TVP Dokument Czwartek, 08.06.2023 06:00 DZIKA POLSKA - LASY PEŁNE ŻYCIA - ŚWIATOWA UNIA ŻUBRÓW Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Purzycka, Monika Purzycka Scenariusz: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Jest symbolem skutecznej ochrony przyrody i eksportową chlubą polskich przyrodników. Nasz kraj wręcz kojarzy się z żubrem. Ale - dodajmy: z żubrem w Puszczy Białowieskiej, bo tu, w ostatnim pierwotnym lesie Europy został ocalony od zagłady i przywrócony naturze. W ich cieniu pozostają żubry, sprowadzone w połowie minionego stulecia w Bieszczady. Mają niewielką przymieszkę krwi górskich, wymarłych już dziś żubrów kaukaskich. To zwierzęta naprawdę dzikie, których zresztą nikt tutaj nie zaprasza zbyt szerokim gestem do żłobu i nie oswaja. Nie mają, jak białowieskie, pokazowych wybiegów. Ich historia jest nie mniej ciekawa i równie pełna meandrów, jak tamtych. Zna ją dobrze, bo i prawie od początku czynnie się jej przypatruje prof. Kajetan Perzanowski. Traktuje zwierzęta nieledwie jak dalszych członków rodziny. Ale prace, zmierzające do odnowy górskiego stada żubrów wykraczają poza wszelką rodzinność, a nawet poza granicę państwa. Chodzi o stworzenie całego karpackiego państwa leśnych i zarazem górskich żubrów, sięgającego po Bałkany. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 41 KRÓTKA HISTORIA BRUDU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak nasi pradziadowie radzili sobie z poranną i wieczorną toaletą? Jak bardzo ich zwyczaje różniły się od naszych? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski przemierza Kujawy, Podlasie, Pomorze i Warmię w poszukiwaniu śladów ewolucji higieny na polskich ziemiach. 07:00 AGNIESZKA Etiuda, 6 min, Polska, 1981 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska Scenariusz: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Dariusz Kądziela "Agnieszka" to etiuda filmowa w reżyserii Doroty Kędzierzawskiej z 1981 r. Historia dziewczynki z wielodzietnej i biednej rodziny, która całymi dniami przesiaduje na podwórku. Jej marzeniem jest zobaczyć morze. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 81 NIEMODLIN Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Samborski Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Niemodlin, miasteczko na Opolszczyźnie wyrosłe u podnóża niezwykłego zamku. Niedawno okrzyknięto go najpiękniejszą twierdzą w Polsce. 700 - letni zamek książęcy wielokrotnie burzony, zdobywany i odbudowywany, szczęśliwie przetrwał w swym renesansowym kształcie. Obecnie znów jest udostępniony turystom. Niemodlin ma również jeden z najdłuższych w Polsce rynków. Spacer z jednego końca na drugi stanowi dystans prawie 400 metrów. Wrzecionowaty plac to rzadko spotykany w miastach przykład tzw. ulicówki, czyli zabudowy powstałej wokół poszerzenia głównej drogi. Miasto i okolica pełna lasów i stawów od stuleci uchodzi za niekwestionowaną stolicę karpia. Dodatkowo miejscowość rozsławia też najstarszy park dendrologiczny w naszym kraju. W okolicy Niemodlina można znaleźć wiele imponujących pałaców. Jednym z największych jest pałac w Kopicach, należący niegdyś do rodziny Schaffgotschów. Dziś to malownicza ruina, jednak w drugiej połowie XIX wieku była to pełna przepychu rezydencja, do której przyjeżdżał kwiat arystokracji. Nad Niemodlinem od dawna zdaje się czuwać dobry duch. W XIII wieku przed atakiem wojsk tatarskich Niemodlin uratowało tajemnicze zjawisko na niebie. Według legendy, najeźdźców oślepił blask bijący z orszaku aniołów kroczących ze św. Urszulą na czele. Dziś ten cud zdaje się powracać w nowej odsłonie. Małe opolskie miasteczko wyrasta na turystyczną perłę całego regionu. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /101/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj poznacie Tościka i Kokę oraz Henia. Tościk to łakomczuch, dzięki któremu dowiecie się, co dla psa może okazać się trujące, mimo że dla nas jest przysmakiem. Koka to ofiara ludzkiej bezduszności i bicia za to, że nie okazała się agresywnym amstafem oraz kolejny przykład bezmyślnego zakupu zwierzęcia. Henio to baranek, który mieszka w Przemyskim Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt Chronionych i jest pupilem wszystkich pracowników. To przykład przedstawiciela zwierząt niewidzialnych i o nich dowiecie się w naszym programie. 08:10 KATLA NADCIĄGA: NIEUCHRONNY KATAKLIZM (KATLA IS COMING) Film dokumentalny, 49 min, Islandia, 2019 Reżyseria: Lara Ómarsdóttir Film o jednym z najwspanialszych i najbardziej przerażających wulkanów na ziemi - wulkanie Katla i o tym, co się stanie, gdy ponownie wybuchnie. Naukowcy zgadzają się, że kolejna erupcja może nastąpić bardzo szybko. Wulkan jest jednym z najczęściej wybuchających na Islandii, średnio około dwóch erupcji w każdym stuleciu. Ostatnia erupcja Katli miała miejsce w 1918 roku. Południowe wybrzeże zostało przedłużone o 5 km przez osady powodziowe. Obecna reakcja wulkaniczna należy do najdłuższych ze znanych, ale monitorowanie deformacji gruntu i sejsmiczności nie wykazuje żadnych oznak przebudzenia. Jednak niepokojące są oznaki wysokiej aktywności pod kalderą Katli, jest to znak zbliżającej się erupcji. Powinno to skłonić do szeroko zakrojonego planowania awaryjnego na wysokim szczeblu w całej Europie, ponieważ Katla może być znacznie groźniejsza niż Eyjafjallajökull. Zależnie od ilości wyrzuconego materiału, może to mieć znaczenie i spowodować kilkuletnie zmiany globalnego klimatu. 09:10 PANDA. POWRÓT W DZIKIE OSTĘPY (PANDA GOES WILD) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2022 Reżyseria: Jacky Poon, Yuanqi Wu Film dokumentalny o pandach, które były hodowane od pokoleń w niewoli. Centrum Wolong Panda w Chinach hoduje pandy wielkie. Większość dorasta tam razem, by stać się supergwiazdami i ambasadorami Chin na całym świecie. Ten film opowiada historię pewnej pandy od narodzin do wypuszczenia jej na wolność, przez trzy lata. Pozwoli to na zrozumienie dzikiego świata, z którym przyjdzie się zmierzyć temu zwierzęciu. Dzika panda wielka - to rzadki widok - aż do teraz. Życie malucha, który nigdy nie posmakował wolności... ma się właśnie zmienić. By go do tego przygotować, przez 3 lata prowadzono ekspedycje badawcze. 6 pasm górskich pokrytych 3 - metrowymi bambusami - jest niemal nie do przebycia. Pandy wielkie są niedźwiedziami, kuzynami grizzly, niedźwiedzi czarnego i polarnego. Pandy nie zapadają w sen zimowy - nawet gdy temperatura spada 20 stopni poniżej zera. Muszą cały czas się żywić. Na południu Chin Środkowych znajduje się około 40 rezerwatów. Rozciągają się na 400 km górskich terenów. Historia małej pandy zaczyna się w rezerwacie Wo Long. 10:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 25 RAJE DLA SURFERÓW (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 25 SURF PASSION) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 25 - "Raje dla surferów". Surfing przez lata był sportem zarezerwowanym dla białej elity kraju. Na plażach Durbanu dopiero od niedawna spotkać można czarnoskórych mieszkańców RPA. Bierzemy kurs na Portugalię. Portugalia to wymarzony kraj dla surferów. Jej linia brzegowa ma ponad osiemset kilometrów długości. Zajrzymy też do Brazylii. W estuarium Amazonki można spotkać największe fale pływowe świata. Przenieśmy się na Hawaje. Trzy czwarte populacji Hawajów mieszka w Honolulu. Ludzie, którzy spędzają tu wakacje, nie wychodzą poza Waikiki. Na koniec odwiedzimy zachodnie wybrzeże Anglii. Najlepsze surferskie spoty w Anglii znajdują się u wybrzeży Devonu. Angielscy surferzy są zmotywowani i nieco szaleni. 