TVP Dokument Środa, 17.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - POLOT TRZMIELA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Nie bąki, nie gzy, nie robaki i nie osy. To najprawdziwsze pszczoły. Taką informację słyszymy o trzmielach od ich badaczy i obrońców, działających w okolicach Spały w samym centrum Polski. Urządzają budki, w których te owady mogą spokojnie urządzać gniazda. Propagują rośliny, zapewniające trzmielom pożytek. Bo też i trzmiele zapewniają byt wielu roślinom, zapylając je. Są wśród nich gatunki, których nie mogą zapylić popularne pszczoły miodne. Często są to rośliny ważne dla naszej gospodarki. Tymczasem trzmiele giną, a nasi bohaterowie szukają sposobów na przywrócenie rodzimej przyrodzie tych pracowitych, a niedocenianych przedstawicieli owadziego świata. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 19 NA TORACH HISTORII Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski tym razem dosłownie i w przenośni podąża torami historii. Sprawdza, jak dawniej podróżowano koleją i dowiaduje się czym było piąte koło u wozu. Poznaje także sekrety, które skrywa zabytkowa parowozownia w Wolsztynie oraz próbuje uruchomić dawne maszyny i drezyny. To prawdziwie historyczna podróż. 07:05 NOTACJE - BARBARA BORYS - DAMIĘCKA. RADIO Z LUFCIKIEM Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Maria Nockowska Reżyserka i realizatorka telewizyjna ur. w 1937 roku w Warszawie, absolwentka Wydziału Organizacji Produkcji Filmowej w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Od 1958 roku pracowała w Telewizji Polskiej. Zrealizowała m.in. ponad dwieście teatrów telewizji. Była także dyrektorem warszawskiego Teatru Syrena. Barbara Borys - Damięcka opowiada o swojej młodzieńczej fascynacji teatrem, o studiach w łódzkiej Filmówce, gdzie opiekunem jej roku był Andrzej Munk, o pierwszej wizycie w Telewizji, która zadecydowała o dalszych Borys - Damięckiej. 07:15 MAESTRO Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jose Luiz Perez Portret dyrygenta i kompozytora, Henryka Czyża. Monolog bohatera poświęcony losom wojennym i odczuciom towarzyszącym operacji serca, której się poddał, przeplatany jest ujęciami dokumentującymi przygotowania do wystawienia oratorium Vivaldiego "Judyta triumfująca", archiwalnymi zdjęciami z czasów II wojny światowej oraz pokazywaniem pracy dyrygenta z orkiestrą. Etiuda Szkoły Filmowej. 07:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 59 KALISZ Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie podróży po Polsce Tomasz Bednarek dociera do Kalisza. Położony w malowniczej dolinie Prosny jest jednym z najstarszych polskich miast. Od początku XIV wieku do II rozbioru Polski był stolicą województwa kaliskiego. Dzięki badaniom archeologicznym wiemy, że ludzie żyli na tych terenach już co najmniej 7 tys. lat temu. Miasto było ważnym ośrodkiem, w związku ze swoim położeniem na słynnym bursztynowym szlaku, łączącym Imperium Rzymskie z wybrzeżem Bałtyku. Kalisz był także ważnym grodem piastowskim oraz miastem sztuki i artystów. Związani z nim byli m.in. Adam Asnyk, Maria Konopnicka i Maria Dąbrowska. Tu też działała najsłynniejsza w Polsce fabryka fortepianów. Dzisiejszy Kalisz to wypełniona zabytkami perła Wielkopolski. Można tu zobaczyć wiele reprezentacyjnych gmachów, m.in. neoklasycystyczny ratusz, Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego czy budynek w kształcie neoromańskiej budowli, będący niegdyś więzieniem. Wśród wielu kaliskich kościołów na wyróżnienie zasługuje Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w której znajduje się Sanktuarium św. Józefa. Jest ono najstarszym ośrodkiem kultu tego świętego na świecie, rozsławionym przez różne cuda i tłumnie odwiedzanym przez pielgrzymów. 08:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /79/ Reality show, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj opowiemy o zwyczajnych zwierzętach często postrzeganych jedynie jako kolejny element w wiejskim gospodarstwie, wykorzystywany do produkcji żywności. Czy wiecie, że świnia odczuwa emocje i reaguje na obecność człowieka podobnie jak pies? Odwiedziliśmy też warsztaty weterynaryjne - zobaczycie, dlaczego warto, aby Wasze dziecko wzięło w nich udział. W atmosferze zabawy pozna zasady obcowania ze zwierzętami, ucząc się przy tym szacunku do żywych istot. W Kąciku Behawiorystycznym zobaczycie Fafla, a na jego przykładzie dowiecie się, jak pomóc niewidomemu pupilowi w codziennym życiu i sobie w opiece nad nim. W Kąciku Adopcyjnym to właśnie Fafel oczekuje na nowy dom. 08:35 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 2 UKRYTY SKARB ANDALUZJI (WATER IS OUR FUTURE EP. 2 ANDALUSIA’S HIDDEN TREASURE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Frank Nischk Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 2 - "Ukryty skarb Andaluzji". Południe Hiszpanii - morze i słońce. Zwłaszcza słońce. Andaluzja ma jednak więcej do zaoferowania - 24 niezwykłe parki narodowe i rzadkie gatunki zwierząt. Czy jednak wody wystarczy? Dla rolnictwa i przyrody Andaluzji? Tu trzeba być koniecznie, by pojąć kulturę Andaluzji - Alhambra, górująca nad miastem Granada. Przyglądając się filigranowej architekturze, trzeba sobie wyobrazić, że stała tu forteca. W kulturze islamu istnieje wielki szacunek dla wody. To chyba najważniejszy aspekt codziennego życia. System nawadniający, stworzony przez Maurów, nadal dostarcza farmerom w Las Alpujarras wodę, gdy skończy się odwilż. 09:35 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 2. NIEZWYKŁE ZMYSŁY (THE ANIMAL WITHIN 2. THE SENSITIVES) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Odcinek 2 - "Niezwykłe zmysły". Poznajemy świat poprzez pięć zmysłów. Wokół istnieją jednak rzeczy, których nie możemy ujrzeć, usłyszeć, powąchać, dotknąć czy spróbować. Dzięki milionom lat ewolucji wiele zwierząt ma zmysły znacznie wrażliwsze niż my, umożliwiające np. wykrywanie pola elektrycznego ofiary. Doskonale dostosowane zwierzęta mają dostęp do bodźców zmysłowych, o jakich człowiek może tylko pomarzyć. Jedną z charakterystycznych cech słoni są uszy. Wielkie u słoni afrykańskich i mniejsze u indyjskich. Kojarzą nam się ze zmysłem słuchu. Słonie jednak słyszą nie tylko uszami. Służą im do tego również stopy. Ludzkość od lat próbuje uzyskać efekt, jaki nietoperzom daje zdolność echolokacji. Stosują wyjątkową technikę, by przechytrzyć swą zdobycz - małe, szybkie owady - i samemu nie paść ofiarą drapieżników. Wykorzystują naturalny sonar - serie pisków i ich echa. Dziobak ma do dyspozycji wyjątkowe narzędzie - złożony układ receptorów na dziobie. Około 60 tysięcy mechanoreceptorów i 40 tysięcy elektroreceptorów na powierzchni dzioba wspólnie działa na rzecz wyszukania ofiary. Czy to magnetorecepcja u żółwi morskich i lisów rudych, czy zadziwiająco wrażliwy dziób dziobaka, natura tworzy wiele rzeczy wykraczających poza nasze pojmowanie. Inspiruje nas jednak do konstruowania mechanizmów, narzędzi i technologii, które ułatwiają nam życie. 