jego partner z Wydziału Zabójstw, Krzysztof Tkaczyk, kontynuują śledztwo w sprawie zabójstwa homoseksualisty z Ochoty. Opala prosi Tkaczyka o załatwienie u naczelnika Dyjasza pieniędzy na czekające ich spotkanie z płatnym informatorem, mogącym udzielić informacji istotnych dla dalszych postępów śledztwa. Spotkanie daje obiecujące rezultaty. Informator sporo wie o sprawie i jest gotów naprowadzić policjantów na trop osób zamieszanych w zabójstwo. Propozycja zostaje przyjęta i Opala wyznacza termin następnego spotkania. Przed siedzibą OPZZ na Krakowskim Przedmieściu zebrali się uczestnicy pierwszomajowego pochodu należący do ugrupowań lewicowych. Na miejscu są też grupy anarchistyczne. Jeszcze przed rozpoczęciem manifestacji padają wrogie hasła, ujawnia się wzajemna agresja. Policjanci interweniują, oddzielają kordonem grupy demonstrantów i ruszają z "podwójnym" pochodem, starając się utrzymywać porządek i zapewnić pokojowy charakter manifestacji. Na trasie dochodzi do poważnego incydentu. W grupie osób szczególnie agresywnych znajduje się mężczyzna uzbrojony w bagnet. Policjanci sprawnie wyłuskują go z tłumu. Okazuje się, że jest to Lech Grobelny, znany z głośnej afery bankowej. Zostaje rozbrojony i aresztowany do wyjaśnienia. Policjantami znajdującymi się na czele manifestujących anarchistów dowodzi Grzegorz Wójciak. Ćwiczenia przyniosły pożądany rezultat. Dzięki znajomości wielu wariantów zachowania demonstrantów i biernej, lecz zdecydowanej postawie sił porządkowych, udaje się uniknąć prowokacji, a zgromadzeni zachowują się coraz spokojniej. Wreszcie koniec. Po powrocie do koszar można spokojnie wziąć prysznic w łaźni. W Wydziale Kryminalnym odbywa się żmudne sprawdzanie wydruków komputerowych z danymi osób wytypowanych podczas śledztwa w sprawie seryjnego gwałciciela nazwanego "Szklarzem". Dane są porównywane z portretem pamięciowym poszukiwanego, co pozwala wyeliminować znaczną grupę podejrzanych. Informacje, jakie podkomisarz Opala uzyskuje od "swojego człowieka", okazują się bardzo przydatne w sprawie zabójstwa na Ochocie. Najbardziej prawdopodobnym podejrzanym jest znany w okolicach Dworca Centralnego przestępca o imieniu Konrad. Informator wskazuje nawet adres, pod ten którym się ukrywa. Opala natychmiast udaje się z konfidentem na ulicę Kolejową, by na miejscu dokonać oględzin i wybrać wariant aresztowania podejrzanego. 22:45 WIELKA EUROPEJSKA AFERA TYTONIOWA (THE GREAT EUROPEAN CIGARETTE MYSTERY / THE JOHN DALLI MYSTERY) Film dokumentalny, 57 min, Dania, 2017 Reżyseria: Jeppe Rnde, Mads Brügger Film dokumentalny o ciemnej stronie UE. Dwóch dziennikarzy postanowiło zbadać, dlaczego maltański unijny komisarz, John Dalli, musiał opuścić Komisję EU w niełasce. Wszystko to wydarzyło się po burzy oskarżeń o to, że jest on zamieszany w nieuczciwe kontrakty z Big Tobacco. W 2010 r. Dalli został komisarzem unijnym do spraw zdrowia. To na jego biurko trafił projekt nowej dyrektywy w sprawie wyrobów tytoniowych. Pragnął on rygorystycznej dyrektywy, co nastawiło do niego wrogo przemysł tytoniowy. Zamierzał ją wprowadzić, ale w październiku 2012 roku został wezwany do biura Manuela