10:40 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 26 MOC RYTUAŁÓW (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 26 DES RITES ET DES HOMMES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 26 - "Moc rytuałów". Japonia. Podstawą etykiety jest przyjmowanie odpowiedniej pozycji, gdy siedzimy, gdy wstajemy i chodzimy, by zadbać o silny gorset mięśniowy. Trwają zajęcia u mistrza Ogasawara, potomka cesarza Seiwy, który żył w IX wieku. RPA. Witamy w Czakalandzie! Tu każdy może zobaczyć, jak dawniej żyli ludzie. Zobaczymy, jak kiedyś wyglądała codzienność Zulusów. Ich kultura jest fascynująca. Przenieśmy się do Anglii. Tu, w Glastonbury, Pani Jeziora przekazała miecz Ekskalibur królowi Arturowi. Z Glastonbury wiąże się wiele opowieści i legend. Swoje miejsce znaleźli tu wyznawcy wszelkich pogańskich wierzeń. Bierzemy kurs na Indie. W mistycznej historii Indii odnajdziemy wiele opowieści o mistrzach duchowych i guru, obdarzonych znacznie szerszą świadomością i wiedzą niż rzesza śmiertelników. Do dziś wielu ludzi podąża śladami tych wyjątkowych istot. Na koniec zajrzymy do Kanady. Rdzenni mieszkańcy Kanady wierzyli, że Góry Skaliste są nawiedzone przez duchy. Kryją się one w każdym kamieniu, każdym drzewie i każdej rzece. 11:20 BOSMAN PŁONKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Scenariusz: Jerzy Ringer Zdjęcia: Jerzy Augustyński Uroczystość wręczenia nagrody starszemu bosmanowi Pawłowi Płonce na V Festiwalu Filmów Morskich w Szczecinie. Bosman pracował na okręcie ORP Błyskawica. Był też filmowcem amatorem w czasie II wojny światowej. Laureat wspomina swoje początki w roli filmowca, po tym, jak generał Sikorski podjął decyzję o założeniu sekcji fotograficznej. Opowiada o nagrywaniu bitew i konwojów na morzach całego świata m.in. walk pod Narwikiem i Dunkierką. Mówi o rejsach i swoich misjach, niebezpieczeństwie. Wypowiedzi bosmana ilustrowane są zdjęciami jego autorstwa. 11:40 TADEUSZ RÓŻEWICZ Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2000 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija, Maria Dębicz Zdjęcia: Henryk Janas, Tadeusz Owsianko Muzyka: Tadeusz Woźniak, Piotr Woźniak Wykonawcy: Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Adam Czerniawski, Michael Kruger, Tony Howard, Stanisław Stanisław Różewicz, Karl Dedecius W filmie Tadeusz Różewicz wspomina najważniejsze wydarzenia swojego życia, snuje refleksje na temat wpływów i źródeł swojej poezji. Podczas produkcji filmu wykorzystana została prywatna ikonografia i archiwalia. 12:45 PAPCIO CHMIEL Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2020 Reżyseria: Petro Aleksowski, Petro Aleksowski Film dokumentalny prezentujący Henryka Chmielewskiego - wybitną postać polskiej sztuki komiksu. Filmowy portret "Papacia Chmiela" oczami jego 11 - letniego fana, prowadzącego swój program literacki, w którym recenzuje książki. Marzeniem entuzjasty literatury jest spotkanie z Papciem i przeprowadzenie z nim wywiadu do swojego vloga. W filmie śledzimy próby kontaktu Olafa z jego Mistrzem. Olaf spotyka znawców tematu: krytyków, publicystów, artystów, uczestniczy w wydarzeniach specjalnych dla fanów. Poznaje historię swojego bohatera, zarówno zawodową, jak i osobistą. Duży nacisk został położony na przeżycia Henryka Chmielewskiego w trakcie powstania warszawskiego. Niejako drugą pierwszoplanową postacią filmu jest Tytus, czyli uczłowieczona, a wręcz spersonifikowana małpa. Projekt jest poświęcony również genealogii tej postaci. W filmie wykorzystano kilka technik rejestracyjnych, od klasycznej zdjęciowej po animowaną. a także materiały archiwalne oraz efekty wizualne. 