TVP Historia Sobota, 10.06.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1926 - śmierć Antonio Gaudiego; 1935 - w Nowym Jorku opracowano program wspólnoty "AA" (Anonimowch Alkoholików); 1966 - dane GUS o spożyciu alkoholu; 07:15 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O BOBRZE: NIEOSIĄGALNA ARKADIA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski Bohaterem tego odcinka jest bóbr. Żywot 2 - letniej bobrzycy zmienia się w okamgnieniu, gdy razem z innymi bobrami zostaje odłowiona przez ludzi w celu przesiedlenia na nowe tereny. Ucieka z transportu i zmuszona do wielokilometrowej wędrówki usilnie poszukuje własnego miejsca. Dociera do puszczy, ale i tu, gdzie znalazła nowy dom i założyła rodzinę, życie wciąż nie oszczędza jej kłopotów. W każdym razie powinna unikać ludzi. 08:15 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 1. KRÓLOWA JADWIGA I KUCHNIA EUROPEJSKIEJ ARYSTOKRACJI 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski "Kuchnia Jagiellonów" jest cyklem, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup i wypieków. Jej tajemnice przybliży widzom Łukasz Modelski. W pierwszym odcinku Łukasz Modelski ugotuje: wykwintną polewkę z drobiu z cynamonem, flaki godne królewskiego stołu, którym bliżej do trippa fiorentina - klasyki kuchni florenckiej - niż naszych polskich flaków, a na deser zafunduje pudding ryżowy na mleku migdałowym. 09:20 SZALEŃSTWA PANNY EWY - ODC. 1 PIESKIE ŻYCIE Serial przygodowy dla młodych widzów, 50 min, Polska, 1983 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Dorota Grzelak, Piotr Fronczewski, Anna Seniuk, Emilian Kamiński, Ryszard Baer Serial w stylu retro, przywołujący barwne lata 30. , zrealizowany według powieści Kornela Makuszyńskiego. Z serialu jak z całej twórczości tego pisarza emanuje pogodna afirmacja życia i fascynacja urokiem "bezgrzesznych lat" dziecięcych i młodzieńczych. Zwraca uwagę szczególny klimat wykreowanego przez niego świata - idealistycznego, utopijnego, ale nasyconego liryzmem i humorem. Główna bohaterka swoim osobistym urokiem przydała wiarygodności filmowej Ewie, rezolutnej pannicy ciągle wściubiającej nos w nie swoje sprawy, trochę zwariowanej, odrobinę naiwnej, która swoim uśmiechem, serdecznością i niewzruszoną wiarą w zwycięstwo dobra zmienia życie ludzi wokół siebie. Zgorzkniałym przywraca radość, biedaków ratuje przed nędzą, kojarzynieszczęśliwie zakochanych. W perwszym odcinku Ewa, córka sławnego, lecz niezbyt zamożnego mikrobiologa, trafia pod opiekę państwa Szymbartów. Ojciec, pełen poświęcenia lekarz, wyjeżdża bowiem do Chin, by walczyć z rozprzestrzeniającą się tam epidemią cholery. Pani Szymbartowa, osoba skąpa i wścibska, tyranizuje męża i córkę. Nie wierzy "w lekarzy" i osiągnięcia medycyny, sama leczy anemiczną dziewczynkę, uciekając się do guseł i zabobonów. Ewa nie może się z tym pogodzić. Postanawia interweniować i zrobi wszystko, by chora na płuca Zosia mogła odbyć kurację w sanatorium w Otwocku. 10:25 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 4 MARSYLIA (CITIES BY THE SEA 4. MARSEILLE) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle ludzi z różnych środowisk i kultur. Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii lotniczych i bogatego języka filmowego. Odcinek 4. Marsylia to najstarsze i drugie co do wielkości miasto we Francji. Emanuje kreatywnością i radością życia, ale nie jest wolne od problemów społecznych. To metropolia, która stale wymyśla się na nowo. Od roku 1830 we francuskiej marynarce wojennej istnieje oddział malarzy. Kobiety nadal są w nim wyjątkiem. Dwa i pół tysiąca lat temu Marsylię założyli greccy żeglarze. Większość ludzi, którzy odcisnęli na niej swoje piętno, przybyła tu drogą morską. 