TVP Dokument Czwartek, 25.05.2023 06:00 DZIKA POLSKA - JAK BÓBR PRZYKAZAŁ Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2009 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Zdjęcia: Tomasz Michałowski, Krystian Matysek Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Artur Tabor Uratowane pół wieku temu bobry pokazują dziś ząb, a ściślej swe niezwykle ostre siekacze. Nade wszystko zaś swą ekspansywność, zmyślność i witalność, które sprawiły, że podbiły znaczną część Polski. Tu i ówdzie jest ich zbyt wiele. Stąd akcje przesiedlania tych zwierząt do innych ostoi. Te akcje to okazja, by przekonać się, jak silnym zwierzęciem jest ten wodny gryzoń, a także odkryć, jak wielki wpływ na otaczającą przyrodę mają ci naturalni inżynierowie znad nizinnych rzek. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 27 JEDYNE TAKIE MIASTO Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jakie tajemnice skrywa współczesny Lwów? Czy znajdziemy w nim ślady polskiej przeszłości? Radosław Kotarski w swojej podróży na dawne, wschodnie rubieże Rzeczpospolitej dociera do miejsc na co dzień niedostępnych lub pomijanych przez przewodników. Zapraszamy w niezwykłą podróż do miasta, które od zawsze było tyglem narodów, języków i niesamowitej kuchni. 07:00 NOTACJE - JERZY IWASZKIEWICZ. ŻYCIE OPOWIEDZIANE ANEGDOTĄ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2013 Autor: Katarzyna Kawecka Jerzy Iwaszkiewicz, dziennikarz prasowy, radiowy i telewizyjny, felietonista, jedyny w Polsce autor kronik towarzyskich. Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę dziennikarza zaczął od prasy, następnie było radio i telewizja. Dwukrotnie wyjechał za chlebem do Stanów Zjednoczonych, gdzie imał się rozmaitych zajęć. Zapalony narciarz i żeglarz, pilot. Ma dwoje dzieci i dwie wnuczki. W programie opowiada o dzieciństwie, które było biedne, o studiach na Wydziale Polonistyki UW, których nie mógł skończyć ze względu na egzamin z gramatyki starocerkiewnosłowiańskiej. Całe życie marzył, żeby zostać dziennikarzem radiowym. Pierwszy kontakt z radiem miał w momencie, kiedy poszedł na przesłuchanie do Programu III Polskiego Radia. Iwaszkiewicz wspomina również magazyn Auto, który tworzył przez blisko 10 lat. To także opowieść o Olimpiadzie w Grennoble, w 1968 roku i koncercie Elli Fitzgerald, gdzie usiadł w pierwszym rzędzie i wówczas od ochroniarzy otrzymał poradę, którą traktuje jak swoją życiową maksymę: Nigdy nie siadaj w pierwszym rzędzie, bo cię mogą zastrzelić, ale jak usiądziesz w drugim rzędzie, pomyślą, że ci się należy. 07:15 NARODOWOŚĆ POLSKA Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1957 Reżyseria: Jan Rutkiewicz Film opowiada o pierwszych chwilach powrotu repatriantów do Polski, począwszy od momentu, kiedy wysiadają na stacji w przygranicznym miasteczku, przez długie oczekiwanie na jakikolwiek znak od pozostawionej niegdyś w kraju rodziny, skończywszy na decyzji o podjęciu dalszej podróży. Jest to opis zbiorowego doświadczenia emigracji i niełatwy powrót, wymagający stawienia czoła nieznanemu. Etiuda Szkoły Filmowej. 07:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 67 CIECHANÓW Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Agata Winnicka Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym przystankiem na trasie podróży Tomasza Bednarka jest Ciechanów, położony na północnym Mazowszu w dolinie rzeki Łydyni, zaledwie 100 km od stolicy. Losy tego średniowiecznego miasta na 300 lat splotły się z losami władających Mazowszem książąt. Pamiątką po tych dawnych dziejach jest monumentalna gotycka warownia wzniesiona przez jednego z nich ponad sześć wieków temu. Dzisiejsze serce miasta nadal bije w Zamku Książąt Mazowieckich położonym w malowniczym rzecznym zakolu niemal w centrum miasta. Trudno uwierzyć, że ta imponująca twierdza, przez długie lata pozostawała jedynie malowniczą ruiną i natchnieniem