TVP Dokument Wtorek, 23.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WISŁA NA BIEGUNACH Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Telewizyjna przygoda przyrodnicza, zaskakujące sytuacje, pasjonaci dzikich zwierząt i piękno przyrody. Program pokazuje świat dzikich zwierząt, przyrody oraz ludzi, którzy ją chronią. Każdy program to ekspedycja w najbardziej niedostępne i dzikie miejsca w Polsce. Bohaterami cyklu są szaleńcy natury, ludzie, którzy ulegli głębokiej fascynacji jakąś cząstką przyrody polskiej, jakimś gatunkiem żywych organizmów, jakimś przejawem życia, jakąś sprawą. Prowadzący program Tomasz Kłosowski i Artur Tabor będą spotykać tych szaleńców w terenie i ruszać śladem ich fascynacji. Bohaterowie będą ich wciągać w swe działania, a przynajmniej aktywnie je demonstrować. Dzika Polska rusza tropem Ekspedycji Wisła, kajakowej wyprawy międzynarodowej, zorganizowanej przez znanego podróżnika, polarnika, zdobywcę dwóch biegunów ziemi, Marka Kamińskiego. Ideą tej wyprawy jest przywrócenie Wisły Polakom jako źródła życia, historii i kultury oraz zwrócenie uwagi na zagrożenia, które niesie ze sobą zanieczyszczenie środowiska i zanik źródeł czystej wody na świecie. Dlatego w czasie ekspedycji przeprowadzone zostaną badania Wisły z wody, lądu i powietrza. Na ich podstawie zostanie stworzona dokumentacja stanu Wisły, historia rzeki, z której możemy się uczyć i wyciągać wnioski na przyszłość. Ekspedycja Wisła ma być kroplą, która zmieni sposób myślenia o Wiśle, rzece, od której Polacy się odwrócili. Wisła jest wciąż naturalna, dynamiczna i żywa. Jest ostoją rzadkich, prawie niespotykanych już gdzie indziej gatunków ptaków. Sąsiadują tu ze sobą wielki busz i wielka, piaskowa pustynia. To ważny szlak wędrówkowy ptaków i ryb. Tutaj można jeszcze spotkać mieszkańców nadrzecznych wsi na tradycyjnych łódkach wśród wezbranych wód. Wisła staje się magnesem dla przyrodników i ludzi przygody. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 25 BURSZTYNOWYM SZLAKIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski O istnieniu szlaku bursztynowego dowiaduje się każdy uczeń na lekcji historii, ale jak w praktyce wyglądało jego funkcjowanie? Po co kupcy przemierzali tysiące kilometrów, aby kupić nieco złota północy, jak tradycyjnie określano bursztyn? Jak radzili sobie z przechodzeniem przez rzeki? Aby to sprawdzić, Radek Kotarski jedzie do Gdańska, gdzie poszukuje bursztynu, bada jego zagadkowe powstawanie i próbuje poddać obróbce jubilerskiej. Jaki będzie efekt tych prac? 07:05 NOTACJE - RAFAŁ OLBIŃSKI. BURSZTYNOWY NASZYJNIK Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Więckowska Malarz, grafik i twórca plakatów. Urodzony w 1943 roku w Kielcach. Artysta wspomina swoje rodzinne miasto, gdzie spędził beztroskie dzieciństwo bawiąc się z kolegami w pobliskich kamieniołomach. Z typowym dla siebie humorem opowiada jak postanowił zdawać na Wydział Architektury w Warszawie, gdyż modna była wówczas piosenka o rozkochującym w sobie dziewczęta architekcie. Na studiach związał się ze środowiskiem jazzowym i został dyrektorem artystycznym magazynu Jazz Forum. Projektował okładki i brał udział w konkursach na plakaty. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 65 PRZEMYŚL Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym celem podróży Tomasza Bednarka będzie Przemyśl - jedno z najstarszych i najpiękniejszych miast w Polsce. Przemyśl niczym Rzym, rozciąga się na siedmiu wzgórzach i doliczono się w nim aż tysiąca zabytków. Podobno w nazwie miasta ukryte jest imię jego założyciela. Według Jana Długosza był nim książę Przemysław. Legenda mówi, że książę ruszył na polowanie i w miejscu, gdzie upolował niedźwiedzicę, postanowił założyć osadę. Pamiątką po tym zdarzeniu jest niedźwiedź umieszczony w herbie Przemyśla. Ten symbol miasta stanowi