TVP Nauka Sobota, 27.05.2023 06:00 SONDA - GRY WOJENNE Magazyn, 28 min, Polska, 1986 Prowadzący: Andrzej Kurek, Zdzisław Kamiński Cykliczna audycja popularnonaukowa. Tematem tego wydania magazynu jest zjawisko fotosyntezy i walka roślin w przyrodzie o utrzymanie gatunku. 06:30 SONDA 2 S.I - (9) Program popularnonaukowy, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Konrad Smuga Scenariusz: Tomasz Rożek, Michał Majak Prowadzący: Tomasz Rożek Odcinek "Lekcja anatomii" Od czasów "Sondy" diagnostyka człowieka zmieniła się diametralnie. I nie chodzi o to, że uzyskiwane obrazy wnętrza ciała są coraz dokładniejsze. Nie chodzi nawet o to, że mogą być w 3D. Nawet nie rzecz w tym, że można off-line tworzyć wirtualny obraz człowieka i kroić go pod dowolnymi kątami. Ta ogromna zmiana polega na tym, że nauczyliśmy się obserwować organizm w działaniu. Dzięki takim urządzeniom jak tomografy funkcjonalne wiemy, która część mózgu myśli o kolorach, a która jest odpowiedzialna za rozwiązywanie krzyżówek. Z kolei dopplerowskie USG pozwala w najmniejszym naczyniu włosowatym zmierzyć kierunek i szybkość przepływu krwi. Dzisiaj wiemy nie tylko, co i gdzie się znajduje, ale także czy i jak działa. 07:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 153 WIEM, ŻE NIE WIEM Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Scenariusz: Radek Brzózka, Małgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku Brzózka przyznaje: "Wiem, że nie wiem naprawdę wielu rzeczy, zarówno tych, które dzieją się w naszym ciele, w atomach, z których jesteśmy zbudowani, ale jednocześnie we wszechświecie, którego jesteśmy malutkim fragmentem. Ogromna wiedza, którą dziś dysponuje ludzkość, jest niczym w porównaniu ze wszystkim tym, czego nie wiemy. W dodatku każde nowe odkrycie uświadamia nam, że nie wiemy jeszcze więcej!" 07:35 JAK TO DZIAŁA - ODC. 154 OGIEŃ Magazyn, 25 min, Polska, 2018 Scenariusz: Radek Brzózka, Małgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku: ogień - fascynujący i niszczycielski żywioł. Ale czym tak naprawdę jest? Co się faktycznie pali? Skąd się biorą kolory płomieni? Czy można zdusić płomień, odbierając mu ciepło? Radek Brzózka wyjaśnia istotę zjawiska. 08:05 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LUDZKIE KLONY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Witamy w mrocznych aktach spraw zakopanych głęboko w historii nauki. W tym odcinku zapoznamy się z badaniami nad klonami, które umożliwiają kopiowanie życia i powielanie go na masową skalę. Poznajcie naukowców, których urzekł pozornie niemożliwy pomysł klonowania ssaków. Gwiezdny naukowiec z dotykiem Midasa jako pierwszy sklonował mysz. Czy była to mistyfikacja? A może to wszystko było prawdziwe? Potem nastąpiły dość szokujące narodziny Dolly, pierwszej na świecie sklonowanej owcy. Obecnie trwa wręcz rewolucyjny biznes klonowania. Technologie klonowania otwierają przyszłość, która jest zarówno różowa, jak i przerażająca. Co będzie, gdy ludzie zaczną stąpać po terytorium bogów? 09:05 CZY WIESZ, ŻE? - /21/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /23/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:00 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 11:05 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 12:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - GDZIEŚ W AFRYCE - ODC. 27 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Horubała Scenariusz: Wojciech Cejrowski Wojciech Cejrowski odwiedza jeden z najdziwniejszych krajów w Afryce. Jego egzotyka nie polega jednak tylko na palmach, klimacie czy odmiennych zwyczajach tubylców. Gazety ukazują się tam po niemiecku, a architektura przywodzi na myśl Sopot. Jak zwykle, poznajemy także frapujących ludzi i miejsca: miejscowego kolekcjonera sztuki afrykańskiej i jego antykwariat, oraz lokalnego restauratora. W tym kraju nawet drogi nie są zwyczajne, bo zbudowane z... soli. 12:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - NAMIBIJSKIE BEZDROŻA - ODC. 28 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Horubała Scenariusz: Wojciech Cejrowski Wojciech Cejrowski wyrusza na poszukiwanie dzikich plemion Afryki Zachodniej. Aby do nich dotrzeć, musi opuścić utarte szlaki i zapuścić się w afrykańskie bezdroża. Z pomocą swojego przewodnika uczy się prowadzić jeepa z dala od bitych dróg i wbrew zasadom przetrwania w półpustynnych obszarach Afryki. 