dla poetów i pisarzy, takich jak bywający tu Zygmunt Krasiński czy Henryk Sienkiewicz. Zrewitalizowany zamek odzyskał dawny blask, stając się dumą współczesnego Ciechanowa i symbolem Księstwa Mazowieckiego, w czasach którego powstał. Pomimo burzliwych dziejów w mieście zachowały się inne cenne zabytki, m.in. gotyckie kościoły czy zabytkowy Ratusz przy odrestaurowanym placu Jana Pawła II, dawnym rynku, którego zasadniczy układ pozostał niezmieniony od przełomu XIV i XV wieku. W pobliskiej Gołotczyźnie warto odwiedzić Muzeum Pozytywizmu, będące oddziałem Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Przed ponad 100 laty, za sprawą Aleksandra Świętochowskiego i Aleksandry Bąkowskiej w tej malowniczej wsi powstały szkoły rolnicze dla dziewcząt i chłopców, czyniąc z niej modelowe ognisko oświaty. Tutejsze wystawy przybliżają sylwetki obojga pozytywistów oraz życie drobnej szlachty mazowieckiej z przełomu XIX i XX wieku. 08:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /87/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Oczywiste jest dla każdego, że na nadmorskich plażach nad naszym bezpieczeństwem czuwają ratownicy, ale nie tylko! Pokażemy dzisiaj, jak wspierają ich w tym nasi czworonożni przyjaciele. Oto relacja z wizyty na treningu Gdańskiej Sekcji Psów Ratowniczych. Obserwowaliśmy żmudne szkolenia oraz symulowane akcje ratownicze. Znad Bałtyku przeniesiemy się do świata pszczół. Opowiemy o osiągnięciach polskich uczonych w ich ratowaniu, o chorobach tych owadów i tajnikach życia w ulu. 08:25 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - DZIKIE WYBRZEŻA (FASCINATING MADAGASKAR - THE WILD WEST COAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich Krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Madagaskar, rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa Madagaskar leży 500 km. od wybrzeży Afryki, to czwarta co do wielkości wyspa na ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Madagaskar odkryto dopiero 2000 lat temu. Ludzie przybywali tam z Azji, z Bliskiego Wschodu i z Afryki. Różnorodność pochodzenia plemion malgaskich wyraźnie widać obecnie w ich stylu życia i tradycjach. Anakao na południowym zachodzie wyspy jest siedzibą rybaków z ludów Vezo. To oddalony region i trudno dostępny z lądu. Ludy Vezo są nazywane dziećmi morza. Rzadko się tu widzi motorówki, bo są zbyt drogie. Wiele rodzin nadal mieszka głównie na morzu. Żeglują od wysepki do wysepki wzdłuż ogromnej rafy koralowej, położonej na zachód od wybrzeża Madagaskaru. Jak dotąd - Vezo cieszą się bogatymi terenami łowisk. Niestety, coraz częściej są zmuszani do dzielenia się tym bogactwem z międzynarodowymi flotami rybackimi, które pojawiają się na wodach przybrzeżnych Madagaskaru i zagrażają dobrostanowi mieszkańców. Większość rafy na zachód od wybrzeża jest wciąż dziewiczym podwodnym rajem. Tymczasem zmiany klimatyczne i tu czynią spustoszenie. Podwyższona temperatura wód powoduje, że rafa umiera. Nadal udaje się jej odradzać, oferując nurkom i turystom zapierający dech krajobraz koralowy, a ludowi Vezo bogate łowiska. Madagaskar bardzo się zmienił od czasów, gdy pierwsi osadnicy przypłynęli przez ocean. Wciąż udaje się jednak zachować piękno dzikiej przyrody temu niepowtarzalnemu światu na wyspie. W ten sposób fascynacja Madagaskarem trwa nadal. 08:45 KU ZIELONYM MIASTOM - ODC. 3 (CITIES TURN GREEN EP. 3) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2013 Reżyseria: Frederic Planchenant Seria dokumentalna opowiadająca o miejskich ogrodach i zieleni w miastach. Ludzie coraz częściej chcą mieć więcej zieleni wokół siebie, a mniej betonu i ruchu ulicznego. Projektanci i ogrodnicy mają coraz nowsze i coraz bardziej niezwykłe pomysły architektoniczne, aby przywrócić naturę do miast. Dzięki niesamowitej kreatywności w miastach powstają plantacje, gospodarstwa rolne i ogrody w pionie, i w poziomie. W tym serialu przeniesiemy się do zielonych miast i poznamy niesamowitych ludzi, którzy realizują nową filozofię i wierzą w ekologiczny styl życia. 