TVP Historia Niedziela, 28.05.2023 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 MAJA. ODC. 576 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - urodził się Ian Fleming, twórca postaci Jamesa Bonda; 1931 - Auguste Piccard wzbił sie balonem do stratosfery - na 16 kilometrów; 1961 - Peter Benenson założył Amnesty International; 1981 - zmarł kardynał Stefan Wyszyński; 06:55 KRZYŻ WESTERPLATTE Dokument fabularyzowany, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sławomir Koehler, Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Maciej Moskwa , Łukasz Głowala Muzyka: Marcin Sady Aktorzy: Jerzy Zelnik , Andrzej Mastalerz , Rafał Ostrowski , Dorota Lanton , Piotr Napierała , Jakub Kornacki , Bernard Szyc, Sławomir Koehler , Mieczysław Bartłomiej Vogt , Aleksandra Meller-Ostrowska , Piotr Rodak , Piotr Gadomski Film opowiada o walce byłych żołnierzy z peerelowską władzą o przywrócenie krzyża na symbolicznej mogile ich kolegów, którzy zginęli w 1939 roku na Westerplatte, a także o walce o usunięcie sowieckiego czołgu, który kilkadziesiąt lat stał w miejscu upamiętniającym ich bohaterską śmierć. W filmie, którego akcja toczy się w roku 1976 i w okresie karnawału Solidarności, pokazane są perypetie Westerplatczyków i działaczy Solidarności wynikające z podjęcia się negocjacji z władzą komunistyczną, dla której pamięć o poległych Westerplatczykach była niewygodną sprawą, będącą w sprzeczności z ówczesną polityką historyczną rządzącej partii. Fabularna narracja filmu w końcowej fazie przekształca się w dokumentarną, w postaci wypowiedzi charyzmatycznego opozycjonisty Czesława Nowaka, byłego działacza Solidarności z Portu Gdańskiego, osoby będącej wówczas inicjatorem walki Westerplatczyków o przywrócenie krzyża na mogile ich kolegów z którymi razem bronili placówki. W filmie występują aktorzy, m.in.: Andrzej Mastalerz, Jerzy Zelnik, Rafał Ostrowski i Dorota Lanton, którzy znakomitymi kreacjami wzbogacili dramaturgię opowieści. 09:20 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 10/12 Serial komediowy TVP, 44 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Marian Cielęcki i Witaszek z wrodzoną sobie gracją próbują rozładować korek składający się z furmanek i traktorów w centrum miasteczka. Z autobusu wysiada matka Mariana. Przyjechała niespodziewanie wiedziona matczynym instynktem w trosce o syna. Marina Chmiel wzorowo wypełnia swoją misję, prowadzi szkolenia komputerowe, dba o sprawność fizyczną i popisuje się znajomością sztuk walki oraz celnym strzelaniem. Burmistrz z komendantem naradzają się w sprawie urządzenia bankietu z okazji 60. urodzin księdza. Ksiądz odmawia współpracy. Zaprasza wszystkich na mszę w tej intencji. Burmistrz i komendant nie poddają się, zakładają Komitet Organizacyjny i szukają wsparcia u samego biskupa. Tymczasem do Królowego Mostu dotarła wiadomość o zbliżających się wyborach na stanowisko burmistrza. Ksiądz na ambonie upomina wiernych, że wybory to obywatelski obowiązek, a uchylanie się od niego to grzech zaniechania. 10:15 W KOTLE HISTORII - BITWA POD PŁOWCAMI - ZWYCIĘSTWO, CZY REMIS? Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Być może, gdyby nie Płowce, nie byłoby Grunwaldu. Okazało się, że Krzyżaków daje się pokonać w polu, nie tylko podczas wojny szarpanej. Dla tych ostatnich również był to wstrząs. Wycofali się do Torunia, by jak mieli w zwyczaju korzystać z najlepszych dokonań ówczesnej kuchni. Słynęli zarówno z odległych importów, jak i toruńskiego wina. Przy okazji Płowców spotkanie z kuchnią wykwintną XIV wieku. 