TVP Historia Sobota, 27.05.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1910 - zmarł Robert Koch - odkrywca prątków gruźlicy; 1958 - powrót Melchiora Wańkowicza z emigracji; 1981 - premiera "Człowieka z żelaza" Andrzeja Wajdy; 07:10 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O DZIKU: CENA NIEZALEŻNOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Tadeusz Karolak, Michał Górczyński, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Klaudiusz Baran W tym odcinku opowieść o dziku. Dzik urodzony w rezerwacie, żyjący w wielkim stadzie kuzynów, wybiera życie w pojedynkę - w wolnej puszczy. Odchodzi z rodzinnej ostoi, ale okazuje się, że za niezależność płaci wysoką cenę. Spoufalony z ludźmi jest o krok od śmierci. W końcu wraca do domu. Niepotrzebnie. 08:05 WOJOWNICY CZASU - DADZĄ MI KABACIK Z WYŁOGAMI, CZYLI UŁAŃSKI FASON Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Historia munduru wojskowego to temat kolejnego odcinka "Wojowników czasu". Mundur wojskowy, za którym, jak wiadomo, panny przemieszczają się sznurem, pojawił się w Polsce już kilkaset lat temu, ewoluując w barwie i kroju. Co jednak zdecydowało o jego fasonie i co stanowi o jego polskości i wyjątkowości zarazem, skoro w kawaleryjskiej odmianie przyjął się w wielu armiach świata... 08:35 W KOTLE HISTORII - DE GAULLE W PRL. GENERAŁ POWRACA DO POLSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Uwielbiany przez warszawian pamiętających jego rolę w wojnie z bolszewikami, generał Charles de Gaulle znów zawitał nad Wisłę. On był kończącym służbę prezydentem ze spadającym poparciem, Polska była satelickim krajem Sowietów w nowych granicach, a jego władze potrzebowały dyplomatycznego wzmocnienia, Polacy zaś chcieli zobaczyć jakiegoś prawdziwego męża stanu. Ta wizyta wszystkim była na rękę. Nie zardzewiała stara polska miłość do de Gaulle’a, ani miłość de Gaulle’a do pączków od Bliklego. 09:30 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 9/12 Serial komediowy, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Stasiek Niemotko po 20 latach emigracji wraca do ojcowizny - Królowego Mostu. A tam życie płynie spokojnie. Burmistrz pisze wiersze. Chór kościelny próbuje pod dyrekcją Witka, który teraz w ludowości szuka inspiracji jak kiedyś romantycy. Państwu Bocianom zdarza się wcześniej zamknąć gospodę, bo przecież pieniądze to nie wszystko. Stasiek Niemotko ochoczo zabrał się za remontowanie domu po rodzicach i szukanie żony. Marina Chmiel, atrakcyjna, dojrzała i samotna instruktorka przybywa do Królowego Mostu, by zapoznać miejscową policję z tajnikami obsługi komputera. Wreszcie przyda się schowany w sejfie laptop, otrzymany kiedyś za zasługi. 10:25 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 2 MELBOURNE (CITIES BY THE SEA 2. MELBOURNE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 2. Melbourne, ta metropolia na południowym wschodzie Australii nieodmiennie uchodzi za najlepsze miasto do życia. Wśród prawie czterech i pół miliona mieszkańców jest wielu młodych twórców, którzy kształtują jego oblicze. Położone z dala od centrum uwagi świata, Melbourne znalazło własny styl - zrelaksowany, kosmopolityczny i nakierowany w przyszłość. W ostatniej dekadzie Melbourne stało się centrum sztuki ulicznej. Dla większości mieszkańców jest ona przejawem fascynacji kulturą, ale malowidła przyciągają też turystów. Dlatego miasto hojnie wydaje pozwolenia, a nawet oferuje powierzchnie do pomalowania. W Melbourne wszędzie można spotkać ludzi barwnych i ekscentrycznych. Ale żeby się tu wyróżniać, trzeba naprawdę być innym. 