TVP Historia Czwartek, 18.05.2023 Zmiany z dnia 10.05.2023 w stosunku do raportu z dnia 26.04.2023 08:15 HISTORIA POLSKI - MELDUNEK PRZYNIÓSŁ GOŁĄB Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2004 Autor: Andrzej Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert, Andrzej Kunert Zdjęcia: Krzysztof Kadłubowski Opowieść o udziale Polaków w bitwie o "otwarcie drogi na Rzym" w dniach 11-18 maja 1944 roku, w czwartym, decydującym natarciu aliantów na klasztor na Monte Cassino. Wiadomość o zwycięstwie przyniósł do dowództwa podobno gołąb pocztowy, o czym nie omieszkał poinformować swoich czytelników "Goniec karpacki". Według gazety, depesza zawierała tylko literę "V". Ta historia jest punktem wyjścia opowieści o walkach żołnierzy II Korpusu w kampanii włoskiej. Film przypomina sylwetki dowódców II Korpusu: gen. Władysława Andersa, gen. Klemensa Rudnickiego, gen. Nikodema Sulika, gen. Bronisława Ducha oraz jedynego polskiego biskupa odznaczonego orderem Virtuti Militari - Józefa Gawliny. (dodano pozycję programową) 08:50 DAR WOLNOŚCI - ZA MONTE CASSINO Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 2019 Cykl pięciu filmów według scenariusza i w reżyserii Sławomira S. Górskiego, wyprodukowanych przez Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Edmund Bardecki, strzelec IV. Batalionu Moździerzy, Kompanii Wsparcia, walk na froncie włoskim II WŚ. Urodzony 5 maja 1924 r. w Królówce, w województwie tarnopolskim, na Kresach. Jako chłopiec wraz z matką wysłany do Kazachstanu. Wstępuje do formowanego II Korpusu, uchodzi z ZSRS i bierze udział w Kampanii Włoskiej. Pragnie wrócić do Polski. Perspektywa szalejącego komunizmu i nienawiść do żołnierzy wracających z frontów zachodnich może złamać jego życie. Przedostaje się do Kanady, zakłada rodzinę. Przed końcem życia pozostawia przejmujące świadectwo. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 10:30 DOMINUM MONTES - GÓRY JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adam Kraśnicki Scenariusz: Adam Kraśnicki Film opowiada o obecności gór w życiu Karola Wojtyły, późniejszego papieża Jana Pawła II. Poznamy najważniejsze miejsca i sytuacje związane z górami, które wpisały się w papieską biografię. Wojtyła nade wszystko pokochał góry, szukał w nich odpoczynku i ukojenia, duchowej inspiracji i spokoju. Podziwiał je. Tutaj wędrował, jeździł na nartach, kontemplował i modlił się. Tatry, Beskidy, Bieszczady i Alpy. Prologiem i częścią pierwszą filmu jest opowieść o początkach jego wędrówki i latach spędzonych w Tatrach, na Podhalu, w Beskidzie Małym i Bieszczadach. Przypomnimy między innymi najciekawsze miejsca w Tatrach (które odwiedził Jan Paweł II w 1983 roku) oraz wybrane miejsca z programu pamiętnej wizyty apostolskiej w Tatrach i w Zakopanem w roku 1997. Część druga to podróż papieskim tropem wiodącym ku umiłowanym górskim szlakom w Alpach Włoskich i Dolomitach (miejsca letnich i zimowych pobytów wakacyjnych papieża), także krótkich wycieczek w góry Abruzji. Film bogato ilustrowany archiwaliami, fragmentami poematu papieża Jana Pawła II "Tryptyk rzymski" oraz muzyką w wykonaniu Trebuni - Tutków. Wysłuchamy anegdot i wspomnień oraz osobistych komentarzy i refleksyjnych wypowiedzi wielu świadków i uczestników tych wydarzeń, wśród nich kard. Stanisława Dziwisza, abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Film nie jest turystycznym przewodnikiem po górskich szlakach, ale pogłębioną refleksją nad mistyką i majestatem gór w życiu i posłudze bohatera opowieści. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 17:55 W PRLU - ATRAKCJE, CZYLI SZTUKA POLOWANIA Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Prowadzący: Beata Michniewicz Obywatel PRL cały czas był na polowaniu. Ciągle starał się upolować, zdobyć coś, co może się przydać nie tylko jemu, ale i też członkom bliższej i dalszej rodziny, a nawet znajomym. W praktyce wyglądało to tak, że jeśli jakaś kuzynka miała dziecko, to pozostali członkowie rodziny polowali na ubranka i zabawki, które w bliższej i czasami dość odległej przyszłości mogły się temu dziecku przydać. Często niemowlę posiadało już piórnik do pierwszej klasy, ale nie miało jeszcze ubrań odpowiednich na najbliższe miesiące. Znajomy, jak czegoś potrzebował, to ogłaszał to na spotkaniach towarzyskich. Zawsze okazywało się, że ktoś miał dojście do czegoś. Okazji szukano wszędzie. W okresach najbardziej kryzysowych kupowało się wszystko, co się dało, licząc potem, że się to z