13:45 WIELKIE WYZWANIE AUSTRALIJSKIEJ PSZCZOŁY MIODNEJ - CZĘŚĆ 1. (THE GREAT BEE CHALLENGE) Film dokumentalny, 59 min, Australia, 2019 Reżyseria: Paul West W tym dwu częściowym filmie dokumentalnym poznamy lepiej życie pszczół, ich naturę oraz zagrożenia jakie doprowadzają do zmniejszenia się populacji tych zwierząt. Australijczycy współdzielą kraj z miliardami pięknych, pracowitych i delikatnych stworzeń. I bardzo chcą im pomóc. Okazuje się, że Australijczycy naprawdę interesują się pszczołami. Cztery rodziny będą rywalizować ze sobą, aby zbudować dobrze prosperujące ule, które wyprodukują pyszny miód. Miód od zwycięskiego zespołu zostanie użyty w popisowym daniu przez uznanego szefa kuchni Petera Gilmore'a z renomowanej restauracji Bennelong w Sydney Opera House. Zespoły początkujących pszczelarzy zagłębiają się w najnowszą naukę o komunikacji, mózgach i zachowaniu pszczół, ucząc się i napotykając na różnego rodzaju wyzwania. Film dostał wiele nagród na festiwalach filmowych. Część 1. Narodziny pszczoły to prawdziwy cud. Istnieją na Ziemi od około 130 - tu milionów lat. Ocenia się, że dzięki zapylaniu przyczyniają się do produkcji jednej trzeciej naszej żywności, dlatego są tak cenne. W Australii żyje ponad 1600 gatunków pszczół. Europejską pszczołę miodną sprowadzono w 1822 - gim roku, produkuje duże ilości miodu, chociaż ma pewne wady. Pszczoły wytworzyły niezwykle złożony sposób porozumiewania się. Są delikatne, mogą być zestresowane i podatne na choroby. Ogólnie pszczoły australijskie mają się lepiej od europejskich czy północnoamerykańskich. Mózg pszczeli jest około pół miliona razy mniejszy od ludzkiego. Pszczoły mają jednak niezwykłe zdolności poznawcze, zwłaszcza na podstawie tego, co widzą. Rozróżniają różne gatunki kwiatów, otoczenie, a nawet ludzkie twarze. Badacze dowiedli, że pszczoły potrafią znacznie więcej. 14:55 KORSYKA - GÓRY ZANURZONE W MORZU (CORSICA, MOUNTAINS IN THE SEA / KORSIKA - WILDNIS ZWISCHEN SCHNEE UND SAND) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2019 Reżyseria: Heike Grebe, Michael Riegler Korsykanie są znani z niezależności, podobnie jak flora i fauna ich wyspy. Śródziemnomorski klimat, piaszczyste plaże... Korsyka. Najbardziej górzysta wyspa na Morzu Śródziemnym! W surowym habitacie rozwijają się nowe podgatunki... kształtują nowe zachowania. Oto skalista wyspa - między piaskiem a śniegiem. Dla nowo przybyłych jest to trudne, ale skaliste krajobrazy, legendarna makia, gęste, aromatyczne krzewy i zarośla, które przytłaczają całe wioski, muszą być trzymane w ryzach i chronione. Żyją tu licznie pająki czarnej wdowy, motyle, jaszczurki i pszczoły miodne. W opuszczonych wioskach dominują nietoperze. Góry Korsyki to pierwotny dom muflonów. Z kolei korsykańskie jelenie wytępiono, a następnie przywożono, żeby ratować gatunek, z sąsiedniej Sardynii. Spotkamy tu również salamandry, żółwie, świnie hybrydowe, kanie, żołny i kowaliki. Wody z roztopów z Monte Cinto. To najwyższy szczyt Korsyki o wysokości 2700 metrów. Stąd jest zaledwie 25 km do brzegu, ale szlak wiedzie przez ekstremalny krajobraz. Niewiele ssaków przetrwa tu - gdzie woda dochodzi do linii drzew. Żaden inny śródziemnomorski ląd nie jest nadal tak gęsto porośnięty lasami jak Korsyka. Wysokie góry i głębokie wąwozy sprawiają, że wycinka jest niemal niemożliwa. Las Vizzavona rozciąga się od wschodu do zachodu - dzieląc wyspę na pół. Drugim bogactwem Korsyki jest woda. Żadna wyspa śródziemnomorska nie może się mierzyć z setką korsykańskich rzek. Dzięki roztopom - ich koryta nigdy nie wysychają. Idealne warunki dla płazów! 