TVP Dokument Poniedziałek, 05.06.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - NOCKA NOCKÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska O zmierzchu nietoperze wzdłuż leśnego potoku podążają w góry. Po drodze wpadają w delikatną sieć badaczy i dostają obrączki lub nadajniki telemetryczne. Dzięki nim wiemy, że część tych lotników podąża do nocnego klubu na wspólną imprezę. W filmie przewodnikiem po świecie nietoperzy jest dr Robert Mysłajek. Celem jego badań jest poznanie składu gatunkowego nietoperzy zamieszkujących lasy Beskidu Śląskiego, wyznaczenie szlaku ich wędrówek, wykrycie miejsc rozrodu, wypoczynku i zimowania. Tajemnice życia nietoperzy odsłaniane są powoli. Jednak są one na tyle fascynujące, że wielu badaczy jest gotowych do podejmowania kolejnych wyzwań. Jednym z nich jest właśnie dr Robert Mysłajek. Towarzyszymy mu z kamerą podczas odłowu nietoperzy w delikatne siatki chiropterologiczne i zakładania nadajników telemetrycznych, które pozwalają poznać ich wędrówki. Podsłuchujemy nietoperze za pomocą detektorów ultrasonicznych, które przetwarzają wydawane przez nie ultradźwięki na dźwięki słyszalne dla ludzi i umożliwiające identyfikację gatunków. Późnym latem i jesienią obserwuje się wzmożoną aktywność nietoperzy w pobliżu otworów jaskiń. Rola rojenia nietoperzy w takich miejscach nie jest do końca jasna. Sugeruje się jego związek z zachowaniami godowymi, przekazywaniem przez dorosłe osobniki młodym informacji o rozmieszczeniu kryjówek zimowych, wykorzystaniem jaskiń jako schronień tymczasowych itd. Bez względu jednak na pełnioną funkcję, rojenie stwarza doskonałą okazję do lepszego poznania fauny nietoperzy danego regionu i zdefiniowania miejsc ważnych dla ich ochrony. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 38 ŁÓDŹ FILMOWA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie byłoby polskiego kina bez miasta, które określa się mianem Hollyłódź. Dlatego Radosław Kotarski przybywa do Łodzi, gdzie poznaje tajniki historycznych produkcji filmowych. Przygląda się temu, jak tworzono filmy fabularne, gdzie wyświetlano pierwsze ruchome obrazy i tworzy własną animację w legendarnym studiu Se - Ma - For. Będzie to podróż pełna dawnych, filmowych wspomnień. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 78 KLASZTORY KRAKOWA Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Małkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kraków ma drugie, bardziej tajemnicze i kontemplacyjne oblicze. Gwarne ulice sąsiadują z zacisznymi ogrodami i zabytkowymi krużgankami. Za wysokimi murami od setek lat toczy się swoim rytmem życie wyznaczone przez reguły zakonów. Wielu mnichów przekracza mury zgromadzeń zwykle raz, oddając całe swe życie bożej posłudze. Turyści mogą przekraczać je wiele razy. Na pewno warto, bo czas płynie tu wolniej, dzięki temu łatwiej tam o refleksję nad życiem i światem. Tomasz Bednarek przekroczy bramy pięciu krakowskich klasztorów. Pierwszym będzie najstarszy klasztor ojców dominikanów w Polsce, drugim - klasztor franciszkanów, naprzeciw Pałacu Biskupiego ze słynnym "oknem papieskim, z którego Jan Paweł II wielokrotnie pozdrawiał tłumy wiernych. To tutaj w Bazylice św. Franciszka z Asyżu można zobaczyć jedne z najpiękniejszych witraży secesyjnych w Polsce - arcydzieło Stanisława Wyspiańskiego. Kolejne odwiedzone miejsca to klasztor ojców paulinów Na Skałce oraz cysterski klasztor w Mogile, który przetrwał niejedną dziejową pożogę, jak chociażby najazdy tatarskie w XIII wieku czy potop szwedzki. Ostatnim punktem wędrówki po Krakowie będzie klasztor benedyktynów w Tyńcu. Tutejsze opactwo benedyktyńskie założono prawie tysiąc lat temu i jest to najstarszy klasztor w Polsce. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /98/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Przedstawiamy Wam Lilkę, pierwszą na świecie kangurzycę, która przeszła udaną operację usunięcia zaćmy z obydwu oczu. Lilka poznaje już swoich przyjaciół w stadzie, których do tej pory nigdy nie widziała, a mogła jedynie wyczuwać. W płockim ogrodzie zoologicznym spotykamy się z wężem boa, Xeną, której opiekun zdradzi wiele tajemnic tego gatunku. Np. dlaczego węże tak często wysuwają język? Ile mają zębów? Do czego Xenie potrzebna jest ruchoma tchawica? Poznacie też psią rodzinę z lisiej norki oraz sunię Sówkę. Zarówno porzucona rodzinka, jak i niepełnosprawna Sówka, obecnie podopieczni Fundacji Zwierzęca Polana, liczą na znalezienie ciepłego domu. 08:10 SEKRETY JOWISZA (JUPITER REVEALED) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Thomas Hewitson Zdjęcia: Andrew Fleming Dokument z serii "Horizon" opowiada o Jowiszu. Ten film podąża za misją Juno i w końcu odkrywa niektóre ukryte tajemnice planety. Jowisz jest planetą potworem. Wszystkie planety, asteroidy i komety naszego Układu Słonecznego zmieściłyby się w nim. Ale do tej pory zaskakująco mało wiedzieliśmy o tym największym gigancie gazowym. 