13:00 GALERIA NOBLISTÓW - ODC. 6 - JAMES PEEBLES 12 min, Polska, 2023 Cykl rozmów z laureatami Nagród Nobla. 13:15 ŚLADY ŁUKASIEWICZA - ODC. 2 - JASŁO 10 min, Polska, 2023 Cykl krótkometrażowych filmów edukacyjnych, poświęconych działalności Ignacego Łukasiewicza - galicyjskiego wynalazcy, przedsiębiorcy i filantropa, pioniera przemysłu naftowego oraz działacza niepodległościowego. W związku z przypadającymi w 2022 roku: 140. rocznicą śmierci oraz 200. rocznica urodzin tego wybitnego Polaka Sejm RP ustanowił go patronem 2022 r. Wielu Polaków zna Łukasiewicza jako twórcę rodzimego przemysłu naftowego oraz wynalazcę lampy naftowej. Mało osób zdaje sobie jednak sprawę, że Łukasiewicz był kluczową postacią dla rozwoju południowej Polski i oddanym społecznikiem, który poświęcał się pracy publicznej niezależnie od swoich sukcesów bądź porażek jako przedsiębiorca. Cykl opowiada historię działalności społecznej Ignacego Łukasiewicza przez pryzmat pięciu miejscowości, w których żył, pracował i pozostawił swoje ślady. Konsultacji historycznej oraz wywiadów udzielili lokalni historycy, muzealnicy z Muzeum Regionalnego w Jaśle, Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce, Muzeum PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach i Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz kustosze pamięci wielkiego wynalazcy. Za pomocą wielogłosu ekspertów, twórcy malują portret wielkiego romantyka, który swoje plany realizował ze skrupulatnością pozytywisty. 13:30 JAK TO DZIAŁA - EKOLOGIA - WODÓR Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Radosław Brzózka Prowadzący: Radosław Brzózka W tym programie pobudzamy ciekawość świata, zmuszamy do kreatywnego myślenia. Wiedza przekazywana jest zawsze w praktycznym kontekście, mówimy nie tylko jak, ale i po co. Celem programu jest prowokowanie widzów do działania i eksperymentowania, uświadamianie im możliwości zmiany i kształtowania rzeczywistości przez nich samych. 14:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 4 ISTOTY SPOŁECZNE (ANIMAL EINSTEINS EP. 4 SOCIAL NETWORKERS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku zajmiemy się sieciami społecznościowymi, które mogłyby się wydawać domeną ludzi. Przyjrzymy się zwierzętom, które dzięki inteligencji społecznej potrafią współdziałać w grupach. Od przyjaźni trwających 50 lat, po wkładanie koledze palca w oko i współpracę między różnymi gatunkami. Pokażemy korzyści, jakie zwierzęta czerpią z funkcjonowania w grupie. Zwierzęta to istoty społeczne. Jeden człowiek angażuje dwa psy do zagonienia sześciu kaczek. By ludzie i psy mogli współpracować w ten sposób, muszą zaistnieć pewne złożone elementy zwierzęcego zachowania: praca zespołowa, zdolność odczytywania subtelnych wskazówek, przyjaźń, lojalność, hierarchia. Oprócz tych składników niezbędna jest też psia inteligencja społeczna. To dzięki niej pies stał się najlepszym przyjacielem człowieka. Nasze obserwacje zaczynamy jednak od wielkich kotów. Lwy to jedne ze zwierząt najlepiej radzących sobie z funkcjonowaniem w grupie. Często polują w grupach. Tak jak w grach zespołowych, każdy osobnik ma tu ściśle przypisaną sobie rolę. 15:00 RAPORT NAUKOWY - /34/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 GIGANCI NAUKI - TAJEMNICE POLSKICH LASÓW Teleturniej, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Tomasz Motyl Prowadzący: Łukasz Nowicki Teleturniej oparty na oryginalnym formacie TVP, dedykowany wyłącznie wiedzy naukowej, znakomite połączenie emocji i zabawy z edukacją i misją popularyzacji nauki. Każdy odcinek to jeden temat i jeden zwycięzca, ten, który zna najlepsze odpowiedzi na pytania przygotowywane przez ekspertów, dziennikarzy i konkurentów. Teleturniej, w którym liczy się wyłącznie wiedza. Dla zawodników to rywalizacja, dla widzów pełna emocji przygoda z zagadkami i tajemnicami nauki. Na zwycięzcę teleturnieju czeka tytuł Giganta Nauki i nagroda 20 tys. PLN. Teleturniej składa się z 3 rund i finału wieńczącego dzieło. Zasady poszczególnych rund różnią się od siebie, punkty poszczególnych rund sumują się. Są różne pejzaże i krajobrazy, ale nic tak nie relaksuje i nie intryguje jak polski las. Inspirował poetów, malarzy i stanowi jeden z największych skarbów naszej natury. W tym odcinku teleturnieju przyroda zagląda do studia "Gigantów nauki". Wspólnie z uczestnikami postaramy się odkryć tajemnice polskich lasów i docenić ich prawdziwą wartość. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /29/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 SONDY KOSMICZNE - CZERWONE ŁAZIKI (SPACE PROBES) Serial dokumentalny, 22 min, USA, 2017 Wraz z twórcami filmu wyruszamy na ekspedycję w kosmos i poznajemy sondy kosmiczne, które odwiedziły każdy świat w naszym Układzie Słonecznym, będąc naszymi oczami, uszami, rękami, a nawet nosem, oddalonymi o miliony mil od nas. Ten serial dokumentalny przygląda się cudom inżynierii ESA i NASA, które zrewolucjonizowały rozumienie naszego miejsca w kosmosie. 17:30 SONDY KOSMICZNE - WEWNĘTRZNE KRĘGI PIEKŁA (SPACE PROBES) Serial dokumentalny, 22 min, USA, 2017 Wraz z twórcami filmu wyruszamy na ekspedycję w kosmos i poznajemy sondy kosmiczne, które odwiedziły każdy świat w naszym Układzie Słonecznym, będąc naszymi oczami, uszami, rękami, a nawet nosem, oddalonymi o miliony mil od nas. Ten serial dokumentalny przygląda się cudom inżynierii ESA i NASA, które zrewolucjonizowały rozumienie naszego miejsca w kosmosie. 17:50 JASNE JAK SŁOŃCE - WODA 3 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Nowiński Scenariusz: Grzegorz Nowiński Prowadzący: Franciszek Cofta Krótkie felietony wideo, w których prowadzący przedstawia, analizuje i tłumaczy zjawiska, ciekawostki ze świata nauki. 18:00 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - CUD ŻYCIA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Odcinek dotyczący procedury cesarskiego cięcia. Przez pryzmat rodziców, w ich ostatnich kilkudziesięciu minutach oczekiwania na dziecko, prezentujemy pracę całego zespołu oczekującego na przyjście na świat nowego człowieka: położników, położnej, neonatologa. Powiemy, jak zmieniało się położnictwo na przykładzie doświadczeń lekarki z prawie 50-letnim stażem. Przypominając historię tego zabiegu, sięgniemy do starożytności, wyjaśniając, jaka jest zależność pomiędzy nazwą zabiegu a postacią Juliusza Cezara. 18:30 RAPORT NAUKOWY - /34/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 18:55 SONDA - CZYNNIK SI Magazyn, 28 min, Polska, 1984 Prowadzący: Andrzej Kurek Wykonawcy: Zdzisław Szczotkowski Andrzej Kurek omawia zalety wynikające z użycia komputerów jako zabawki i pomocy naukowej, obsługuje wraz z dziećmi komputer, obserwuje dzieci pracujące z komputerem. 19:30 SONDA 2 S.I - (9) Program popularnonaukowy, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Konrad Smuga Scenariusz: Tomasz Rożek, Michał Majak Prowadzący: Tomasz Rożek Odcinek "Lekcja anatomii" Od czasów "Sondy" diagnostyka człowieka zmieniła się diametralnie. I nie chodzi o to, że uzyskiwane obrazy wnętrza ciała są coraz dokładniejsze. Nie chodzi nawet o to, że mogą być w 3D. Nawet nie rzecz w tym, że można off-line tworzyć wirtualny obraz człowieka i kroić go pod dowolnymi kątami. Ta ogromna zmiana polega na tym, że nauczyliśmy się obserwować organizm w działaniu. Dzięki takim urządzeniom jak tomografy funkcjonalne wiemy, która część mózgu myśli o kolorach, a która jest odpowiedzialna za rozwiązywanie krzyżówek. Z kolei dopplerowskie USG pozwala w najmniejszym naczyniu włosowatym zmierzyć kierunek i szybkość przepływu krwi. Dzisiaj wiemy nie tylko, co i gdzie się znajduje, ale także czy i jak działa. 20:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 4 ISTOTY SPOŁECZNE (ANIMAL EINSTEINS EP. 4 SOCIAL NETWORKERS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens W tym odcinku zajmiemy się sieciami społecznościowymi, które mogłyby się wydawać domeną ludzi. Przyjrzymy się zwierzętom, które dzięki inteligencji społecznej potrafią współdziałać w grupach. Od przyjaźni trwających 50 lat, po wkładanie koledze palca w oko i współpracę między różnymi gatunkami. Pokażemy korzyści, jakie zwierzęta czerpią z funkcjonowania w grupie. Zwierzęta to istoty społeczne. Jeden człowiek angażuje dwa psy do zagonienia sześciu kaczek. By ludzie i psy mogli współpracować w ten sposób, muszą zaistnieć pewne złożone elementy zwierzęcego zachowania: praca zespołowa, zdolność odczytywania subtelnych wskazówek, przyjaźń, lojalność, hierarchia. Oprócz tych składników niezbędna jest też psia inteligencja społeczna. To dzięki niej pies stał się najlepszym przyjacielem człowieka. Nasze obserwacje zaczynamy jednak od wielkich kotów. Lwy to jedne ze zwierząt najlepiej radzących sobie z funkcjonowaniem w grupie. Często polują w grupach. Tak jak w grach zespołowych, każdy osobnik ma tu ściśle przypisaną sobie rolę. 21:00 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - GDZIEŚ W AFRYCE - ODC. 27 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Horubała Scenariusz: Wojciech Cejrowski Wojciech Cejrowski odwiedza jeden z najdziwniejszych krajów w Afryce. Jego egzotyka nie polega jednak tylko na palmach, klimacie czy odmiennych zwyczajach tubylców. Gazety ukazują się tam po niemiecku, a architektura przywodzi na myśl Sopot. Jak zwykle, poznajemy także frapujących ludzi i miejsca: miejscowego kolekcjonera sztuki afrykańskiej i jego antykwariat, oraz lokalnego restauratora. W tym kraju nawet drogi nie są zwyczajne, bo zbudowane z... soli. 21:30 WOJCIECH CEJROWSKI- BOSO PRZEZ ŚWIAT - NAMIBIJSKIE BEZDROŻA - ODC. 28 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Horubała Scenariusz: Wojciech Cejrowski Wojciech Cejrowski wyrusza na poszukiwanie dzikich plemion Afryki Zachodniej. Aby do nich dotrzeć, musi opuścić utarte szlaki i zapuścić się w afrykańskie bezdroża. Z pomocą swojego przewodnika uczy się prowadzić jeepa z dala od bitych dróg i wbrew zasadom przetrwania w półpustynnych obszarach Afryki. 22:00 ZIEMIA. PLANETA ZAGROŻONA (EARTH EMERGENCY) Film dokumentalny, 60 min, USA, 2021 Dokument o zagrożeniach dla naszej planety wynikających z globalnego ocieplenia jest kolejnym elementem układanki, dopełniającym znane już aspekty tego wyniszczającego zjawiska na Ziemi. Większość z nas słyszała o globalnym ociepleniu, niewielu rozumie, w jaki sposób środowisko naturalne odpowiada na działalność człowieka. Niezwykłe materiały filmowe zawarte w tym filmie, którego narratorem jest Richard Gere, wywiady z wiodącymi klimatologami, udział w nim aktywistów, m.in. Grety Thunberg i Jane Fondy, pozwalają zrozumieć, w jaki sposób działalność człowieka wywołuje zagrożenia, spychając zjawiska pogodowe, a nawet klimat na Ziemi, do punktu, z którego nie ma powrotu - i co musimy zrobić jako ludzkość, aby ten proces powstrzymać. 