11:30 TROPIKALNE WYSPY ŚWIATA - HAWAJE ODC. 3 (EARTH'S TROPICAL ISLANDS 3. HAWAII) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Kathryn Jeffs, Roger Webb Film Dokumentalny BBC Studios Trzeci odcinek to podróż na Hawaje. Pośród wód otwartego Pacyfiku leży najbardziej oddalony od kontynentów archipelag. W miejscowych ciepłych, płytkich tropikalnych wodach samica humbaka przed dwoma tygodniami wydała na świat jedno młode. Przepłynęła cztery tysiące kilometrów z wód Alaski, żeby rodzić w warunkach idealnych dla jej dziecka. U brzegów odizolowanych od świata wysp to młode znajduje się poza zasięgiem większości drapieżników. Tu może pływać w jedynych ciepłych płyciznach w promieniu półtora tysiąca kilometrów. Woda o kojącej temperaturze 27 stopni Celsjusza ma kluczowe znaczenie dla rozwoju nowo narodzonego humbaka, u którego jeszcze nie wykształciła się gruba, izolująca warstwa tłuszczu. Hawaje zapewniają też schronienie przed wiatrem i prądami morskimi otwartego oceanu. Młode może tu odpocząć i w pełni wykorzystać energię, jaką daje mu mleko matki, by dobrze się rozwijać. Wszyscy wędrowcy, którzy dotrą na odległy archipelag, mogą liczyć na schronienie i wyjątkowe warunki do rozpoczęcia nowego życia. Hawaje leżą na środku Oceanu Spokojnego, 3000 kilometrów od zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej. Tworzy je łańcuch ponad stu wysp, ciągnący się na długości 2400 kilometrów. Największa i najmłodsza z nich jest najdalej wysunięta na południe. Wędrując na północny zachód, napotykamy coraz starsze i coraz mniejsze wyspy. Archipelag Hawajów znajduje się na płycie tektonicznej, która przesuwa wszystkie wyspy na północny zachód. 12:35 NA TROPACH PREHISTORII - TAJEMNICE PIERZASTYCH SMOKÓW. ODC. 2 (A NEW PREHISTORY) 52 min, Francja, 2015 Reżyseria: Emma Baus Skąd pochodzą owady, ptaki i ssaki? Dzięki nowym technologiom i ostatnim odkryciom naukowcy mogą teraz odtworzyć brakujące gałęzie w genealogicznym drzewie życia. Ta trylogia, prowadzona jak badanie paleontologiczne, oparta jest o ultrarealistyczną grafikę komputerową. 14:05 PRYMAS. TRZY LATA Z TYSIĄCA Dramat biograficzny, 100 min, Polska, 2000 Reżyseria: Teresa Kotlarczyk Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Andrzej Seweryn, Maja Ostaszewska, Zbigniew Zamachowski, Krzysztof Wakuliński, Grzegorz Sikora, Mariusz Benoit, Jerzy Trela, Henryk Talar, Mariusz Jakus, Joanna Orzeszkowa, Maciej Wojdyłła, Piotr Adamczyk, Andrzej Bogusz Kierowanie Kościołem w Polsce przypadło kardynałowi Wyszyńskiemu w szczególnym momencie. Nominacja na arcybiskupa gnieźnieńskiego i warszawskiego, a tym samym prymasa Polski, nastąpiła niemal w przeddzień zjednoczeniowego zjazdu PZPR, po którym rozpoczął się represyjny etap polityki władz wobec Kościoła. Pod pretekstem działalności antypaństwowej na początku lat 50. komunistyczne władze PRL aresztują wielu biskupów i księży i dokonują konfiskaty znacznej części majątku Kościoła. Kardynał Stefan Wyszyński w publicznych wystąpieniach zdecydowanie przeciwstawia się bezprawnemu działaniu władz. Ówczesny premier, Bolesław Bierut, postanawia wyeliminować politycznego przeciwnika i podejmuje decyzję o odizolowaniu duchowego przywódcy od społeczeństwa. Po uzyskaniu akceptacji radzieckich