TVP Historia Środa, 24.05.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1883 - oddano do użytku Most Brookliński; 1953 - mistrzami Europy w boksie zostali Chychła, Drogosz, Kruża, Kukier, Stefaniuk, walcząc głównie z bokserami sowieckimi; komentarz Marii Dąbrowskiej na ten temat; 1969 - prymas Wyszyński piechotą udał się do Zbroszy Dużej na poświęcenie kaplicy; 1977 - początek głodówki działaczy KOR w warszawskim kościele św. Marcina; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 57 (SERIA V ODC. 5) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Marcin Ciastoń Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Magdalena Smalara Partyzanci potrzebują funduszy na produkcję stenów. W związku z tym planują akcję napadu na furgon pocztowy przewożący pieniądze. Ewa w tym celu urabia jednego z pracowników poczty, co bardzo nie podoba się zazdrosnemu Sońce. Para zdobywa informacje pozwalające na szybkie przeprowadzenie akcji, ale Leokadia nakazuje czekać. Sońka nie słucha zwierzchników i postanawia wziąć sprawy we własne ręce. W tym celu odświeża stare znajomości. Tymczasem Odrowąż chce wynająć od matki Nitki część pomieszczeń w pałacu do produkcji konserw rybnych. Z jakiegoś powodu potrzebuje on dużej ilości pieniędzy. Z kolei Meier przebywa w tajnej placówce badawczej doktora Lunda. Magda i Witek prowadzą zwiad w pobliżu, chcą jak najlepiej rozeznać się w terenie. Trafiają na trop i podążają za dziwną ciężarówką dostawczą, która opuściła placówkę. 08:40 HISTORIA POLSKI - BUNTOWNICZKA NIE Z WYBORU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Janiszewski Maria Konopnicka (1842 - 1910) jest jedną z najwybitniejszych pisarek w dziejach polskiej literatury i autorką pieśni patriotycznej "Rota", która to po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku konkurowała z "Mazurkiem Dąbrowskiego" o miano hymnu narodowego. Ale co więcej wiemy o pisarce? Autorzy filmu śledzą historię i twórczość Marii Konopnickiej na przestrzeni jej dorosłego życia. Film tworzy portret psychologiczny słynnej pisarki i przede wszystkim mierzy się z mitami związanymi z jej kontrowersyjnym życiem. Postać Konopnickiej jest na tyle tajemnicza i niezrozumiała, że reżyser postanowił przeprowadzić swego rodzaju dochodzenie, z którego widz dowiaduje się, dlaczego wokół pisarki jest tyle nieścisłości i plotek. Choć można spotkać opinię, iż była feministką, to po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki, opinia ta wydaje się mocno naciągana. Ryzykownym jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż typowi skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka "Prometeusza" bardzo dbała o swój wizerunek. Sławiąc dokonania Konopnickiej, zapomina się o tym, iż była przede wszystkim kobietą, uwikłaną w wyjątkowo skomplikowaną sytuację życiową. Co więcej, błędem byłoby uznanie jej za moralną opokę Narodu. Wręcz przeciwnie Konopnicka jawi się jako kobieta wyzwolona, niestroniąca od wolnych związków ze znacznie młodszymi mężczyznami, a w czasach, w jakich przyszło jej żyć, środowiska katolickie uznawały jej twórczość za bardzo szkodliwą i wymierzoną nie tylko w Kościół, ale w chrześcijaństwo i polskość. W dokumencie postaramy się za pomocą archiwaliów oddać klimat tamtego okresu. Do udziału w filmie zaprosiliśmy autorki bestsellerowych książek: Karolinę Dzimira - Zarzycką, jej autorstwa jest książka "Samotnica. Dwa życia Marii Dulębianki" i Iwonę Kienzler, autorkę książki "Maria Konopnicka. Rozwydrzona bezbożnica", oraz czołowych historyków zajmujących się biografią Marii Konopnickiej. Film będzie także podróżą sentymentalna po wspaniałych miejscach, gdzie Konopnicka mieszkała i gdzie podejmowała najważniejsze decyzje w swoim życiu. Są to miejsca, gdzie wychowywała dzieci, pisała listy do przyjaciół, na przykład Elizy Orzeszkowej. Przybliży też czasy, w jakich żyła pisarka, jaka panowała wtedy moda, trendy oraz glamour. Film podzielono na rozdziały, do których wstępem są fragmenty listów Konopnickiej, co pozwoli zobaczyć bohaterkę jako osobę prywatną, zdystansowaną do pełnionych przez siebie ról publicznych, bez cenzury opowiadającą o swoim dniu powszednim. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 10:50 HISTORIA TAMARY I SVENA Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2002 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan, Magdalena Olszewska, Cezary Galek Zdjęcia: Marcin Buczkowski Wydawałoby się, zwykła opowieść o dwojgu ludzi. Tamara i Sven, Polka i Niemiec, spotkali się na studiach we Francji, w Lille. Nie połączyła ich miłość od pierwszego wejrzenia, uczucie dojrzewało powoli. Spędzali ze sobą wiele czasu, przyjechali do Polski. W końcu Sven oświadczył się swojej wybrance, w trzech językach: po polsku, francusku i niemiecku. W 1998 roku wzięli ślub, wpierw cywilny w Niemczech, potem kościelny w Polsce. Wydawało się, że życie stoi przed młodą parą otworem. Tamara zaangażowała się jako asystentka reżysera przy produkcji telenoweli dokumentalnej "Szpital Dzieciątka Jezus". Tygodniami zdobywała dziennikarskie doświadczenie, w szpitalu w pamięć wrażliwej kobiety zapadły obrazy ludzkiego cierpienia. Rok po ślubie młode małżeństwo wyjechało do Belgii. Sven otrzymał posadę przy Unii Europejskiej, wkrótce zostając asystentem posłanki parlamentu europejskiego. Tamara zaś zaczęła pracować jako korespondentka Telewizji Polskiej w Brukseli. Wydawało się, że ich szczęście będzie trwałe. Ale Tamara zaczęła skarżyć się na bóle brzucha. Diagnoza lekarzy była szokiem. W 1999 roku w ciele młodej kobiety wykryli komórki rakowe. Tamara ciężko przeżyła swoją pierwszą operację. Zawsze chciała mieć dzieci, odtąd było to niemożliwe. Chemioterapia przyniosła osłabienie, lecz wydawało się, że choroba się cofnęła. Próbowali żyć normalnie, tak jak wcześniej. Smutek po utracie nadziei na własne dziecko starali się ukoić, planując adopcję. W tym czasie Tamara zaczęła pisać pamiętnik, w którym opisywała zarówno codzienność, jak i miłość do męża Svena i walkę z rakiem. Po czterech miesiącach kolejne diagnozy lekarzy zaczynają przypominać wyrok śmierci. Druga operacja i chemioterapie nie przynoszą ratunku. Kolejne przerzuty zabijają Tamarę kawałek po kawałku. Rak trawi jej ciało, zatruwa też życie rodziny. Stan chorej pogarsza się szybko. Nie jest w stanie spacerować po mieście, wkrótce nie może poradzić sobie z wysyłaniem poczty elektronicznej do znajomych. 2 grudnia 2000 roku jej trzydziestoletnie życie dobiega kresu. Śmierć Tamary jest ogromną tragedią dla jej bliskich. Lecz jej heroiczna walka z rakiem, głębokie uczucie do męża, wyrażone w opublikowanym przez Svena pamiętniku, są pośmiertnym przesłaniem, że miłość jest najpiękniejszym i najcenniejszym darem. 11:30 POLSKI AS WYWIADU - MJR JAN HENRYK ŻYCHOŃ Reportaż, 32 min, Polska, 2022 Scenariusz: Paulina Rubczak Major Jan Henryk Żychoń to jedna z najciekawszych i najbardziej barwnych postaci historycznych, związanych z Bydgoszczą i wraz ze swoimi barwnym, pełnym zwrotów akcji życiem zasługuje na filmową opowieść. Henryk Żychoń należał do najbardziej zaufanych szpiegów generała Sikorskiego. Jego zasługi były tak duże, że jego rywale oskarżali go bezpodstawnie o spiskowanie z Niemcami. Biografia majora Henryka Żychonia to biografia państwowca i patrioty. Jako dziecko działał w harcerstwie, a gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów Polskich, mimo młodego wieku. Miał wówczas zaledwie 12 lat! Szybko dał się poznać jako wnikliwy, inteligentny, rzeczowy i skuteczny człowiek. Działał na kierunku zachodnim, prowadząc działalność wywiadowczą nakierowaną na Niemcy. Pracował w tyglu międzynarodowego szpiegostwa Wolnym Mieście Gdańsku, a następnie w nowej ekspozyturze wywiadowczej, w Bydgoszczy. 