15:55 CUD ARCHITEKTURY - KATEDRA W STRASBURGU (EXTREME CONSTRUCTIONS: THE SECRETS OF STRASBOURG CATHEDRAL / STRASBOURG - LA CATHDRALE DE TOUS LES RECORDS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Lionel Langdale Film dokumentalny o katedrze w Strasburgu. Jest drugą najczęściej odwiedzaną świątynią we Francji i perłą architektury sakralnej o wyjątkowej sylwetce. Najwyższy budynek wzniesiony w średniowieczu. Budowana przez w latach 1176 - 1439, katedra w Strasburgu różni się radykalnie od innych katedr. Została zbudowana przy użyciu nowych technologii i zgodnie z zasadami nigdy wcześniej nietestowanymi. Badaczy fascynuje iglica, która długo była najwyższą w Europie. Katedra ma wymiary boiska do piłki nożnej: 118 metrów długości na 51 szerokości. Iglica ma 142 metry wysokości, czyli tyle, ile czterdziestopiętrowy budynek. Budowę świątyni rozpoczęto w XII wieku, w okresie architektonicznej rewolucji. Nowe technologie umożliwiły stopniowe przejście od stylu romańskiego do gotyku. Odkryto, że pod fundamentami znajdują się resztki innej katedry. Po raz pierwszy badacze mogli prześledzić w 3D niesamowitą historię tego projektu. Ujawniają, jak budowniczowie byli w stanie przeciwstawić się prawom fizyki, aby budować coraz wyżej, i wyjaśnić znaczenie żelaza w tej kamiennej katedrze. Możemy podziwiać katedrę w jej oryginalnym stanie. To zabytek, który czyta się jak książkę o historii ewolucji architektury gotyckiej. Katedra w Strasburgu: wyjątkowy projekt, który trwał 400 lat i zmobilizował najlepszych architektów średniowiecza. 16:55 DOOKOŁA ŚWIATA - AROUND THE GLOBE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 27 AU COURS DES FLEUVES) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. 17:25 DOOKOŁA ŚWIATA - AROUND THE GLOBE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 28 MADE IN) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. 18:00 TAJEMNICE CUDÓW Z LOURDES (THE MYSTERIES OF LOURDES MIRACLES / DAS GEHEIMNIS DER WUNDER VON LOURDES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Patrice Clech Scenariusz: Samuel Kissous W tym dokumencie badane będą niewyjaśnione zjawiska lub naukowe fakty, zwane cudami. Aby je lepiej zrozumieć, autorzy udali się do słynnej na całym świecie groty w Lourdes. Lourdes we francuskich Pirenejach. Jedno z najczęściej odwiedzanych sanktuariów maryjnych na świecie. Rocznie pielgrzymuje tu ponad sześć milionów wiernych, w tym 60 tysięcy chorych i upośledzonych. Większe niż Watykan szczyci się też największą bazyliką na świecie, zdolną pomieścić nawet 25 tysięcy osób. Uważa się, że w ciągu 160 lat miało tam miejsce 69 uzdrowień, które wciąż nie zostały wyjaśnione przez naukę. Część tych niewytłumaczalnych uzdrowień kościół katolicki uznał za cuda. To one przyciągały tysiące wiernych, co z kolei przekładało się na rozbudowę sanktuarium. Historia zaczyna się w 1858 roku, kiedy tajemnicza kobieta w bieli ukazała się 14 - letniej dziewczynce o imieniu Bernadette Soubirous i przedstawiła się jako Niepokalane Poczęcie. Dokument bada cudowne zjawiska w Lourdes z naukowej i historycznej perspektywy. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TANZANIA OD ZANZIBARU DO KILWY (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Tanzania. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 5. DZIECI OŁEHA - ARTEM I ANIA Serial dokumentalny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial dokumentalny "Ukraińcy" przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin na Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. Ania i Artem pochodzą z Donbasu, są rodzeństwem i starszymi dziećmi Ołeha, pastora, uchodźcy politycznego. Ania ma 18 lat i była małą dziewczynką, kiedy z rodzicami uciekła do Polski przed prześladowaniami. Artem ma 33 lata, jest ojcem i mężem. Dołączył do rodziny trzy lata temu. Zamieszkał z żoną i małymi dziećmi w trzypokojowym mieszkaniu w bloku, z rodzicami i rodzeństwem. Artem ciężko pracuje na budowie, po pracy zajmuje się domem. Marzy o własnym kącie oraz o świetlicy muzycznej dla trudnej młodzieży. Ania jest maturzystką i odnosi sukcesy w sporcie, a w wolnych chwilach zajmuje się dziećmi. Chciałaby zostać trenerką i nauczycielką. Ania i Artem są empatyczni i wrażliwi, chcą wspierać potrzebujących, dzielić się tym, co mają, tak jak ich rodzice. 21:00 EFEKT MOTYLKA Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jarosław Szmidt Scenariusz: Jarosław Szmidt Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Historia o niezwykłej sile miłości i nadziei. To opowieść o solidarności tysięcy ludzi, których połączyła potrzeba ratowania życia dziewczynki chorej na rzadką, nieuleczalną chorobę genetyczną - E. B. Film jest wielowątkową relacją heroicznej walki 7 - letniej Zuzi Machety i jej rodziny z chorobą powodującą otwarte rany na całym ciele i z wszechobecnym bólem. Wielu nazywa Zuzię małym motylem, bo jej skóra jest wrażliwa jak skrzydła motyla. Po 7 latach walki z diaboliczną chorobą pojawiła się nadzieja. Rodzice Zuzi dowiadują się o nowatorskiej, eksperymentalnej terapii prof. Jakuba Tolara w USA, mogącej uratować życie ich dziecka i wyrwać z koszmaru cierpienia. Aby ocalić tego małego motylka, lekarze muszą przeszczepić jej szpik kostny i komórki macierzyste, które powinny zatrzymać powstawanie ran. Zuzi można pomóc, ale potrzebne jest aż 1, 5 mln. dolarów. Mimo to rodzice dziewczynki, którzy poświęcili cały swój majątek na dotychczasowe leczenie i codzienną walkę z bólem, nie tracą nadziei. Poprzez fundację "Się Pomaga" organizują publiczną zbiórkę pieniędzy. Niezwykle szczere i ujmujące wołanie o pomoc uśmiechniętej mimo bólu dziewczynki połączyło serca. Ludzie uwierzyli, że nawet ich niewielka pomoc ma znaczenie i razem można dokonać czegoś wielkiego i pozornie niemożliwego. Jej historia poruszyła do głębi także autora tego filmu, który po pierwsze ruszył z pomocą, a następnie chwycił za kamerę w poczuciu wartościowego tematu, który może budować mosty nadziei. W ten sposób poznaje Zuzię i jej rodzinę. Towarzyszy im z kamerą. Wiadomości o chorej Zuzi dzięki portalom społecznościowym oraz telewizji obiegają Polskę i świat. Spontaniczny odzew tysięcy ludzi wykracza poza granice. Wsparcie przychodzi nie tylko z Polski, ale także m.in. z Japonii, USA. Społeczna akcja pomocy i zbiórka pieniędzy rozpędza się, przechodząc wszelkie oczekiwania. Jest jak kula śnieżna zabierająca po drodze coraz więcej i więcej ludzi chcących pomóc cierpiącemu dziecku. Nieosiągalną dla rodziców Zuzi kwotę ponad 6 mln złotych, udaje się zebrać zaledwie w 55 dni dzięki zaangażowaniu ponad 100 tysięcy ludzi. Autor filmu wylatuje transportem medycznym do USA wraz z rodziną Zuzi, trzymając w ręku namalowany przez nią bilet. Leczenie dziewczynki może dojść do skutku, ale droga do jej zdrowia jest bardziej złożona. Terapia w USA może przynieść ok. 90% poprawy jej stanu zdrowia, ale ryzyko jest też olbrzymie. Aby doczekać jej 10. urodzin, rodzice Zuzi muszą położyć na szali jej życie. Przeszczep szpiku musi być poprzedzony podaniem chemioterapii. Na pierwszym spotkaniu prof. Tolar nie ukrywa, że będzie to piekielna próba niegwarantująca