TVP Kultura Piątek, 19.05.2023 08:30 MAZURKI NAD WISŁĄ - MARIZA NAWROCKA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marzena Strąk Scenariusz: Janusz Prusinowski Mariza Nawrocka jest konserwatorką dzieł sztuki oraz pasjonatką śpiewu tradycyjnego. Jest uczennicą Marii Siwiec, z którą prowadziła cykl warsztatów pieśni ludowych. Wielokrotnie występowała na festiwalach, wiejskich i miejskich potańcówkach, weselach, a także współorganizowała warsztaty i muzyczne zabawy z dziećmi. Badaczka muzycznych tradycji Polski. 09:10 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. 11:00 DOM - ODC. 11/25 - JEDENASTE: NIE WYCHYLAJ SIĘ Serial obyczajowy, 92 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanaceki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Tomasz Mędrzak, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk i inni W kamienicy na Złotej pojawia się pierwszy telewizor. Szczęśliwymi posiadaczami są Wrotkowie. Andrzej i Wiktor zamierzają postawić na cmentarzu w Sierpuchowie pomnik upamiętniający walkę i śmierć ich przyjaciół z AK. We wszystkich zmaganiach sekunduje im z kamerą Wrotek, który jest już samodzielnym realizatorem i pracuje nad swoim pierwszym filmem "Apel cieni". Po kolaudacji jego dzieło zostaje drastycznie okrojone. Dwaj bracia Talarowie rywalizują między sobą, u którego z nich zamieszka matka. Leszek decyduje się na fikcyjny ślub, żeby zdobyć samodzielne mieszkanie. 14:05 RZEKA (OZEN) Dramat obyczajowy, 108 min, Norwegia/Polska/Kazachstan, 2018 Reżyseria: Emir Baigazin Scenariusz: Emir Baigazin Zdjęcia: Emir Baigazin Muzyka: Justyna Banaszczyk Aktorzy: Bagdaulet Sagindikov, Sultanali Zhaksybek, Kuandyk Kystykbayev, Zhalgas Klanov, Zhasulan Userbayev, Ruslan Userbayev Historia rodziny mieszkającej w małej, oddalonej od świata, kazachskiej wiosce. Spośród pięciorga rodzeństwa najstarszy jest 13 - letni Aslan. Ojciec często wyjeżdża i to jemu powierza opieką nad pozostałymi braćmi i pilnowanie, czy sumiennie wykonują swoje obowiązki. Pozostali chłopcy darzą Aslana podziwem i szacunkiem należnym starszemu bratu. Aslan zabiera ich nad tytułową rzekę. Dla surowo wychowywanych chłopców to idealna ucieczka od codziennych obowiązków i pracy. (...) Pewnego dnia odwiedza ich daleki kuzyn z miasta, Kanat, który przywozi ze sobą tablet, "okno" do zupełnie nowego świata. Chłopiec szybko kradnie sympatię młodszych braci, a elektroniczny gadżet staje się przedmiotem pożądania. W Aslanie narasta złość i zawiść, a napięcie między nim i Kanatem rośnie. Stateczny, przewidywalny świat rodziny zaczyna się rozpadać. [na podstawie opisu dystrybutora] 16:10 MISTRZOWIE PĘDZLA - ŚWIAT ALFONSA MUCHY (MUCHA - THE STORY OF AN ARTIST) Film dokumentalny, 90 min, Czechy, 2020 Reżyseria: Roman Vavra Dokument przybliża sylwetkę Alfonsa Muchy, czeskiego mistrza secesji, którego twórczość silnie związana jest z ojczystą tradycją. W swojej twórczości koncentrował się na damskich sylwetkach, ukazując ich subtelność i piękno. Cechą charakterystyczną artysty jest bogata ornamentyka. Jego największe dzieło z tego okresu to cykl obrazów zatytułowany Epopeja słowiańska. Składa się on z dwudziestu monumentalnych prac inspirowanych mitologią słowiańską i czeską historią. 