10:30 WYSPY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 2 MADERA (ISLANDS OF THE FUTURE 2. MADEIRA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Michael R. Gartner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny o wyspach przyszłości. Seria przedstawia wyspy takie jak El Hierro, Orkady, Madera, Islandia oraz Sams i toczące się na nich życie. Świat przeżywa kryzys energetyczny, który cały czas się pogłębia, ropa i gaz kosztują coraz więcej, a węgiel napędza globalne zmiany klimatyczne. Rozwiązanie tych problemów można odnaleźć na morzu, u wybrzeży kontynentu, na wyspach Europy. Życiu na wyspach z dala od lądu i dużych miast towarzyszyło od zawsze szukanie sposobów na przetrwanie. Dzięki swojej hisotrii i mentalności, w której na co dzień musieli radzić sobie z ograniczoną przestrzenią i zasobami, to właśnie wyspiarze są dobrze przygotowani do opanowania nowej przyszłości energetycznej. 11:35 ENCYKLOPEDIA TATRZAŃSKA - TATRZAŃSKI PARK NARODOWY 30 min, Polska, 1972 Autor: Czesław Kruszelnicki Scenariusz: Czesław Kruszelnicki Prowadzący: Czesław Kruszelnicki Wykonawcy: Adam Jasiński Tatrzański Park Narodowy powstał w 1954 r. , ale idea ochrony jego przyrody pojawiła się już w 1765 r. , gdy Komisja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego była przeciwna pasterstwu i górnictwu w Tatrach. W I połowie XIX w. coraz więcej mówi się i pisze na ten temat, są też działacze; Eugeniusz Janota, Walery Eljasz, Ludwik Zejszner, Franciszek Nowicki. W 1884 r. leśnik, Gustaw Lettner wysuwa ideę powstania parku, Bogusław Królikowski w 1889 r. publikuje projekt stworzenia Parku Narodowego im. A. Mickiewicza w Tatrach. Każdy z nas powinien wiedzieć, że cała fauna i flora parku tatrzańskiego znajduje się pod ochroną. Niestety, tak nie jest pokazuje to ankieta telewizyjna wśród turystów w Kuźnicach, którzy nie wiedzą, że znajdują się na terenie TPN i że żadnego "kwiatka" zrywać nie należy. Mówią o tym Zofia i Witold Paryscy, wskazując na ważną rolę roślin pionierskich w Tatrach. Profesor Walery Goetel porównuje powierzchnię Tatr do Alp, obrazując to mapami. Dyrektor TPN i jego zastępca opowiadają o zapędach przedsiębiorstw na wprowadzanie urządzeń w górach bez odpowiednich zgód i ustaleń. A cały program jest nagrany w pięknych, letnich plenerach Doliny Chochołowskiej, Morskiego Oka, Nosala. 12:15 ROLA ŻYCIA - MAŁGORZATA POTOCKA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz, Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 12:40 ROLA ŻYCIA - BARBARA BURSZTYNOWICZ Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Scenariusz: Małgorzata Tytus Prowadzący: Laura Łącz, Laura Łącz Program realizowany z myślą o audiowizualnym archiwum teatru i filmu polskiego oraz stwarzaniu polskim aktorom właściwej formy promocji ich twórczości w mediach. W Polsce obecnie czynnych zawodowo jest około 5 tysięcy dyplomowanych aktorów i aktorek. Są wśród nich gwiazdy, są młodzi ludzie, którzy dopiero zaczynają kariery, są też tacy, którzy nie potrafią przebić się do aktorskiej ekstraklasy i tacy, którzy lata świetności mają już za sobą. W programie chcemy spotkać się z przedstawicielami wszystkich tych grup, by przekonać się, jak z różnych perspektyw i doświadczeń wygląda ten, wbrew pozorom trudny zawód. Chcemy dać możliwość zwłaszcza aktorom teatralnym pokazania ich kunsztu aktorskiego szerokiej widowni. Celem programu jest także promocja polskich teatrów i ich repertuaru. 