TVP Kultura Wtorek, 30.05.2023 08:15 KSIĘGA PRZESTRZENI S.II - PRZY ULICACH MNIEJSZYCH MIAST Magazyn, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Prowadzący: Bogna Świątkowska, Jarosław Trybuś W tym wydaniu, bodaj po raz pierwszy w historii polskiej telewizji, zajmiemy się problematyką architektury i urbanistyki małych miast, miasteczek i obszarów wiejskich. Pokażemy interesujące rozwiązania przestrzeni publicznych, np. rynków, a także typowych budynków obecnych w małych ośrodkach, takich jak dworzec czy biblioteka. Zastanowimy się, czy polska architektura dojrzała już do wdrożenia dobrych wzorów tam gdzie o dobrą architekturę najtrudniej. W odcinku: - Dworzec PKP w Wągrowcu (Consultor); - Biblioteka Stacja Kultura w Rumii (Sikora Wnętrza); - Gminna Biblioteka Publiczna w Czarnym Borze (ISBA Grupa Projektowa); - Plac Targowy w Siechnicach (Maćków Pracownia Projektowa); - Rynek w Jaworznie (P. A. Nova); - Park Sensoryczny "Rosa" w Rydułtowach (Arkadiusz Górny Alternatywny Krajobraz); - Plac Targowy w Mszanie Dolnej (eM4. Pracownia Architektury. Brataniec); 08:50 ZAGINIONE SKARBY - MONSTRANCJA ZE ŚWIĘTEJ LIPKI Film animowany, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Wykonawcy: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przybliży historię monstrancji ze Świętej Lipki, która została skradziona w październiku 1980 roku. Szczególną uwagę zwraca jej kształt drzewa lipowego oraz materiał z którego została wykonana - pozłacane srebro. Powstanie monstrancji datuje się na XVIII wiek. 09:05 BRACISZEK Dramat biograficzny, 97 min, Polska, 2007 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański na podstawie książki "Patron maluczkich" pod redakcją o. Bogdana Brzuszka Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Artur Barciś, Grzegorz Gołaszewski, Henryk Błażejczyk, Bartłomiej Bobrowski, Czesław Bogdański, Zbigniew Borek, Krzysztof Chudzicki, Paweł Ciołkosz, Andrzej Gawroński, Andrzej Golejewski, Jan Jeruzal, Zbigniew Konopka, Grzegorz Kulikowski, Janusz Łagodziński, Jerzy Mazur Pierwowzorem postaci braciszka jest sługa boży, franciszkanin, brat Alojzy Kosiba - "Alojzeczek", kwestarz i jałmużnik żyjący w latach 1855 - 1939. W tym życiorysie nie ma ani cudów ani sławy, a jedynie prostoduszne zbieranie przez całe życie okruchów świętości. I nie chodzi tylko o ten tak widoczny "nadmiar" dobroci, gorliwości, modlitwy, lecz również o każdy inny przejaw jego życia. Braciszka poznajemy w ostatnich dniach jego życia, kiedy z właściwą sobie dobrotliwością podejmuje decyzję o odejściu z tego świata, aby swoją śmiercią okupić życie ciężko chorego młodego chłopaka i uratować go. W kolejnych odsłonach zmierzających do finału braciszek żegna się z ziemskim życiem i cieszy się na spotkanie z wiecznością. Pomiędzy tymi scenami - stacjami w retrospekcjach - odkrywamy tę niezwykłą postać. Poznajemy go jako zakonnika zatopionego w żarliwej modlitwie w ciszy klasztoru oraz jako kwestarza zakonnego, oglądamy go w kontaktach z powszednim życiem i ze zwykłymi ludźmi. W tej hagiografii piękne jest skierowanie percepcji ku rzeczom zwyczajnym, powszednim: kotlet mielony "zwędzony" dla biednych, własnoręcznie zrobione koperty jako prezent dla braciszka, pęto kiełbasy, jabłka wypatrzone pod łóżkiem i wiele innych drobiazgów - właśnie ten mikroświat rzeczy i drobnych spraw wprowadza do opowieści wymiar poetycki i swoistą mistykę codzienności. Te z pozoru zgrzebne relacje opisujące życie i czyny braciszka, mają wewnętrzne światło. Życie brata Alojzego zostało opisane przez świadków jego