12:45 STANISŁAW SYREWICZ ODMIENIANY PRZEZ LOS Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Brzozowicz Historia kariery Stanisława Syrewicza, wybitnego kompozytora muzyki filmowej, którego twórczość jest mało znana w Polsce. Urodził się w sowieckim obozie. W wieku 9 lat został uznany za cudowne dziecko fortepianu, jednak po ukończeniu Akademii Muzycznej porzuca koncertowanie. Rozpoczyna studia na wydziale reżyserii Szkoły Teatralnej w Warszawie i komponuje m.in. nieśmiertelny przebój "Śpiewać każdy może". 13 grudnia 1981 r. zastaje go w Paryżu. Na Zachodzie współpracuje m.in. z Joe Cockerem, Marianną Faithfull, aktorką Dean Keaton i zespołem The Rolling Stones. Jednocześnie komponuje muzykę do ponad stu filmów we Francji, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Syrewicz współpracuje również z polskimi reżyserami (m.in. "Papierowe małżeństwo", "Testosteron", serial "Dom nad rozlewiskiem"). W 1994 r. Edyta Górniak zajmuje z jego piosenką "To nie ja!" drugie miejsce na festiwalu Eurowizji. Rok wcześniej Syrewicz otrzymuje prestiżową Ace Award. Dzień po gali ma rozpocząć rozmowy o pracy w Hollywood. W nocy w Los Angeles ma miejsce silne trzęsienie. Wraca do Londynu, gdzie rozpoczyna najbardziej płodny artystycznie okres kariery. Na premierach filmów z jego muzyką goszczą książę Karol, księżna Diana i królowa Elżbieta II. Jego płyty są wydawane na całym świecie, a soundtrack do serialu "The Choir" dociera do trzeciego miejsca najpopularniejszych płyt w Wielkiej Brytanii. Film Grzegorza Brzozowicza nie jest tylko opowieścią o karierze wybitnego artysty. Równoległym bohaterem obrazu jest muzyka Syrewicza, która wybrzmiewa przez cały film. Jest to też historia o niełatwych czasach, w których przyszło tworzyć bohaterowi tego dokumentu. 13:45 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 2 MELBOURNE (CITIES BY THE SEA 2. MELBOURNE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 2. Melbourne, ta metropolia na południowym wschodzie Australii nieodmiennie uchodzi za najlepsze miasto do życia. Wśród prawie czterech i pół miliona mieszkańców jest wielu młodych twórców, którzy kształtują jego oblicze. Położone z dala od centrum uwagi świata, Melbourne znalazło własny styl - zrelaksowany, kosmopolityczny i nakierowany w przyszłość. W ostatniej dekadzie Melbourne stało się centrum sztuki ulicznej. Dla większości mieszkańców jest ona przejawem fascynacji kulturą, ale malowidła przyciągają też turystów. Dlatego miasto hojnie wydaje pozwolenia, a nawet oferuje powierzchnie do pomalowania. W Melbourne wszędzie można spotkać ludzi barwnych i ekscentrycznych. Ale żeby się tu wyróżniać, trzeba naprawdę być innym. 14:45 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 3 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Kolejna część filmu dokumentalnego BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy dlaczego tak się dzieje w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych, dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 15:50 GIGANCI HISTORII - HISTORIA POLSKIEJ MOTORYZACJI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Wiadomo, że my Polacy nie gęsi i swój język mamy, ale czy mamy swoją motoryzację? Dziś mamy ją faktycznie w formie szczątkowej, ale powspominajmy. W dzisiejszym odcinku zmierzą się pasjonaci polskiej motoryzacji, zarówno tej przedwojennej, jak i współczesnej. Przypomnimy polskie maszyny i ich konstruktorów. Zapraszamy na kolejny odcinek Gigantów Historii. 17:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 58 (SERIA V ODC. 6) Serial wojenny, 43 min, Polska, 2021 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Monika Franczak, Wojciech Lepianka Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Magdalena Smalara Po zdradzeniu przez Mańka, Sońka został aresztowany przez bojowców. Ewa w końcu wyznaje mu, że jest w ciąży i to on jest ojcem dziecka. Sońka ucieka z aresztu, jest zdeterminowany odzyskać pieniądze. Kontaktuje się z nim Meier, który informuje go o szansie przechwycenia nagrań wykonanych przez niego w ośrodku. Odrowąż nie zdołał zebrać pieniędzy dla Schneidera. Zdesperowany składa Schneiderowi jeszcze jedną propozycję. W pałacu ma zostać otwarta fabryka konserw rybnych na zaopatrzenie dla armii niemieckiej, co stanowi poważne zagrożenie dla rodziny Chaima. Meier jest głęboko poruszony bestialskimi eksperymentami prowadzonymi przez Lunda w tajnym ośrodku. Poczucie obowiązku walczy w nim z sumieniem. 