zwierzchników 25 września 1953 r. aresztuje księdza prymasa. Stefan Wyszyński zostaje w tajemnicy wywieziony z Warszawy i osadzony w opuszczonym, zrujnowanym klasztorze w Stoczku Warmińskim. Z więzienia w Rawiczu zostaje jednocześnie sprowadzony ksiądz Stanisław Skorodecki skazany za nauczanie religii w szkole. Do Stoczka trafia również wyznaczona do posług siostra Leonia, przetrzymywana wcześniej z innnymi zakonnicami w więzieniu w Grudziądzu. Zadaniem obojga jest składanie relacji ze wszystkiego, co się dzieje wokół kardynała, a czego UB nie jest w stanie podejrzeć lub podsłuchać, informowanie o niemal każdym jego słowie. Komendant liczy, że za ich namową prymas dobrowolnie zrzeknie się wszelkich funkcji kościelnych. Wielomiesięczna presja psychiczna (izolacja, ciągły nadzór, zakaz korespondencji, obejmujący nawet listy do i od ojca) oraz fizyczna (surowe warunki, zimno, niedożywienie, brak dostępu do lekarza pomimo choroby) nie załamują duchownego. Siły i wytrwałości dodaje mu niezłomna wiara, żarliwa modlitwa, serce wolne od nienawiści. Komendanta zastępuje jego zwierzchnik, diaboliczny pułkownik, który sprowadza do klasztoru sobowtóra księdza prymasa, niejakiego Molendę. Całymi tygodniami Molenda uczy się naśladować sposób mówienia i poruszania się Wyszyńskiego, jego gesty, ruchy, ton głosu. Gdy już będzie gotowy, ma - zgodnie z planem - na zorganizowanym przez UB zebraniu biskupów zrzec się, jako rzekomy prymas, zwierzchnictwa nad Kościołem polskim. Tymczasem ksiądz Stanisław, który miał składać raporty na temat kardynała, okazuje się jego wiernym i lojalnym sługą i przyjacielem. O zdradę podejrzewa natomiast siostrę Leonię. Niebawem przekonuje się, że miał rację. Zwerbowana przez UB młoda zakonnica prowadzi, na żądanie pułkownika, szczegółowe zapiski rozmów prowadzonych przez obu duchownych. Ksiądz Stanisław zdobywa jeden z jej zeszytów. Udaje się przemycić go na zewnątrz. Wieść o "przecieku" dociera do strażników prymasa w przeddzień spotkania z biskupami. Akcję z niepotrzebnym już teraz sobowtórem trzeba odwołać. Ale dłuższy pobyt prymasa w dotychczasowym miejscu też jest bardzo ryzykowny. Dzieło Teresy Kotlarczyk podzieliło krytykę, choć przeważały opinie przychylne, niekiedy wręcz entuzjastyczne. Podkreślano spójność stylistyczną, równowagę i umiar filmu, jego powściągliwość i skromność przy jednoczesnej sile dramatycznej. Duża w tym zasługa również scenarzysty, Jana Purzyckiego, który oparł scenariusz na "Zapiskach więziennych" samego kardynała Wyszyńskiego i bogatej dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że "Prymas" jest wierną rekonstrukcją faktów historycznych. Nie ma np. dowodów, że komunistyczne władze rzeczywiście zamierzały wykorzystać sobowtóra do rozwiązania konfliktu z prymasem i Kościołem. Był to zabieg artystyczny, przydający filmowi emocjonalnej grozy, obrazujący metody, jakimi posługiwano się w walce ideologicznej. To także prawdziwy popis gry aktorskiej Andrzeja Seweryna, odtwórcy zarówno roli kardynała Wyszyńskiego, jak i jego sobowtóra Molendy. Udało mu się najtrudniejsze: z jednej strony odtworzył wizerunek charakteru i duchowości prymasa, z drugiej ukazał człowieka, który z małpią zręcznością naśladuje każdy jego gest i ton, ale nie dociera do prawdy duchowej i dlatego pozostaje tylko fałszywie brzmiącą marionetką. 