12:35 300 MILIONÓW LAT - WIELKA KOLIZJA - ODC. 1 (300 MILIONS YEARS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka. 13:40 W POLSKĘ JEDZIEMY - SANDOMIERZ Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Prowadzący: Krzysztof Jaroszyński W tym odcinku zawitamy do Sandomierza. Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Siedzący we mnie entuzjasta proponuje: pokażę wam najpiękniejsze rzeczy w Polsce, a siedzący obok ironista odpowiada: a ja te najbrzydsze. Tak sam autor prezentuje swój cykl. Podróże po Polsce w sezonie grzewczym słońca są jego pasją od lat. Każdy odcinek cyklu dedykowany jest jednemu miejscu. Czasem są to znane turystyczne atrakcje, innym razem miejsca z dala od głównych szlaków. Zawsze jednak ciekawe, takie, z którymi związane są anegdoty, osobiste przeżycia i pasjonujące historie. Program ma charakter przewodnika turystycznego, jednak z przymrużeniem oka. Znajdą się w nim użyteczne rady, podpowiedzi wartych odwiedzenia miejsc, ale także mnóstwo humoru, subiektywnych ocen i intrygujących zwrotów akcji. 14:10 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 1 CZAROWNIK (CZ. I) (ROBIN OF SHERWOOD) Serial przygodowy, 51 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Michael Praed, Ray Winstone, Clive Mantle, Phil Rose, Mark Ryan "Robin z Sherwood" (ang. Robin of Sherwood), brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polscepod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, zaś w trzecim - syn Seana Connery ' ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na w Anglii na tle przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy miniserial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 15:10 WSZYSTKIE ROLE STANISŁAWA BAREI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Mariusz Cieślik Stanisława Bareja. Jego nazwisko stało się marką. Jak u Barei, zupełny Bareja, Bareja wiecznie żywy - w ten sposób miliony Polaków opisują absurdalne historie. Nikt nie pokazał PRL - u lepiej niż ten właśnie reżyser. Bareja to mistrz groteski i najwybitniejszy polski twórca komedii, ale także bardzo bystry obserwator rzeczywistości. O jego filmach wiemy prawie wszystko, ale ich twórca wciąż pozostaje postacią słabo znaną. Tymczasem był Bareja człowiekiem niebanalnym. Przez lata czynnie wspierał opozycję demokratyczną. W piwnicy segmentu na ulicy Fitelberga na prawie dekadę udzielił gościny drukarzom z podziemia. Przemycił też z Wiednia przez dwie granice (i to w sierpniu 1980 roku) powielacz, który służył później nielegalnej Solidarności. Nie bał się wcale, choć groziła za to kara długoletniego więzienia. Te fakty są opinii publicznej znane słabo albo wręcz wcale, warto więc je przypomnieć. 16:00 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - ODC. 2 KOŁODZIEJ Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk Praczka, świniopas, śledziarz, handlarz skupujący starzyznę i kurze łapki, czy wędrowny ostrzyciel noży, odeszli w zapomnienie, choć tego ostatniego widziano jeszcze na warszawskich podwórkach na początku lat 90. Podobny los może czekać wikliniarzy, bednarzy, kołodziejów czy garncarzy, choć ta ostatnia umiejętność przeżywa właśnie swój renesans. Miejmy nadzieję, że nie krótkotrwały. W niektórych przypadkach to już niestety zapewne ostatni moment, by rzemieślnicy podzielili się z nami swoimi coraz rzadszymi umiejętnościami. W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" odwiedzimy kołodzieja. 