Barroso, przewodniczącego Komisji Europejskiej i podał się do dymisji. Z raportu wynika, że Dalli przeprowadził szereg poufnych spotkań z lobbystami tytoniowymi i padło podejrzenie o korupcję. Ten film próbuje wytłumaczyć wszelkie zawiłości tej sytuacji. Dwaj reporterzy postanawiają też zbadać stary i dawno zapomniany przypadek oszustwa, który dotyczył innego urzędnika Komisji Europejskiej, Antonio Quatraro, który zginął w tajemniczych okolicznościach w obliczu oskarżeń o bycie na usługach Big Tobacco. Proste pytanie, dlaczego Quatraro umarł, tworzy narracyjny, intrygujący wątek tego mrocznego śledztwa. 23:55 ZŁOTA KOLEKCJA - PIERWSZY POCIĄG Cykl reportaży, 16 min, Polska, 1985 Scenariusz: Ewa Kostańska Film dokumentalny o polskich kolejarzach, pionierach na Pomorzu Zachodnim w 1945 roku. Historia zaczyna się jeszcze przed zakończeniem działań wojennych. Posuwający się w kierunku Berlina front wymaga sprawnego transportu i zabezpieczenia szlaków. Wojsko potrzebuje odciążenia i wsparcia. Zapada decyzja o przejmowaniu kolei na wyzwalanych ziemiach przez Polaków. Po przejściu frontu w 1945 roku na Pomorze Zachodnie trafiają przybysze z Kresów Wschodnich, Małopolski, Lubelszczyzny i Wielkopolski. Przejmują zniszczone stacje, lokomotywownie, tworzą administrację, odbudowują szlaki. Pierwszą siedzibą Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych na Pomorzu Zachodnim zostaje mało zniszczony Szczecinek. Następnie funkcję tę będzie pełnił Szczecin. 40 rocznica odbudowy polskiego kolejnictwa na Ziemiach Odzyskanych. Specjalny pociąg, wtedy już Pomorskiej DOKP, wiezie kolejarzy - pionierów na okolicznościowe obchody do Szczecinka. Szlak wiedzie m.in. przez Stargard, Złocieniec, Szczecin Gumieńce. Wspomnienia czasów powojennej rzeczywistości: ciężkiej pracy, walki z szabrownikami, codziennego ryzyka utraty życia. 00:20 NOTACJE - JERZY SZACKI. JESTEM WARSZAWIAKIEM WYJĄTKOWO UPORCZYWYM Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Ewa Urbańska Jerzy Ryszard Szacki ur. 6 lutego 1929 r. w Warszawie, socjolog i historyk myśli socjologicznej. On i jego matka Barbara zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za uratowanie Ireny Hollender. 00:35 PTASZYN - ŻYCIORYS JAZZMANA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2002 Autor: Stefan Mateusz Szlachtycz jr. Reżyseria: Stefan Mateusz Szlachtycz jr. Bohater filmu - Jan Ptaszyn Wróblewski to absolutnie legendarna postać dla całej polskiej sceny jazzowej. Człowiek instytucja: muzyk, kompozytor, aranżer, krytyk, pedagog, showman, wybitny teoretyk jazzowy. Jego biografia stanowi jednocześnie o historii muzyki synkopowej w Polsce. Konstrukcja filmu zbudowana jest na narracji bohatera, który począwszy od wczesnego dzieciństwa związał swe życie, na dobre i na złe z jazzem. Właściwie można uznać osobę Ptaszyna jako odpowiedź na pytanie: co to znaczy być prawdziwym jazzmanem i to w realiach PRL - owskiej rzeczywistości. Wypowiedzi muzyka uzupełniają jego znajomi i współpracownicy z różnych okresów jego twórczej drogi. A współpracował on ze wszystkimi najwybitniejszymi artystami naszej sceny jazzowej. Pojawiają się tu m.in. Henryk Miśkiewicz, Wojciech Karolak, Lora Szafran czy legendarny już Jerzy Duduś Matuszkiewicz. Całość filmu dopełniają unikalne materiały archiwalne. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TAJEMNICA W BETONIE ZAKLĘTA Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Tajemnica w betonie zaklęta" Tajemnica ma dziwną naturę. Przez dziesiątki potrafi tkwić niezauważona w ciszy i mroku, aż nagle z niewiadomych przyczyn postanawia z tym skończyć. Ta, o której chcemy dziś opowiedzieć, tkwiła od końca wojny w niepozornych, betonowych słupach domowego ogrodzenia. Wraz z kolegami z Muzeum Broni Pancernej rozbijemy dziś sporą ilość betonu, by dostać się do zatopionych w nim części amerykańskiego samolotu Bell P - 39 Airacobra, samolotu myśliwskiego zaprojektowanego w zakładach Bell Aircraft. To jednak nie wszystkie odzyskane sprzęty. Wśród betonowej masy znalazły się także karabiny maszynowe będące na wyposażeniu niemieckich samolotów rozpoznawczych. Wszystkie odkryte militaria zostają poddane właściwej konserwacji, a następnie znajdą się na ekspozycji Muzeum Broni Pancernej. Tym razem będziemy też mieli okazję uczestniczyć w pierwszym uruchomieniu rekonstruowanego tu czołgu M4 Sherman. 02:00 HISTORIA MATEMATYKA POLSKI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2003 Reżyseria: Agnieszka Arnold Scenariusz: Agnieszka Arnold Zdjęcia: Roman Płocki Kameralna opowieść o dwóch Izraelczykach polskiego pochodzenia: Filipie Rosenau - światowej sławy matematyku i Karolu Beckerze - lewicowym filozofie. Różni ich wiele: pochodzenie społeczne, wychowanie, warunki, w jakich dorastali. Łączy fakt, że obaj wyemigrowali z Polski do Izraela, że tam odnaleźli swoje miejsce na ziemi, lecz mimo to pozostali silnie związani z polską kulturą, są nią głęboko zafascynowani i starają się ją propagować w Izraelu. Filip wywodzi się z małego miasteczka na Dolnym Śląsku. Jego ojciec był zagorzałym syjonistą, ale też człowiekiem twardo stąpającym po ziemi. Wbrew zaleceniom szkoły, dostrzegającej niezwykłe uzdolnienia Filipa, posłał go do szkoły zawodowej. Rozkochany w matematyce nastolatek postanowił udowodnić ojcu, że ma większe ambicje i możliwości. Już w Izraelu zdobył wyższe wykształcenie i mając 33 lata, został profesorem uniwersyteckim. To z Polski wyniósł szacunek dla wiedzy i nauki, potrzebę bycia dobrym w tym, co się robi. Karol dorastał w Warszawie, jego ojciec pracował jako zaopatrzeniowiec w Urzędzie Bezpieczeństwa. Rodzinie dobrze się powodziło. Polityczne zmiany w 1956 r. w ZSRR i w Polsce zmusiły jednak jego rodzinę do emigracji. Karol, lewicujący idealista, po przyjeździe do Izraela zapragnął pracować w kibucu, uważając, że w ten sposób najpełniej zrealizuje swoje komunistyczne ideały. Minęło parę lat, zanim pragnienie studiowania i silnie rozwinięty indywidualizm wzięły górę nad zachwytem dla ciężkiej pracy kolektywnej. Ukończył studia, został wykładowcą filozofii na uniwersytecie w Tel Awiwie, wykłada również filozofię i pedagogikę w seminarium nauczycielskim. Filip, klasyczny przykład naukowca całkowicie pochłoniętego swoją pracą, obojętnego na zaszczyty i stanowiska, znajduje wytchnienie od matematyki w pisaniu