09:45 DUNAJ - ODC. 2. Z WACHAU DO GRANICY WEGIER (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. To 2888 kilometrów od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Dunaj był jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez wspaniałe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 10:35 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 5 W SIODLE I NA OKLEP (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 5 A CHEVAL SUR LE MONDE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 5 - "W siodle i na oklep." Jordania - stąd pochodzą niezwykłe konie. Co roku na jordańskiej pustyni odbywają się wyścigi tych zwierząt. Święto koni czystej krwi arabskiej. Są silne i wytrzymałe. Znacznie silniejsze od koni pełnej krwi angielskiej. W dodatku są piękne. Konie pokonują dystans osiemdziesięciu lub stu sześćdziesięciu kilometrów. Ich właściciele podążają za nimi w samochodach terenowych. Konie Attali od lat startują w wyścigach. Obecnie faworytem jest Sacha. Konie czystej krwi arabskiej są uznawane za jedną z najstarszych ras na świecie. Pracownicy królewskich stajni w Jordanii robią wszystko, by zachowały charakterystyczne cechy tej rasy. Również w Andaluzji konie są prawdziwym skarbem. Przeniesiemy się też do Peru, gdzie osadnicy używali koni paso fino do przemierzania olbrzymich odległości w swoich posiadłościach. 11:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 6 Z NURTEM RZEKI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 6 AU FIL DE L'EAU) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 6 - "Z nurtem rzeki." Senegal, rzeka Casamance. Jest dla mieszkańców jej okolic źródłem pożywienia i szlakiem komunikacyjnym. Etienne przypływa na zakupy pirogą. Tu, w Elinkine, sklepy są pełne towarów, które przyjechały lądem z Ziguinchor. Łodzie rozwożą niezbędne produkty do okolicznych wiosek, ukrytych w lesie mangrowym. Elinkine to obowiązkowy przystanek przed dalszą podróżą. Każdy, kto wybiera do Dakaru, musi przypłynąć do Elinkine. Stąd samochodem jedzie do Ziguinchor, gdzie czeka statek do Dakaru. Etienne płynie na wyspę Carabane, gdzie działają liczne ośrodki turystyczne. Przenosimy się do Kambodży. Dwie rzeki nadają rytm życiu w Kambodży: Mekong i Tnl Sab. To zazwyczaj spokojne tempo raz w roku przyspiesza. Odwiedzimy też Alaskę oraz niezwykłe, górskie jezioro w Armenii. Przenieśmy się nad Tamizę, bo dzieje Londynu są ściśle związane z historią rzeki. 11:40 CZAS ŻYCIA, CZAS ŚMIERCI Reportaż, 14 min, Polska, 1986 Zdjęcia: Andrzej Sobański Janina Czaja Waluda rozpoczęła wojenną służbę w styczniu 1942 roku wstępując do Pomocniczej Służby Kobiet. Jej droga wiodła przez Persję, Iran aż po Kampanię Włoską. W wojennym szpitalu pod Monte Cassino, podporucznik Janina Czaja pracowała jako sanitariuszka. Opowiada, że "potocznie się mówi, że do wszystkiego się można przyzwyczaić. Ja wręcz twierdzę, że do śmierci ludzkiej nie można się przyzwyczaić (...) i polskie pielęgniarki, które opatrywały rannych, które niosły pomoc i słowo pocieszenia konającym nigdy się nie przyzwyczaiły (...) i każda pielęgniarka, chociaż na moment, umierała razem z nimi". Sanitariuszki spod Monte Cassino robiły dla potrzebujących więcej niż od nich oczekiwano, gdyż dobrowolnie oddawały własną krew, żeby ratować żołnierzy. Reportaż "Czas życia, czas śmierci" oparty na historii Janiny Waludy, przeplatany fragmentami książki Melchiora Wańkowicza "Monte Cassino", to kameralna opowieść o bohaterstwie kobiet - pielęgniarek - na wojennym froncie. 