główną ozdobę fontanny na tutejszym staromiejskim Rynku. Nie ma drugiego takiego w Polsce, bo centralny plac miasta jest pochyły! Układ placu wraz z sąsiednimi ulicami pochodzi z 1389 roku, kiedy to Przemyśl otrzymał prawa miejskie. W mieście warto odwiedzić m.in. Zamek Kazimierzowski, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej oraz pozostałości po jednej z największych twierdz nowożytnej Europy. Wyjątkowy jest zachowany fragment umocnień fortu numer I "Salis Soglio" - silnie wysunięty na wschód element fortyfikacji, dziś znajdujący się praktycznie tuż przy granicy z Ukrainą. Przemyśl to również polska stolica przemysłu fajkarskiego - do dziś działa tu kilkanaście wytwórni fajek, a w tym mieście znajduje się jedyny w kraju pomnik fajki - w formie ławeczki. 07:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /85/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj o zwierzętach - z jednej strony pospolitych, a z drugiej - rzadkich w naszym programie, czyli o krowach. Dowiecie się więcej o polskiej rasie fryzyjsko - holsztyńskiej, ich wydajności mlecznej, karmieniu oraz budowie przewodu pokarmowego. Czy wiecie, że krowy mleczne powinny być szczupłe? Spotkacie się też z inspektorami OTOZ - u, którzy opowiedzą o wynikach nocnej interwencji i pokażą filmową dokumentację z tych najbardziej drastycznych. Odwiedziliśmy suczkę Sisi i jej 3 szczenięta, które po takiej interwencji trafiły do kliniki weterynaryjnej. Teraz Tor, Tundra i Tajga, wyleczone i zadbane, czekają na odpowiedzialnych opiekunów. Od behawiorysty dowiecie się, dlaczego nie powinniśmy używać kolczatek i obroży elektrycznych oraz jak nauczyć psa chodzenia przy nodze, bez szarpania. Przypominamy, że ćwiczenia i zabawy wzmacniają więź między nami i naszymi pupilami. 08:20 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - LASY PÓŁNOCY (FASCINATING MADAGASCAR - THE FORESTS OF THE NORTHEAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Przyjrzymy się z bliska bujnym lasom Madagaskaru - państwa wyspiarskiego położonego w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, u południowo - wschodnich wybrzeży Afryki. Madagaskar - rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa leży 500 km od wybrzeży Afryki. To czwarta co do wielkości wyspa na Ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Półwysep Masoala w północno - wschodniej części kraju to jeden z najbogatszych w gatunki regionów na świecie. Największym miastem w regionie jest Maroantsetra z 22 tysiącami mieszkańców. To główne centrum wymiany handlowej rozmaitych towarów i punkt tranzytowy dla egzotycznych przypraw uprawianych na wyspie. Park narodowy na Półwyspie Masoala jest największym rezerwatem w północno - wschodnim Madagaskarze. Las dochodzi do oceanu. Las deszczowy Masoalas leży w regionie o jednym z największych opadów na świecie. Każdego roku spada 4 tysiące litrów deszczu na metr kwadratowy. Północno - wschodni region Madagaskaru zachował sporo dziewiczej przyrody. Jednak tylko wtedy, gdy pokolenia Malgaszy dalej będą szanować przyrodę, fascynujące dziedzictwo naturalne Madagaskaru ma przyszłość. 08:40 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 1 (CITIES TURN GREEN EP. 1) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 09:40 TAJEMNICE ZWIERZĄT - ODCINEK 6. CHEMICY (THE ANIMAL WITHIN 6. THE CHEMISTS) Cykl dokumentalny, 45 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Daniel Oron Świetliki, warany z Komodo, ośmiornice z rodzaju Hapalochlaena - szaleni chemicy wśród zwierząt. Niektóre wytwarzają toksyczne substancje, by odstraszyć napastników. Produkują nawet broń chemiczną. Inne tworzą mikstury, by się bronić albo wabić partnerki lub ofiary. Czy człowiek może wykorzystać własne ciało jak laboratorium? Zwierzęta robią to bez trudu z doskonałym skutkiem. Jeden z najbardziej wyrazistych przykładów biochemii można znaleźć na wyspach Indonezji. Badacze zastanawiają się, czy to możliwe, by potencjalne źródło antybiotyków mogła stanowić krew smoka. Warany z Komodo są prawie jak smoki. Największa jaszczurka świata poluje po południu, zwykle z zasadzki. Wspaniałym narzędziem tych drapieżników jest jad. Ten majstersztyk biochemii zapewnia im pełną przewagę. Zwierzęta w różny sposób wykorzystują swoje możliwości chemiczne: od dorsza arktycznego, po hipopotama i świecące świetliki. Wszystkie inspirują nas do rozwijania nowych technologii. 10:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 1 OD WYSPY DO WYSPY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 01 ÎLES EN ÎLES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 1 - "Od wyspy do wyspy." Kurs na Karaiby. Tobago Cays to grupa pięciu wysepek należących do Grenadyn. Cieszą się opinią najpiękniejszych wysp tego archipelagu. Stanowią atrakcyjny kierunek wielu żeglarskich wypraw. Każdego dnia barwne łódki pływają od jachtu do jachtu, oferując wszystko, co tylko można sprzedać. Przybrzeżni handlarze nazywani są boat boys. Mister Quality od trzydziestu lat sprzedaje turystom koszulki, cygara, pieczywo i langusty. Gwadelupa słynie z jednej z najpiękniejszych zatok na świecie. Będziemy też w Nowej Zelandii. W Singapurze, w pobliżu wielkiego miasta, rozciąga się prawdziwy raj. Niestety, raj na Ziemi regularnie zamienia się w piekło. Tuż po wschodzie słońca na wyspę przypływają turyści, gotowi spędzić cały dzień w ostatnich wioskach Singapuru. 11:05 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 2 PODRÓŻ PEŁNA SMAKÓW (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 2 LES CHEMINS DU GOT) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 2 - "Podróż pełna smaków." Singapur. Tu spotykają się wszystkie smaki świata. Przez całą dobę można zjeść dania kuchni indyjskiej, chińskiej, malajskiej i europejskiej. W Singapurze jedzenie to świętość. A jedną ze świątyń gastronomii jest Lau Pa Sat. Codziennie o dziewiętnastej ruch uliczny zostaje wstrzymany aż do trzeciej w nocy. Geylang to jedna z uboższych dzielnic Singapuru. Jej mieszkaniec, Tony Tan, w każdy czwartek organizuje maraton smaków. W ciągu sześciu godzin uczestnicy odwiedzają wybrane sklepy i restauracje. Tu można smacznie zjeść zarówno na ulicznym straganie, jak i w drogiej restauracji. 11:40 GORĄCA LINIA - DO KOŃCA 13 min, Polska, 1983 Reżyseria: Zbigniew Olejnik Scenariusz: Zbigniew Olejnik Zdjęcia: Stanisław Brychcy Reportaż kryminalny o zdarzeniach we wsi Pieńkowo koło Sławna. Narracja bogata w inscenizowane sceny, fotografie ze śledztwa i relacje świadków pozwala nam poznać krok po kroku historię tragicznej nocy. Już sam początek reportażu wprowadza widza w mroczną atmosferę wydarzeń, których początkiem jest ucieczka dwóch mężczyzn kradzionym samochodem. Chęć uniknięcia kary za złamanie prawa uruchamia spiralę coraz gorszych decyzji prowadzących do coraz gorszych skutków. Przez kolejne etapy tej historii prowadzeni jesteśmy nie tylko z perspektywy przestępców, ale również służb starających się zatrzymać poszukiwanych. W zakrojonej na wielką skalę i zakończonej sukcesem akcji pościgowej brało udział około 1300 osób, 3 helikoptery i 13 pojazdów specjalnych. 