świętości, ludzi równie prostych i prostodusznych jak on sam, i to właśnie oni kreślą perspektywę, w jakiej oglądamy ich świętego. Braciszek jest integralną częścią pewnego pejzażu, nie tylko tego dosłownego, ale i ludzkiego, pewnej mentalności prawie że odwiecznej niczym polny głaz, dlatego wszystko tu ma cechy rytuału, odprawiania ceremonii, jakiejś mszy żywota powszedniego. Wszystko to odbywa się w świątyni polnych dróg, opłotków i obejść wiejskich, do których przybywa wysłannik klasztoru. Klasztor, życie klasztorne jako świat tajemniczy i osobny, zawsze budzący ciekawość, tutaj jawi się bardzo zwyczajnie, zgodnie z ludzką miarą. "Duch św. Franciszka odrodził się w tym klasztorze" - napisał kardynał Karol Wojtyła, otwierając proces beatyfikacyjny brata Alojzego Kosiby. 11:00 DOM - ODC. 18/25 - TRZECIE KŁAMSTWO Serial obyczajowy, 85 min, Polska, 1997 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Anna Romantowska, Bożena Dykiel, Igor Śmiałowski, Barbara Sołtysik, Beata Krajewska, Jan Englert, Zbigniew Buczkowski, Jerzy Bończak Henio Lermaszewski otwiera kolejny interes, jest to automatyczna myjnia. Andrzej Talar jedzie na targi poznańskie, towarzyszy mu młoda plastyczka. Mietek po śmierci Gosi pracuje jako stajenny u Leszka. Przedstawiciel stoczniowców przypomina Wrotkowi o obietnicy publikacji materiałów nakręconych w Gdańsku w 70 roku. Po wykradzeniu taśmy reżyser przemyca ją na zachód. W FSO powstaje ośrodek badawczy kierowany przez syna ważnego urzędnika państwowego, a w wypadku na hali ginie robotnik. Andrzej publicznie policzkuje winnego oraz zaczyna spotykać się z młodą plastyczką. Rodzi się uczucie. 12:40 DZIEŃ W MUZEUM ORSAY (ORSAY, CHRONICLES OF A MUSEUM) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Bruno Ulmer Muzeum Orsay jest miejscem wyjątkowej kolekcji sztuki, bezkonkurencyjnej na świecie, z dziesiątkami tysięcy obrazów. Film jest zaproszeniem do niezwykłego świata sztuki, obserwacji funkcjonowania muzeum oraz odkrywania nieopowiedzianych historii kryjących się za arcydziełami malarstwa. 16:35 GALERIA SZTUKI NA EKRANIE - MICHAŁ ANIOŁ, MIŁOŚĆ I ŚMIERĆ (EXPOSITION ON SCREEN. MICHELANGELO. LOVE AND DEATH) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Phil Grabsky Filmowe spotkania z najbardziej znanymi artystami i dziełami sztuki na świecie. Każdy odcinek opowie o innym artyście i przybliży jego biografię, odkrywając miejsca, w których żył i pracował, relacje z przyjaciółmi czy rodziną, za pośrednictwem prywatnych listów ożywiając mało znane szczegóły ich prywatności. Wystawa na ekranie zapewnia uprzywilejowany dostęp do arcydzieł w największych muzeach i galeriach na świecie. M. in. Leonardo, Rembrandt; Cezanne, Monet, Picasso. Jest paru twórców, o których wiadomo, że są po prostu najwięksi. Leonardo da Vinci, Rembrandt, Picasso. Jednak gdy zacznie się analizować dzieła Michała Anioła, poczucie podziwu nie przestaje rosnąć. Wszystko jedno, czy robił szkic, czy pisał wiersz, czy wykuwał potężną rzeźbę, zawsze zmagał się z najgłębszymi, najmroczniejszymi i najtrudniejszymi myślami. Zastanawiał go fenomen życia i śmiertelności, kruchość istnienia. Michał Anioł jest obecnie powszechnie znany. Był też niezwykle sławny za życia. Można go uznać za pierwszego artystę - celebrytę. Doczekał się dwóch swoich biografii. Bardzo interesował się tymi publikacjami i pomagał przy ich wydaniu. Zmarł w roku 1564 - tym, w wieku 88 - miu lat. Jego ciało przewieziono z Rzymu do Florencji i złożono w bazylice Świętego Krzyża. 