12:05 PANNA MADONNA LEGENDA TYCH LAT Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Janusz Chodzewicz Wykonawcy: Ewa Demarczyk, Andrzej Zarycki, Zygmunt Konieczny, Andrzej Lipiński, Ryszard Wolański, Piotr Skrzynecki, Zbigniew Preisner, Krystyna Zachowicz, Leszek Długosz, Jan Błoński, Joanna Ronikier Olczak Film dokumentalny o Ewie Demarczyk. Wypowiadają się o niej osoby, które ją "stworzyły" i wykreowały: Leszek Długosz, Zygmunt Konieczny, Jan Zybler. Program przeplatany jest archiwaliami z występów artystki podczas festiwali w Sopocie i Opolu oraz Teatru Żydowskiego w Warszawie. 13:00 FUTBOL W ROSJI - TAJNA BROŃ KGB (SOVIET FOOTBALL THE UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Nicolas Jallot Film dokumentalny o piłce nożnej w Związku Radzieckim i Rosji. Za czasów Stalina była instrumentem propagandy. Losy rozgrywek i samych piłkarzy były w rękach tajnej policji i wojska. Odkryto, że były prowadzone specjalne rejestry zaangażowanych w futbol. Do czasów zimnej wojny wiele tajemnic pozostanie trudnymi do odkrycia. Badania archiwów przez historyków oraz wywiady z weteranami futbolu oraz ich dziećmi pokażą jednak w pełni, w jakich warunkach odbywały się mecze, kto w nich grał, jakie mechanizmy funkcjonowały w klubach piłkarskich. Poznamy wiele mrocznych tajemnic historii rosyjskiego futbolu aż do czasów zimnej wojny i w okresie jej trwania. Jak się okazuje, sport z polityką i pieniędzmi zawsze szedł w parze. Ten film powstał z myślą o przedstawieniu perspektywy historycznej przed FIFA World Cup w Rosji latem 2018 roku. 14:00 DUNAJ - ODC. 3 Z BUDAPESZTU DO BELGRADU (THE DANUBE - FROM ITS SOURCE TO THE BLACK SEA) Serial dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Barbel Jacks Seria dokumentalna, cztery odcinki o Dunaju i miastach oraz krainach położonych nad tą europejską rzeką. Dunaj to 2888 kilometrów - od źródła w Schwarzwaldzie do ujścia do Morza Czarnego, Dunaj łączy dziesięć krajów o bardzo różnych kulturach. Jest zatem nie tylko drugą najdłuższą rzeką Europy po Wołdze, ale także najbardziej międzynarodową rzeką na świecie. Była i jest jednym z najważniejszych szlaków handlowych w Europie i stanowi koło ratunkowe dla wielu ludzi. Po drodze przepływa przez niezwykłe krajobrazy, od krasowych gór Jury Szwabskiej, przez aluwialne i bagienne krajobrazy z unikalną florą i fauną, aż po imponujące kaniony Żelaznej Bramy i wreszcie rozległą deltę rzeki u jej ujścia do Morza Czarnego. Nie tylko wielkość Dunaju jest wyjątkowa, ale ma również własną wolę i jest jedyną dużą rzeką w Europie, która płynie z zachodu na wschód. Ta seria filmów przedstawia przyrodę i ludzi nad Dunajem oraz daje wgląd w ich różne życie, które kształtuje rzeka. 14:55 DZIKA PORTUGALIA (2/3) OD GÓR PO WYBRZEŻE (WILD PORTUGAL (2/3) FROM THE MOUNTAINS TO THE COAST) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Przed widzami wędrówka przez dzikie obszary Portugalii. Z gór wypływa jedna z największych rzek w kraju. Zasilana przez niemal niewyczerpane źródło wody, rzeka Zezere ma swój początek na wysokości 1900 metrów n.p.m. Swój bieg zaczyna niespiesznie, jako niewielki potok. Siła ciążenia daje jednak o sobie znać, kierując jej wody w dół. W górnym biegu wody górskich strumieni mają wielką siłę. Potem łączą się i tworzą rzeki, które nabierając mocy formują bystrza. Bogate w tlen wody to dla wielu gatunków owadów idealne środowisko do rozmnażania się. Po dotarciu do terytorium Portugalii rzeka Douro wyznacza naturalną granicę między Portugalią a Hiszpanią na odcinku ponad 100 kilometrów. W ciągu tysięcy lat rzeka wydrążyła swój szlak pośród wspaniałych urwisk. Jednym z najpowszechniej występujących tu mieszkańców jest sęp płowy. Ryś iberyjski powrócił ostatnio nad Gwadianę w ramach międzynarodowego programu ochrony przyrody, który okazał się dużym sukcesem. Niemal zupełne wyginięcie rysi w Portugalii było powiązane ze zmniejszeniem się populacji dzikich królików, zdziesiątkowanej rozprzestrzeniającymi się chorobami. Co roku do Portugalii przylatują tysiące ptaków. Niektóre przybywają tu w poszukiwaniu schronienia, inne chcą wykorzystać obfitość pożywienia i łagodny klimat, by wychować młode. 