TVP Dokument Niedziela, 21.05.2023 Zmiany z dnia 05.05.2023 w stosunku do raportu z dnia 20.04.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 06:00 DZIKA POLSKA - BUG MÓJ BÓG Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Dolina Bugu to wciąż jeszcze naturalny korytarz ekologiczny. Pełno tu piaszczystych wysp, dzikich plaż, rozległych pastwisk przypominających stepy. Na tych piaszczystych i błotnistych pustkowiach wciąż gniazdują ptaki bardzo rzadkich gatunków. Rzadkich, bo nie znajdujących już prawie nigdzie dogodnych dla siebie terenów. Tu, nad Bugiem, życiu tych mało znanych istot przyglądał się w skupieniu badacz, który głęboko wniknął w jego tajniki, spędzając w dzikim otoczeniu wiele samotnych dni i nocy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 63 CZERSK I GÓRA KALWARIA Magazyn, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Na trasie kolejnej wyprawy Tomasza Bednarka znajdą się dwie miejscowości. Pierwsza to Czersk - urokliwa, otoczona sadami wieś na wysokiej wiślanej skarpie. Ta dawna siedziba książąt mazowieckich jest niepozorna i skromna, ale to jedna z najstarszych miejscowości na Mazowszu. Najwcześniejsza wzmianka o Czersku pochodzi z 1142 roku. Dziś znany jest głównie z ruin średniowiecznego Zamku Książąt Mazowieckich, które są tu największą atrakcją turystyczną i zarazem jednym z najcenniejszych zabytków na Mazowszu. Jego trzy wieże górują nad okolicą, przypominając o dawnych rycerskich czasach. Wieś i zamek położone są na wiślanej skarpie, ale Wisły stąd nie widać, bo jest oddalona o kilkaset metrów. Niegdyś jednak tuż pod murami zamku znajdowała się jedna z jej odnóg. Łączyła ona Czersk z głównym szlakiem handlowym, jakim była Wisła. Niestety na początku XV wieku, w wyniku pogodowych anomalii, tę odnogę zasypał piach, a miasto zostało od Wisły odcięte, co doprowadziło do jego stopniowego upadku. Dosłownie kilka kilometrów od Czerska, na drodze do Warszawy, położona jest Góra Kalwaria. Jako miasto funkcjonuje dopiero od XVII wieku, jednak jako wieś rycerska o nazwie Góra istniała tu już czterysta lat wcześniej i choć była bardzo długo w cieniu Czerska, doczekała się wielkości i sławy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 08:05 PANAMA. NIE TYLKO KANAŁ (PANAMA - MUCH MORE THAN A CANAL / PANAMA - VIEL MEHR ALS EIN KANALIEL) Film dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Marco Berger, Ana Maria Marin Film dokumentalny o Panamie. To mały kraj, ale duży i pełen niespodzianek kanał. Panamczycy uważają się za szczęśliwych ludzi i długo żyją. Słynny kanał pomiędzy Atlantykiem i Pacyfikiem jest pełen zaskakujących faktów, niespodzianek, miejsc, które warto zobaczyć. Pełno tu też kolorowych, ciekawych ludzi. Już sam słynny kanał jest niespodzianką. Są tu piaszczyste plaże i wymarzone wyspy. Tutejsi mieszkańcy należą do najszczęśliwszych i najdłużej żyjących na świecie. Panama - mały kraj między kontynentami, pełen niespodzianek. Mały kraj, wielki kanał i kosmos pełen niespodzianek. Tak, Panama jest piękna. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 09:55 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 3. LATA 1992 - 2017 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 3 - "Lata 1992 - 2017". Każdego roku w sierpniu królowa i jej rodzina opuszczają Anglię i jadą na północ, by spędzić dwa miesiące w sercu szkockich gór. Dziś monarchia cieszy się dużą sympatią poddanych. Ale 20 lat temu tak nie było. W połowie lat dziewięćdziesiątych Balmoral było miejscem, gdzie rodzina królewska mogła się schronić przed rosnącą krytyką ze strony mediów i społeczeństwa. Media szeroko komentowały kolejne królewskie skandale. Czterdzieści lat po objęciu tronu przez królową jej ukochana instytucja była ostro krytykowana. Jaka przyszłość czeka tę królewską posiadłość, kiedy tron po Elżbiecie II obejmie Karol III? (zmodyfikowano opis: Omówienie) 10:45 ODZYSKANE ŻYCIE Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Historia mężczyzny, który kilkanaście lat temu trafił na terapię. Wcześniej był uzależniony od alkoholu i narkotyków. Sprzedawał wszystko co było najcenniejsze w jego rodzinnym domu, żeby zdobyć pieniądze na używki. Kilka lat temu trafił do stowarzyszenia / spółdzielni, która pomaga ludziom wyjść z kryzysu, znaleźć cel życia. Znalazł nie tylko pomysł na siebie, ale również miłość swojego życia. Zakochał się w córce założyciela tegoż stowarzyszenia. Są 10 lat po ślubie, mają potomstwo. Wspólnie założyli fundację, która wspiera maluchy w potrzebie. Odwiedzają szkoły, utworzyli stołówkę dla dzieci z ubogich rodzin. Bohater programu pokazuje nam jaką drogę musiał pokonać, żeby być w miejscu, w którym jest obecnie. Pan Paweł Synek przedstawia też historie innych osób, które, podobnie tak jak on kiedyś, mają problem z narkotykami i alkoholem. Wspiera ich, doradza, wskazuje drogę wyjścia z nałogu. Sam podkreśla, że to wiara w Boga pomogła mu stanąć na nogi. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 13:35 PERŁY BAŁTYKU - ZŁOTO PÓŁNOCY Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: Dr Andrzej Kruszewicz Ponad 40 milionów lat temu na terenie Morza Bałtyckiego istniał kontynent zwany Fennoskandią. Porastał go gęsty las, zwany bursztynowym. Żywica drzew tego lasu przerodziła się z czasem w bursztyn. Na świecie rozpoznano do tej pory ponad 100 rodzajów żywic kopalnych zwanych bursztynem. Nasz bałtycki jest najbardziej różnorodny. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 14:05 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 1 MANEWRY MIŁOSNE (NATURAL BORN REBELS EP. 1 MATING GAMES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Mini - seria dokumentalna BBC, w której poznamy zaskakujące zwyczaje zwierząt. Wszystkie zwierzęta stają przed tym wyzwaniem: muszą znaleźć partnera bądź partnerkę i spłodzić potomstwo. To nie jest łatwe. By osiągnąć cel, niektóre są gotowe złamać wszelkie zasady. Przed nami najwięksi rozbójnicy wśród zwierząt. Potrafią walczyć, zwodzić, oszukiwać, a nawet stosować kidnaping. Czy tak szokujące zachowanie może prowadzić do sukcesu? Przedstawiamy najnowsze odkrycia i zdumiewające ustalenia badaczy. Obserwujemy, jak niektóre zwierzęta rozmnażają się i wychowują kolejne pokolenie. Dobieranie się w pary to niełatwa sztuka. Wyszukiwanie idealnej drugiej połowy może wyzwolić to, co najgorsze w przedstawicielach obu płci i prowadzić do zaciekłej wojny podjazdowej. By odnieść sukces w miłosnych podbojach, niekiedy trzeba oszukać, działać na kilku frontach, dokonać aktu kanibalizmu albo użyć przemocy. Rozbójnicy wśród zwierząt odgrywają jednak istotną rolę. Mierzą się z wielkimi wyzwaniami. Szybkie, efektywne działanie i nieco pomysłowości mogą okazać się niezbędne dla uzyskania i odchowania potomstwa. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Ale, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 16:05 TAJEMNICE BLIŹNIĄT (SECRET LIFE OF TWINS) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Luke Wiles Film dokumentalny BBC Worldwide o bliźniętach - kalkach matki - natury. Identyczne, a zarazem całkowicie odmienne. Przez 9 miesięcy żyją razem w łonie matki. Potem często przez wiele lat są nierozłączne. Nic dziwnego, że bliźnięta łączy szczególna więź fizyczna, psychiczna i emocjonalna. Badania nad bliźniętami pozwalają nam odkryć nie tylko ich tajemnice, ale także zagadkę ludzkiej tożsamości. Poznamy bliźnięta, które, choć wychowały się osobno, mają identyczne nawyki; i takie, które w niczym nie są podobne. Będziemy też towarzyszyć parze sióstr w pierwszych latach życia. Dziś odkryjemy tajemnice bliźniąt. Naukowcy stwierdzili, że w 80% przypadków bliźnięta wychowane wspólnie mają niemal identyczny iloraz inteligencji. Dlatego na egzaminach zwykle wypadają tak samo. Stąd badacze wyciągnęli wniosek, że 2/3 inteligencji zawdzięczamy rodzicom. Bliźnięta łączy też podobieństwo fizyczne. Często mają te same nawyki; te same nietypowe przyzwyczajenia. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 22:15 POETKA Z ARABII (THE POETESS) Film dokumentalny, 57 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Andreas Wolff, Stefanie Brockhaus Zdjęcia: Stefanie Blockhaus, Tobias Tempel, Hissa Hilal Film dokumentalny o niezwykłej kobiecie z Arabii Saudyjskiej, która jest poetką. Miała odwagę wziąć udział w konkursie telewizyjnym i dostała się do finału. Ku zdziwieniu przeważającej męskiej publiczności, Saita - Hissa Hilal pojawiła się na pierwszych stronach gazet na całym świecie jako pierwsza kobieta, która dotarła do finału "Million's Poet", słynnego, telewizyjnego reality show. To największy konkurs poetycki w świecie arabskim. Jest oczywiście zdominowany przez mężczyzn. W dodatku w swoich wierszach Hissa krytykuje patriarchalne społeczeństwo arabskie i atakuje jednego z najbardziej niesławnych saudyjskich duchownych za ekstremalną fatwę. Kobieta ma odwagę czytać swoją poezję na żywo, przed 75 milionami widzów. Występuje publicznie sprzeciwiając się religijnemu ekstremizmowi i walczy o pokojowy islam. Obserwujemy przy okazji obraz świata jednego z najbardziej ortodoksyjnych społeczeństw na Bliskim Wschodzie. Nie widzimy twarzy ani sylwetki bohaterki, w czasie występów publicznych musi ukrywać nawet oczy pod czarnym materiałem. Dokument trzyma w napięciu, zwłaszcza że do ostatnich chwil nie wiadomo, czy bohaterka odniesie sukces. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 23:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN JAKUB KOLSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Reżyser Jan Jakub Kolski wspomina swoje dzieciństwo w domu w Popielawach, gdzie wychowywali go dziadkowie. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 02:05 PICASSO W WARSZAWIE, CZYLI JAK SIĘ ZACZĘŁO SZALEŃSTWO SOCREALIZMU Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Józef Gębski Zdjęcia: Waldemar Grodzki Muzyka: Janusz Bogucki Wykonawcy: Józef Gębski W sierpniu 1948 roku przybył do Polski, odbywając pierwszy w życiu lot samolotem, Pablo Picasso. Przyjechał na Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, zorganizowany we Wrocławiu. Dla organizatorów był nie tylko ważnym, ale i cennym gościem: światowej sławy artysta od dwóch lat należał do partii francuskich komunistów. Po kongresie, na początku września, Picasso odwiedził zrujnowaną Warszawę. Był zachwycony tym, że murarze z resztek miasta wznoszą nowe miasto. Na Kole, gdzie powstawał galeriowiec przypominający mu architekturę jednego z madryckich placów, w niewykończonym jeszcze mieszkaniu przy ul. Deotymy, na białej ścianie czarną kredką namalował warszawską syrenkę z młotkiem w dłoni zamiast miecza. Dla przodownicy pracy, która wkrótce stała się właścicielką tego mieszkania, zaczął się koszmar. Przez niewielki pokój nieustannie przewijały się tłumy ludzi, pragnących obejrzeć arcydzieło. Józef Gębski opowiada o tym wydarzeniu w dowcipny i dość oryginalny sposób. Pretekstem do przypomnienia pobytu Picassa w Polsce jest w jego filmie nigdy niezrealizowana idea budowy w Warszawie pomnika Józefa Stalina i początek socrealizmu w sztuce. Autor wykorzystuje fragmenty archiwalnych kronik i dopisuje do nich dialogi - prawdopodobne lub nie, lecz chwilami zabawne i dające zaskakujący efekt. Wizytę Picassa i wydarzenia, które potem nastąpiły wspomina także ówczesny minister kultury, Włodzimierz Sokorski, mówią o tym mieszkańcy ulicy Deotymy. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 02:40 DEYNA Film dokumentalny, 36 min, Polska, 2003 Reżyseria: Jarosław Stypa, Beata Dzianowicz Scenariusz: Milena Laur Zdjęcia: Dariusz Szmyra Wspomnienie o Kazimierzu Deynie, uznanym za najlepszego zawodnika w historii polskiego futbolu. Opowiadają o nim jego bliscy, koledzy z boiska, trenerzy oraz kibice młodego pokolenia, dla których Deyna jest legendą, a ich wypowiedzi uzupełniają bogate materiały archiwalne. Film pokazuje człowieka, którego sukcesy przeplatały się z porażkami, zarówno w sporcie, jak i w życiu prywatnym. Film nie jest laurką utrzymaną w jednej tonacji: ukazuje człowieka obdarzonego wielkim talentem, ale nie wolnego też od słabości. Otwarcie mówi o rzeczach drażliwych, na ogół pomijanych. Kazimierz Deyna urodził się w 1947 r. Niemal całą karierę związał z klubem Legia Warszawa, gdzie był środkowym pomocnikiem. Koledzy nadali mu pseudonim "Rogal". Podczas 102 występów w reprezentacji kraju strzelił 45 goli. Był kapitanem polskiej drużyny na Igrzyskach Olimpijskich w 1972 i 1976 r. oraz na MŚ w 1974 i 1978 r. Po krótkim pobycie w Wielkiej Brytanii wyemigrował do USA, gdzie stał się jedną z gwiazd zwłaszcza popularnego tam futbolu halowego. Udanym występom na boisku towarzyszyły jednak problemy osobiste i postępujący nałóg alkoholowy. 1 września 1989 r. Kazimierz Deyna zasnął za kierownicą i zginął w wypadku samochodowym. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 03:25 CZAS PRZESZŁY NIEZAPOMNIANY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2007 Reżyseria: Hanna Kramarczuk, Joanna Gospodarczyk Scenariusz: Joanna Gospodarczyk, Hanna Kramarczuk Zdjęcia: Adam Fręśko Bohaterami filmu są mieszkańcy Izraela, którzy choć niemal całe życie spędzili poza Polską, recytują Tuwima, Słowackiego, Miłosza. Każdy z naszych bohaterów przeżył swoje dorosłe życie w Izraelu. Przyjazd do nowego państwa żydowskiego miał być ucieczką z Polski naznaczonej dramatem Holokaustu do obiecanego, wyśnionego i sprawiedliwego kraju. Starzy ludzie - dawniej Polacy, teraz izraelscy Żydzi.