13:10 HAKERZY - NOWI ŻOŁNIERZE CHIN (CHINA’S HACKER ARMY / LES NOUVEAUX SOLDATS DE LA CHINE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Thomas Lafarge Film dokumentalny o hakerach z Chin. Niewiele osób było zaskoczonych, kiedy Microsoft oskarżył chińskich hakerów wspieranych przez państwo o wejście na ich serwery w celu zaatakowania co najmniej 60 000 globalnych użytkowników. Był to jeden z ostatnich z serii chińskich cyberataków. Chiny odpowiadają za 80% przypadków szpiegostwa gospodarczego, z którym mieliśmy do czynienia w Departamencie Sprawiedliwości od uchwalenia stosowanych ustaw w latach 90 - tych. Chiny twierdzą, że tylko starają się ukraść zagraniczne technologie. Pierwsze chińskie ataki hakerskie zostały wywołane dwoma międzynarodowymi wydarzeniami. W 1999 - tym roku, w nocy z 7 - ego na 8 - y maja, podczas operacji NATO w Jugosławii, amerykańskie rakiety zniszczyły chińską ambasadę w Belgradzie. Rosną obawy o bezpieczeństwo i doprowadziły do zakazu lub ograniczenia dostępu Huawei do sieci 5G w wielu krajach, w tym w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Australii. "Istnieją dwa rodzaje dużych firm: te, które zostały zhakowane przez Chińczyków, i te, które nie wiedzą, że zostały zhakowane przez Chińczyków" - twierdził w 2014 r. dyrektor FBI James Comey. Chiny mają już największą na świecie sieć nadzoru, wykorzystują technologie do podporządkowania mniejszości, cenzurowania treści i szpiegowania dysydentów. Przez dziesięciolecia zachodni przywódcy chcieli wierzyć, że wzrost gospodarczy Chin nie stanowi zagrożenia dla innych krajów. Ten kraj jest regularnie wymieniany jako źródło numer jeden cyberataków. To niekończąca się bitwa o wpływy gospodarcze i geopolityczne. Dyskretne starcie, które dotyka nas wszystkich. Internet i wszystkie urządzenia do niego podłączone są terenem wojny, w której każdy chwyt jest dozwolony. W tej wojnie od niedawna główne skrzypce grają Chiny. Ich cel: do 2049 - ego roku, czyli do setnej rocznicy Republiki Ludowej, stać się największą światową potęgą. By to osiągnąć, Chiny muszą być mistrzami w sztuce nowoczesnego szpiegowania. 14:10 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 3. MISTRZOWIE SZYBKOŚCI (THE ANIMAL WITHIN 3. THE SPEED DEMONS) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Odcinek 3 - "Mistrzowie szybkości". Szybkość - cecha przydatna w rywalizacji. Człowiek nieustannie dąży do ustanawiania kolejnych rekordów. U zwierząt szybkość przesądza o życiu i śmierci. Ich zdolności mogą nie tylko wzbudzać zachwyt, ale też inspirować do doskonalenia technologii ułatwiających nam życie. Biegnący gepard wygląda, jakby szybował w powietrzu. Mknie z prędkością 112 kilometrów na godzinę. Gepard przyspiesza od zera do stu kilometrów na godzinę w trzy sekundy. Najszybsze zwierzę naszej planety znajdziemy jednak na niebie. Każdy kto widział, jak sokół wędrowny atakuje ofiarę, wie, dlaczego ten ptak wzbudza zachwyt inżynierów. Pikując z prędkością ponad 320 kilometrów na godzinę, dokonuje niewyobrażalnych akrobacji. Bicie kolejnych rekordów szybkości stało się naszą obsesją. Zachwycamy się mistrzami szybkości wśród zwierząt: od dzięcioła po delfiny i gepardy. Obserwując te zwierzęta, mamy szanse dowiedzieć się, jak im dorównać. Ale nawet pozostając poza naszym zasięgiem, wskazują nam kierunek, w którym możemy podążać. 