09:10 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 3 WALKA O PRZETRWANIE (NATURAL BORN REBELS EP. 3 SURVIVAL) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing W tym odcinku obserwujemy, jak niektóre zwierzęta walczą o przetrwanie, szczególnie gdy ich świat koliduje z naszym. By wygrać tę walkę, zwierzęta stosują niekiedy nieoczekiwaną taktykę. Czy będą to kakadu uciekające się do aktów wandalizmu, czy krab trzymający w niewoli ukwiały, czy leniwiec niezbyt dbający o higienę osobistą. Chęć przetrwania może prowadzić do najbardziej zaskakujących zachowań. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Ale podobnie jak u ludzi i wśród zwierząt są również takie, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 10:10 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 4. AFRYKA POŁUDNIOWA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 4 - "Afryka Południowa". Ostatnia część podróży to Afryka Południowa. Najpierw plaże Mozambiku, a przygodę Ade zakończy w Zimbabwe. Ostatni etap przygody zaczyna na cudownym wybrzeżu Mozambiku. Dwa i pół tysiąca kilometrów dziewiczych złotych plaż. Park Narodowy Archipelagu Bazaruto to grupa wysp u wybrzeża Mozambiku. W Afryce jest wiele dzikich i pięknych terenów. W Mozambiku Chińczycy są wszędzie, są właściwie w całej Afryce, i wiele osób doszukuje się ukrytych motywów. Martwią się, że chcą wykorzystać Mozambik. To biedny kraj i potrzebuje inwestycji, a te pieniądze muszą skądś przyjść. Chiny inwestują w Afryce miliardy dolarów, ale nie wszystkim się to podoba. Republika Południowej Afryki - to kolejny ważny przyrodniczo obszar Afryki, z ogromnymi rezerwatami. Ade opuszcza Afrykę z mieszanymi uczuciami, przekonał się, że największy skarb Afryki to nie zasoby naturalne, takie jak złoto czy ropa, lecz jej mieszkańcy. Okazuje się jednak, że kolejny raz zawiedli ich przywódcy. Najlepiej by było, aby zwykli Afrykanie przejęli kontrolę nad swoją przyszłością i pomogli zmieniać ten kontynent tak, jak na to zasługuje. 11:20 W DOLINĘ SŁOŃCA - SZLAKIEM PODBOJU Reportaż, 15 min, Polska, 1973 Scenariusz: Andrzej Żurowski Pierwszy z cyklu reportaży podróżniczych, w którym ekipa telewizyjna podróżuje po państwie Inków, Peru. Inkowie pozostawili po sobie niezwykle bogatą i trwałą infrastrukturę, głównie drogi. Obecnie transport kolejowy w Peru jest słabo rozwinięty, za to transport kołowy jest głównym sposobem przemieszczania się ludności. Historia kraju i Wielkiego Podboju Francisco Pizzara, hiszpańskiego konkwistadora, który zdobył imperium Inków i założył miasto Lima. Obecnie miasto jest stolicą Peru. Pizarro wtargnął do Peru w 1531 roku. Przez kolejne dziesięć lat największe imperium Ameryki Południowej zostało zniszczone. W reportażu ukazano współczesny obraz kraju i jego mieszkańców. 11:45 PASJONACI S.I - DANKA Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Danuta Damek, Artur Dziurman, Artur Kruczek, Tadeusz Huk, Bogdan Słomiński, Katarzyna Jamróz, Piotr Różański, Alicja Czarnuszka, Magdalena Gracyalny, Barbara Cekiera, Elżbieta Sielawa, Małgorzata Walkosz, Grzegorz Daniluk, Irena Budzyń, Janusz Ptak Trzynastoodcinkowy dokument fabularyzowany opowiadający historię niewidomych i niedowidzących aktorów Integracyjnego Teatru Aktora Niewidomego (ITAN) w Krakowie. Grupa ma na swoim koncie kilkanaście produkcji oraz kilkaset zagranych przedstawień w Polsce i zagranicą. Seria obejmuje trzynaście różnych historii życiowych, a każda z nich zwraca uwagę na inny problem, z jakim borykają się osoby z niepełnosprawnościami. Teatr ITAN działający przy fundacji o tej samej nazwie przełamuje granice twórczości amatorskiej i możliwości osób niepełnosprawnych wzrokowo. Prowadzi tym samym do integracji profesjonalistów z amatorami, seniorów z młodzieżą w niezwykłym miejscu, jakim jest scena. Bohaterami serii są niewidomi i niedowidzący aktorzy, którzy grają samych siebie. Podstawą scenariuszy są autentyczne zdarzenia z życia twórców krakowskiego teatru, a temat niepełnosprawności pokazany jest z perspektywy pierwszej osoby. Zaangażowanie do produkcji zawodowych aktorów pomogło osobom niepełnosprawnym lepiej poznać kunszt pracy scenicznej. W efekcie oglądamy wyjątkowe historie o ludziach z bardzo oryginalnym pomysłem na życie, którzy