20:00 LEKKIE OBYCZAJE - PROJEKT FLORYDA (FLORIDA PROJECT, THE) Film obyczajowy, 106 min, USA 2017 Reżyseria: Sean Baker Scenariusz: Sean Baker, Chris Bergoch Aktorzy: Willem Dafoe, Brooklynn Prince, Valeria Cotto, Bria Vinaite, Mela Murder, Aiden Malik, Caleb Landry Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego lata. Główny wątek dotyka ważnego problemu biedy i bezdomności poprzez pokazanie bardzo realistycznej historii. Zresztą reżyser Sean Baker jest znany z przedstawiania rzeczy z niemal dokumentalną wiarygodnością. Bohaterowie to dzieci, które mimo niedostatków, życia w biednych rodzinach potrafią jednak się bawić, śmiać, w pełni korzystać z beztroskich dziecięcych lat. "Projekt Floryda" opowiada o kilku letnich miesiącach z życia 6 - letniej Moonee, mieszkającej wraz ze swoją samotną matką Halley w tanim motelowym pokoju, który służy im za dom. Motel jest położony nieopodal Disney World w Orlando, największego parku rozrywki na Florydzie. Urocza sześciolatka może więc codziennie przenosić się w magiczny świat bajek, który obserwuje z oddali. Nad całym ośrodkiem czuwa kierownik Bobby Hicks, człowiek o wielkim sercu, który jest bardzo pobłażliwy wobec uwielbiających go dzieciaków. Halley próbuje na różne sposoby zarobić na życie, aby utrzymać się w motelu. Prosi o pomoc znajomą, Ashley, ale ona nie chce mieć z nią nic wspólnego, obawiając się o własną reputacje. Moonee całymi dniami pozostaje praktycznie bez opieki i spędza czas z zaprzyjaźnionymi chłopakami, Scootym i Dickym. Lato upływa im na łobuzowaniu, wygłupach, drobnych występkach, zaczepianiu turystów. Tymczasem Halley jest w dramatycznej sytuacji, traci ostatnią szansę na jakikolwiek zarobek, więc oferuje swoje usługi jako prostytutka. Okrada jednego z klientów i wybucha skandal. Bobby ostrzega ją, że będzie zmuszony ją eksmitować, jeśli nie zaprzestanie tego procederu. Nie mając wyboru, Halley prosi jeszcze raz o pomoc znajomą Ashley, matkę jednego z kolegów Moonee, ale ona ją tylko wyśmiewa. W desperacji kobieta wszczyna bójkę, tym samym ściągając na siebie jeszcze większe kłopoty. W motelu zjawiają się funkcjonariusze z departamentu do spraw dzieci i rodzin, by sprawdzić jak samotna Halley radzi sobie z wychowaniem nieletniej córki. Moonee grozi oddanie do zastępczej rodziny. Tymczasem dziewczynka ucieka do Disney World. 22:25 TEATR TELEWIZJI - PRZYGODA Teatr, 77 min, Polska 2014 Autor: Sandor Marai Przekład: Katarzyna Lewicka Scenariusz telewizyjny i reżyseria: Jan Englert Zdjęcia: Witold Adamek Kostiumy: Ewa Machulska Aktorzy: Jan Englert (Peter Kadar, prof. medycyny), Beata Ścibakówna (Anna, jego żona), Edyta Olszówka (dr Eszter Palos, lekarka), Piotr Adamczyk (dr Zoltan, asystent profesora), Wiesław Komasa (dr Szekeres, lekarz), Zofia Zborowska (pielęgniarka) Sztuka cenionego węgierskiego pisarza Sandora Maraia opowiada o skomplikowanym wielokącie miłosnym. Na oczach widzów rozgrywa się dramat bohaterów, którzy niewłaściwie ulokowali swoje uczucia. Wiele tu rozważań o życiu i śmierci, o miłości, cierpieniu, zdradzie, o poświęceniu i odpowiedzialności za swoje czyny. Akcja spektaklu rozgrywa się w klinice profesora medycyny, Petera Kadara. Protagonista w sztuce Maraia to człowiek stateczny i zrównoważony, powszechnie szanowany, ale życie wystawia go na ciężką próbę. Mimo silnych przeżyć potrafi utrzymać choćby pozorny spokój, stłumić w sobie ból i żal. Więcej emocji okazują pozostali bohaterowie, uwikłani w kłamstwa i miłosne perypetie. Oni - w obliczu życiowych niepowodzeń - zachowują się histerycznie, nerwowo. W klinice profesora pojawia się jego