16:25 CUD ARCHITEKTURY - KATEDRA W STRASBURGU (EXTREME CONSTRUCTIONS: THE SECRETS OF STRASBOURG CATHEDRAL / STRASBOURG - LA CATHDRALE DE TOUS LES RECORDS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Lionel Langdale Film dokumentalny o katedrze w Strasburgu. Jest drugą najczęściej odwiedzaną świątynią we Francji i perłą architektury sakralnej o wyjątkowej sylwetce. Najwyższy budynek wzniesiony w średniowieczu. Budowana przez w latach 1176 - 1439, katedra w Strasburgu różni się radykalnie od innych katedr. Została zbudowana przy użyciu nowych technologii i zgodnie z zasadami nigdy wcześniej nietestowanymi. Badaczy fascynuje iglica, która długo była najwyższą w Europie. Katedra ma wymiary boiska do piłki nożnej: 118 metrów długości na 51 szerokości. Iglica ma 142 metry wysokości, czyli tyle, ile czterdziestopiętrowy budynek. Budowę świątyni rozpoczęto w XII wieku, w okresie architektonicznej rewolucji. Nowe technologie umożliwiły stopniowe przejście od stylu romańskiego do gotyku. Odkryto, że pod fundamentami znajdują się resztki innej katedry. Po raz pierwszy badacze mogli prześledzić w 3D niesamowitą historię tego projektu. Ujawniają, jak budowniczowie byli w stanie przeciwstawić się prawom fizyki, aby budować coraz wyżej, i wyjaśnić znaczenie żelaza w tej kamiennej katedrze. Możemy podziwiać katedrę w jej oryginalnym stanie. To zabytek, który czyta się jak książkę o historii ewolucji architektury gotyckiej. Katedra w Strasburgu: wyjątkowy projekt, który trwał 400 lat i zmobilizował najlepszych architektów średniowiecza. 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - SOBÓR WATYKAŃSKI I Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller W grudniu 1869 roku w Watykanie rozpoczął obrady sobór ekumeniczny - pierwszy sobór zwołany bez udziału władz świeckich. Miał być odpowiedzią na wyzwania, które niósł antykościelny liberalizm, marksizm i ateizm. Obrady zostały przerwane po zajęciu Rzymu przez rewolucyjne wojska włoskie. Mimo to Sobór Watykański I przyjął dwie ważne konstytucje dogmatyczne: "Pastor aeternus" o nieomylności papieża i "De fide catholica" o relacji między wiarą i nauką. O soborze rozmawiają prof. Marek Kornat i dr Stanisław Królak. 18:05 JANOSIK - ODC. 9/13 - POBÓR Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Pobór do armii austriackiej obejmuje wprawdzie synów wszystkich chłopów, ale w praktyce trafiają tam tylko ci z biednych rodzin. Bogaci górale mogą bowiem dzięki łapówkom uchronić swych synów od służby w cesarskich szeregach. Ale i na tę niesprawiedliwość Janosik znajduje sposób: porywa pachołków szlacheckich i wymienia ich za biedaków powołanych do wojska. 19:00 GIGANCI HISTORII - ZIMNA WOJNA Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Rozpoczęła się niemal nazajutrz II wojny światowej i była skutkiem rozpadu koalicji antyhitlerowskiej oraz podziału świata "żelazną kurtyną", trwającym blisko 40 lat konfliktem supermocarstw. Towarzyszyły jej wyścig zbrojeń, powstanie NATO i Układu Warszawskiego, wyścig kosmiczny oraz Radio Wolna Europa. W tym odcinku teleturnieju przypomnimy najważniejsze momenty zimnej wojny. 