10:45 PRZESTRZEŃ PAMIĘCI - MUZEUM ARMII KRAJOWEJ W KRAKOWIE Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa Nila w Krakowie zainaugurowało swoją działalności w 2000 roku, a od 2012 działa w nowej przestrzeni muzealnej. Inicjatorami tej ważnej placówki byli żołnierze Polski Podziemnej, którzy po 1989 roku czynili starania, by ją powołać do życia. Celem tego Muzeum jest udokumentowanie wysiłku zbrojnego Armii Krajowej, a przede wszystkim zabezpieczenie cennych pamiątek po uczestnikach walk z niemieckim i sowieckim okupantem. 12:20 ŁUŻYCE. Z PIEKŁA DO NIEBA (FROM HELL TO HEAVEN LUSATIA) Film dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2015 Reżyseria: Henry M.Mix W południowo - wschodnich Niemczech znajduje się Lusatia (Łużyce) - kraina tysiąca jezior. To region dzikiej przyrody, kontrastów i królestwo zwierząt. Kolorowe ptaki, wilki, jelenie, zwierzęta, z których wiele jest znanych z naszych polskich lasów. 13:40 RANCZO WILKOWYJE Komedia, 94 min, Polska, 2007 Reżyseria: Wojciech Adamczyk Scenariusz: Robert Brutter, Jerzy Niemczuk Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Krzesimir Dębski, Radzimir Dębski Aktorzy: Ilona Ostrowska, Paweł Królikowski, Cezary Żak, Artur Barciś, Radoslaw Pazura, Marta Lipińska, Franciszek Pieczka, Piotr Pręgowski, Katarzyna Żak, Sylwester Maciejewski, Dorota Nowakowska, Violetta Arlak, Grzegorz Wons, Dorota Chotecka - Pazura Kinowa wersja perypetii mieszkańców gminy Wilkowyje nawiązująca do licznych wydarzeń we wsi przedstawionych wcześniej w serialu emitowanym na antenie Jedynki, który cieszył się ogromną popularnością wśród widzów. Do Wilkowyj nieoczekiwanie wraca Czerepach, który odszedł stamtąd w niesławie po aferze z lokalnym radiem. Teraz, niestety, znów triumfuje, gdyż przybywa jako kontroler Izby Obrachunkowej. Wystraszony nie na żarty wójt nakazuje sekretarzowi Dudzie przygotować kilka fałszywych dokumentów, które mają odwrócić uwagę kontrolera od prawdziwych przekrętów. Ale Czerepach, który doskonale zna zakulisowe gry wójta i metody jego działania, nie daje się na to nabrać. Sam wcześniej maczał palce w finansowych matactwach przełożonego. Odrzuca nawet propozycję łapówki. Możliwość upokorzenia wójta jest dla niego cenniejsza niż pieniądze. Wójt szuka więc pomocy u Więcławskiego, głównego beneficjenta gminnych zleceń, teraz jednak zbyt przerażonego, żeby coś wymyślić. Wójt dochodzi więc do wniosku, że jedynym sposobem na pozbycie się dociekliwego kontrolera będzie zabicie go. Lucy i Kusy cieszą się swoją miłością, szczęśliwi w malowniczym dworku. Idyllę zakłóca im Czerepach, który poszukuje u nich pokoju na czas kontroli w gminie. Lucy niezbyt chętnie wynajmuje mu pokój na poddaszu. Ale na tym nie kończą się przykre niespodzianki. Oto bowiem pewnego dnia w domu Lucy zjawia się kolejny nieproszony gość jej były mąż Louis. Mężczyzna oświadcza Lucy, że nadal ją kocha, żyć bez niej nie może, a co więcej nadal jest jej mężem, gdyż formalności rozwodowe nie zostały sfinalizowane. Na wieść o tym Kusy postanawia usunąć się z życia ukochanej, chociaż Lucy zapewnia go, że Louisa od dawna nie kocha i nie chce go więcej widzieć. Do Kusego to jednak nie przemawia: wyprowadza się z dworku i co gorsza znów zaczyna pić. W słuszności decyzji o odejściu od Lucy utwierdza go proboszcz, który twierdzi, że nie ma on prawa rozbijać małżeństwa. Bywalcy ławeczki mają ciągłe problemy ze zdobyciem pieniędzy na piwo lub wino, a sklepowa Więcławska uparcie odmawia sprzedaży na krechę nawet tak niezbędnych im towarów. Ławeczkowi postanawiają