23:05 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - CUD ŻYCIA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marta Gołąb - Kocięcka Scenariusz: Marta Gołąb - Kocięcka, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Odcinek dotyczący procedury cesarskiego cięcia. Przez pryzmat rodziców, w ich ostatnich kilkudziesięciu minutach oczekiwania na dziecko, prezentujemy pracę całego zespołu oczekującego na przyjście na świat nowego człowieka: położników, położnej, neonatologa. Powiemy, jak zmieniało się położnictwo na przykładzie doświadczeń lekarki z prawie 50-letnim stażem. Przypominając historię tego zabiegu, sięgniemy do starożytności, wyjaśniając, jaka jest zależność pomiędzy nazwą zabiegu a postacią Juliusza Cezara. 23:40 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 00:40 JAK TO DZIAŁA - ODC. 153 WIEM, ŻE NIE WIEM Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Scenariusz: Radek Brzózka, Małgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku Brzózka przyznaje: "Wiem, że nie wiem naprawdę wielu rzeczy, zarówno tych, które dzieją się w naszym ciele, w atomach, z których jesteśmy zbudowani, ale jednocześnie we wszechświecie, którego jesteśmy malutkim fragmentem. Ogromna wiedza, którą dziś dysponuje ludzkość, jest niczym w porównaniu ze wszystkim tym, czego nie wiemy. W dodatku każde nowe odkrycie uświadamia nam, że nie wiemy jeszcze więcej!" 01:15 JAK TO DZIAŁA - ODC. 154 OGIEŃ Magazyn, 25 min, Polska, 2018 Scenariusz: Radek Brzózka, Małgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku: ogień - fascynujący i niszczycielski żywioł. Ale czym tak naprawdę jest? Co się faktycznie pali? Skąd się biorą kolory płomieni? Czy można zdusić płomień, odbierając mu ciepło? Radek Brzózka wyjaśnia istotę zjawiska. 01:50 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LUDZKIE KLONY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Witamy w mrocznych aktach spraw zakopanych głęboko w historii nauki. W tym odcinku zapoznamy się z badaniami nad klonami, które umożliwiają kopiowanie życia i powielanie go na masową skalę. Poznajcie naukowców, których urzekł pozornie niemożliwy pomysł klonowania ssaków. Gwiezdny naukowiec z dotykiem Midasa jako pierwszy sklonował mysz. Czy była to mistyfikacja? A może to wszystko było prawdziwe? Potem nastąpiły dość szokujące narodziny Dolly, pierwszej na świecie sklonowanej owcy. Obecnie trwa wręcz rewolucyjny biznes klonowania. Technologie klonowania otwierają przyszłość, która jest zarówno różowa, jak i przerażająca. Co będzie, gdy ludzie zaczną stąpać po terytorium bogów? 02:40 GENIUSZE I MARZYCIELE. HENRYK MAGNUSKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Gajczak Scenariusz: Marek Gajczak Henryk Magnuski (1909 - 1978) był wybitnym polskim naukowcem, którego odkrycia miały znaczący wpływ na losy II wojny światowej, a tym samym życie milionów osób. Był inżynierem, pionierem bezprzewodowej komunikacji, twórcą walkie - talkie i jednego z pierwszych modeli podręcznej radiostacji. Henryk Magnuski urodził się w Warszawie i był absolwentem Politechniki Warszawskiej. Podczas jego pobytu w Nowym Yorku w 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Na prośbę siostry, która zorientowała się, że Niemcy aresztują i mordują polską inteligencję, został w USA i zaczął pracę w koncernie telekomunikacyjnym (późniejszej Motoroli). Tam też rozpoczął prace na swoimi najsłynniejszymi odkryciami: radiostacją walkie - talkie oraz latarnią naprowadzającą samoloty na lotnisko. Po wojnie o kimś, kto pracuje dla USA, w Polsce nie można było mówić wcale. Później po latach, gdy sytuacja polityczna się zmieniła, o Magnuskim zapomniano. Niezwykłą wartością filmu są materiały archiwalne nagrane przez samego bohatera jego własną kamerą. Mamy więc rzadką okazję poznać nie tylko jego zawodowe, ale i prywatne życie. Głównymi narratorami opowieści są m. in.: jego dzieci Marylin J. Magnuski i Henry S. Magnuski oraz dr Venugopal V. Veeravalli z University of Illinois. Filmowy portret Magnuskiego ma przybliżyć zarówno polskim, jak i zagranicznym widzom jego dokonania, które znacząco zmieniły współczesny przemysł militarny, radiowy, telefoniczny oraz infrastrukturę gospodarstw domowych.