TVP Historia Niedziela, 11.06.2023 06:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 CZERWCA. ODC. 590 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - pierwsza demonstracjia sufrażystek w Londynie; 1943 - opatentowano długopis; 1950 - wielka nagroda na weneckim biennale dla Ariego Matisa; 1987 - homilia Jana Pawła II do "ludzi morza" w Gdyni; 06:55 ŚWIĘTOKRADZTWO Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Film rozpoczyna się symboliczną sceną sprzed 26 lat: anonimowy mieszkaniec lubelskiego Starego Miasta dowiaduje się o kradzieży relikwii z klasztoru dominikanów. Ma to miejsce podczas jego porannej modlitwy w domu. Z niedowierzaniem kręci gałką radia; informację o świętokradztwie słychać w każdym serwisie informacyjnym. O zdarzeniu z nocy z 9 na 10 lutego 1991 r. opowiadają świadkowie tamtych zdarzeń: o. Waldemar szczegółowo opisuje tamten poranek, mówi m.in. o nieudolności śledczych, przesłuchaniach braci, o tym, że on sam znalazł się w kręgu podejrzanych. Jest też prokurator, który pokazuje akta, opisuje szczegółowo wszystkie wątki śledztwa, podjęte czynności oraz uzasadnia, dlaczego sprawa kradzieży relikwii po pewnym czasie została umorzona. Symboliczne chowanie prokuratorskich akt do szafy pokazuje, że śledczy uważają sprawę za zakończoną. Sam prokurator przyznaje, że organa ścigania wyczerpały wszystkie możliwości mające na celu ustalenie sprawców. Wówczas - w kolejnej scenie - pojawia się młody policjant Adam, który ma wrażenie, że nie wszystkim zależy na wyjaśnieniu tej sprawy. Opowiada o tajemniczej śmierci różdżkarza, który pomagając policji, umiera nagle w podziemiach klasztoru; mówi o kolejnej śmierci, tym razem znanego przestępcy ze Starego Miasta, który mógł mieć związek z tą sprawą, a na koniec o radach jego przełożonych, żeby aż tak bardzo nie angażował się w wyjaśnienie kradzieży relikwii. Los sprawia, że spotyka Bogdana Wagnera, byłego nauczyciela, historyka, dziennikarza, który podobnie jak Adam nie może pogodzić się z myślą, że kradzież największej na świecie relikwii wciąż nie jest wyjaśniona. Wagner poświęcił wiele lat swojego życia na rozwikłanie tej zagadki. Pojechał nawet na Ukrainę, gdzie według jego wiedzy mogła znajdować się skradziona relikwia. W trakcie jednej z wielu przeprowadzonych rozmów dowiaduje się, że kradzież może mieć związek z wycofywaniem się wojsk sowieckich z Polski. Mówi się, że Ukraina odzyska niepodległość, jeśli relikwia z lubelskiego klasztoru powróci do Kijowa. Prawie ćwierć wieku po kradzieży dowiaduje się, że ma nowotwór. Rozpoczyna walkę o życie. Niestety, przegrywa ją. Umiera. W filmie o jego poszukiwaniach, walce o wyzdrowienie opowiada jego żona. Przyznaje, że mąż nie zwierzał się jej ze swojego prywatnego śledztwa. Wiadomo jednak, że w jednej z rozmów powiedział o skradzionej relikwii: "wiem, gdzie ona jest, widziałem ją na własne oczy". Te słowa padają w ostatniej scenie filmu. Potwierdza to policjant Adam. Tajemnicę skradzionej relikwii Bogdan Wagner zabrał do grobu. 09:20 SZALEŃSTWA PANNY EWY - ODC. 2 W JASKINI POTWORA Serial dla młodych widzów, 54 min, Polska, 1983 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Dorota Grzelak, Piotr Fronczewski, Anna Seniuk, Bogdan Baer, Dorota Danowska, Barbara Rachwalska, Anna Milewska, Emilian Kamiński, Zdzisław Kozień i inni Anonimowy dobroczyńca opłaca pobyt Zosi Szymbartówny w sanatorium w Otwocku. Ewa przysięga, że o niczym nie ma pojęcia, ale państwo Szymbartowie są przekonani, że ich podopieczna maczała w tym palce. Atmosfera robi się nieznośna, Ewa przenosi się do domu nieco zwariowanego malarza Jerzego Zawidzkiego i jego dobrej, wyrozumiałej matki. Bystrym okiem obserwuje sytuację i domyśla się, że gospodarze mają poważne problemy finansowe. Zawidzkich gnębi pan Mudrowicz, bardzo bogaty i bezwzględny człowiek. Swoim zwyczajem dziewczynka próbuje zaradzić złu, choć trochę obawia się spotkania ze zgorzkniałym odludkiem. 