pełnego sukcesu. Pierwszy zabieg poszerzający zarastający przełyk udaje się i Zuzia zjada swoją pierwszą parówkę w życiu. Minneapolis staje się ich drugim domem, siostra Alicja, która będzie dawcą szpiku, idzie do amerykańskiej szkoły, poznajemy klinikę, ich nowy dom. Po długim oczekiwaniu jest zielone światło dla terapii, długiej, pełnej cierpienia i nadal niepewności. Zuzia składa własnoręczny podpis dający zgodę na przeszczep szpiku od Alicji. Przeszczep Zuzi się udaje, ale autor filmu musi już wracać do kraju. Prowadzona elektroniczna łączność nagle ustaje, zalega cisza, wreszcie przychodzi wiadomość mrożąca krew w żyłach - dziewczynka umiera. Los ponownie wystawia wszystkich na wielką próbę. Ale niemożliwe znowu staje się możliwe, płuca zaczynają pracować i wraca oddech. Widzimy prof. Tolara idącego korytarzem kliniki: uśmiech proszę, organizm Zuzi ma w sobie 100% komórek dawcy. Dziewczynka zaczyna coraz śmielej poruszać się, mimo podłączonych pomp i kroplówek, jeździ po szpitalnym korytarzu specjalnym wózkiem. 22:45 HOMO PEREGRINUS Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Andrzej Święch Scenariusz: Andrzej Święch Film dokumentalny "Homo Peregrinus" stanowi próbę zrozumienia fenomenu ludzkiego pielgrzymowania. Co skłania ludzi do tak dużego poświęcenia i podjęcia tak ogromnego wysiłku? Kim jest pielgrzym? Co dzieje się w jego psychice podczas drogi? Czy jest sobą? Co się w nim zmienia? Autor dokumentu obserwuje pielgrzymów i analizuje ich zachowanie. 23:20 WETERYNARZE Z SERCEM - /24/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Czy konie mogą bać się wichury, dlaczego trzeba reagować, gdy pies nawet lekko kuleje, jakie problemy stomatologiczne mają króliki - dowiemy się, śledząc kolejne poczynania weterynarzy z sercem. 23:55 DOWÓDCA Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1971 Reżyseria: Wojciech Jankowski Zdjęcia: Wojciech Jankowski Historia i teraźniejszość dowódcy okrętu podwodnego Marynarki Wojennej. Marynarz wspomina dzieciństwo w Warszawie, okres II wojny światowej, którą widział oczami dziewięcioletniego dziecka. Już wtedy podjął decyzję, aby zostać marynarzem. Opowiada o początkach na morzu, pracy marynarza i dowódcy okrętu. Mówi o predyspozycjach dowódcy, czyli umiejętności zachowania zimnej krwi i podejmowania czasem trudnych decyzji. Podkreśla, że marynarz okrętu podwodnego myli się tylko raz, praca ta jest bardzo niebezpieczna. Czuje się bardzo spełniony w życiu zawodowym, jest z siebie dumny. W filmie pokazano ćwiczenia Marynarki Wojennej i wystrzały torpedowe. 00:15 NOTACJE - STANISŁAW RADWAN. PRZEDMIOT MUZYCZNY Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Maria Nockowska Kompozytor Stanisław Radwan (rocznik 1939) studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Skomponował muzykę do ponad stu przedstawień teatralnych i ponad dwudziestu filmów. Tworzył muzykę dla Piwnicy pod Baranami, w latach 1980 - 1990 był dyrektorem krakowskiego Teatru Starego. Stanisław Radwan snuje opowieść o swoich dziecięcych wtajemniczeniach w świat muzyki, kiedy to dzięki ojcu organiście, jako trzylatek, rozpoczął naukę gry na fortepianie. Wspomina czas studiów w Krakowie, wyjazd na stypendium do Paryża, pierwsze kompozycje dla teatru, współpracę z Konradem Swinarskim, Jerzym Grzegorzewskim, Jerzym Jarockim. Charakteryzuje rolę muzyki w przedstawieniu teatralnym. 