mimo przeciwności i barier chcą spełniać swoje pasje. Pierwszy odcinek opowiada historię Danki. Śledzimy jej losy na tle wydarzeń, które miały miejsce podczas tworzenia jedynego w swoim rodzaju teatru. Bohaterka angażuje się we współpracę z organizacjami pozarządowymi na rzecz integracji i wkracza na ścieżkę pasji, której poświęci życie. Odcinek opowiada o determinacji, dramatycznych spiętrzeniach wydarzeń, ale obfituje również w sytuacje przesycone humorem. Odsłania w fabularyzowanej formie splot okoliczności, które doprowadzają Dankę na casting. Czy pracownik banku ma szansę zostać aktorem pomimo braku formalnego wykształcenia w tym kierunku? Jak poradzić sobie z pogarszającym się wzrokiem i czy można zapanować nad związanymi z tym emocjami i przewartościować swoje życie? Czy Piotr zaakceptuje zmiany? Jak poradzić sobie z utratą najbliższej osoby? To tylko niektóre wątki z pełnego nieoczekiwanych zwrotów akcji odcinka pierwszego. 12:20 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - GRZEGORZ OJCIEC I GRZEGORZ SYN Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Grzegorz senior to od zawsze organista i nauczyciel muzyki. Człowiek zakochany w muzyce klasycznej, bardzo często w domu ogląda koncerty w TVP Kultura. Jego syn Grzegorz, realizator muzyczny, nagra koncert ojca na organach w kościele, w którym Grzegorz senior grał kilkanaście lat. Potem sam zrealizuje i da do odsłuchania ojcu w jego studio. Równolegle z wątkiem Grzegorza seniora autorzy opowiedzą o życiu Grzegorza juniora. 12:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /21/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Ostronos, zwierzątko rzadko spotykane, które zaangażowaniem społecznym wyprzedza kota. Słonie z warszawskiego ogrodu zoologicznego to cierpliwi pacjenci. Ibris jest artystą końskiego teatru. Jak wielkie znaczenie mają więzi pomiędzy tymi zwierzętami a ich opiekunami dowiecie się dzisiaj dzięki weterynarzom z sercem! 13:20 WETERYNARZE Z SERCEM - /22/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Z jakimi problemami boryka się w naszych warunkach wielbłąd Kazik? Które psie rasy są szczególnie narażone na niedosłuch? Dlaczego wizyta z psem u behawiorysty to nie jest ludzka fanaberia, jeśli chcemy dogadać się z naszym pupilem? O tym wszystkim dowiecie się dzisiaj dzięki weterynarzom z sercem! 13:50 WYPRAWA DO NIEZBADANEGO ŚWIATA - ODC. 1 SULAWESI, WYSPA TAJEMNIC (QUEST FOR THE UNCHARTED WORLD EP. 1 SULAWESI: EXPDITION AU CUR DE L’LE MYSTRE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pierre Stine, Evrard Wendenbaum, Gil Kebaili Dwuczęściowy film dokumentalny opwiadający o tym, jak ekolog, Evrard Wendenbaum, poświęcił się ochronie ostatnich pozostałych tzw. niezbadanych światów na Ziemi. Evrard organizuje duże ekspedycje naukowe, które po raz pierwszy dokonują inwentaryzacji tych naturalnych skarbów, aby lepiej chronić je przed zagrożeniem ze strony człowieka i globalnym ociepleniem. Jego celem jest pokazanie ich niezwykłej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do gatunków rodzimych, w celu przeklasyfikowania ich na obszary chronione. Evrard, prawdziwy poszukiwacz przygód XXI wieku, wyznacza zespołom naukowym drogę do uzyskania dostępu do tego nieprzeniknionego terenu. Aby zbadać wrogie i niebezpieczne obszary, zespoły te będą musiały wspólnie podnieść poziom gry, zanurzając się pod górami lodowymi na Grenlandii, schodząc po stromych progach Indonezji i wędrując przez gigantyczny skalny labirynt masywu Makay na Madagaskarze. Od mapowania lemurów z Madagaskaru po obserwację indonezyjskiego anonu, nauka i przygoda łączą siły, aby chronić naszą najcenniejszą florę i faunę. 14:50 NIEDŹWIEDZIE Z KARAWANKÓW (BEARS OF THE KARAWANK MOUNTAINS / DER KARAWANKENBÄR - AUF DEN SPUREN EINES GRENZGÄNGERS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Eva Gressel Film dokumentalny o powrocie niedźwiedzi w europejskich górach. Julijskie i Karnickie Alpy to imponujący mur między europejskim, śródziemnomorskim Południem - a regionem alpejskim na Północy. Alpy Julijskie leżą na granicy Włoch, Słowenii i Austrii. Tymczasem, niedźwiedzie ignorują granice między państwami - przekraczając Alpy Julijskie i pasmo górskie Karawanki w drodze do Austrii. Potężne góry nie stanowią dla nich przeszkody. Niegdyś rzadko spotykane w Europie Środkowej, kudłate 300 - kilogramowe niedźwiedzie brunatne znów przemierzają słoweńskie lasy. W tych wapiennych pasmach, w zasięgu wpływu ciepłego Morza Śródziemnego, żyją sobie i rzadko kiedy wchodzą w konflikty z ludźmi, chyba że wyczują obecność miodu! W Słowenii młode