10:20 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O WILKU: NIE MA JAK STADO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Agnieszka Bemowska, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o wilku. Jego rodzeństwo i matka giną tragicznie. Osierocony młody osobnik nagle staje przed czymś, co jest obce wilczej naturze: nie potrafi żyć w samotności. Wszystko, czego zaznał dotychczas wiązało się z rodziną. Niedoświadczony i zagubiony wilczek uporczywie szuka bratniej duszy. Natrafia jednak na kłusownika, który już kiedyś zagroził jego rodzinie. Teraz ów prześladowca krąży za nim jak zły cień. 12:25 GÓRY. ŻYCIE PONAD CHMURAMI. HIMALAJE (MOUNTAINS. LIFE ABOVE THE CLOUDS. HIMALAYA) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Ted Oakes Miniserial dokumentalny przedstawiający największe, najbardziej monumentalne łańcuchy górskie na naszej planecie - Himalaje, Andy i Góry Skaliste. Góry są majestatyczne, piękne i inspirujące. Wywołują zarówno zachwyt, jak i strach, bo życie na dużych wysokościach jest trudne. Mieszkańcy gór muszą zmagać się z zimnem i dramatycznymi zmianami pogody. Himalaje to najwyższy łańcuch górski świata. Dwa razy wyższy niż Góry Skaliste. O cztery tysiące metrów wyższy niż Alpy. Znajduje się tu ponad sto szczytów o wysokości przekraczającej siedem tysięcy metrów n.p.m. i dziesięć z czternastu ośmiotysięczników świata, w tym najwyższa góra świata - Mount Everest. To kraina górskich olbrzymów. Himalaje ciągną się od Pakistanu na zachodzie, przez północne Indie i Nepal, gdzie osiągają najwyższy punkt na Ziemi, Mount Everest, aż po Bhutan i Chiny. W chińskiej prowincji Junnan na wysokości 2500 m.n.p.m. rośnie skryty pod warstwą śniegu las. Tę krainę zamieszkuje wyjątkowe, rzadko widywane zwierzę. Rokselana czarna. Jedna z najwyżej żyjących małp na świecie. Panuje tu wyjątkowo niesprzyjająca pogoda. Wiatr wieje z prędkością 280 kilometrów na godzinę przy temperaturze minus 40 stopni Celsjusza. Himalaje sięgają blisko 9 tysięcy metrów n.p.m. Pośród szczytów znajdują się najbardziej niedostępne doliny świata. By dotrzeć do tych odizolowanych krain, trzeba wędrować pieszo tygodniami. Mimo to żyją tu ludzie. Wioska Kibber w północnych Indiach. Jedna z najbardziej odosobnionych osad w Himalajach. Zimą śnieg i lód blokują prowadzące do niej drogi. Wioska jest odcięta od świata. Mieszkańcy mogą wówczas liczyć tylko na siebie. 13:55 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 1/18 - WIEM, KIM JESTEŚ Serial sensacyjny, 54 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych (właśc. Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan) Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Janina Borońska, Mieczysław Stoor, Krzysztof Chamiec, Andrzej May, Alicja Zommer, Seweryn Butrym, Wiktor Nanowski W 1966 roku Telewizja Polska nadała cykl widowisk telewizyjnych pod tytułem "Stawka większa niż życie". Ich olbrzymie powodzenie skłoniło autorów do przeniesienia na mały ekran bohaterskich przygód wojennych oficera polskiego wywiadu, działającego pod kryptonimem J - 23 i występującego jako oficer faszystowskiej Abwehry. Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę. Serial stał się ponadczasowy, kolejne pokolenia wychowywały się na "Stawce większej niż życie", która do dziś budzi nie słabnące emocje i zainteresowanie. Akcja serialu zaczyna się w roku 1941. Młody Polak Stanisław Kolicki rozpoczyna współpracę z wywiadem radzieckim. Przedostaje się na stronę sojusznika i przekazuje informacje o koncentracji niemieckich wojsk wzdłuż granicy. W tym samym czasie wywiad radziecki aresztuje oficera niemieckiego Hansa Klossa, do którego Kolicki jest łudząco podobny. Rosjanie postanawiają wykorzystać to podobieństwo do celów wywiadowczych. Kolicki jako Hans Kloss dokonuje brawurowej ucieczki na stronę niemiecką. Zajmuje miejsce oficera w wojsku. Jako agent J - 23 zaczyna tajną misję w niemieckiej armii. Sturmfhrer Staedtke i sturmbannfhrer Lothar podejrzewają jednak mistyfikację. Kolicki zostaje zdemaskowany. Udaje mu się jednak zbiec i upozorować własną śmierć. Wkrótce znowu przenika do sił niemieckich, tym razem już jako "prawdziwy" Kloss. 14:55 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 1. OD ŹRÓDEŁ WISŁY DO UJŚCIA DUNAJCA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. W trakcie filmu przemierzamy blisko 1000 km wzdłuż biegu Wisły w towarzystwie dwóch przewodników duchowych. Poprzez pryzmat ich widzenia odkrywamy rzekę, jej piękno i jej problemy. Jednym z nich jest hydrolog naukowiec, który przemierza całą Wisłę i pobiera próbki wody do przeprowadzenia analiz jej jakości; drugim zaś jest ryba łosoś. Ryba ta wyginęła z wód Wisły w 1985 r. , a obecnie jest przedmiotem wieloletniego projektu reintrodukcji prowadzonego w dopływach Górnej Wisły. W pierwszym odcinku widzimy, jak narybek łososia zostaje wypuszczany przez członków WWF (World Wild Fund for Nature) do krystalicznych wód dopływu Górnej Wisły, następnie śledzimy rozwój aż do momentu, kiedy zacznie spływać do morza. 15:55 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 1. ADRIATYK Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 16:30 GIGANCI HISTORII - POWSTANIE STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski USA to kraj mityczny dla wielu narodów. Kraj zbudowany przez imigrantów - to wiedzą wszyscy, że to tam uchwalono pierwszą na świecie konstytucję - też jest jasne. Ale czy powszechnie wiemy jak duży wpływ na kształtowanie się państwowości USA mieli Polacy? To między innymi Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski mieli wpływ na kształt Stanów Zjednoczonych Ameryki. Co jeszcze powinniśmy wiedzieć o powstaniu Stanów Zjednoczonych Ameryki? O tym w kolejnym odcinku teleturnieju "Giganci historii". 17:25 NOCE I DNIE - ODC. 1/12 - BOGUMIŁ I BARBARA Serial obyczajowy, 53 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Barbara Ludwiżanka, Jerzy Kamas, Janina Traczykówna, Elżbieta Starostecka, Emir Buczacki, Beata Tyszkiewicz, Władysław Hańcza, Karol Strasburger, Henryk Borowski, Ludwik Benoit, Krystyna Borowicz, Halina Czengery, Andrzej Krasicki Ekranizacja powieści Marii Dąbrowskiej. Akcja toczy się na przełomie XIX i XX wieku, kiedy Polska rozdarta była między trzy sąsiednie mocarstwa. Serial jest epicką opowieścią o dwóch rodzinach: Niechciców i Ostrzeńskich, a na ich przykładzie opowieścią o dziejach części ziemiaństwa polskiego po powstaniu styczniowym 1863 r. Na weselu Daniela i Michaliny pojawia się cała rodzina Ostrzeńskich: matka i rodzeństwo Barbary. Barbara, centralna postać opowieści, jest zakochana w przystojnym panu Toliboskim; wspomnienie o nim będzie ją nawiedzało we wszystkich najtrudniejszch momentach jej życia. Na przyjęciu u Ładów Barbara poznaje Bogumiła Niechcica, byłego powstańca i ziemianina, którego majątki uległy konfiskacie. Mimo wewnętrznych oporów, wychodzi za niego za mąż. Bogumił obejmuje administrowanie majątkiem i oboje zamieszkują w zrujnowanym dworku. Barbara, nawykła do wygodnego, miejskiego życia, musi ciężko pracować w zaniedbanym gospodarstwie. 