dawny kolega ze studiów. Przed 25 laty prowadzili razem badania nad chorobami nowotworowymi. Kadarowi zabrakło wówczas wiary i wytrwałości, wybrał drogę awansów i kariery. Doktor Szekers zaszył się na prowincji, kontynuował żmudne prace. Żyje wciąż mrzonkami o skutecznym leku na raka, chce sprawdzić wyniki swoich badań w nowoczesnej klinice kolegi. Podziwia Kadara, który jest jednym z najbardziej uznanych lekarzy w kraju, ma prywatną praktykę, jest szczęśliwy, żyje w luksusie z piękną żoną, ma same sukcesy w życiu zawodowym i prywatnym. Niebawem okaże się jednak, że życie potrafi zaskakiwać. Tego samego dnia profesor Kadar powierza swemu asystentowi, dr. Zoltanowi, kierowanie laboratorium w klinice. Ten wszakże nie przyjmuje nowego stanowiska, tłumacząc się zamiarem odejścia z pracy. Wyjeżdża do Francji, a zmuszają go do tego osobiste powody. Profesor domyśla się, że asystent wpadł w sidła jakiejś kobiety i nie uda mu się już go zatrzymać. Odejście z kliniki dra Zoltana to także wielkie zaskoczenie i dramat dla niemłodej lekarki Eszter Palos, która jest w nim zakochana do szaleństwa. Daje upust swej rozpaczy i rozszalałym emocjom przed młodziutką pielęgniarką, która sama przeżywa miłosne rozterki. Decyzja asystenta skłania Kadara do przemyśleń, refleksji nad własnym życiem. Żona znaczy dla niego bardzo wiele i zaczyna sobie uświadamiać, że od pewnego czasu oddalili się od siebie, jakby uczucie między nimi wygasło. Próbuje naprawić związek, chce wyjechać z Anną, by mogli odnaleźć siebie na nowo. Ale jest już za późno, żona wylewa tłumione przez lata żale. On był całkowicie pochłonięty kliniką, ona czuła się zaniedbywana, samotna. Nawet jeśli bywali razem w towarzystwie, jego otaczały tłumy, ona pozostawała z boku. Teraz chce odejść, rozpocząć nowe życie. I oto profesor dowiaduje się, że ukochana żona ma kochanka, a wkrótce domyśli się też, kim jest ów szczęśliwiec. Tymczasem spada na niego kolejny cios. Anna, która od dłuższego czasu czuje się niezbyt dobrze, chudnie, cierpi na bezsenność, w końcu ulega namowom męża i poddaje się badaniom. Okazuje się, że jest śmiertelnie chora. 23:55 MŁODA POLSKA - DOG DAYS Dramat, film krótkometrażowy, 15 min, Polska, 2019 Reżyseria: Zuzanna Grajcewicz Scenariusz: Ewa Radzewicz, Zuzanna Grajcewicz Zdjęcia: Ewa Radzewicz Aktorzy: Sonia Roszczuk, Maciej Pesta, Zbigniew Waleryś Czego brakuje w świecie, w którym wyginęły zwierzęta? Bohaterowie filmu "Dog Days" prowadzą firmę świadczącą usługi tym, którzy chcą zrekompensować sobie nieobecność zwierząt. Jak się okazuje, relacja człowieka i zwierzęcia jest bardzo złożona. Pośród przyjaźni i przywiązania zawsze jest pewna ilość przemocy, która stara się znaleźć ujście. (ŹRÓDŁO: polishshorts.pl) 03:20 NIEDZIELA Z... ROLAMI BOGUMIŁA KOBIELI Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2019 Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Tym razem "Niedziela z..." poświęcona jest wyjątkowo wszechstronnemu artyście - aktorowi filmowemu i teatralnemu, gwieździe kabaretu, reżyserowi i scenarzyście Bogumiłowi Kobieli. W swym krótkim życiu zdążył zagrać u największych mistrzów - Munka, Wajdy, Hasa. W zbiorowej pamięci zapisał się jako jako Jan Piszczyk w niezapomnianym "Zezowatym szczęściu". Znany przede wszystkim z talentów komediowych, był nieco niedoceniany jako aktor dramatyczny. Artystę wspominają: aktorka Magdalena Zawadzka, znajoma z czasów kabaretu "Dudek", Tadeusz Wojtych, aktor i przyjaciel z czasów gdańskiego teatrzyku Bim - Bom, reżyser, Roman Dziewoński i krytyk filmowy, Łukasz Maciejewski.