12:00 GRZESIUK, CHŁOPAK Z FERAJNY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2006 Reżyseria: Mateusz Szlachtycz Scenariusz: Alex Kłoś Filmowy portret zmarłego w 1963 r. Stanisława Grzesiuka legendy Warszawy, pisarza i barda Czerniakowa, piewcy stołecznego folkloru, autora trzech autobiograficznych książek: "Pięć lat kacetu", "Boso, ale w ostrogach" i wydanej pośmiertnie "Na marginesie życia". Grzesiuk śpiewał głównie na ulicach Warszawy, grając na bandżoli, ale znany był w całej Polsce. Płyty z jego piosenkami, w nowych aranżacjach, ukazują się do dzisiaj (utwory te znalazły się m.in. w repertuarze grupy Szwagierkolaska). W filmie poświęconym Grzesiukowi dziennikarz "Gazety Stołecznej" Alex Kłoś pełni rolę narratora. W wędrówce śladami barda towarzyszy mu zaprzyjaźniony muzyk warszawski, Sylwester Kozera, śpiewający bandżolinista, szef Kapeli Czerniakowskiej. Przed kamerą przewijają się zespoły grające piosenki charakterystyczne dla warszawskiego folkloru, postaci ze świata kultury, członkowie rodziny Stanisława Grzesiuka i jego znajomi. W archiwalnych nagraniach pojawia się również sam bohater. Mówią o nim m.in.: Stanisław Wielanek, muzycy rockowi: Muniek Staszczyk i Andrzej Zeńczewski, reprezentanci współczesnej muzyki ulicy, raperzy: Vienio, Pele i Wujek Samo Zło. Filmowego portretu dopełniają fragmenty książek Stanisława Grzesiuka czytane przez Zdzisława Wardejna, a ilustrowane animowanymi kreskówkami. "Grzesiuk, chłopak z ferajny" to opowieść o człowieku, który całą duszą niepokorną i hardą, a przecież jakże romantyczną, kochał swe rodzinne miasto, które jest równorzędnym bohaterem tego filmu. 13:05 JAKIEGO KOLORU JEST MIŁOŚĆ? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Małżeństwo Monika i Wojtek to niezwykła para. Obydwoje są niepełnosprawni, ale urodziła im się zdrowa córeczka Ula. Bardzo się kochają, wspierają w trudnych chwilach i każdego dnia walczą o normalne życie. Ona to niewidoma psycholog, on - informatyk z porażeniem mózgowym. Mają po trzydzieści lat, poznali się na portalu randkowym dla niepełnosprawnych. Monika mówi: napisał do mnie, że kiepsko chodzi i bełkocze. Odpisałam, że to może być problem, bo ja nie widzę. Jak my się porozumiemy? Wtedy Wojtek stwierdził, że na pewno dadzą radę. Od dwóch lat są małżeństwem. Ona nie ma pracy, ale on jest informatykiem w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Uzupełniają się we wszystkim, pomagają sobie w podstawowych czynnościach każdego dnia. Ona zastępuje mu ręce w czynnościach wymagających precyzji (zapina koszulę, przeniesie kubek z herbatą, talerz zupy), on służy za jej oczy - opisuje świat, którego Monika nigdy nie widziała. 14:00 DUNAJ - ODC. 1 OD ŹRÓDEŁ DO LINZU (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 14:55 MY I KOTY (LION IN YOUR LIVING ROOM) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Daniel Zuckerbrot Koty są jednymi z najbardziej popularnych zwierząt w ludzkich domach, jednak wciąż w wielu przypadkach pozostają tajemnicze. Czy najnowsze badania naukowe mogą rozjaśnić zagadkowe zachowania kota domowego? Przez prezentację jednego roku z życia kota, dokument w lekkim i dowcipnym stylu odpowiada na pytania, które dotychczas pozostawały bez odpowiedzi: Czy to prawda, że koty zawsze lądują na czterech łapach? Co kot robi, gdy wpatruje się nieruchomo w jeden punkt? Czy koty rzeczywiście są konkurencją dla psów? Czy koty odczuwają z nami więź emocjonalną, czy jesteśmy dla nich tylko wygodnymi dostarczycielami jedzenia i schronienia? Od pierwszych chwil po urodzeniu, przez proces dorastania i nauki, film ukazuje kolejne fragmenty złożonego wewnętrznego życia kota: zabawę, pieszczoty, interakcje z ludźmi i innymi zwierzętami i to, w jaki sposób funkcjonują słynne kocie zmysły słuchu, węchu i wzroku. Weterynarze i naukowcy przedstawiają tu przypadki i tajemnice kociej egzystencji oraz przybliżają meandry ich zachowań i ewolucji. 