pozostają z matką do trzech lat, zanim wyruszą samotnie w poszukiwaniu nowego terytorium. Młode samce wędrują na północ, aż do Alp Karawanki. Film otwiera nasze oczy na urok niedźwiedzi, ich inteligencję i zaskakujące nawyki. Niektóre niedźwiedzie zapadają w sen zimowy z nietoperzami, które gromadzą się razem, a nawet łączą się w towarzyskie pary. 15:55 REWOLUCJA W DOLINIE KRZEMOWEJ - ODC. 1 OD HIPPISÓW DO PIERWSZEGO KOMPUTERA (THE SILICON VALLEY REVOLUTION - HOW A FEW NERDS DID CHANGE THE WORLD / DIE SILICON VALLEY REVOLUTION - WIE EIN PAAR FREAKS DIE WELT VERÄNDERN) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Jan Tenhaven Dokumentalna podróż do Doliny Krzemowej, gdzie znajdują się siedziby wielomiliardowych przedsiębiorstw IT. Początki to amatorskie eseje o kolorze, chaosie i rewolucyjnych poruszeniach. Hipisi, miłośnicy majsterkowania i sprytni biznesmeni wprawili w ruch niewiarygodną rewolucję. Pionierzy domowego komputera chcieli tylko zmienić świat i zepchnąć Wielkiego Brata z tronu. Chcieli komputerów dla każdego. Ten dokument, w ekskluzywnych wywiadach z pionierami rewolucji komputerowej, ukazuje początki domowego komputera. Pionierzy komputerów osobistych wierzyli w lepszy świat, w którym monopol instytucji na użycie komputerów zostanie przełamany. Historia Doliny zaczęła się w roku 1848, kiedy w Gold Country odkryto złoto. Wybuchła gorączka złota, pieniądze dosłownie wydobywano z ziemi. Wtedy zmieniło się wszystko. Do Kalifornii napłynął kapitał, który dał impuls do rozwoju kolei, branży budowlanej i stoczniowej oraz Hollywood. A w roku 1900, wraz ze stworzeniem przez Klee de Foresta lampy próżniowej, rozpoczęła się era elektroniki. Komputery osobiste "dorastały" i nabierały znaczenia. Obecnie handlowcy z całego świata przyjeżdżają na targi w San Francisco, by zobaczyć rezultaty tego, co zaczęło się w garażach w Dolinie Krzemowej. 16:55 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 21 MIEJSKIE HISTORIE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 21 HISTOIRES DE VILLES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 21 - "Miejskie historie". Las Vegas Strip to ulica, przy której każdy znajdzie coś dla siebie: magia, rozrywka, rewie, spektakle dla dorosłych - dla każdego coś dobrego. Artyści marzą o występach w Vegas, jednak nie jest łatwo dotrzeć na szczyt. To jest jak gigantyczna ruletka. RPA. W Kapsztadzie można pocałować dziewczynę na ulicy. Każdego roku blisko milion osób odwiedza Kapsztad. Pora też na wizytę w Limie. Lima rozrasta się z roku na rok i jak magnes przyciąga ludzi, którzy pragną korzystać z dobrodziejstw tego rozwoju. Stolica Peru to dobry przykład bogactwa, jakie wynika z zetknięcia się różnych kultur. Zajrzyjmy też do Gibraltaru. To kawałek Anglii nad Morzem Śródziemnym. W tej brytyjskiej enklawie na andaluzyjskiej ziemi wszystko przypomina Zjednoczone Królestwo: puby, budki telefoniczne, a nawet audycje radiowe. 17:30 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 22 SKARBY ZIEMI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 22 L’OR DE LA TERRE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 22 - "Skarby Ziemi". Senegal. Nanercz to bardzo pożyteczne drzewo. Obecnie w Casamance nie ma cenniejszej rośliny. W mieście Kolan na południu kraju działają przetwórnie orzechów nerkowca. Zamówienia spływają z całej Europy. Te orzechy mają wiele wartości odżywczych. Są bogate zwłaszcza w białko. Korea Południowa. Tutejszy żeńszeń jest uznawany za najlepszy na świecie. Produkuje się go w mieście Geumsan. Koreańczycy spożywają żeńszeń od ponad czterech tysięcy lat. Mauritius. Wyspa ta przez długi czas była kolonią brytyjską i w większości zamieszkuje ją ludność pochodzenia hinduskiego, jednak uprawy herbaty zawdzięcza Francuzowi. Pod koniec XVIII wieku Pierre Poivre, gubernator Mauritiusu, przywiózł z Chin kilka sadzonek krzewów herbacianych. Oman. Jednym z najpopularniejszych towarów jest tu żywica olibanum, znana szerzej pod nazwą kadzidła. Sprzedaje się ją w kilogramowych paczkach. Omańczycy nie tylko palą ją, lecz także spożywają. Na koniec zajrzymy do Francji. Rejon Perigord słynie z wyśmienitych, lokalnych produktów. Trufle nazywane są "czarnymi diamentami" regionu. W 1938 roku pewien naukowiec wyodrębnił gatunek występujący wyłącznie w tej okolicy. Trufle rosną zimą. Ponieważ trudno je znaleźć, cena za kilogram wynosi około tysiąca euro. Rozwijają się w wapiennej glebie, pod określonymi gatunkami drzew. 