19:50 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 21 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2022 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 20:00 RANCZO WILKOWYJE Komedia, 94 min, Polska, 2007 Reżyseria: Wojciech Adamczyk Scenariusz: Robert Brutter, Jerzy Niemczuk Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Krzesimir Dębski, Radzimir Dębski Aktorzy: Ilona Ostrowska, Paweł Królikowski, Cezary Żak, Artur Barciś, Radoslaw Pazura, Marta Lipińska, Franciszek Pieczka, Piotr Pręgowski, Katarzyna Żak, Sylwester Maciejewski, Dorota Nowakowska, Violetta Arlak, Grzegorz Wons, Dorota Chotecka - Pazura Kinowa wersja perypetii mieszkańców gminy Wilkowyje nawiązująca do licznych wydarzeń we wsi przedstawionych wcześniej w serialu emitowanym na antenie Jedynki, który cieszył się ogromną popularnością wśród widzów. Do Wilkowyj nieoczekiwanie wraca Czerepach, który odszedł stamtąd w niesławie po aferze z lokalnym radiem. Teraz, niestety, znów triumfuje, gdyż przybywa jako kontroler Izby Obrachunkowej. Wystraszony nie na żarty wójt nakazuje sekretarzowi Dudzie przygotować kilka fałszywych dokumentów, które mają odwrócić uwagę kontrolera od prawdziwych przekrętów. Ale Czerepach, który doskonale zna zakulisowe gry wójta i metody jego działania, nie daje się na to nabrać. Sam wcześniej maczał palce w finansowych matactwach przełożonego. Odrzuca nawet propozycję łapówki. Możliwość upokorzenia wójta jest dla niego cenniejsza niż pieniądze. Wójt szuka więc pomocy u Więcławskiego, głównego beneficjenta gminnych zleceń, teraz jednak zbyt przerażonego, żeby coś wymyślić. Wójt dochodzi więc do wniosku, że jedynym sposobem na pozbycie się dociekliwego kontrolera będzie zabicie go. Lucy i Kusy cieszą się swoją miłością, szczęśliwi w malowniczym dworku. Idyllę zakłóca im Czerepach, który poszukuje u nich pokoju na czas kontroli w gminie. Lucy niezbyt chętnie wynajmuje mu pokój na poddaszu. Ale na tym nie kończą się przykre niespodzianki. Oto bowiem pewnego dnia w domu Lucy zjawia się kolejny nieproszony gość jej były mąż Louis. Mężczyzna oświadcza Lucy, że nadal ją kocha, żyć bez niej nie może, a co więcej nadal jest jej mężem, gdyż formalności rozwodowe nie zostały sfinalizowane. Na wieść o tym Kusy postanawia usunąć się z życia ukochanej, chociaż Lucy zapewnia go, że Louisa od dawna nie kocha i nie chce go więcej widzieć. Do Kusego to jednak nie przemawia: wyprowadza się z dworku i co gorsza znów zaczyna pić. W słuszności decyzji o odejściu od Lucy utwierdza go proboszcz, który twierdzi, że nie ma on prawa rozbijać małżeństwa. Bywalcy ławeczki mają ciągłe problemy ze zdobyciem pieniędzy na piwo lub wino, a sklepowa Więcławska uparcie odmawia sprzedaży na krechę nawet tak niezbędnych im towarów. Ławeczkowi postanawiają zatem otworzyć swoją budkę z piwem. Dostają nawet niezbędne dofinansowanie z urzędu gminy. Szybko jednak się przekonują, że prowadzenie własnego biznesu to ciężki kawałek chleba. Już nawet pić się nie chce. Louis uwodzi wilkowyjskie kobiety swoją wysportowaną sylwetką i czarującym amerykańskim uśmiechem. I tylko Lucy wciąż jest odporna na jego urok, chociaż były/aktualny małżonek stale ją zapewnia o swoim uczuciu. W końcu zdesperowana kobieta wyrzuca jego rzeczy z domu. Niezrażony Louis zamieszkuje w dawnej komórce Kusego i nadal zabiega o względy Lucy. Tymczasem wszędobylskie dzieci Solejuków donoszą Kusemu, że Amerykanin w swoich działaniach kieruje się niekoniecznie miłością i ma we wsi wspólnika. 