15:55 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 2 (CITIES TURN GREEN EP. 2) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 17:00 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 3 W HARMONII Z NATURĄ (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 3 DURABLEMENT VOTRE) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 3 - "W harmonii z naturą." W indyjskim stanie Radżastan żyje społeczność, dla której priorytetem jest przyroda i dobrostan zwierząt. Bishnoi darzą szacunkiem wszystkie formy życia na Ziemi. Życiem członków społeczności rządzi dwadzieścia dziewięć zasad. Trudnią się oni głównie rolnictwem. Sadzenie i pielęgnowanie drzew jest dla Bishnoi jak wyznanie wiary. Rolnik dzieli się z drzewem wodą, użytą do jego podlania. Bishnoi nie jedzą mięsa i sami produkują to, czego potrzebują. Bishnoi mogą pochwalić się dużą świadomością ekologiczną. Trudno im zrozumieć wyzwania współczesnego świata. Wszystko zaczęło się od trzydzieściorga utopistów, którzy osiedli w dawnym kamieniołomie, by żyć w zgodzie z naturą. Filozofia wspólnoty nie zmienia się przez lata, a postęp technologiczny ułatwia jej realizację. Energia słoneczna, wiatrowa i wodna otwiera drogę do nowych ekologicznych rozwiązań. Na terenie Walii działają trzy parki narodowe i pięć obszarów chronionych. Przeniesiemy się też do Nowej Zelandii, gdzie ludzie i przyroda tworzą prawdziwą jedność. 17:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 4 MORSKIE OPOWIEŚCI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 4 LA MER A VOIR) Serial dokumentalny, 28 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 4 - "Morskie opowieści." Morze Karaibskie. W skład archipelagu Saint Vincent i Grenadyny wchodzą trzydzieści dwie wyspy i wysepki. Tylko sześć jest zamieszkanych. Największa z nich, Saint Vincent, ma dziewięćdziesiąt sześć tysięcy mieszkańców. To gospodarcze i ekonomiczne serce kraju. Wyspiarze zaopatrują się tu w żywność i artykuły pierwszej potrzeby. Statek Barracuda Mail Boat, rozwozi towary na poszczególne wyspy. Na horyzoncie pojawia się Canouan. Klienci na nabrzeżu czekają, by odebrać zamówienia. Kapitan King ceni sobie szybkość i punktualność. Barracuda bierze kurs na Mayerau, a następnie na Union Island. Pora odwiedzić też Japonię, bo mieszkanki Wysp Japońskich żyją w bliskiej relacji z morzem. Bierzemy też kurs na Norwegię, gdyż norweskie fiordy wdzierają się głęboko w ląd. Obfitują w niezwykłe, naturalne bogactwa. 18:05 WYPRAWA NA DNO: TRÓJKĄT BERMUDZKI (DRAIN THE BERMUDA TRIANGLE) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Wayne Abbott Scenariusz: Jobim Sampson Trójkąt Bermudzki - sama nazwa pobudza wyobraźnię. W tym filmie poznamy badania nad dziwnymi cechami geologicznymi, aby rzucić światło na tajemnicze zdarzenia, które zostały udokumentowane w granicach tego obszaru oceanu. Dołączymy do kilku nowych ekspedycji nurkowych i wypraw w poszukiwaniu nauki kryjącej się za mitem. Bermudy, niewielki archipelag, 1050 kilometrów na wschód od wybrzeża Stanów Zjednoczonych. Od wieków stanowił schronienie dla statków żeglujących po Atlantyku, w jego wodach czai się jednak śmiertelna groźba. Grudzień, rok 1945. Eskadra samolotów marynarki U. S. A. znika u wybrzeży Florydy. Marzec. Rok 1918. Duży transportowiec amerykański, płynący do Baltimore, rozpływa się w powietrzu. Od lat wiele statków i samolotów znikało bez śladu w obszarze liczącym 725 tysięcy kilometrów kwadratowych. Stanowił on źródło tajemnic, legend i obaw. Oto Trójkąt Bermudzki. Dzięki nowoczesnej technice możemy usunąć wodę, warstwę po warstwie i odsłonić ukryty krajobraz. Osuszymy Trójkąt Bermudzki. Schodząc coraz głębiej, zbadamy jego najciemniejsze zakątki, odsłaniając tajemnice Trójkąta. Co znajdziemy na dnie, gdy woda opadnie całkowicie? Osuszenie Trójkąta Bermudzkiego po raz pierwszy ukazało niezwykle zróżnicowany teren, z fantastycznymi tworami na dnie. Mity i legendy o Trójkącie mają się dobrze, my jednak już wiemy, że zagrożenie nie pochodzi od nadprzyrodzonych mocy, ale powodują je realne i zabójcze siły przyrody. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BUENOS AIRES - LATYNOSKA STOLICA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Buenos Aires. 