zatem otworzyć swoją budkę z piwem. Dostają nawet niezbędne dofinansowanie z urzędu gminy. Szybko jednak się przekonują, że prowadzenie własnego biznesu to ciężki kawałek chleba. Już nawet pić się nie chce. Louis uwodzi wilkowyjskie kobiety swoją wysportowaną sylwetką i czarującym amerykańskim uśmiechem. I tylko Lucy wciąż jest odporna na jego urok, chociaż były/aktualny małżonek stale ją zapewnia o swoim uczuciu. W końcu zdesperowana kobieta wyrzuca jego rzeczy z domu. Niezrażony Louis zamieszkuje w dawnej komórce Kusego i nadal zabiega o względy Lucy. Tymczasem wszędobylskie dzieci Solejuków donoszą Kusemu, że Amerykanin w swoich działaniach kieruje się niekoniecznie miłością i ma we wsi wspólnika. 15:15 MARZYCIELE - KSIĄŻĘ NIEZŁOMNY Program publicystyczny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Prowadzący: Piotr Legutko Wykonawcy: Paweł Nowakowski Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951) studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu i Krakowie, teologię w Innsbrucku, doktorat z prawa uzyskał na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Od 1906 był szambelanem papieża Piusa X, co wykorzystał, aby skutecznie zabiegać w Watykanie o sprawy Polaków pod zaborami. Od 1911 roku był biskupem krakowskim. Podczas I wojny zaangażował się w pomoc humanitarną. Po wojnie założył w Zakopanem szpital dziecięcy, a w Krakowie - Witkowicach szpital dla niewidomych. Po 1918 roku motywował Polaków do zaangażowania w odbudowę odrodzonej ojczyzny. W latach 1922 - 1923 sprawował mandat senatora z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Gdy przekonał się, że polityka nie sprzyja celom duszpasterskim zrezygnował z kandydowania w kolejnych wyborach. Miał odwagę przeciwstawiać się władzy, czego przykładem był konflikt o pochówek Józefa Piłsudskiego na Wawelu. Jego działalność charytatywna oraz nieugięta postawa wobec okupantów niemieckich, a po wojnie wobec komunistów, spowodowała, że był nazywany Księciem Niezłomnym, a także Wielkim Jałmużnikiem. 15:50 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - RAK Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Wykonawcy: Jacek Sobieszczański Koncepcje wykorzystania moździerzy 120 mm na trakcji kołowej sięgają jeszcze okresu międzywojennego. Jednak dopiero w XXI w. polskie wojsko doczekało się samobieżnego moździerza średniego kalibru z prawdziwego zdarzenia. Dzisiaj samobieżne moździerze RAK są na wyposażeniu wielu jednostek Wojska Polskiego, w tym 12. Brygady Zmechanizowanej w Szczecinie. Żołnierze tej jednej z najnowocześniejszych jednostek w Polsce umiejętnie potrafią wykorzystać walory nowoczesnego sprzętu i połączyć to z dynamicznym działaniem na współczesnym polu walki. Opowiemy o tych pojazdach i pokażemy je w działaniu. 16:30 GIGANCI HISTORII - ZIMNA WOJNA Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Rozpoczęła się niemal nazajutrz II wojny światowej i była skutkiem rozpadu koalicji antyhitlerowskiej oraz podziału świata "żelazną kurtyną", trwającym blisko 40 lat konfliktem supermocarstw. Towarzyszyły jej wyścig zbrojeń, powstanie NATO i Układu Warszawskiego, wyścig kosmiczny oraz Radio Wolna Europa. W tym odcinku teleturnieju przypomnimy najważniejsze momenty zimnej wojny. 17:35 TROCHĘ SŁOŃCA... Film dokumentalny, 14 min, Polska, 1958 Reżyseria: Stanisław Bareja Zdjęcia: Kurt Weber, Sergiusz Sprudin Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Bogumił Kobiela Turystyka na wesoło - na jeziorach mazurskich. 