15:05 ARY I ICH KRÓLESTWO (THE MACAW KINGDOM) Film dokumentalny, 53 min, Węgry, 2018 Reżyseria: Attila David Molnar Molnar, Cintia Garai Film o ekscytującej wyprawie międzynarodowych naukowców w głąb peruwiańskiej dżungli w dorzeczu Amazonki, która ma na celu uratowanie papugi Ara przed wyginięciem. Nielegalny handel ptakami i wylesianie powodujące utratę siedlisk są w rzeczywistości największymi zagrożeniami. Ale wybitne odkrycia, rzeczowo udokumentowane i przedstawione, mogą być źródłem rozwiązań. 16:05 WODA - NASZA PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 3 EMSCHER - CUD W ZAGŁĘBIU WĘGLOWYM (WATER IS OUR FUTURE EP. 3 THE EMSCHER THE MIRACLE IN THE COALFIELDS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael R. Gartner Pięcioodcinkowy cykl dokumentalny, opowiadający o regionach, które przeszły i nadal przechodzą radykalne zmiany. W niektórych miejscach, gdzie flora i fauna zostały kiedyś wytępione, by zrobić miejsce dla rolnictwa, przemysłu i wydobycia surowców, natura wraca do siebie. Krajobrazy kwitną nowym życiem, bo stare przemysły zostały zlikwidowane, a ludzie doceniają wartość świata przyrody. Na Wielkich Jeziorach Ameryki Północnej, w lasach deszczowych Kostaryki i na silnie zanieczyszczonych rzekach na Łużycach we wschodnich Niemczech rozległe obszary oddane monokulturom i strzeliste hałdy żużlu przekształcają się w bogate gatunkowo cuda natury. Biolodzy tworzą tereny podmokłe z terenów poprzemysłowych, ekolodzy zamieniają pastwiska dla bydła w lasy tropikalne, a dzielnice zniszczone przez wydobycie węgla brunatnego tworzą schronienie dla rzadkich gatunków. Poszczególne, niezależne odcinki serii dokumentują szereg fascynujących projektów, które pokazują, że nawet zniszczenie może zapewnić nowy początek naturze. I że wszyscy możemy pomóc zachować bioróżnorodność naszej planety na przyszłość. Odcinek 3 - "Emscher - cud w zagłębiu węglowym". Ruhra. Rzeka dała nazwę jednemu z największych regionów przemysłowych w Europie. Zagłębie Ruhry w sercu Niemiec słynie z węgla i stali. Przemysł zniszczył jednak kolejną rzekę - Emscher. Ujęta w betonowe koryto niosła toksyczne ścieki z całego Zagłębia Ruhry. Od lat znana jest jako najbardziej zatruty dopływ Renu. W latach 80 - tych podniosły się protesty miejscowej ludności. Powstał niezwykły projekt - odnowa rzeki na długości 350 - ciu kilometrów. Miał ponownie przywrócić Emscher i jej dopływy do naturalnego stanu. Ludzie i przyroda mieli odbić to, co zabrała im industrializacja. Zyskać także miała miejscowa ryba - byczek. Czy taka zmiana krajobrazu jest w ogóle możliwa? 17:05 WYSPY PRZYSZŁOŚCI - ODC. 3 ORKADY (ISLANDS OF THE FUTURE 3. ORKNEY) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Michael R. Gartner Seria dokumentalna, pięcioodcinkowa o wyspach przyszłości. Seria przedstawia wyspy takie jak El Hierro, Orkady, Madera, Islandia oraz Sams i toczące się na nich życie. Świat przeżywa kryzys energetyczny, który cały czas się pogłębia, ropa i gaz kosztują coraz więcej, a węgiel napędza globalne zmiany klimatyczne. Rozwiązanie tych problemów można odnaleźć na morzu, u wybrzeży kontynentu, na wyspach Europy. Życiu na wyspach z dala od lądu i dużych miast towarzyszyło od zawsze szukanie sposobów na przetrwanie. Dzięki swojej hisotrii i mentalności, w której na co dzień musieli radzić sobie z ograniczoną przestrzenią i zasobami, to właśnie wyspiarze są dobrze przygotowani do opanowania nowej przyszłości energetycznej. 