20:10 SPACER Z ANIOŁAMI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Wysokiński Jerry, bohater walk przeciw apartheidowi, który nie boi się przemocy, próbuje odnaleźć dziecko porwane w slumsach Kliptown w Soweto. Poszukiwania prowadzą go w najciemniejsze zaułki Johannesburga oraz mroczne zakamarki własnej duszy. 21:55 IRLANDIA PÓŁNOCNA - NIEKOŃCZĄCA SIĘ WOJNA (NORTHERN IRELAND: THE 100 YEAR WAR / IRLANDE DU NORD) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2022 Reżyseria: Lucas Gregorio Od stu lat Irlandia jest podzielona na dwie części. Na południu Republika, niepodległe państwo i członek Unii Europejskiej. Na północy Irlandia Północna, należąca do Wielkiej Brytanii. Na tym zaledwie 1, 8 mln mieszkańców terytorium współistnieją dwa rywalizujące ze sobą obozy: z jednej strony unioniści, głównie protestanci i lojalni wobec Wielkiej Brytanii. Z drugiej strony irlandzcy nacjonaliści, głównie katolicy, którzy chcą być związani z Republiką Irlandii i nie być już częścią Zjednoczonego Królestwa. W Irlandii Północnej, jednej z prowincji Zjednoczonego Królestwa, miasto Londonderry jest podzielone na dwie części. Z jednej strony dzielnice protestantów, z drugiej katolików. Od wieków te dwie wspólnoty się nienawidzą. Na początku sierpnia w katolickiej dzielnicy Bogside młodzi ludzie budują wysoką wieżę z palet. Tradycja ta upamiętnia gwałtowne zamieszki z 1969 roku, podczas których katolicy starli się z protestantami i policją. Po kilku dniach konstrukcja jest gotowa. To liczący 15 metrów wysokości stos. Młodzi ludzie wieszają na nim flagi swych wrogów. Tak jak symbolizującą brytyjską koronę. Pokazani w filmie młodzi katolicy są bojownikami o niepodległość. Pragną, by Irlandia Północna opuściła Zjednoczone Królestwo i przyłączyła się do Republiki Irlandii. 23:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W BAKU Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu reportaż z Azerbejdżanu. Jego bohater, Arif Kazijew, należy do elity finansowej Baku, a w czasach Związku Radzieckiego pracował jako dziennikarz telewizyjny i znajomości z tego okresu ułatwiły mu rozpoczęcie biznesu, podobnie jak liczne znajomości w kręgach prezydenta Azerbejdżanu, Gajdara Alijewa. Arif jest właścicielem ekskluzywnej restauracji, kilku sklepów z ręcznie tkanymi dywanami i prowadzi teatr muzyczny. 23:40 WENEZUELA W CIENIU CHAVEZA (VENEZUELA: THE CHAVISTA REVOLUTION IN THE LAND OF OIL / VENEZUELA: L'OMBRE DE CHAVEZ) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2020 Reżyseria: Laurence Debray Film dokumentalny o Wenezueli. Odkąd do władzy w tym kraju doszedł Hugo Chavez w 1999 roku, obserwuje się tutaj spore zamieszanie. Komentatorzy postrzegają ten kraj jako model i antymodel. Propaganda Chaveza uwodzi wielu, ale i wielu zraża, co powoduje bunt. Jak wygląda chavizm określany jako lewicowy nurt polityczny, pochodzący od nazwiska prezydenta Chaveza? Czy to autokratyczne przywództwo? Po 20 latach reżimu komentatorzy i dziennikarze postanowili ocenić te rządy, pojechali do Wenezueli, aby zobaczyć efekty rewolucji, sytuację ekonomiczną, wojskową i polityczną tego kraju. W historii ludzkości trudno o podobny przykład kraju, który bez żadnej wojny czy innego kataklizmu, zubożał do tego stopnia, że 94% jego obywateli żyje w nędzy. A był to najbogatszy kraj Ameryki Południowej. Gdyby sytuacja była normalna, dochód narodowy Wenezueli sięgałby 700 miliardów dolarów. Teraz wynosi 100 miliardów. Nie wybrano Chaveza, żeby rządził przez 5 lat, lecz po to, by zmienił historię. W Wenezueli panuje przekonanie, że historię zmieniają wojskowi, nie cywile. Chavez miał wskrzesić to marzenie. Był silnym mężczyzną w mundurze i na koniu, który miał zaprowadzić porządek i przywrócić majątki, które ktoś nam odebrał. Film zawiera wywiady z Wenezuelczykami. To próba zrozumienia zjawiska chavizmu, określanego jako socjalizm XXI wieku. 