15:55 JĘZYK CIAŁA ODKODOWANY (BODY LANGUAGE DECODED) Film dokumentalny, 52 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Geoff D'Eon Film dokumentalny opowiadający o mowie naszego ciała przenosi nas w tajemniczy świat komunikacji niewerbalnej. Co mówimy, nie zdając sobie z tego sprawy i jak możemy odczytywać sygnały, które mimowolnie dają nam inni? Zagłębiamy się w naukę języka ciała, a także jego praktyczne zastosowanie w egzekwowaniu prawa, romansach, handlu, bezpieczeństwie narodowym i nie tylko. Wielu z nas uwielbia obserwować ludzi. Nawet jeśli nie słyszymy lub nie rozumiemy mówcy, często wychwytujemy kontekst tylko przy pomocy wzroku. Mowa ciała jest nieodłączną częścią życia. Czyny rzeczywiście mówią głośniej niż słowa. Bo dlaczego gestykulujemy, nawet jeśli osoba z którą rozmawiamy nas nie widzi? Zrozumienie komunikacji niewerbalnej stało się cennym narzędziem w wymiarze sprawiedliwości i świecie marketingu oraz niezbędną umiejętnością dla pracowników ochrony. A nawet potencjalną pomocą w leczeniu stresu pourazowego. Jak nigdy dotąd bardzo cenna jest wiedza, co naprawdę mówi nasze ciało. Oto miejsce, w którym opowiada się historie. Nie tylko za pomocą słów, ale także obrazów. Jedną z podstawowych umiejętności jest tutaj dogłębna znajomość ludzkiej twarzy. Jak jest zbudowana, jak działają jej mięśnie i co najważniejsze - jaka jest jej mimika. 16:55 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 7 OGRODY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 7 JARDINS D’AILLEURS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 7 - "Ogrody". Japońskie ogrody to naturalne pejzaże w miniaturze. Traktuje się je tu jak dzieła sztuki. Pozorna prostota kwiatowych kompozycji, czyli ikeban, to wynik długiego namysłu. Japońska ikebana jest formą filozoficznej medytacji. Łączymy kwiaty z innymi roślinami. Oczyszczamy kompozycję ze zbędnych elementów, by podkreślić urodę każdego kwiatu. Wygląd kwiatów z czasem się zmienia, odzwierciedlając mijające pory roku. Krucha równowaga może zostać zachwiana w każdej chwili. Te kompozycje to metafora życia. Japońskie ogrody projektowane są według zasad ustanowionych kilkaset lat temu. Ogrody kreolskie to prawdziwy rezerwuar bioróżnorodności. Bujna roślinność Martyniki to bez wątpienia jeden z jej skarbów. Wyspa Comino ma status rezerwatu. Bytują tu liczne chronione gatunki fauny. Pośrodku Kanału La Manche leży prawdziwy rajski ogród, którego utrzymanie wymaga ogromnego wysiłku i umiejętności. 17:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 8 TANECZNYM KROKIEM (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 8 DESTINATION DANSE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 8 - "Tanecznym krokiem". Gwadelupa. Walc, mazur, kadryl... Europejskie tańce robią tu prawdziwą furorę! Mieszkańcy wyspy tańczą je i grają we własnym, niepowtarzalnym stylu. Na Gwadelupie działa wiele grup tańczących tańce tradycyjne. Wytrwale opierają się wpływom amerykańskiej popkultury. Europejskie tańce dotarły tu wraz z kolonizatorami, i szybko zostały wchłonięte przez kulturę kreolską. Mieszanka brzmień, rytmów i tańców stanowią ważny element tożsamości mieszkańców Gwadelupy. Przenosimy się na południe Hiszpanii do Andaluzji. Całkiem niedawno powstał nowy nurt muzyczny flamenco nuevo, wzbogacony o akordy jazzu, rocka czy muzyki elektronicznej. Tradycja flamenco pozostaje żywa. 18:00 FRANZ KAFKA - PISARZ MIĘDZY ŚWIATAMI (FRANZ KAFKA WRITER BETWEEN THE WORLDS / FRANZ KAFKA. EIN KÜNSTLER ZWISCHEN DEN WELTEN) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2018 Reżyseria: Herbert Kafka Franza Kafkę trudno przedstawić za pomocą prostej biografii. Spisanie jego prac też nie wystarczy. To byłoby zbyt tanie i zbyt łatwe. Trzeba zdefiniować Franza Kafkę. Kim jest Franz Kafka? Jeszcze