18:30 POLSKIE 100 LAT - POLITYKA PAŃSTWA WOBEC KOŚCIOŁA W LATACH 1944 - 1956 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Komunistyczny aparat państwowy po 1945 roku dążył do podporządkowania sobie Kościoła katolickiego i ograniczenia jego aktywności do tolerowanych przez władze działań w sferze religijnej. Po krótkim okresie w miarę liberalnej polityki wobec Kościoła od początku 1948 roku zaczęto podejmować zdecydowane kroki przeciwko Kościołowi. Powstała dywersyjna struktura tzw. księża patrioci, zaktywizowała się grupa PAX. Kościół spotkały szykany w podatkowej, oświatowej i wydawniczej sferze jego aktywności. Odebrano instytucję charytatywną Caritas. Przeprowadzono kilka pokazowych procesów księży, z wieloletnimi wyrokami w tym także kar śmierci na szczęście niewykonanych. W 1951 roku internowano administratorów apostolskich na tak zwanych ziemiach odzyskanych, a w 1953 roku internowano prymasa Stefana Wyszyńskiego. Rozwiązano blisko 60 niższych seminariów zakonnych, a także internatów i niektórych domów formacyjnych zgromadzeń zakonnych. Na początku 1953 roku w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego utworzono Departament XI, który odpowiadał za realizację wytycznych władz w ich stosunkach z Kościołami i związkami wyznaniowymi. Dekret o obsadzaniu stanowisk kościelnych uzależnił od zgody właściwych organów państwowych wszelkie zmiany organizacyjne i personalne oraz zobowiązywał duchowieństwo do składania przed urzędnikami państwowymi ślubowań na wierność PRL. W sierpniu 1954 roku zamknięto wszystkie żeńskie domy zakonne na Ziemiach Zachodnich i Północnych, a wiele zakonnic wysłano do obozów pracy. Jesienią 1955 roku narodził się zamysł likwidacji zakonów. Szczęśliwie tych jak i wielu innych planów nie udało się już zrealizować. Przełomowym dla relacji państwa z Kościołem był rok 1956. Podczas powstania poznańskiego formułowano między innymi żądania rewizji polityki wyznaniowej i uwolnienia prymasa Wyszyńskiego. Nowy I sekretarz partii, Władysław Gomułka, zdawał sobie sprawę, że dla uspokojenia nastrojów społecznych jednym z istotnych gestów jest uwolnienie prymasa Wyszyńskiego. 19:05 KARAIBSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY - KARAIBSKA WYPRAWA JOANNY LUMLEY. ODC. 1 (JOANNA LUMLEY'S HIDDEN CARIBBEAN) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2020 Aktorka i prezenterka Joanna Lumley odkrywa dwa najbardziej intrygujące kraje na Karaibach, by podzielić się ich ukrytymi skarbami. Swoją przygodę rozpoczyna w kubańskiej stolicy Hawanie, a kończy w tętniącym życiem Haiti. Oba kraje z pewnością nie należą do najbogatszych, lecz są obfite pod wieloma innymi względami. Miasta pełne kolorowych ulic tętniących rytmem życia ustępują miejsca dziewiczym wybrzeżom, nieskazitelnym plażom, majestatycznym górom i bujnym lasom. Joanna Lumley testuje drinki, podawane w wydrążonym ananasie, podziwia występy tancerzy i muzyków, namorzyny oraz stado flamingów. Zwiedza aptekę w której czas zatrzymał się jakieś sto lat temu. Ze zrozumieniem odnosi się do objawów kultu Che Guevary i Fidela Castro. Haiti, najuboższe państwo na