16:25 KRWAWY HANDEL SZTUKĄ (STOLEN BLOOD ANTIQUES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Francois Cardona, Paul Canabis Film dokumentalny o dziełach sztuki, które zostały ostatnio skradzione z krajów Bliskiego Wschodu i pojawiły się na rynku sztuki na całym świecie. Policja połączyła siły z archeologami, aby przeprowadzić globalne dochodzenie w celu powstrzymania sieci przestępczych przed handlem tymi bezcennymi artefaktami. Grabież artefaktów archeologicznych rozpoczęła się na niespotykaną skalę od zniszczenia Palmyry w Syrii przez ISIS, a kontynuowana była od artefaktów skradzionych z Iraku i Libii. Skradzione antyki były wystawiane w renomowanych galeriach i sprzedawane na całym świecie na rynkach internetowych. W tym niespotykanym śledztwie śledzimy europejskie, specjalistyczne jednostki policyjne i archeologów śledczych, aby ujawnić rozległą sieć przestępczą. Z sal aukcyjnych w Paryżu, Brukseli i Nowym Jorku śledzimy wątek z powrotem do Libii, nowego centrum oszustów - handlarzy, z których część ma powiązania z grupami terrorystycznymi, takimi jak ISIS. 17:25 SPÓR O HISTORIĘ - UTRATA ŚLĄSKA Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Mieszko I włączył Śląsk do swego państwa. W 1138 roku Śląsk objął Władysław, najstarszy syn Bolesława Krzywoustego. 9 lutego 1339 roku król Kazimierz Wielki wystawił w Krakowie dokument, w którym stwierdzał, że nie ma żadnych praw do wyliczonych imiennie Książąt Śląskich, wasali króla czeskiego. Równocześnie obiecał, że nie będzie nigdy w przyszłości żadnych praw do tych księstw dochodził. Jakie okoliczności zdecydowały, że Śląsk przestał być częścią Korony Polskiej? 18:05 JANOSIK - ODC. 13/13 - ZDRADA Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Ewa Ciepiela Janosik decyduje się na ożenek z Maryną. Szczęśliwa para bierze ślub. Niespodziewanie kościół otaczają oddziały wojska. Janosik i jego zbójnicy zostają skazani na śmierć. Świadkiem egzekucji jest młody góral, który postanawia podjąć dzieło tatrzańskiego zbójnika. 19:00 GIGANCI HISTORII - POTOP SZWEDZKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski W lipcu 1655 roku Szwedzi wkroczyli z dwóch stron w granice Rzeczypospolitej. Uwikłana w wojnę z Moskwą i Kozakami Rzeczpospolita wydawała się być łatwym łupem dla spragnionych nowych zdobyczy Szwedów. Początkowo Szwedzi kroczyli od sukcesu do sukcesu, zajmując Rzeczpospolitą. W tej sytuacji Jan Kazimierz schronił się na Śląsku. Kolejne miasta kapitulowały. Wydawało się, że szwedzki "potop" doszczętnie zaleje Rzeczpospolitą. Rozpoczęła się bezprzykładna grabież i bezprawie. Wkrótce jednak losy wojny zaczęły się odwracać. Co o potopie szwedzkim wiedzą uczestnicy teleturnieju Giganci historii? 19:45 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 23 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2022 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 23:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - GENIALNY LEONARDO DA VINCI (LEONARD DE VINCI, LE GENIE SANS FRONTIRES) Cykl dokumentalny, 131 min, Francja, 2019 Reżyseria: Xavier Lefebvre, Benjamin Lehrer Scenariusz: Vincent Mottez Wykonawcy: Marek Ciuniel, Stphane Bern Leonardo da Vinci to symboliczna postać Renesansu. Wirtuoz, malarz i inżynier, wizjoner, ale także architekt, botanik, anatom, matematyk. Obraz starego naukowca z brodą, proroka niemal, sprawi, że zapomnimy, że był przede wszystkim porywającym, młodym mężczyzną o słonecznym uroku, człowiekiem z krwi i kości, ze swoimi radościami i smutkami. Prześledzimy losy Leonarda da Vinci - od jego młodości we Florencji, do późniejszych lat w majestatycznych zamkach nad Loarą, w towarzystwie przyjaciela, króla Francji Franciszka I Walezjusza. 01:30 KSIĄDZ LEON MORIN (LEON MORIN, PRETRE) Film obyczajowy, melodramat, 123 min, Francja/Włochy, 1961 Reżyseria: Jean-Pierre Melville Scenariusz: Jean-Pierre Melville Aktorzy: Jean-Paul Belmondo, Edith Loria, Monique Hennessy, Monique Bertho, Emmanuele Riva Podczas wojny do kościoła gdzieś na prowincji przychodzi młoda kobieta, wdowa po działaczu komunistycznym. Sama przekonana o słuszności przekonań zmarłego męża, podejmuje w konfesjonale ideowy dyskurs z kapłanem. Ale księdzem okazuje się młody, przystojny i mądry. (stopklatka.pl)