poezji. Wiersze tworzy po polsku, oddając w nich głównie swoje traumatyczne wspomnienia antysemickich prześladowań w dzieciństwie. Ma wielu przyjaciół wśród pisarzy i tłumaczy, swoje wiersze prezentował również podczas pobytu w Polsce, dawał tutaj także wykłady z matematyki. Dawną ojczyznę, licznych pozostałych tu krewnych i przyjaciół odwiedził również Karol, który robi wiele dla przełamania stereotypów Polaka i Żyda w obu krajach i walczy o to, aby poczucie tożsamości jego rodaków nie miało za podstawę jedynie tragedii holocaustu. Aktywnie działa na rzecz Ruchu Korczakowskiego. Podobnie jak Filip robi wszystko, aby w jego dzieciach Polska budziła głównie ciepłe skojarzenia. 03:10 ŚWIAT WEDŁUG BŁAZNA Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Grzegorz Czapla urodził się niepełnosprawny. Lekkie upośledzenie umysłowe skazało go na funkcjonowanie na marginesie społeczeństwa, choć jednocześnie nie pozbawiło własnego osądu rzeczywistości. Ten młody człowiek o skupionym spojrzeniu i niepewnym uśmiechu jest - pomimo, a może właśnie z powodu swego kalectwa - nieprzeciętnym obserwatorem świata i ludzi, zadziwiająco trafnie komentującym to, co go otacza. Świadom swoich ograniczeń, nigdy jednak nie wyzbył się marzeń, zarówno tych niebanalnych o podróży do Wenecji i przejażdżce gondolą, jak i tych zwyczajnych, ale w jego przypadku tak trudnych do zrealizowania: o własnym domu, dziewczynie, zdobyciu ciekawej pracy, usamodzielnieniu się, uniezależnieniu od pomocy innych. Nawet jeśli ci inni to bliska rodzina: brat, ciotka, dziadek, którzy go kochają i życzą mu jak najlepiej. Niestety, nie ma już wśród nich ukochanej matki Grzegorza. Jej śmierć chłopak przeżył tak mocno, że sam chciał skończyć ze sobą. Na szczęście, brat przekonał go, że poza matką ma jeszcze dla kogo i po co żyć. Więc Grzegorz stara się przez to życie przejść jak najlepiej. Jako ogrodnik z wykształcenia szuka dla siebie zajęcia w urzędzie pracy i poprzez ogłoszenia prasowe. Na razie bez skutku, ale nie traci nadziei. Utrzymuje się ze skromnej renty i próbuje realizować się poprzez sztukę. Jest aktorem teatru "Nasza Lepsza" działającego przy Środowiskowym Domu Samopomocy w Lublinie, a prowadzonego przez Joannę Marczewską i Krzysztofa Witaszka. Swoje spektakle teatr ten wystawia m. in. w Ośrodku Teatralnym w Skrzynicach. Zdobył wiele nagród w kraju i za granicą. Od lat współtworzy międzynarodowy ruch osób niepełnosprawnych "Nieprzetarty szlak". Wraz ze Zbyszkiem, Sławkiem, trzema Małgosiami, Moniką, Pawłem, Karoliną i Krzyśkiem Grzegorz tworzy nie tylko zespół teatralny, ale też grupę niezawodnych przyjaciół, wspierających się wzajemnie i rozumiejących się doskonale. Razem wystawiają inscenizację baśni Hansa Christiana Andersena "Nowe szaty cesarza", w której Grześ gra właśnie rolę królewskiego błazna. Cieszy go, że swoimi występami pomagają innym, podnoszą ich na duchu, rozweselają. To niby tak niewiele, ale w dzisiejszym zagonionym, obojętnym świecie wcale niemało. Poprzez takie działania ludzie zdrowi mogą przekonać się, że niepełnosprawni też coś potrafią, są przydatni w społeczeństwie. A tego Grzegorz pragnie najbardziej.