kilkadziesiąt lat temu to pytanie byłoby całkowicie zrozumiałe. Ponieważ do tej pory ta najbardziej poczytna postać literacka ze wszystkich autorów niemieckojęzycznych była w dużej mierze nieznana. Ten Kafka, który pochodził z niemieckojęzycznej, żydowskiej rodziny, dorastał w Pradze, a następnie w części Imperium Habsburgów. Cierpiał też od najwcześniejszego dzieciństwa z rąk surowego ojca, co wywarło na niego fundamentalny wpływ, gdy pisał swoje opowiadania i powieści. Swoją prośbę Kafka skierował do przyjaciela Maksa Broda: "Drogi Maksie, mam do ciebie ostatnią prośbę. Wszystko, co po mojej śmierci znajdziesz w moim domu czy biurze, w komodach czy na regałach Każdą notatkę, każdy dziennik, rękopis czy list, które wpadną w twoje ręce... Spal je wszystkie. Dotyczy to również dokumentów będących w posiadaniu innych osób. Listy, których nie zechcą ci wydać, niech spalą sami. Na zawsze twój, Franz Kafka." - Ten jednak nigdy jej nie spełnił. Ocalił tym samym ważną część światowej literatury. Franz Kafka był osobą pełną zahamowań. Nie potrafił ułożyć sobie życia. Przypominało ono wieczną, tajemniczą ucieczkę. Kafka często udawał się na wieczorny spacer po mieście. Traktował to jako swego rodzaju trening mentalny. Jego twórczość bez wątpienia uznaje się za ważną część światowej literatury. Kafka widział świat pełen ukrytych demonów. Był zbyt mądry, by żyć, i zbyt słaby, by walczyć. Ale była to słabość tych szlachetnych, pięknych dusz, które od początku są świadome swojej bezsilności. 19:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PIRENEJE - GÓRY POŁUDNIA FRANCJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Pireneje. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 3. OŁEH Serial dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Ołeh jest pastorem z Donbasu. Był więźniem politycznym i świadkiem w Strasburgu. Wraz z rodziną, żoną i dziećmi opuścił Ukrainę w 2016 roku. Był prześladowany przez Rosjan, bo odważył się modlić za Ukrainę. Rosyjscy żołnierze napadli na niego i dotkliwie pobili. Od tamtej pory zmaga się ze zdrowotnymi konsekwencjami bestialstwa okupanta. Ołeh, obawiając się o życie swoje i rodziny, musiał uciekać. W Polsce odnalazł spokój i schronienie. Otrzymał status uchodźcy. Każdego dnia modli się za Ukrainę i wspiera potrzebujących. 21:00 MÓJ TATA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2019 Reżyseria: Leszek Staroń Scenariusz: Grzegorz Kasperek Prawie każdy Polak zna postać rotmistrza Witolda Pileckiego, ale większość zna jego zasługi w okresie II wojny światowej i okoliczności jego zamordowania w 1948 roku przez polskie władze komunistyczne. Losy jego rodziny po wybuchu wojny w 1939 roku, jego żony i dwójki dzieci - syna Andrzeja i córki Zofii pozostają dla ogółu Polaków nieznane. Film przedstawia losy córki Zofii i jej starania o zachowanie pamięci ojca w kolejnych pokoleniach, począwszy od chwili jego śmierci w okresie PRL, przez lata jego pełnej rehabilitacji, aż do chwili obecnej, kiedy jeszcze ciągle trwają poszukiwania zwłok bohaterskiego rotmistrza. 22:05 ZIEMIA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Zuzanna Solakiewicz Artystycznymi inspiracjami dla filmu stały się dzieła fotograficzne "Genesis" i "Robotnicy" brazylijskiego fotografa Sebastiao Salgado, a także film "Śmierć człowieka pracy" Michaela Glawoggera. Trafiają do ostatnich miejsc, gdzie nieskażona przyroda czy człowiek pracy istnieją, mówiąc przez to, że pewna epoka odchodzi. Pokazują te miejsca w sposób wizualnie wysublimowany - poezją, nie prozą. Nie dosłowność dokumentalna, lecz artystyczna perspektywa dają moc i energię ich przekazowi. Tak też jest w filmie "Ziemia" - twórcy pokazują świat, którego już nie ma (i nigdy nie było w tak wyidealizowanej formie) - po to by wzbudzić refleksję nad współczesnością, nad naszym stosunkiem do ziemi, do pracy oraz do muzyki, która