00:30 PRZESTRZENIE BANACHA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2005 Reżyseria: Krzysztof Lang Scenariusz: Krzysztof Lang, Jerzy Janicki Aktorzy: Wojciech Dmochowski Jest rok 1926. Kawiarnia Szkocka we Lwowie (inscenizacja). Wśród kawiarnianych gości znajduje się grono matematyków - Banach, Mazur, Ulam, Stożek, Szuder. Trwa zażarta dyskusja. Ci młodzi matematycy to pracownicy uniwersytetu Jana Kazimierza. Świat usłyszy o nich niebawem. Najbłyskotliwszym z nich był Stefan Banach (1892 - 1945). Kim był ów genialny samouk? Skąd się znalazł we Lwowie? Mimo że należał do najwybitniejszych uczonych XX wieku, nie zachowało się zbyt wiele zdjęć portretujących jego ciekawe życie. Do dziś pozostaje postacią mało znaną w Polsce. Ze względu na ubogą dokumentację fotograficzną, jak też z powodu całkowitego braku archiwaliów filmowych dotyczących samego Banacha, zasadne w tym przypadku stało się wykorzystanie inscenizacji fabularnych, które przywołują istotne wydarzenia z życia uczonego i przybliżają jego postać. Twórcy filmowego portretu Stefana Banacha zadbali o odtworzenie atmosfery kawiarni Szkockiej we Lwowie, przypomnieli słynną próbę przekupienia i nakłonienia Banacha do wyjazdu do Stanów Zjednoczonych, obronę doktoratu na uniwersytecie we Lwowie, karmienie wszy w czasie okupacji w instytucie Weigla itp. Warstwa dokumentalna przeplata się z inscenizacjami. W filmie pojawiają się ludzie, którzy opowiadają o niezwykłości postaci geniusza matematycznego, jakim niewątpliwie był Stefan Banach. Przed kamerą wystąpił uczeń samego mistrza, wybitny uczony amerykański, człowiek, który stworzył podwaliny matematycznego modelu bomby wodorowej - Stanisław Ulam. Opowiada o szkole lwowskiej i jej znaczeniu w nauce polskiej i światowej. W filmie wystąpiła także wdowa po synu Banacha. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NAROL. TAJEMNICA PAŁACU ODC. 261 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 12 lutego 1945 roku w pałacu w Narolu NKWD osaczyło grupę partyzantów z oddziału WiN Kostka. Pojmanych zostało 7 żołnierzy wyklętych. Autorzy badają najbliższe otoczenie pałacu, by odpowiedzieć na pytanie, jakie rozmiary miała stoczona tu walka. Poszukiwania są tłem do opowieści o niezwykłym dowódcy, Karolu Kosteckim ps. Kostek. Kostek walczył z niemieckim okupantem we wrześniu 1939 r. , był kurierem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej, żołnierzem AK i dowódcą kompanii Narol. Jego oddział współpracował z partyzantami sowieckimi i bronił polskiej ludności przed napadami UPA, rozgrywając regularną bitwę z Ukraińcami w obronie Narola. Podczas akcji "Burza" walczył ze swym oddziałem pod Bełżcem i Tomaszowem Lubelskim. Po wkroczeniu Rosjan, Kostecki pozostał w konspiracji, walczył z komunistami w Lubaczowie, a jego podkomendni zostali okrążeni i schwytani w pałacu w Narolu. Sam Kostek awansował na komendanta Rejonu I, a potem Rejonu V w strukturach WiN. Był dowódcą udanej akcji rozbicia aresztu UB w Tomaszowie Lubelskim i uwolnienia stamtąd więźniów. Zatrzymany przez komunistów został skazany na wielokrotną karę śmierci, zamienioną potem na 15 lat więzienia. 02:05 CZAS AMBASADORA Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2003 Reżyseria: Dariusz Król Scenariusz: Dariusz Król Historia pozornie zwykłego tygodnia pracy profesora Szewacha Weissa, ambasadora Izraela w Polsce. 03:00 PERŁA - BALLADA O SZCZĘŚLIWYCH PIŁKARZACH Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2006 Reżyseria: Jan Sosiński Muzyka: Joanna Badełek Jest to film o miłości do piłki. "Perła" to wiejski klub piłkarski. Z uporem, a czasami i ze złością, co tydzień wybiegają na wiejskie boiska, którym daleko do prawdziwych stadionów. Oczami piłkarzy z VII ligi oglądamy mękę i popisy reprezentacji Polski, w czasie gdy ta kompromitowała się na Mundialu. To oni, dekarze, stolarze, uczniowie i gołębiarze są piłkarzami, bo z pasją i nadzieją po prostu grają w piłkę.