17:55 JANOSIK - ODC. 10/13 - WSZYSCY ZA JEDNEGO Serial przygodowy, 43 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Dwóch zbójników zostaje schwytanych przez hajduków. Na plac, gdzie ma się odbyć egzekucja, wjeżdża oddział wojska. Nagle wybucha pożar. Cesarski oficer zrzuca mundur. Dopiero wtedy nieszczęśni skazańcy rozpoznają Janosika. 18:55 WYSZYŃSKI. WRÓG NR 1 Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Tarasiuk, Jacek Tarasiuk Scenariusz: Jacek Tarasiuk, Jacek Tarasiuk Zdjęcia: Jacek Tarasiuk Nakreślenie sylwetki prymasa Wyszyńskiego na tle trudnych wydarzeń XX wieku. Przypomnienie głównych aspektów nauczania Prymasa Wyszyńskiego. 21:05 UPADEK CESARSTWA RZYMSKIEGO (THE FALL OF THE ROMAN EMPIRE) Dramat historyczny, 172 min, USA, 1964 Reżyseria: Mann Anthony Scenariusz: Ben Barzman, Basilio Franchina, Philip Yordan Aktorzy: Christopher Plummer, Alec Guinnes, Sophia Loren, Stephen Boyd Film historyczny przedstawiający schyłek Imperium Rzymskiego. Upadek Rzymu miał wiele przyczyn, był to proces trwający około 300 lat. Akcja filmu rozpoczyna się w 180 roku, kiedy cesarz Marek Aureliusz (Alec Guiness) prowadzi legiony nad Dunajem przeciwko plemionom germańskim. Od 17 lat prowadzi trzy wojny w bardzo trudnych warunkach i postanawia ustanowić "pokój w rodzinie równych narodów". Schorowany cesarz, który przeczuwa, że jego dni są policzone, zamierza oficjalnie ogłosić swym następcą wodza Liwiusza (Stephen Boyd), odsuwając od władzy rodzonego syna Komodiusza (Christopher Plummer) interesującego się wyłącznie zabawami i gladiatorami. 00:10 UCIECZKA NA SREBRNY GLOB Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Kuba Mikurda Historia realizacji, przerwania i dokończenia po latach filmu Andrzeja Żuławskiego "Na Srebrnym Globie" opowiedziana w kontekście historyczno - filmowo - psychologiczno - politycznym, a także metafizycznym. Piętrowa historia, która przy każdym kolejnym podejściu odsłania nowe konteksty. W 1975 roku Andrzej Żuławski, kontrowersyjny reżyser wizjoner, rozpoczął pracę nad filmem "Na Srebrnym Globie", pierwszym w historii polskiego kina epickim filmem science - fiction, imponującym zarówno pod względem warstwy artystycznej, jak i produkcyjnej. Zaangażowanie w ten wymagający i futurystyczny projekt stało się dla reżysera rodzajem ucieczki od rozgrywającej się w tle osobistej tragedii. W tym samym czasie w Polsce partia komunistyczna zajmowała coraz bardziej zdecydowane stanowisko w sprawie kinematografii. Dwa tygodnie przed zakończeniem zdjęć, partyjny minister kinematografii wstrzymał prace i nakazał zniszczyć rolki filmowe. Załamany Żuławski opuścił Polskę. Dziesięć lat później wrócił jednak do zachowanego materiału i rozpoczął jego montaż. Choć tylko częściowo ukończony, z biegiem lat film stał się legendą. Do dzisiaj jednak tajemnicą pozostaje to, co naprawdę wydarzyło się na planie i dlaczego zdjęcia w ostatniej chwili zostały przerwane? 03:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA FRYZJERA W TIBILISI 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny reportaż z Gruzji, gdzie dokonała się bezkrwawa rewolucja. Bohaterem programu jest fryzjer, który pracuje w jednym z najlepszych salonów Tbilisi. W zakładzie tym bywają przedstawiciele klasy średniej. Jego klienci, jak to zwykle w takich miejscach, żywo dyskutują o tym, co ich boli, a co cieszy. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy w salonie fryzjerskim oraz w mieszkaniach klientek, a także w łaźni, gdzie wieczorem spotyka się z przyjaciółmi. Reportaż przedstawia warunki pracy i życia klasy średniej w Gruzji po Rewolucji Róż.