18:00 RES POLONIAE - O POLSCE Z ODDALI - ABP. ZBIGNIEW STANKIEWICZ Rozmowa, 26 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Jolanta Rzegocka, Anna Szałańska, Piotr Poraj Poleski Prowadzący: Jolanta Rzegocka Program "Res Poloniae - o Polsce z oddali" to cykl wywiadów przeprowadzonych przez Jolantę Rzegocką w różnych krajach. Tym razem dziennikarka odwiedza Łotwę, gdzie rozmawia z przedstawicielami kulturalnych elit. Misją programu jest wzajemne poznanie się Polaków i Łotyszów, odnalezienie na Łotwie polskich śladów, a także uświadomienie sobie wszystkiego, co może obydwa narody. Bohaterem odcinka jest Arcybiskup Zbigniew Stankiewicz, metropolita Rygi i prymas Łotwy. 18:35 DZIECKO SZCZĘŚCIA CZYLI JEREMI PRZYBORA - LATO 1 Cykl reportaży, 33 min, Polska, 1990 Scenariusz: Magda Umer, Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar, Jacek Kuźniak Prowadzący: Jeremi Przybora Jeremi Przybora w ogrodzie przy swoim domu wspomina pierwsze dni wojny i okupację niemiecką. 19:10 DZIECKO SZCZĘŚCIA CZYLI JEREMI PRZYBORA - LATO 2 Cykl reportaży, 23 min, Polska, 1990 Scenariusz: Magda Umer, Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar, Jacek Kuźniak Prowadzący: Jeremi Przybora Jeremi Przybora w ogrodzie przy swoim domu wspomina swoje przeżycia z okresu okupacji oraz pierwsze powojenne lata. 19:40 REMINISCENCJE Z OPOLA - 17 KRAJOWY FESTIWAL PIOSENKI POLSKIEJ OPOLE '79. IRENA SANTOR (ODC. 13) Koncert, 9 min, Polska, 1979 Reżyseria: Mariusz Walter Wykonawcy: Irena Santor, Orkiestra Polskiego Radia I Telewizji, Stefan Rachoń W tym odcinku: 17. Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej Opole '79. Piosenki w wykonaniu Ireny Santor: "Powrócisz tu" muz. Piotr Figiel, sł. Janusz Kondratowicz, "Walc Embarras" muz. Jerzy Wasowski, sł. Jeremi Przybora. 20:00 WIECZÓR KINOMANA - WSTĘP DO FILMU - DOLINA BOGÓW Felieton, 5 min, Polska, 2022 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Dolina Bogów", reż. Lech Majewski. 20:05 WIECZÓR KINOMANA - DOLINA BOGÓW (VALLEY OF THE GODS) Dramat, 121 min, Polska/Luksemburg/USA, 2019 Reżyseria: Lech Majewski Scenariusz: Lech Majewski Aktorzy: Josh Hartnett, Berenice Marlohe, Charlotte Rampling, John Malkovich,Josh Hartnett, Berenice Marlohe, Charlotte Rampling, John Malkovich, Keir Dullea, John Rhys-Davies, Jaime Ray Akcja filmu toczy się współcześnie, częściowo w realnym świecie, częściowo w świecie wykreowanym. Pierwszy wątek filmu to "materializacja" archaicznej legendy Indian Navajo. Jesteśmy świadkami niezwykłej historii, która ma swoją rację bytu tylko w legendach plemion Indiańskich. Drugi to wątek najbogatszego człowieka na ziemi, Wesa Taurosa, eksperymentującego na sobie możliwości, jakie daje nieograniczony pieniądz. Dotknięty osobistą tragedią śmierci żony i córki Tauros usiłuje znaleźć zapomnienie w prowadzeniu ekscentrycznego życia. Trzeci wątek to historia narratora - pisarza Johna Ecasa, którego nieposkromiona wyobraźnia "poprawia" rzeczywistość, przenosząc ją w świat fantazji. Pisarz opisuje życie Wesa Taurosa i przyjmuje zaproszenie do jego posiadłości. Jego początkowa ciekawość i chęć poznania bogatego dziwaka przeradza się szybko w chęć powrotu do swojej rzeczywistości. 23:05 ETGAR KERET. TO SIĘ ZDARZYŁO NAPRAWDĘ (ETGAR KERET: BASED ON A TRUE STORY) Film dokumentalny, 67 min, Izrael/Niderlandy (Holandia), 2017 Reżyseria: Stephane Kaas Film dokumentalny poświęcony Etgarowi Keretowi, współczesnemu izraelskiemu prozaikowi i reżyserowi. Jego utwory tłumaczone były na 42 języki. Na cześć Kereta w Warszawie powstał najwęższy dom świata. 00:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - SPRAGNIENI MIŁOŚCI (IN THE MOOD FOR LOVE (FA YEUNG NIN WA)) Dramat psychologiczno-obyczajowy, 94 min, Hongkong/Francja 2000 Scenariusz i reżyseria: Wong Kar-Wai Występują: Maggie Cheung, Tony Leung, Rebecca Pan, Lui Chun, Siu Ping- Lam, Chin Chi-Ang i inni Wong Kar-Wai, jeden z najlepszych i najambitniejszych reżyserów z Hongkongu, który zasłynął jako twórca nie pozbawionej liryzmu, ale drapieżnej w formie i treści trylogii "Chunking Express", "Upadłe anioły" i "Happy Together", stworzył tym razem czysty melodramat: film delikatny, subtelny, melancholijny, przepełniony tęsknotą i smutkiem, a jednocześnie pulsujący emocjami tym silniejszymi, że nie znalazły ujścia w spełnieniu. Ten niezwykły urok "Spragnionych miłości" dostrzeżono na festiwalu w Cannes, gdzie twórcom przyznano nagrodę za wkład w rozwój techniki filmowej oraz dla najlepszego aktora (Tony Leung). Film wyróżniono także na wielu innych imprezach filmowych w różnych krajach, przyznając mu m.in. Cezara dla najlepszego filmu zagranicznego, Felixa dla najlepszego filmu nieeuropejskiego, nagrody stowarzyszeń krytyków (m.in. nowojorskich, hiszpańskich i argentyńskich), laury na festiwalach w Hongkongu (5 nagród) i w Chile. Rzecz dzieje się w Hongkongu w 1962 r. W ciasnej czynszówce, gdzie życie w dużym stopniu toczy się na oczach współlokatorów, sąsiadujące ze sobą mieszkania wynajmują w tym samym czasie dwa małżeństwa po trzydziestce. Ale na co dzień widujemy tylko dwie spośród tych czterech osób: panią Su Chan, piękną, smukłą sekretarkę, której mąż biznesmen, pracujący dla japońskiej korporacji, stale jest w zagranicznych rozjazdach, oraz pana Chow Mo-Wana, redaktora lokalnej gazety, którego żona również bardzo często wyjeżdża. Ani razu nie oglądamy twarzy wiecznie nieobecnych małżonków, możemy jedynie dostrzec - w rzadkich chwilach, gdy wpadają do domu - zarys ich głowy czy pleców, usłyszeć dochodzący zza drzwi głos. Osamotnieni Su i Chow początkowo tylko mijają się na schodach i w korytarzu, wymieniając zdawkowe uprzejmości, spojrzenia, nieśmiałe uśmiechy. Z rzadka przyjmują zaproszenie gospodyni na wspólne sąsiedzkie pogaduszki. Z czasem rozmowy tych dwojga stają się dłuższe, w końcu oboje zaczynają się umawiać na wspólne kolacje w barze, razem wracać do domu. Wzajemna obecność pozwala im choć na chwilę zapomnieć o dojmującej samotności. Dość szybko odkrywają, że ich współmałżonkowie mają ze sobą romans i ta bolesna prawda jeszcze bardziej zbliża ich do siebie. Lecz nawet wówczas nie przekraczają granic konwenansu. Może boją się nowego uczucia nowego rozczarowania, może tak poważnie traktują pzysięgę małżeńską, że nie i potrafią jej złamać nawet wtedy, gdy sami zostali oszukani? A może pragną zachować w sercu wspomnienie miłości doskonałej? Bo pamięć o niej zostanie w nich na zawsze. 