00:45 GORĄCA LINIA - OTWÓRZ, KOCHANIE Reportaż, 13 min, Polska, 1985 Scenariusz: Zbigniew Konarzewski, Andrzej Malisz Zdjęcia: Zbigniew Tuliński Reportaż przedstawia działalność pedagoga - psychologa działającego wśród rodzin patologicznych. 01:10 RÓŻEWICZ... WE FRAGMENTACH Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2006 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Wykonawcy: Tadeusz Różewicz, Prof.Mieczysław Porębski, Prof.Ryszard Przybylski, Aleksander Małachowski, Andrzej Sapija Na film Andrzeja Sapii składa się osiem fragmentów spotkań autora z Tadeuszem Różewiczem (w Domu Pracy Twórczej w Konstancinie, nad morzem i w rodzinnym Radomsku). Film jest wyjatkową okazją obcowania z poetą - intymnego, pełnego poczucia humoru i nostalgii. Poeta wspomina w filmie swoje życie, spotyka przyjaciół, odczytuje na nowo swoje wiersze, oprowadza po swojej bibliotece, komentuje ogladaną przez siebie telewizję czy też czyta fragmenty ankiety, na którą odpowiadał 50 lat temu. Wszystko to składa się na portret wielkiego poety w przededniu swych 85. urodzin. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PUŁTUSK Z NAPOLEONEM W TLE Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:40 MIŁOŚĆ I MUZYKA - PORTRET WITOLDA LUTOSŁAWSKIEGO Reportaż, 39 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tadeusz Arciuch Scenariusz: Anna Komorowska, Tadeusz Arciuch Wykonawcy: Kwartet Wilanowski, G. Bogusławska, Ewa Krasińska, Ryszard Lutosławski, Krystyna Zachwatowicz, Marcin Bogusławski, Andrzej Wajda, Jan Krenz, Józef Patkowski Witold Lutosławski należał do grona największych europejskich kompozytorów, wymienianych obok klasyków muzyki współczesnej, takich jak Bartók, Szymanowski, Strawiński, Britten. Krytycy zgodnie plasują go na drugim miejscu, za Fryderykiem Chopinem, w historii polskiej muzyki. Mimo to trzeba przyznać, że bardziej niż w kraju ceniono go za granicą, gdzie otrzymał wiele honorowych doktoratów od czołowych uniwersytetów całego świata, członkostwo najzacniejszych międzynarodowych instytucji i ponad 70 międzynarodowych odznaczeń artystycznych i naukowych, w tym Polar Music Price, uznawaną za muzyczną Nagrodę Nobla. Urodził się w 1913 r. w rodzinie znanych działaczy politycznych społecznych. Odebrał gruntowne wykształcenie muzyczne i matematyczne, w czasie wojny brał udział w kampanii wrześniowej, potem, by zarobić na utrzymanie, grywał w kawiarniach, zwykle w duecie fortepianowym z Andrzejem Panufnikiem. Zgodnie z przyjętą od Igora Strawińskiego zasadą tworzył co roku nowe dzieło. Do jego najwybitniejszych kompozycji należą: Wariacje symfoniczne, I i II Symfonia, 10 tańców polskich na orkiestrę kameralną, Preludia taneczne, Muzyka żałobna, Gry weneckie, 3 poematy Henri Michaux na orkiestrę i chór, Koncert wiolonczelowy, Mi - parti, Wariacje na temat Paganiniego na dwa fortepiany, Tryptyk śląski na sopran i orkiestrę, Les espaces du sommeil na baryton i orkiestrę. Lutosławski pisał także muzykę teatralną, filmową oraz utwory dla dzieci. Nadzwyczaj oryginalny, wszechstronny, obdarzony wielkim smakiem artystycznym, wypracował odrębny, własny język dźwiękowy, stworzył niepowtarzalną stylistykę. Zmarł 7 lutego 1994 r. Choć za jego życia i po śmierci zrealizowano o nim kilka filmów dokumentalnych, większość okazywała się dość powierzchowna i ukazywała jedynie "oficjalny", "publiczny" wizerunek. Wynikało to w dużym stopniu z osobowości i stylu życia samego kompozytora. Wrażliwy i delikatny w kontaktach z innymi, zamknął swój emocjonalny świat w wąskim, intymnym gronie. Osobą najbliższą była żona Danuta, wielka miłość jego życia. Historia tego zwiazku jest niezwykła: poznali się w czasie okupacji i od pierwszej chwili wiedzieli, że są sobie przeznaczeni. Danuta była mężatką, miała syna. Jej mąż, oficer Wojska Polskiego, przebywał w oflagu. Jeszcze w