18:10 ZATOPIONE MIASTO PIRATÓW (DRAIN THE SUNKEN PIRATE CITY) Serial dokumentalny, 46 min, USA, 2017 Reżyseria: Sophie Elwin Harris Pod wodami portu Kingston na Jamajce leżą ruiny największego pirackiego miasta wszech czasów, Port Royal. Miasto o bardzo złej sławie 7 czerwca 1692 r. zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi i tsunami. Część wybrzeża, na której było umiejscowione, osunęła się do Morza Karaibskiego, zabierając ze sobą budynki i prawie wszystkich mieszkańców. Archeolog morski, Jon Henderson bada, co się stało, aby poznać dawne sekrety i ostatnie chwile tego miejsca. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BOTSWANA - KLEJNOT AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 MŁODZI LEKARZE S.I - ODC. 9 SEZON 1 Telenowela dokumentalna tvp, 39 min, Polska, 2015 Reżyseria: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Scenariusz: Alina Mrowińska, Joanna Frydrych Na SOR do dr Maćka trafia pacjent w stanie krytycznym, mężczyzna po upadku doznał wylewu krwi do mózgu, każda minuta zmniejsza szansę na przeżycie. W CZD będziemy świadkami cudu. Mały chłopiec, który bez pozwolenia rodziców wziął quada, uległ ciężkiemu wypadkowi. Pierwsze prognozy były dramatyczne. Nawet jeśli chłopiec miałby przeżyć, najprawdopodobniej nigdy by się nie obudził. Tymczasem dr Monika zaczyna swój dyżur od pokazania swojej różowej garderoby. Chwilę później zostaje jednak wezwana do nagłego porodu pacjentki. Kilka godzin po zakończonym dyżurze Monika wraz ze swoim mężem Arturem, który podobnie jak ona jest ginekologiem, wybiera się na squasha. 21:00 PAN KLEKS - WOJNA I MIŁOŚĆ. BAJKA DOKUMENTALNA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Władysław Jurkow Scenariusz: Władysław Jurkow Muzyka: Dariusz Kaliński Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim "Harrym Potterem", bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce - żyli długo i szczęśliwie. 22:10 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 2. ROZPAD JUGOSŁAWII (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 2. A STATE FALLS APART) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach w dużych częściach regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 2 - "Rozpad Jugosławii". Jugosłowiańska tragedia. Dekada horroru. Sąsiedzi stają się wrogami. Miliony tracą domy, ponad 100 tysięcy ginie. Nieokiełznane okrucieństwo w południowo - wschodniej Europie niepokoi świat. Dwaj bezwzględni nacjonaliści, Tudjman i Milosevic, wysadzają w powietrze bałkańską beczkę prochu. Wojna wciąga cały kraj w otchłań. Europa i Stany Zjednoczone patrzą na to bezradnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? Jaką winę ponoszą Europa i USA? To lekcja o porażce polityki. Zagrzeb, 13 - sty maja 1990 roku. W Jugosławii od dawna panuje napięcie. W tym dniu dochodzi do przemocy. Chorwaccy i serbscy kibice atakują się nawzajem. Milicja pałuje chorwackich kibiców. Vjekoslav Skrinjar grał wówczas dla Zagrzebia. Jugosławia składała się wówczas z sześciu republik - Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry i Macedonii. Serbowie stanowili największą grupę etniczną, przy czym ponad jedna trzecia z nich mieszkała poza granicami Serbii. 