kimś wymieni na coś potrzebnego. Zanim w komisach pojawiły się nowe zachodnie rzeczy, najpierw sprzedawano w nich dobre jakościowo, ale używane ubrania. Z czasem nowe rzeczy wyparły stare. Zresztą używane zachodnie ubrania trafiały do Polski w paczkach od rodziny z zagranicy i były przedmiotem pożądania oraz niezależnego obrotu handlowego na bazarach takich jak warszawskie Ciuchy. Polowano także na atrakcyjne przedmioty podczas licytacji w biurach znalezionych rzeczy. Wielką atrakcją były licytacje ogłaszane przez niektóre przedstawicielstwa dyplomatyczne w Polsce. Najsłynniejsza była licytacja ambasady amerykańskiej w Warszawie, gdzie gromadziło się bardzo dużo osób, a sprzedawane rzeczy osiągały niekiedy zaskakująco wysokie ceny. Wiele przedmiotów bez względu na stan użycia i tak było w lepszym stanie niż niektóre krajowe, często w ogóle nie były osiągalne w Polsce, a po naprawach u rzemieślnika mogły być bardzo użyteczne (np. samochody, fotele i lampy). Wreszcie wiele osób chciało mieć po prostu coś amerykańskiego. Prowadzenie: Beata Michniewicz, Goście: dr Piotr Gontarczyk - historyk, politolog, publicysta oraz Grzegorz Sieczkowski - dziennikarz, publicysta (zmodyfikowano opis: Omówienie) 18:50 HISTORIA POLSKI - MONTE CASSINO. OSTATNI ROZDZIAŁ Film dokumentalny, 75 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Łysiak, Magdalena Pawlicka Scenariusz: Tomasz Łysiak Zdjęcia: Konrad Bloch Film "Monte Cassino. Ostatnio rozdział" to opowieść o Chwale i Goryczy (nawiązując do innego słynnego tytułu), to historia tych, którzy jak bohaterowie quasi biblijnej przypowieści peregrynują w mundurach ku wolnej Polsce przez pół świata. Pokażemy zarówno ich los, jak i wartości, które leżały u podstaw prowadzonej przez nich walki. "Za Polskę" to były często ostatnie słowa wypowiadane przez ginących na polu bitwy Andersiaków i były one najgłębszym, najszczerszym wyznaniem wiary. Wiary w świętą polską sprawę. Również o tej wierze będzie ten film. Główną jednak ideą filmu "Ostatni rozdział" jest pójściem za opowieściami weteranów. Autor filmu odbył rozmowy z weteranami 2. Korpusu, nagrywając obszerny materiał - wielowątkową opowieść o losach żołnierzy. Wśród nich także i najmłodszego żołnierza Armii Andersa, kpt. Krzysztofa Flizaka, który wyruszył z Syberii na poszukiwanie ojca i przebył, jako 10 - letnie dziecko 3500 km, żeby go odnaleźć. To także historie ostatniego artysty Andersa czy Polaków, którzy by dostać się do polskiego wojska, uciekali z Wehrmachtu. Towarzyszymy im z kamerą, gdy w trakcie pielgrzymki zorganizowanej przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych jadą pod Monte Cassino, Piedimonte San Germano czy wreszcie do Bolonii, by tam wspólnie upamiętniać kolegów, którzy na ziemi włoskiej zostali, gdyż w zgodzie z tym, co napisane na pomniku na wzgórzu 593, Bogu oddali ducha, a Polsce serce. Film powstał przy współpracy Urzędu do Spraw Kombatantów. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 21:55 POLSKIE 100 LAT - POLACY NA EMIGRACJI 1945 - 1956 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Po II wojnie światowej za granicami kraju znalazły się tysiące przedstawicieli elit politycznych, wojskowych, naukowych, artystycznych, sportowych oraz zwykłych emigrantów. Tysiące Polaków, aresztowanych i wywiezionych z kraju w latach 1939 - 1945, opuszczało wyzwalane obozy w Niemczech i z robót przymusowych. Wszyscy zadawali sobie pytanie: czy jest sens powrotu do kraju? Wielu z nich nie miało dokąd wracać, bowiem ich domy znalazły się na terenach Związku Sowieckiego. Wielu obawiało się powrotu do Polski, spodziewając się represji komunistycznych. W 1945 roku poza krajem przebywało około 2, 5 miliona Polaków, których wojna wyrzuciła z kraju. Największe ich skupisko znajdowało się w Anglii. Emigranci niezależnie od wewnętrznych swarów, kłótni, stosunku do nieuznawanego przez świat zachodni rządu emigracyjnego utworzyli ogromną ilość instytucji: teatry, szkoły, instytuty naukowe, wydawnictwa książkowe i prasowe nie tylko w Anglii ale także we Francji, USA, Kanadzie. Do najważniejszych instytucji, które miały znaczenie także w kraju, należało Radio Wolna Europa i Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. Biorąc pod uwagę całokształt działalności środowisk emigracyjnych w latach 1945 - 1956, uprawniona wydaje się konstatacja, iż Polakom udało się stworzyć państwo polskie na obczyźnie. Był to jedyny tego rodzaju przypadek w dziejach powojennej Europy.