czasie jego pobytu w niewoli Danuta zaczęła starać się o rozwód. Rodzina Lutosławskiego nie akceptowała tego związku, zarzucała mu, że rozbija cudze małżeństwo, niechętnie widziała go nawet w rodzinnym domu w Drozdowie. To spowodowało, że artysta jeszcze bardziej zamknął się w sobie i swym świecie, ograniczonym do żony i jej syna. Ich związek okazał się bardzo szczęśliwy, przez całe życie niemal się nie rozstawali. Nawet postronni obserwatorzy, widząc ich razem, przyznawali, że biła od nich wzajemna miłość i szacunek. Jednocześnie, jakby bojąc się uronić choćby odrobinę tego uczucia, otoczyli swe życie prywatne szczelną zasłoną. W kontaktach z innymi ludźmi Lutosławski był niesłychanie uprzejmy, taktowny, ale zarazem powściągliwy i wyważony. Wydaje się, że ze światem zewnętrznym kontaktował się przede wszystkim przez swoją muzykę, w niej uzewnętrzniał emocje i uczucia. Poświęcony mu film dokumentalny jest próbą ukazania osoby kompozytora i jego życia prywatnego poprzez relacje najbliższych mu osób, rodziny i przyjaciół. 03:25 KOBIETY I WOJNA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2005 Reżyseria: Marek Widarski Scenariusz: Marek Widarski Zdjęcia: Grzegorz Borowski "W piątek, pierwszego września - wspomina jedna z bohaterek filmu - w pewnej chwili rozległo się coś w rodzaju bardzo głośnego trzepania dywanów. Moja matka wyszła do ogródka, bo mieszkaliśmy w domku z ogródkiem, i zapytała: Kto tak strasznie głośno trzepie od rana? A były to pierwsze bomby lecące na Warszawę..." Elżbieta, Genowefa, Eugenia, Zofia, Teresa, Marzenna i Maria były łączniczkami Armii Krajowej, imienniczka tej ostatniej - telefonistką w 1. Dywizji Kościuszkowskiej. Kolejna Maria pracowała w Biuletynie Informacyjnym AK, a Lidia, Halina i Eleonora służyły jako sanitariuszki w polskich siłach podziemnych. Tę samą służbę pełniła w wojsku Berlinga Janina, zaś Jadwiga, pilotka Air Transport Auxiliary, dostarczała nowiutkie myśliwce z wytwórni lotniczych do formacji bojowych. Przedtem młodziutkie dziewczęta zaznały goryczy przegranej batalii, bólu po utracie bliskich, represji okupantów, wywózki na kazachstańskie stepy, tułaczki na obczyźnie. Ale żadna z czternastu kobiet pochodzących z różnych stron kraju i różnych środowisk nie upadła na duchu. "Mężczyźni poszli do obozów - komentują - więc obowiązek walki spadł na nas. Byłyśmy dumne z powołania nas do służby w konspiracji. Byłyśmy uradowane, zakładając mundury kościuszkowców - prawdziwego wojska, z przysięgą, księdzem, śpiewaną przez oddziały "Rotą", polskimi sztandarami i orłami na czapkach, choć okaleczonymi, bo bez korony. Marzyłyśmy o zwycięstwie, liczyłyśmy dni dzielące nas od powrotu do Polski!" Niestety, dla wielu z nich wytęskniona ojczyzna okazała się macochą. Obcą, złą, sadystyczną macochą. Z końcem wojny nie zakończyły się trudy i cierpienia dziewcząt. Nowi władcy Polski, teraz Ludowej, okrutnie potraktowali walczące po "niesłusznej" stronie bojowniczki akowskiego podziemia. Po koszmarze okupacji i gehennie powstania nadszedł dla kombatantek czas aresztowań, przesłuchań, tortur, wyroków, więzień o zaostrzonym rygorze, niekiedy samobójstw popełnianych w skrajnym zwątpieniu i rozpaczy. "Trudno mi o tym spokojnie opowiadać, nawet teraz, po latach" - mówi jedna z bohaterek. Jednak nie traci ducha. Wie, po co żyła i w jakim celu. Dziękuje Bogu, że dał jej takie życie, jakie dał. Przejmujący dokument Marka Widarskiego nie tylko ukazuje trudne do przecenienia bojowe zasługi kobiet - żołnierzy. Jest także hołdem złożonym osiemdziesięciu tysiącom Polek walczących w II wojnie światowej w Armii Krajowej i innych formacjach podziemnych, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w I i II Armii Wojska Polskiego. Około pięć tysięcy z nich było represjonowanych i uwięzionych. 317 udekorowano krzyżami Virtuti Militari.