18:00 NAMOROKA - ZAGINIONY ŚWIAT (NAMOROKA: A LOST WORLD) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean - Michel Corillion Cykl dokumentalny opowiadający o tajemniczej Namoroce Tsingy, która jest ostatnim niezbadanym obszarem Madagaskaru. Po raz pierwszy światowej klasy naukowcy spróbują zapuścić się w samo serce tej wyjątkowej i nieznanej krainy, w ramach niebezpiecznej wyprawy, której jeden ostateczny cel polega na odkryciu tajemnic ukrytych głęboko w środku. Namoroka to niezwykły świat wysadzanych drzewami kanionów i palących wapiennych chodników, ale surowy wygląd tego miejsca skrywa wiele naturalnych siedlisk, unikalnych ze względu na ich bioróżnorodność i rekordowy poziom endemicznej flory i fauny. Aby zbadać serce Tsingy, 70 badaczy i tragarzy będzie musiało podążać trasą, na której napotkają głębokie jaskinie i strome ściany klifów. Nie da się zrobić nawet kilku kroków bez napotkania stromych kropli, nagich i poszarpanych krajobrazów, w których pomimo ekstremalnych warunków ewoluowało niesamowite życie: przez ponad sześć miesięcy w roku nie ma opadów, a temperatura w ciągu dnia może sięgać nawet do 50 stopni. Ta wyjątkowa misja umożliwi ekspertom odkrycie nowych gatunków i substancji organicznych, które mogą przynieść korzyści medycynie jutra. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BURGUNDIA - SERCE FRANCJI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Burgundia. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - ROBERT KACZMAREK. Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterem tego odcinka jest Robert Kaczmarek. 20:50 JAZZ NA KALATÓWKACH Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Robert Kaczmarek Scenariusz: Zdzisław Sajuk Zdjęcia: Andrzej Adamczyk W 1959 r. na Kalatówkach odbył się Pierwszy Jazz Camping. Inicjatorem i organizatorem był Jan Zylber, perkusista w zespole Komedy i późniejszy menedżer wielu polskich artystów, któremu pomagał Jan Borkowski, związany z ówczesnym warszawskim klubem Hybrydy. Jak wspominał red. Jan Borkowski: idea zorganizowania wakacji jazzowych w górach powstała pod wpływem amerykańskiego musicalu "Serenada w Dolinie Słońca" z udziałem Orkiestry Glenna Millera, filmu niezwykle popularnego wówczas w Polsce. Przyjechało wtedy blisko 70 osób, jazzmani: Krzysztof Komeda, Andrzej Trzaskowski, Andrzej Kurylewicz, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn Wróblewski, Jerzy Duduś Matuszkiewicz, Andrzej Dąbrowski, Wanda Warska, Katarzyna Gärtner, ludzie ze środowiska artystycznego tzw. high - life, filmowcy Roman Polański, Bogusław Rybczyński, aktorki i modelki Barbara Kwiatkowska, Teresa Tuszyńska, Maja Wachowiak, Grażyna Hase, fotograficy i plastycy Wojciech Plewiński i Rosław Szaybo, ówczesny redaktor naczelny "Przekroju", Marian Eile. Film poprzez wspomnienia żyjących uczestników pierwszego Jazz Camping Kalatówki z 1959 r. , a także nagrania archiwalne: filmowe i audio, fotografie, plakaty i muzykę odtwarza historię spotkania elity wykonawców muzyki jazzowej i ówczesnej elity intelektualnej i artystycznej. Wspominać imprezę będą uczestnicy Jazz Campingu w 1959 r.: Jan Borkowski, Krystyna Ciernia - Morgenstern, Andrzej Dąbrowski, Katarzyna Gärtner, Grażyna Hase, Wojciech Plewiński, Rosław Szaybo, Andrzej Idon Wojciechowski. Ponadto w filmie występują: prof. Jerzy Kochanowski, Krystian Brodacki, Paweł Brodowski, reżyser Janusz Majewski. Uzupełnieniem narracji filmowej są unikalne materiały archiwalne (filmowe, ikonograficzne, nagrania muzyczne). 21:55 PASZPORTY PARAGWAJU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Kaczmarek Film "Paszporty Paragwaju" opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, czyli nielegalnej polsko - żydowskiej struktury, zajmującej się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej. Dotyczy to głównie okresu tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej. "To Polacy pomogli najwięcej, polskie państwo nie mogło zrobić więcej. Przede wszystkim polskie państwo nie miało terytorium, było okupowane, więc dyplomaci i polski rząd na uchodźstwie robili, co mogli" - powiedział jeden z bohaterów filmu, Markus Blechner, konsul honorowy RP w Szwajcarii. W skład grupy wchodzili dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia, m.in. konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie wlatach 1939 - 45 Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Paszporty krajów latynoskich, głównie Paragwaju, Salwadoru, Hondurasu, Boliwii, Peru i Haiti, chroniły swoich posiadaczy w gettach przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów dla internowanych, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny. 23:00 DEFILADA ZWYCIĘZCÓW Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2007 Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Scenariusz: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Marek Borzęcki Kto rozpętał drugą wojnę światową? Odpowiedź - Hitler i nazistowskie Niemcy jest, w świetle najnowszych ustaleń, co najmniej niewystarczająca. Zdaniem Wiktora Suworowa, którego publikacje zyskują coraz szersze uznanie wśród historyków, prawidłowa odpowiedź brzmi: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Autorzy filmu prezentują tezy Suworowa i poddają je weryfikacji. Szukając odpowiedzi na stawiane przez niego proste pytania, docierają do prawdy o roli stalinowskiej Rosji w rozpętaniu najkrwawszego konfliktu w dziejach. Konfliktu, którego pierwszą ofiarą była Polska. 22 września 1939 roku, Brześć nad Bugiem. Na ulicy Unii Lubelskiej trwa wspólna parada pancernych oddziałów Wehrmachtu i Armii Czerwonej, a na trybunie honorowej ramię w ramię stoją legendarni dowódcy obu wojsk: generał Heinz Guderian i kombryg Siemion Kriwoszejn. Jaka droga wiodła do tego spotkania? Jakie były szanse Polski w starciu z dwoma zbrodniczymi reżimami? "Zadziwiające jest, że Niemcy napadły na Polskę, więc uznano, że rozpętały wojnę, podczas gdy Związek Radziecki uczynił to samo i w tym samym miesiącu, a mimo to nie uchodzi za najeźdźcę. Co więcej, uważa się, że w latach 1939 - 1941 nie brał udziału w tej wojnie" - mówi Wiktor Suworow. Wraz z nim wydarzenia pamiętnego września komentują polscy historycy - wybitni znawcy przedmiotu, a wspominają je naoczni świadkowie owej "defilady zwycięstwa". Urodzony w 1947 r. Wiktor Suworow, narrator filmu, naprawdę nazywa się Władimir Rezun. Był szpiegiem radzieckiego wywiadu wojskowego GRU. W latach siedemdziesiątych pracował jako "dyplomata" w Szwajcarii, w roku 1978 uciekł do Wielkiej Brytanii. Poświęcił się pracy pisarskiej (najbardziej znana jego książka - m. in. dzięki ekranizacji Antoniego Krauzego to "Akwarium"). Pasja historyczna Suworowa zaowocowała cyklem książek o roli Związku Radzieckiego w II wojnie światowej - a ściślej o planach Józefa Wissarionowicza Stalina dotyczących podboju Europy i prowadzonych konsekwentnie od początku lat 30. przygotowaniach do inwazji kontynentu. Zostały one pokrzyżowane przez niemieckie uderzenie prewencyjne 22 czerwca 1941 r. Nie można bowiem być równocześnie przygotowanym do ataku i do obrony. Wehrmacht rozbił Armię Czerwoną niemal w przeddzień jej planowanego uderzenia na Zachód - w przeddzień "Dnia M". Swoje tezy wyprowadza Suworow bynajmniej nie ze źródeł tajnych i nieznanych światowej historiografii, przeciwnie - opiera się przede wszystkim na źródłach "oficjalnych", dostępnych także w Związku Radzieckim i Rosji, które w konsekwentny, drobiazgowy i niezwykle frapujący sposób reinterpretuje. W języku polskim ukazują się od początku lat 90. kolejne prace Suworowa poświęcone "kłamstwu XX wieku": "Lodołamacz", "Dzień M", "Ostatnia republika", "Samobójstwo", "Oczyszczenie" (o tzw. czystkach w Armii Czerwonej w przededniu II wojny światowej) oraz poświęcone marszałkowi Żukowowi "Cień zwycięstwa" i "Cofam wypowiedziane słowa". 24:00 W DOLINĘ SŁOŃCA - OSTATNI SPADKOBIERCY Reportaż, 10 min, Polska, 1973 Scenariusz: Andrzej Żurowski Zdjęcia: Andrzej Augustyński Drugi z cyklu reportaży podróżniczych, w którym ekipa telewizyjna podróżuje po państwie Inków, Peru. Opowieść o życiu plemienia Inków Uru, zamieszkałych na jeziorze Titicaca w Peru. Opowieści o tradycjach i legendach ilustrowane są obrazami z dnia codziennego plemienia i ujęciami jeziora Titicaca. Ekipa filmowa zostaje na wyspie, aby przyjrzeć się życiu codziennemu plemienia, tuż po odpłynięciu turystów. Uru żyją na jeziorze na wyspach i chatach z trzciny, według dawnych tradycji. Trudnią się połowem ryb, wyrobem ceramiki i małymi formami tkactwa. W reportażu zaprezentowano technikę suszenia i wędzenia ryb. 00:15 NOTACJE - ALOSZA AWDIEJEW. POLAK Z WYBORU Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Agnieszka Chmielińska Człowiek kultury i nauki. Jest wyjątkowym artystą estradowym i jednocześnie wybitnym naukowcem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do tego para się aktorstwem filmowym, pisze popularne felietony, tłumaczy poezję. Rosjanin z polskim obywatelstwem, który przybył do Krakowa, po raz pierwszy w 1967 r. Mówi o sobie: jestem Polakiem z wyboru i dodaje przewrotnie, że to bardziej komfortowo niż być kimkolwiek z przymusu. Urodził się w Stawropolu (wtedy Woroszyłowsk), na północnym Kaukazie w 1940 r. Już w dzieciństwie zaczął występować publicznie, śpiewając wraz z matką na amatorskich koncertach. Ukończył