23:15 WETERYNARZE Z SERCEM - /17/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Wizyta u stomatologa zwierzęcego, zabiegi rehabilitacyjne czy spotkanie z behawiorystą stały się dla świadomych właścicieli zwierząt oczywiste, potrzebne i pomocne. W tym odcinku: narodziny dzikiej antylopy bongo, jedyny w Europie koci żłobek, przepis na szczęśliwego lemura i sunia, która czeka na prawdziwy dom. 23:50 FELIETON Z PRZYSZŁOŚCI - 1 15 min, Polska, 1970 Zdjęcia: Wiesław Kielar Cykl spotkań ze Stanisławem Lemem. Rozmowa pierwsza na temat przewidywania przyszłości, prognozowania rozwoju świata, futurologii jako dziedziny nauki i potrzeby nowej metodologii badań. Pisarz wspomina o ryzyku i trudzie, jakie to przewidywanie ze sobą niesie, podaje jako przykład efekt cieplarniany. Wymienia te dziedziny, w których prognostyka pełni niemałą rolę: klimat, demografia, nauka i technika, przede wszystkim wpływ odkryć i wynalazków na życie ludzi, a także kultura. Mówi również o modelu futurologii amerykańskiej i wykorzystywanych przez badaczy metodach, delfickiej i scenariuszowej, w kontekście panoramy roku 2000. 00:10 NOTACJE - HENRYK WOJNAROWSKI. CHÓR TO INSTRUMENT Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Dariusz Król Henryk Wojnarowski - urodzony 16 stycznia 1932 roku w Koninie, dyrygent, kierownik Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie. Jego ojciec był organistą i jego pierwszym nauczycielem muzyki. Ukończył Wydział Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie w klasie Stanisława Wisłockiego. Posiada tytuł profesora. W latach 1960 - 1978 pracował jako dyrygent i kierownik chóru Teatru Wielkiego w Warszawie. Przygotowywał z chórem w Teatrze Wielkim 80 premier operowych. W roku 1978 został kierownikiem Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie. W roku 2009 otrzymał nagrodę Fryderyka w kategorii Album Roku - Muzyka chóralna i oratoryjna za płytę z nagraniem Mszy Stanisława Moniuszki. W 2011 został odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. 00:30 ROZWYDRZONY KANAREK. RZECZ O KONSTANTYM ILDEFONSIE GAŁCZYŃSKIM Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jakub Nowak Scenariusz: Jakub Nowak Zdjęcia: Jacek Niewadzi Wykonawcy: Anna Drozd Opowieść o powojennych losach Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po pobycie w oflagu przez krótki czas przebywał na Zachodzie - w Paryżu, Brukseli i Rzymie. Do kraju powrócił w marcu 1946 r., a jego przyjazd stał się prawdziwym świętem nie tylko dla środowisk literackich, ale i dla rzesz jego wiernych czytelników. Zamieszkał w Krakowie i ten krakowski okres był najszczęśliwszym w jego życiu. Gałczyński nawiązał tam współpracę z "Przekrojem", który pod kierownictwem Mariana Eile był prawdziwą perełką na rynku prasowym, oraz z "Tygodnikiem Powszechnym". Związał się z kabaretem satyrycznym "Siedem kotów" i założył kabaret "Zielona gęś". Atmosfera Krakowa, swoistej enklawy surrealizmu i wolności myśli w świecie narastających nacisków politycznych i coraz ostrzejszej ingerencji w swobodę artystycznej wypowiedzi, sprzyjała tworzeniu. Gałczyński pisał więc dużo, łatwo, chętnie, nie przywiązując większej wagi do swojej twórczości, nie zabiegając o publikacje. To raczej ludzie z jego otoczenia, doceniając talent autora, troszczyli się, by jego teksty