TVP Dokument                         Poniedziałek, 12.06.2023


Zmiany z dnia 01.06.2023
w stosunku do raportu z dnia 24.05.2023

(zmodyfikowano opis: Omówienie)
20:50 KOCHANKOWIE Z LASU

Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2016
Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski
Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski


Dokument opowiada o trudnej miłości w czasie wojny i pierwszych latach powojennych. Mimo, że działania wojenne z niemieckim okupantem dawno ustały, to w kraju nie można było marzyć o wolności. Niemiecki nazizm został zastąpiony komunizmem, co bezpośrednio przyczyniło się do powstania kolejnej konspiracji, tym razem podziemia antykomunistycznego. Tysiące żołnierzy AK, NSZ oraz WiN ciągle ukrywało się w lasach. Nie inaczej było na północnym Mazowszu, gdzie zbrojny opór trwał aż do 1954 roku. Właśnie tam rozgrywa się główna akcja "Kochanków lasu". Osią filmu jest historia miłosna pary partyzanckiej z legendarnego oddziału z 11. Grupy operacyjnej NSZ na Mazowszu. Elżbieta Kozanecka ps. Basia, licealistka płockiej Jagiellonki, oraz jej ukochany Ludomir Peczyński ps. Władek, partyzant NSZ. Poznali się w czasie drugiej konspiracji. Po aresztowaniu rodziny, Basia musiała szukać schronienia w oddziale partyzanckim. Tam spotkała Władka. W oddziale spędzili razem prawie rok. W lutym 1949 roku we wsi Gałki k. Wyszogrodu UB oraz KBW zorganizowały potężną obławę. Basia i Władek oraz ich kolega Janek zginęli w walce. Reszta oddziału została schwytana i wywieziona do warszawskiego więzienia na Mokotowie. Dowódca oddziału Wiktor Stryjewski Cacko dostał karę śmierci i jak tysiące polskich bohaterów został zamordowany i pochowany w bezimiennym grobie. Do dnia dzisiejszego większość partyzantów z oddziału Słonego, Cacka, Łupaszki i innych nie ma swoich mogił. Film jest okazją do opowiedzenia losów pokolenia, któremu przyszło dojrzewać w okresie stalinowskim. Romantyczna historia Basi i Władka jest pretekstem do pokazania innych miłosnych historii z tamtego okresu. Poznamy m.in. legendarną łączniczkę z oddziału V Brygady wileńskiej AK Lidię Lwow - Eberle, kobietę życia mjr. Łupaszki czy też historię Romualdy Przybyszewskiej - obywatelki USA. W filmie znalazły się pasjonujące relacje uczestniczki obławy w Gałkach, Janiny Samoraj ps. Celinka oraz świadków. Wypowiada się również dr Jacek Pawłowicz z warszawskiego oddziału IPN, który zaprowadzi widzów na miejsce zbrodni i opowie, jak od lat stara się odkryć tajemnicę pochówku Basi i Władka.


(zmodyfikowano opis: Omówienie)
01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAPELAN POLSKI WALCZĄCEJ ODC. 263

Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022
Autor: Adam Sikorski
Wykonawcy: Artur Kalicki


"Kapelan Polski Walczącej"
Jest taki niezwykły sztych z roku 1863 przedstawiający kapłana w szatach liturgicznych, który z uniesionym w ręku krzyżem prowadzi oddział powstańczy przez ciasną zabudowę jakiegoś miasta. Obraz funkcjonuje bez podpisu, w różnych miejscach, jako ilustracja ogólna postawy wielu kapłanów w Powstaniu. Wiemy jednak, że w ilustracjach prasowych tamtego czasu zawsze zalążkiem pracy grafika było konkretne wydarzenie i konkretna postać - rozpoczęliśmy więc szczegółowe poszukiwania. I tak dotarliśmy do postaci niezwykłej acz zapomnianej - księdza Serafina Szulca, kapelana oddziału Apolinarego Kurowskiego, później całego zgrupowania powstańczego Dionizego Czachowskiego. Ruszymy tym śladem, poczynając od Sosnowca, a przy okazji opowiemy o gromadzie pasjonatów historii skupionych wokół Forum dla Zagłębia. Starają się w swoim środowisku popularyzować i historię Powstania, i innych ważnych wydarzeń narodowych. Praca to trudna, bo dla całych pokoleń Polaków dyspozycyjni historycy PRL malowali obrazy Zagłębia jako kolebki komunizmu. Prawda jest jednak zupełnie inna, z tym że trzeba o nią powalczyć.