zachodniej półkuli, swoją rewolucję przeżyła już na przełomie XVIII i XIX wieku, a i potem nie omijały ją katastrofy. Widać skutki trzęsienia ziemi z 2012 roku. Brytyjka także tutaj szuka ludzi, mających nadzieję na lepszą przyszłość oraz niewykorzystanych w pełni atutów: czystych plaż, zatok idealnych dla surferów, zapierających dech w piersiach widoków, stylowych budynków. Obserwuje wypiek bezglutenowego chleba z manioku, płynie sfatygowaną żaglówką na wyspę, odkrytą niegdyś przez osławionego pirata Morgana, gdzie jest świadkiem obrzędów voodoo. Kibicuje artystom, próbującym znaleźć kupców na makabryczne rzeźby i malowidła. Robiąc zakupy w Santiago de Cuba, demonstruje, na czym polega różnica między sklepami państwowymi i prywatnymi. W Port - au - Prince załatwia kilku dzieciom ulicy pobyt w ośrodku opieki. 20:05 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY ERY ATOMOWEJ ODC. 4/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 4 THE ATOMIC SPIES) Film dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 21:10 KRYPTONIM HHHH (HHHH) Thriller, dramat wojenny, 114 min, Belgia/Wielka Brytania/Francja/USA, 2017 Reżyseria: Cedric Jimenez Scenariusz: David Farr, Audrey Diwan, Cedric Jimenez Aktorzy: Jason Clarke, Rosamund Pike, Jack O'Connell, Jack Reynor, Mia Wasikowska, Stephen Graham HHhH to akronim od Himmlers Hirn heisst Heydrich, czyli "mózg Himmlera nazywa się Heydrich". Scenariusz filmu został oparty na powieści pod tym tytułem Laurenta Bineta o zbrojnej akcji czeskiego ruchu oporu na Reinharda Heydricha, pomocnika Heinricha Himmlera. Zamach został przeprowadzony w Pradze, w maju 1942 roku, pod kryptonimem Operacja Anthropoid. II wojna światowa. Utworzony przez Hitlera Protektorat Czech i Moraw, gdzie niepodzielnie rządzą niemieccy protektorzy. Najbardziej znanym z nich jest właśnie Reinhard Heydrich, należący do najpotężniejszych ludzi III Rzeszy, to jeden z największych zbrodniarzy wojennych. Zamach na życie Heydricha, znienawidzonego kata Pragi, przygotowują Czech Jan Kubis i Słowak Jozef Gabcik. 23:15 PARYŻ. CZAS DOKONANY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Muzyczuk Film o Bronisławie Wildsteinie jest dokumentem biograficznym z mocno zarysowanymi nutami obyczajowymi, kulturowymi i politycznymi. Widz poznaje historię bohatera i prawdę o czasach, w których żył. Szkielet filmu stanowi opowieść Wildsteina o swoim życiu, poprowadzona w miejscach dla niego ważnych: w Krakowie, Paryżu, Warszawie, Olsztynie, Przemyślu, Knurowcu. 00:15 DYNASTIA TUDORÓW IV - ODC. 7/10 (ODC. 7/10) Serial historyczny, 57 min, Kanada/Irlandia/USA, 2010 Reżyseria: Ciaran Donnelly Aktorzy: Jonathan Rhys Meyers, Henry Cavill, Natalie Dormer, Maria Doyle Kennedy Serial przedstawiający wczesne lata panowania króla Anglii, Henryka VIII. Burzliwe romanse, rozwody i dramaty króla często wygrywają nawet z polityką. 01:15 BEZKRWAWA REWOLUCJA. KRÓTKA HISTORIA INTERNETU W POLSCE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Czajka Scenariusz: Łukasz Czajka Film dokumentalny o kulisach podłączenia Polski do internetu oraz jego wpływie na upowszechnianie i rozwój polskiej kultury. Pomysłodawcą i producentem filmu jest Narodowe Centrum Kultury, a koproducentem Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Premiera filmu odbyła się 30 czerwca 2022 r. w stołecznym kinie Kultura. 02:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA CELNIKA NA LOTNISKU W KIJOWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia celnika pracującego na lotnisku w Kijowie.