21:55 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TAJEMNICZA KRÓLOWA NEFRETETE (NEFERTITI, MYSTRIEUSE REINE D'ÉGYPTE) Cykl dokumentalny, 105 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel 5 tys. lat temu w Egipcie panowała najbardziej tajemnicza z królowych starożytności, Nefretete. Rządziła wraz ze swym mężem, wielkim faraonem Echnatonem. Podobizna Najpiękniejszej z pięknych, jak nazywano Nefretete, znajduje się w Muzeum Egiptologii w Berlinie i nadal porusza naszą wyobraźnię. Czy tak naprawdę wyglądała, czy też jest to upiększony wizerunek nowej ziemskiej bogini? Żyła w czasach wielkiej reformy religijnej, za jej panowania stolicę Egiptu przeniesiono do nowego miejsca - Tell el - Amarna, gdzie z woli królowej i jej męża postawiono nowe miasto wśród piasków pustyni. 23:50 PIŁKARSKI POKER Komedia sensacyjna, 101 min, Polska, 1988 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Janusz Gajos, Marian Opania, Mariusz Dmochowski, Jan Englert, Edward Lubaszenko, Mariusz Benoit, Adrianna Biedrzyńska, Bronisław Pawlik, Borys Marynowski, Henryk Bista, Andrzej Zaorski, Grzegorz Warchoł Laguna, niegdyś sławny piłkarz, którego karierę przerwała kontuzja, pogrąża się w alkoholizmie. Jego dawnym kolegom z boiska też nie wiedzie się najlepiej. Laguna - obecnie sędzia - jest bacznym obserwatorem tego, co się wokół niego dzieje. Zdaje sobie sprawę z istniejących w piłkarskim światku układów, przekupywania piłkarzy i sędziów, manipulowania ludźmi. Nie chce mieć z tym nic wspólnego. Postanawia w niezwykły sposób ukoronować swoją sędziowską karierę - zadrwić z traktujących go protekcjonalnie działaczy klubowych. Chce doprowadzić do tzw. niedzieli cudów, czyli "ustawić" ostatnią kolejkę rozgrywek ligowych tak, by w poszczególnych meczach padły ustalone przez niego wyniki. Różnymi sposobami przekupuje zawodników, a nawet innego sędziego. Gdy jednak dochodzi do decydującego meczu, nieoczekiwanie zmienia swój plan. Roboczy tytuł filmu brzmiał "Kocham piłkę", co ujawniało tęsknotę reżysera za romantyką sportu, której spragnieni są jego prawdziwi miłośnicy. Utrzymany w konwencji filmu sensacyjnego "Piłkarski poker" ujawnia kulisy krajowej piłki. "Polska piłka nożna toczy się po równi pochyłej. Wyniki i jakość gry są uzależnione od wartości pieniądza. Na trybunach siedzi kilka lub kilkanaście tysięcy naiwnych kibiców. Czekają na wynik, nie wiedząc, że ustaliło ten wynik wcześniej kilka osób" - mówił reżyser Janusz Zaorski. 01:45 BEZCENNY MŁODZIENIEC. NIEDOKOŃCZONA MISJA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Grzegorz Styła Zdjęcia: Maciej Mroziewski, Michał Sroka Zaginiony pod koniec wojny XVI - wieczny obraz "Portret młodzieńca" Rafaela Santi to najcenniejsze dzieło zrabowane z polskich muzeów, którego losy do dzisiaj nie są znane. "Portret" jest punktem wyjścia i osią opowieści o rabunku polskich dzieł sztuki podczas II wojny światowej, o ogromnej wojennej pracy rewindykacyjnej i spektakularnym działaniu Karola Estreichera w odzyskaniu Ołtarza Wita Stwosza. Na kanwie opowieści o losach tych dwóch świadomie wybranych dzieł - "Portretu młodzieńca" i Ołtarza Wita Stwosza - podejmiemy próbę zrelacjonowania stanu współczesnych poszukiwań polskich dóbr kultury i działań rewindykacyjnych, których celem jest powrót do kraju choćby najmniejszej części utraconego dziedzictwa. Przede wszystkim jednak to niezamknięta opowieść o nadziei na odnalezienie niezwykle cennego a zarazem unikalnego dzieła i przywrócenie go Polsce, ale również ponownego wprowadzenia do obiegu kulturowego świata. Film powstał w koprodukcji z Filmoteką Narodową - Instytutem Audiowizualnym. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.