może nam towarzyszyć w codzienności nie jako rozrywka, lecz jako nierozerwalna część życia. Podobnie jak w przytoczonych dziełach, również ten film zakłada wysoką wartość artystyczną - całość audiowizualna tworzy dzieło oddziałujące nie tylko poprzez temat, ale przede wszystkim przez formę. Chodzi o pokazanie szczególnego stosunku do ziemi i pracy. Rolnictwo obecnie znajduje się w stanie przejściowym, powoli staje się biznesem: produkcją żywności. Wciąż jednak da się odnaleźć stare postawy w stosunku do ziemi, które oprócz ciężkiej i żmudnej pracy wymagają szczególnej duchowości, gdzie człowiek jest częścią przyrody, podobnie jego głos. Właśnie z tego podejścia zrodziła się tradycyjna muzyka wiejska. Chodzi tu o uczucia, które ziemia wzbudza, i które się do niej czuje. 23:00 MOJA SONATA KSIĘŻYCOWA Film dokumentalny, 19 min, Polska, 2017 Reżyseria: Barbara Kaczyńska Film dokumentalny opowiadający o Grzegorzu Płonce, utalentowanym laureacie I Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego Dzieci, Młodzieży i Dorosłych z Zaburzeniami Słuchu "Ślimakowe Rytmy". Budujące filmowe exemplum losów młodego muzyka, który dzięki maestrii medycznej profesora Henryka Skarżyńskiego odzyskuje nie tylko słuch, ale i staje na progu wielkiej artystycznej kariery. 23:25 WETERYNARZE Z SERCEM - /20/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W dzisiejszym odcinku, wspólnie z weterynarzami z sercem, opowiemy o losach naszych kolejnych bohaterów. Czy hemodializa uratuje Belkę, psiaka z ostrą niewydolnością nerek, po zakażeniu babeszjozą? Czy ze szczurkami można się zaprzyjaźnić i jaka choroba dopadła młodego Muszu? Gdzie, szczęśliwie dla siebie, zawędrował kociak Pepi? 00:05 DRUGA ENERGIA Reportaż, 14 min, Polska, 1982 Zdjęcia: Włodzisław Łarionow Ktoś regularnie podpala mienie Gospodarstwa Rolnego w Leśmierzu. Władze otrzymują list z ultimatum, w którym ktoś grozi, że będzie nadal wzniecał pożary, jeśli zarządzający PGR - em nie złożą rezygnacji ze swoich stanowisk. Najbardziej zasmuceni są pracownicy, ponieważ efekty ich wysiłków - zebrane plony - również spłonęły. Po aresztowaniu sprawcy, autor reportażu Jerzy Witaszczyk, rozmawia z podpalaczem, okolicznymi mieszkańcami i milicjantami, aby poznać motywy, które skłoniły młodego człowieka do takich czynów. 00:25 NOTACJE - PIOTR SZULKIN. MÓJ KRAJOBRAZ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2013 Autor: Anna Wójcik Piotr Szulkin (rocznik 1950), ur. w Gdańsku, reżyser, scenarzysta, plastyk, autor książek, wykładowca łódzkiej filmówki. Ukończył Liceum Plastyczne w warszawskich Łazienkach oraz szkołę filmową w Łodzi. Autor ponad 30 realizacji artystycznych, za które otrzymał ponad 50 nagród. W tym wiele międzynarodowych. Był autorem filmów krótkometrażowych, widowisk teatralnych w telewizji, a przede wszystkim filmów fabularnych, które na przełomie lat 70. i 80. przyniosły mu sukcesy. Do najbardziej znanych jego obrazów należą "Golem" (scenariusz wraz z Tadeuszem Sobolewskim), "Wojna światów - następne stulecie", "Obi Oba - koniec cywilizacji", "Ga Ga - chwała bohaterom". Piotr Szulkin współpracował z wybitnymi aktorami: Krystyną Jandą, Markiem Walczewskim, Romanem Wilhelmim, Jerzym Stuhrem; za role w jego filmach byli wielokrotnie nagradzani. Większość realizacji powstała według autorskich scenariuszy reżysera, które miały też wersje książkowe. Autorami zdjęć byli Zygmunt Samosiuk, Witold Sobociński, Edward Kłosiński. Jako profesor Wydziału Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi wykształcił wielu reżyserów młodego pokolenia. W 2013 roku za zasługi dla polskiej kultury został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 00:40 WSPOMNIJ MNIE Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1989 Reżyseria: Marian Kubera Scenariusz: Marian Kubera Film poświęcony życiu i twórczości Mariana Hemara. Ukończył gimnazjum we Lwowie, następnie