średnią szkołę muzyczną w Moskwie, gdzie osiadł na stałe i prowadził amatorskie chóry. Później studiował anglistykę na Uniwersytecie Moskiewskim. W tym czasie występował w kabaretach studenckich, w teatrze i uprawiał pantomimę. Na drugim roku studiów uzyskał stypendium Radia Moskiewskiego i rozpoczął studia na filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tak zaczęła się przygoda z Polską, która z czasem przemieniła się w drogę życia trwającą do dziś. Alosza ożenił się z Polką i uzyskał prawo stałego pobytu. Uczelnię ukończył z wyróżnieniem i został asystentem na filologii rosyjskiej UJ. W 1976 r. trafił do legendarnej Piwnicy Pod Baranami. Początkowo śpiewał tam tylko romanse rosyjskie, stopniowo dodając do swoich występów elementy autorskiej satyry. Poszerzył też repertuar muzyczny o piosenki z Odessy i folklor Cyganów i Żydów rosyjskich, a także ballady Włodzimierza Wysockiego i Bułata Okudżawy. Stał się samodzielnym artystą estradowym i zaczął dawać własne recitale z towarzyszeniem małego zespołu muzyków. Nigdy nie opuszczała go miłość do jazzu. W latach 1977 - 1980 grał regularnie na fortepianie w znanych krakowskich zespołach jazzu tradycyjnego Bale Street Band i Playing Family. W tym okresie pojawił się dylemat, której profesji bardziej się poświęcić, może z czegoś trzeba będzie zrezygnować lub ograniczyć. Takie decyzje jednak nie zapadły. Alosza stał się prawdziwym mistrzem w godzeniu sprzecznych ze sobą obowiązków i działań. Pozostał wierny nauce, obronił doktorat na Uniwersytecie i szybko powrócił do intensywnej aktywności artystycznej. Jako bard zaczął pojawiać się w telewizji, dokonał pierwszych nagrań radiowych i wydał kasetę audio. W 1980 r. pracował w Trinity College w Dublinie jako visiting professor. Stworzył koncepcję gramatyki komunikacyjnej. 00:35 BYŁEM WSZĘDZIE. OLGIERD BUDREWICZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2013 Reżyseria: Artur Mościcki Scenariusz: Artur Mościcki Olgierd Budrewicz był jednym z niewielu ludzi, którzy łączyli ze sobą epoki odległe w świadomości młodego pokolenia o całe lata świetlne: świat przedwojennej warszawskiej inteligencji, bohaterów powstania warszawskiego, lata terroru stalinowskiego i odbudowy stolicy i wreszcie czas podróży - odkrywania świata przez człowieka, który, jak mówi tytuł jednej z jego 79 książek, "był wszędzie". Podróżnik epoki dziennikarstwa, w którym nie powielało się na papierze kolejnych wypisów internetowych, a każda z setek podróży była przygodą, przeżywaniem prawdziwych dziennikarskich i ludzkich wzruszeń. Pokazywał, czym może i powinien być świat za horyzontem, świat, w który ruszamy, jak sam mówił, po to, by spotkać drugiego człowieka. Taka z pozoru oczywista myśl przekazywana w niezliczonych opowieściach wielkiego podróżnika ma szczególną wartość. Budrewicz próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego "navigare necesse est" - dlaczego "musimy żeglować" i pokazuje, czym naprawdę może być podróż. To bardzo ważne przesłanie w czasach, gdy wylot na antypody to już właściwie często tylko sprawa decyzji finansowej, gdy przywozimy w walizkach kolejny powielany stereotyp tamtych światów. Sam mówił o sobie, że jest "dziennikarskim schizofrenikiem". I rzeczywiście, jego ogromną pasją była Warszawa, jej kultura, obyczaje, codzienność i echa historii, której sam był przecież bohaterem. Ta nieustanna warszawska przygoda Budrewicza, te powroty ze świata wprost na Targówek i powstańczy Żoliborz to dowód na to, że na całym świecie szukał ciągle samego siebie i bardzo często najłatwiej odnajdywał właściwy trop w tym, co jest najbliżej, z czym wiązały się jego codzienne wzruszenia... Cały życiorys twórczy Budrewicza związany jest z Warszawą. Był uczestnikiem powstania warszawskiego (zgrupowanie Żmija, obwód Żywiciel), w stopniu kaprala podchorążego. Współredagował powstańcze pismo "Dziennik Radiowy 22. Obwodu AK". Pracował jako początkujący reporter w działach miejskich "Tygodnika Warszawskiego" (1945 - 1947) i "Wieczoru Warszawy" (1946 - 1947). Współpracował z pismami "Stolica" i "Przegląd Kulturalny" Jest autorem najsłynniejszej chyba książki varsavianistycznej "Bedeker warszawski" i autorem opracowań historii 20 najsłynniejszych rodów warszawskich. Film jest opowieścią o podróżniku, który "był wszędzie" właściwie po to, żeby najbardziej być "tu i teraz". W książce "Byłem wszędzie" Budrewicz pisze: "Co do Warszawy, to jestem tu zakotwiczony na zawsze. Zachwyty bulgocą mi nieraz w gardle, gdzie zderzają się z irytacją i złością. Jak trudno jest kochać to miasto!" W jego twórczości śledzić będziemy obsesyjne czasami powroty do stolicy - tak jak wtedy, gdy pisząc o Terremoto w Peru - ma od razu przed oczami obrazy powojennej Warszawy. To wszystko, na czym polegał jego sposób odkrywania świata, co chciał nam przekazać, znajdziemy w jego opowieściach zarówno kierowanych wprost do widza, jak i tych, które przeplatają się ze wspomnieniach rodziny, przyjaciół i znajomych. Bardzo istotny jest także wątek dotyczący najgłębiej wiążących autora z Warszawą przeżyć okupacyjnych i powstańczych. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KŁODAWA 1863 ODC. 258 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kłodawa 1863. Miejsce akcji wieś Bierzwienna Długa Kolonia w gminie Kłodawa. Tu koledzy poszukiwacze zebrali z pola około sześciuset pocisków. To tu w 1863 roku odbyła się ogromna bitwa, o której historia i tradycja lokalna nie mówią nic. Sumienne badanie literatury historycznej pozwala wynaleźć informacje, że w okresie powstania styczniowego bił się w tych okolicach z oddziałem w sile dwóch tysięcy ludzi płk Ludwik Oborski. Dziś kontynuujemy badania tego terenu. 02:00 WPINANIE KSIĘŻYCA 40 min, Polska, 2001 Scenariusz: Krystyna Piątkowska, Andrzej B Czulda Zdjęcia: Roman Piotrowski Wykonawcy: Dariusz Miliński Poetycki, piękny film o magicznym świecie, fascynującej osobowości i oryginalnej twórczości Dariusza Milińskiego, malarza, rzeźbiarza, poety, inicjatora plenerowych spektakli teatralnych, twórcy Grupy Plastycznej Pławna 9. "Mistrza wizualnej metafory". Autora dzieł tchnących specyficznym klimatem. Obrazów porównywanych do prac Boscha, Breughla, czy Dudy - Gracza. Zamieszkałych przez sympatyczne, drobne postacie, kruche kukiełki przypominające ludzi, o jasnych twarzach, dużych oczach, ciekawym i nieco smutnym spojrzeniu. Jest to także opowieść o pogodnym człowieku, który w wiejskim ustroniu znalazł swoją krainę szczęśliwości, przyjazne miejsce dla siebie, rodziny i przyjaciół. Gościnny i otwarty dom stał się miejscem pracy twórczej dla grona artystów o podobnej wrażliwości. Poznajemy niezwykły świat Dariusza Milińskiego poprzez pryzmat autorskich, wielorakich działań artystycznych, ale także jego barwną opowieść o sztuce, tworzeniu, wizji świata i artysty, stosunku do swoich prac, do ludzi oraz życiu w symbiozie z naturą. Widzimy, jak ożywają obrazy w czasie teatralnych widowisk plenerowych, jak powstają przedziwne machiny, ogromne instalacje oraz jak wpiąć księżyc. Chłoniemy ujmującą osobowość postaci z obrazów i skondensowaną radość życia w osobie ich twórcy. "Żyje nam się pięknie w tym zaczarowanym miejscu" - mówi artysta z prostotą i szczerością wprowadzając w krąg swojej magii. "Do mojego świata wchodzą chude, subtelne sprawy". "W chudości, pokraczności moich postaci jest zawarty jakiś smutek, jakaś delikatność, jakaś sugestywna piękna nuta, jakiś rodzaj poezji". "Jestem strażnikiem poetyki świata". "Czas przepracowuję idealnie". "Sztuka wplata się między musztardę, kanapki i kompanie dzieci". "Wpinanie księżyca", to swoiste misterium o sztuce i życiu szczęśliwym. Obrazy, fragmenty przedstawień i refleksje artysty układają się w harmonijną całość dopełnioną interesującą muzyką Agima Dżeljiljia, na stałe współpracującego z grupą Pławna 9. Reżyser Andrzej B. Czulda specjalizujący się w filmach o sztuce stworzył znakomite dzieło. Bardzo malarski film przykuwający uwagę od pierwszego do ostatniego kadru, daleki od standardowych biografii artystów. Reżyserowi, który przez wiele dni towarzyszył Milińskiemu w Pławnej (miejscu zamieszkania twórcy), udało się oddać na ekranie przedziwny klimat jego twórczości. 02:45 SZKOŁA UCZUĆ Film dokumentalny, 3 min, Polska, 1963 Reżyseria: Edward Bernstein Zdjęcia: Dziworski Bogdan Walka bokserska, emocje publiczności z każdą minutą stają się coraz silniejsze. Nokaut, publiczność szaleje. Etiuda Szkoły Filmowej. 02:55 SPOTKANIA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2004 Autor: Kazimierz Karabasz Scenariusz: Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Kazimierz Karabasz Film jest próbą powrotu autora do kilku wątków, których z różnych powodów nie mógł lub nie potrafił zrealizować wcześniej w swoich filmach. Wątki te zbudowane są z materiałów współczesnych, a także starych fotografii i fragmentów filmów. Szczególne miejsce zajmują w filmie rozmowy z przyjaciółmi reżysera - Jerzym Mierzejewskim, Janem Łomnickim, Stanisławem Niedbalskim. Na 46. Krakowskim Festiwalu Filmowym, który odbywał się w dniach 30.05 - 04.06.2006, Kazimierz Karabasz otrzymał nagrodę specjalną "Smoka Smoków" za całokształt twórczości w dziedzinie filmu dokumentalnego.