ukazywały się drukiem. Po krótkim pobycie w Szczecinie poeta osiadł w 1948 r. z rodziną na stałe w Warszawie, gdzie zmarł 5 lat później. W filmie wspominają go bliscy, przyjaciele, współpracownicy i znajomi: córka Kira Gałczyńska, Ludwik Jerzy Kern - poeta współpracujący z Gałczyńskim w "Przekroju", Joanna Roniker - w latach 40. sąsiadka poety, mieszkanka kamienicy przy ulicy Krupniczej, zwanej "domem czterdziestu wieszczów", Jerzy Skarżyński - malarz i scenograf, Ryszard Matuszewski - krytyk literacki oraz Lucjan Motyka - były sekretarz PZPR, minister kultury i sąsiad Gałczyńskich w Warszawie. "Rozwydrzony kanarek" zwraca uwagę niebanalną formą plastyczną (nowoczesna animacja) i muzyczną. Specjalnie na potrzeby filmu Andrzej Perkman skomponował trzy piosenki do tekstów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego: "Ulica szarlatanów", "Przed zapaleniem choinki" i "Dorożka". Wszystkie śpiewa Anna Drozd. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - CZYNY WARTE POMNIKÓW Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Naturalną koleją rzeczy, wraz z upływem czasu ważne wydarzenia w społecznej pamięci przechodzą na coraz wyższy stopień ogólności. Indywidualne losy są zastępowane przez wielkie liczby, niezwykła dramaturgia bojów przeradza się w syntetyczny opis sytuacji. My regularnie idziemy pod prąd tych prawidłowości ku jednostkowym wydarzeniom i ich bohaterom. Dziś, będąc na przedmościu Warszawy, wspomnimy postać porucznika Stefana Pogonowskiego, uczestnika bitwy warszawskiej. Chcemy odnaleźć miejsce jego bohaterskiej śmierci, a także zbadać pobliskie tereny, by znaleźć dowody zaciekłych, polsko - bolszewickich walk sierpnia 1920 roku. 01:55 SŁOŃCE I CIEŃ. GUSTAW HOLOUBEK Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Holoubek Scenariusz: Jan Holoubek Zdjęcia: Jan Holoubek Impresja filmowa o Gustawie Holoubku, z udziałem jego największego przyjaciela - Tadeusza Konwickiego. Przyjaciele rozmawiają o życiu artystycznym i własnej filozofii. Film został wyróżniony na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film" 2007. (Mały Jantar dla najlepszego dokumentu). "Słońce i cień..." składa się z kilku epizodów, właściwie opowieści Gustawa Holoubka, dotyczących tego, co dla niego najważniejsze. 02:40 ... I NIE ŻAŁUJ TEGO (FILM O FRANCISZKU WALICKIM) Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1995 Reżyseria: Paweł Chmielewski Scenariusz: Paweł Chmielewski, Wojciech Fułek Wykonawcy: Ryszard Poznakowski, Marek Gaszyński, Józef Skrzek, Tadeusz Nalepa, Wojciech Korda, Czesław Niemen, Break Out, Niebiesko Czarni, No to co Film biograficzny "... i nie żałuj tego" ukazuje oryginalną sylwetkę, życie i dokonania "ojca chrzestnego" polskiego rock and rolla - Franciszka Walickiego (Jacka Grania), twórcy pierwszych zespołów "mocnego uderzenia", autora popularnych przebojów (śpiewanych m.in. przez Czesława Niemena, Adę Rusowicz, Wojciecha Kordę, Breakout, SBB), animatora pierwszych polskich dyskotek, inicjatora słynnych spotkań "Dinozaurów Rocka" w Operze Leśnej w Sopocie. Wkraczając w świat rock and rolla nie był nastolatkiem. Miał już 35 lat i nie należał do pokolenia rebeliantów. Był oficerem marynarki, dziennikarzem, publicystą. Jednak resztę życia poświęcił młodzieży i jej muzycznym zainteresowaniom. Film nie przedstawia jednak historii polskiego rock and rolla, ta opowieść dotyczy czegoś innego.