studiował na wydziałach medycznym i filozoficznym miejscowego uniwersytetu. Był popularnym autorem tekstów rewiowych, kabaretowych, szopek politycznych, komedii, przeróbek sztuk dramatycznych, a także poezji. Współpracował z warszawskimi teatrami rewiowymi; był kierownikiem literackim "Qui Pro Quo" (1929 - 31; z J. Tuwimem), "Cyrulika Warszawskiego" (1936 - 39), "Cyganerii Warszawskiej" (1933 - 34), "Wielkiej Rewii" (1934 - 36, z J. Tuwimem), był także kierownikiem artystycznym "Bandy" (1931 - 33, z J. Tuwimem i F. Jarossym). W latach 1933 - 34 wspólnie z S. Jaraczem i M. Modzelewską prowadził teatr Nowa Komedia. We wrześniu 1939 r. wyjechał z Polski. Przez Rumunię dotarł do Palestyny i Egiptu, współpracował tam z teatrem wojskowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, a także redagował odcinek polski w kairskim radiu. Od 1942 r. przebywał w Anglii, pracował w Biurze Opieki nad Żołnierzem. Po wojnie prowadził w Londynie kabaret Hemara. Współpracował z rozgłośnią Wolna Europa (od 1952 r. prowadził 15 - minutowy kabaret polityczny, nagrywany w londyńskim studio), a także z polskimi czasopismami emigracyjnymi. Był autorem sztuk dramatycznych (niektóre sporadycznie sam reżyserował). 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 ZŁY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1991 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau, Henryk Bartul "Zły" to tytuł najgłośniejszej książki Leopolda Tyrmanda - powieści łotrzykowskiej napisanej w dobie obowiązywania socrealistycznych kanonów sztuki i literatury. Prozaik, dziennikarz, publicysta i krytyk muzyczny był symbolem buntu przeciw odgórnie narzuconym wartościom, nakazom i zakazom. Przeszedł do legendy jako zajadły i nieugięty wróg nowego ładu i miłośnik jazzu w czasach, gdy granie i słuchanie tego gatunku muzyki było niemal aktem wywrotowym. W 1964 roku Tyrmand znalazł się na liście pisarzy objętych zakazem druku. Nie mogąc opublikować powieści "Życie towarzyskie i uczuciowe", w przekonaniu, że jako pisarz nie zdoła w Polsce do niczego dojść, postanowił opuścić kraj. W 1966 roku wyemigrował najpierw do Francji, a rok później znalazł się w Stanach Zjednoczonych. Osiadł na Florydzie. Tam w The Rockford Conservative Institute wydawał dwa czasopisma społeczno - kulturalne. Z admiratora jazzu, Hollywoodu, wielbiciela kobiet przeobraził się w przeciwnika aborcji i najwybitniejszych amerykańskich pisarzy i gwiazd muzyki pop, oskarżając ich o zepsucie i niszczenie podstawowych wartości. Zmarł w Rockford na atak serca w 1985 roku. Film o Leopoldzie Tyrmandzie jest intelektualnym portretem jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy, a zarazem studium nonkonformisty, któremu udało się w czasach stalinowskich zachować poczucie własnej odrębności. Przed kamerą mówią o nim jego przyjaciele i znajomi, m. in. Jerzy Turowicz, Stefan Kisielewski, Agnieszka Osiecka, Tadeusz Konwicki, Roman Zimand. 03:15 NA KRAWĘDZIACH Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2003 Reżyseria: Monika Górska Scenariusz: Monika Górska Zdjęcia: Marek Gajczak, Rafał Jerzak Dorota ma autystycznego syna i córkę chorą na ziarnicę złośliwą. Od 17 lat jej życie nie należy do niej. Każdy dzień od świtu do nocy podporządkowany jest chorym dzieciom. Film zbudowany jest na zasadzie wzajemnego przenikania się dwóch światów Doroty. Tego codziennego, pełnego troski, prac domowych, refleksji nad swoim trudnym losem, od którego chciałaby uciec choć na chwilę, zrobić coś, co byłoby nieodpowiedzialne, brawurowe, coś tylko dla siebie. I świata marzeń. Największym marzeniem Doroty było nauczenie się jazdy na nartach. "Na krawędziach" opowiada o spełnieniu marzeń i o tym, że dopiero ich spełnienie pomaga odkryć, że najpiękniejsze jest właśnie to, co na co dzień wydaje się nieraz szare i ciężkie, ale jest nasze, własne i niepowtarzalne. Prawdziwe życie.