18:55 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE EKONOMII KOPERNIKA Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Robert Szaj, Michał Juszczakiewicz Zdjęcia: Michał Juszczakiewicz, Grzegorz Dolecki Wykonawcy: Robert Cyrta, Krzysztof Matuszewski, Pietro Omodeo, Marta Twardowska, Eugeniusz Sienkiewicz, Philippe Debroise, Krzysztof Bartoszewicz, Grzegorz Duda "Tajemnice ekonomii Kopernika" - fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko - krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę biskupów warmińskich. 20:05 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 5 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 47 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:05 PIŁKARSKI POKER Komedia sensacyjna, 101 min, Polska, 1988 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Janusz Gajos, Marian Opania, Mariusz Dmochowski, Jan Englert, Edward Lubaszenko, Mariusz Benoit, Adrianna Biedrzyńska, Bronisław Pawlik, Borys Marynowski, Henryk Bista, Andrzej Zaorski, Grzegorz Warchoł Laguna, niegdyś sławny piłkarz, którego karierę przerwała kontuzja, pogrąża się w alkoholizmie. Jego dawnym kolegom z boiska też nie wiedzie się najlepiej. Laguna - obecnie sędzia - jest bacznym obserwatorem tego, co się wokół niego dzieje. Zdaje sobie sprawę z istniejących w piłkarskim światku układów, przekupywania piłkarzy i sędziów, manipulowania ludźmi. Nie chce mieć z tym nic wspólnego. Postanawia w niezwykły sposób ukoronować swoją sędziowską karierę - zadrwić z traktujących go protekcjonalnie działaczy klubowych. Chce doprowadzić do tzw. niedzieli cudów, czyli "ustawić" ostatnią kolejkę rozgrywek ligowych tak, by w poszczególnych meczach padły ustalone przez niego wyniki. Różnymi sposobami przekupuje zawodników, a nawet innego sędziego. Gdy jednak dochodzi do decydującego meczu, nieoczekiwanie zmienia swój plan. Roboczy tytuł filmu brzmiał "Kocham piłkę", co ujawniało tęsknotę reżysera za romantyką sportu, której spragnieni są jego prawdziwi miłośnicy. Utrzymany w konwencji filmu sensacyjnego "Piłkarski poker" ujawnia kulisy krajowej piłki. "Polska piłka nożna toczy się po równi pochyłej. Wyniki i jakość gry są uzależnione od wartości pieniądza. Na trybunach siedzi kilka lub kilkanaście tysięcy naiwnych kibiców. Czekają na wynik, nie wiedząc, że ustaliło ten wynik wcześniej kilka osób" - mówił reżyser Janusz Zaorski. 22:55 PUTIN: HISTORIA ROSYJSKIEGO SZPIEGA - ODC. 3 WIECZNY PRZYWÓDCA (PUTIN: A RUSSIAN SPY STORY EPISODE 3 PUTIN FOREVER) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Nick Green Trzyczęściowy film dokumentalny przedstawiający historię jednego z najpotężniejszych polityków naszych czasów. Przebiegły i nieprzewidywalny Władimir Putin rządzi żelazną ręką od 2000 roku. Jak jego historia życia ukształtowała wartości tego byłego szpiega? Ilustracją są niezwykłe archiwalne zdjęcia z jego kontrowersyjnej prezydentury. Ten przełomowy dokument zabiera widzów w niespotykaną dotąd podróż w głąb przerażonego i odizolowanego rosyjskiego przywódcy. Putin wraca do władzy po czteroletniej nieobecności, próbuje oczyścić się z oskarżeń o korupcję i poprawić swoją reputację. Ostatnia część serii dokumentalnej ukazuje, jak Putin wniósł wiedzę o szpiegostwie w walkę i zwycięstwo o przywództwo w Rosji. Jak jego osobiste doświadczenia wpłynęły na jego politykę. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZNANA WOJNA Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony początkowej fazie wojny ukazuje rozwój sytuacji w Polsce i krajach nadbałtyckich. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.