02:15 TERAZ ANIMACJE! - WE HAVE ONE HEART Film krótkometrażowy, 11 min, Polska, 2020 Reżyseria: Katarzyna Warzecha Scenariusz: Katarzyna Warzecha Zdjęcia: Grzegorz Hartfiel Wykonawcy: Iwo Rajski, Sandra Drzymalska, Marianna Zydek, Jegr Khoshnaw, Tymon Konopka Po śmierci matki Adam odnajduje korespondencję, wymienianą przed laty przez rodziców: Polkę i mieszkającego w Iraku Kurda. Dla Adama to okazja, by dowiedzieć się czegoś więcej o ojcu, którego nigdy nie poznał. Połączenie animacji rysunkowej z materiałami archiwalnymi pozwala przenieść się niemal 40 lat wstecz, poczuć emocje łączące żyjących w różnych częściach świata zakochanych oraz odkryć niezwykłą tajemnicę rodzinną. 02:30 TERAZ ANIMACJE! - ŚCIANY Film animowany, 8 min, Polska, 1987 Reżyseria: Piotr Dumała Scenariusz: Piotr Dumała Zdjęcia: Grzegorz Świetlikowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Pełna niepokojącego nastroju opowieść o człowieku zamkniętym w pomieszczeniu bez wyjścia. Oczy bacznie obserwują ściany, mężczyzna nasłuchuje każdy szmer, porusza się, szukając możliwości wyzwolenia. W ponurym labiryncie korytarzy pojawia się inny mężczyzna i do otworu kamiennej skarbonki wrzuca monetę. Człowiek siedzący we wnętrzu obserwuje spadający pieniądz. Zapada ciemność. Ofiarodawca zgasił palącą się żarowkę. Tworzywem klimatu filmu Piotra Dumały - prócz jego refleksyjnych treści - są wysmakowany rysunek i sposób animacji, nieco przypominające "Łagodną" tego realizatora, a także spójna z obrazem, sugestywna muzyka Przemysława Gintrowskiego. 02:50 KINO NOCNE - BIEGNIJ, CHŁOPCZE, BIEGNIJ (LAUF JUNGE, LAUF (RUN BOY RUN)) Dramat wojenny, 102 min, Niemcy/Francja/Polska, 2013 Reżyseria: Pepe Danquart Scenariusz: Heinrich Hadding Zdjęcia: Daniel Gottschalk Muzyka: Stephane Mucha Aktorzy: Andrzej Tkacz, Janette Hain, Rainer Bock, Zbigniew Zamachowski, Grażyna Szapołowska, Elizabeth Duda, Olgierd Łukaszewicz, Przemysław Sadowski Dramat wojenny Pepe Danquarta, zdobywcy Oscara w 1994 r. za krótki metraż "Schwarzfahrer". Za podstawę scenariusza dramatu "Biegnij..." o chłopcu, który ucieka z warszawskiego getta, posłużyła bestsellerowa powieść Uri Orleva, urodzonego w Warszawie w 1931 r. pisarza polsko - żydowskiego pochodzenia. Orlev opisał w swojej książce prawdziwą historię życia Yorama Fridmana, który przeżył wojnę dzięki pomocy Polaków. Akcja rozgrywa się latem 1942 roku. 8 - letni Srulik ucieka z getta w Warszawie i ukrywa się w Puszczy Kampinoskiej. Samotnie walczy o przetrwanie, żywiąc się leśnym runem, małymi zwierzętami i tym, co udaje mu się ukraść z miejscowych ogródków. Kiedy nadchodzi zima, daje mu schronienie pewien Polak, który jednocześnie pomaga małemu Żydowi zmienić tożsamość. I tak Srulik Fridman przeobraża się w polskiego sierotę, Jurka Staniaka. Wkrótce znajduje pracę w gospodarstwie, ale podejrzliwość gospodarzy sprawia, że znowu musi uciekać. Niestety, wpada w ręce gestapowców. Na szczęście i tym razem udaje mu się zbiec i uniknąć rozstrzelania. Ścigającym go oprawcom wymyka się na bagnach. Srulik próbuje przetrwać w kolejnym gospodarstwie, gdzie znajduje zajęcie pomocnika. Wskutek nieszczęśliwego splotu zdarzeń ulega jednak groźnemu wypadkowi. Ze zmiażdżoną w młockarni ręką trafia do szpitala. Lekarz odkrywa, że chłopak jest Żydem i ten znowu musi uciekać. Wciąż ścigany przez gestapo Srulik nie poddaje się, tak bardzo pragnie żyć. Podejmuje różne dorywcze prace w kolejnych gospodarstwach. Wreszcie znajduje dom u rodziny Kowalskich. Dzięki przyjaźni z miejscowym księdzem przyjmuje komunię świętą. Po wojnie trafia do żydowskiego sierocińca.