TVP Historia Sobota, 17.06.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 CZERWCA ODC. 596 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1940 - "postępowe siły" Litwy, Łotwy i Estonii zwróciły się do Sowietów o przyjęcie ich krajów do ZSRS; 1953 - bunt w NRD; 1964 - premiera musicalu "Skrzypek na dachu"; 1983 - zmarł Miron Białoszewski; 07:10 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O SÓWECZCE: PRAWO DRAPIEŻNIKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowiemy o sóweczce. Jest drapieżnikiem, ma wielkość wróbla. Zabija małe ptaki i gryzonie. Aby wykarmić aż ośmioro młodych, poluje w dwójnasób, bo nagle została bez partnera. Ciężko doświadczona, samotnie opiekuje się potomstwem. Pojawia się jednak ktoś jeszcze. Też drapieżnik. 08:10 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 2 JOGAJŁA. KULINARNE DZIEDZICTWO LITWY. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Cykl przedstawiający czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. A kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup, wypieków. Kuchnia zwana dziś litewską kształtowała się przede wszystkim w wieku XVIII i XIX, niełatwo jest więc odnaleźć dziś średniowieczne przepisy. W kolejnym odcinku prowadzący proponuje barszcz. Jagiellonowie nie jedli barszczu czerwonego z buraków. Przysmakiem był barszcz szczawiowy na ciepło lub jako chłodnik. Drugą potrawą jest tarta gruszkowa ze śmietaną i orzechami. 09:00 SZALEŃSTWA PANNY EWY - ODC. 3 MUR GRANICZNY Serial dla młodych widzów, 51 min, Polska, 1983 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Dorota Grzelak, Emilian Kamiński, Anna Milewska, Zdzisław Kozień, Ewa Wencel, Piotr Fronczewski, Anna Seniuk, Bogdan Baer, Anna Ciepielewska, Leon Niemczyk i inni Jerzy Zawidzki maluje portret Ewy. Szalona dziewczyna z równie zwariowanym młodym malarzem niechcący wybijają szybę sąsiadom. Staje się to wspaniałym pretekstem do zawarcia znajomości z panną Basią o orzechowych oczach, do której nieśmiały młodzieniec wzdychał od dawna. Ewa wpada na pomysł, żeby ożenić Jerzego z Basią. Z właściwą sobie energią przystępuje do kruszenia wszystkich barier dzielących zakochanych. 10:05 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 5 PETERSBURG (CITIES BY THE SEA 5. ST PETERSBURG) Cykl dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Odcinek 5. Petersburg. To najbardziej reprezentacyjna metropolia nad Bałtykiem. Piotr Wielki uczynił z niej stolicę carskiego imperium. Rosja uzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego i okno na Europę. Kiedy Piotr Wielki zainicjował budowę carskiej rezydencji na bagnach Newy, rozpoczął tym samym nową erę. Nie tylko zreformował gospodarkę, administrację i armię, ale zwrócił też swoją uwagę na sztuki piękne. Sprowadził z Włoch mistrzów budownictwa. Ulice i architektura Petersburga stały się źródłem inspiracji nawet dla wyczynów kaskaderskich. Najwspanialsze miejskie budowle niedługo zajaśnieją nowym blaskiem. Przestarzała iluminacja Ermitażu Państwowego zostanie zastąpiona nowoczesnym oświetleniem LED - owym. 12:20 300 MILIONÓW LAT - ZIEMIA CZŁOWIEKA - ODC. 2 (300 MILLION YEARS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj. Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej i spektakularnych zdjęć, film ukazuje geologiczną historię Europy. Odc. 2 - "Ziemia człowieka". 13:20 W POLSKĘ JEDZIEMY - MODLIN Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Prowadzący: Krzysztof Jaroszyński W tym odcinku zwiedzamy Modlin, Wyszogród i Zakroczym. Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Każdy odcinek cyklu dedykowany jest konkretnym miejscom. Czasem są to znane turystyczne atrakcje, innym razem miejsca z dala od głównych szlaków. Zawsze jednak ciekawe, takie, z którymi są związane anegdoty, osobiste przeżycia i pasjonujące historie. Program ma charakter przewodnika turystycznego, jednak z przymrużeniem oka. Znajdą się w nim użyteczne rady, podpowiedzi wartych odwiedzenia miejsc, ale także mnóstwo humoru, subiektywnych ocen i intrygujących zwrotów akcji. 14:55 NOWE OBLICZE PATAGONII (PATAGONIA: THE NEW FAR WEST) Film dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Francois Cardona Film dokumentalny o Patagonii. Na południu Argentyny leży Patagonia, obszar dwukrotnie większy od Francji, do niedawna prawie niedostępny i jedno z ostatnich dzikich terytoriów na naszej planecie. Jednak milionerzy z całego świata wprowadzają się tutaj, aby uczynić z Patagonii swój własny plac zabaw. Kupili ogromne tereny po niskich cenach w ramach wielkich projektów rekreacyjnych, prywatne kurorty dla śmigłowców, aby w pełni oddać się odległej, nietkniętej urodzie regionu. Bogaci cudzoziemcy widzą szansę na biznes i przyjemność, zwabieni przez zasoby naturalne Patagonii. Ale ten napływ obudził ludzi Mapuche. Część rdzennej ludności ucieka się do przemocy i podpalania, buntując się przeciwko nowym właścicielom ziemskim i policji. Wraz z dołączeniem innych Argentyńczyków do ludu Mapuche narastają napięcia. Czy uda im się wypchnąć zagranicznych milionerów? 15:45 ZAGINIONE? OCALONE? HISTORIE ZAWODÓW RÓŻNYCH - ODC. 3 DZIEGCIARZ Magazyn, 15 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Andrzej Kaczmarczyk Praczka, świniopas, śledziarz, handlarz skupujący starzyznę i kurze łapki, czy wędrowny ostrzyciel noży, odeszli w zapomnienie, choć tego ostatniego widziano jeszcze na warszawskich podwórkach na początku lat 90. Podobny los może czekać wikliniarzy, bednarzy, kołodziejów czy garncarzy, choć ta ostatnia umiejętność przeżywa właśnie swój renesans. Miejmy nadzieję, że nie krótkotrwały. W niektórych przypadkach to już niestety zapewne ostatni moment, by rzemieślnicy podzielili się z nami swoimi coraz rzadszymi umiejętnościami. W tym odcinku cyklu "Zaginione? Ocalone? Historie zawodów różnych" odwiedzimy dziegciarza. 16:20 OSTATNI GÓRALE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Filip Luft Zdjęcia: Sierhei Marchyk, Radek Wikiera, Jan Wierzejski Film dokumentalny o polskich góralach. Od zarania dziejów, wśród najwyższych szczytów Tatr i żywiołów, żyją ludzie z popadającej w zapomnienie grupy etnicznej z Podhala. Ta grupa jest jedną z najbardziej wyróżniających się w Europie. Mają niepowtarzalny styl ubioru, ekonomię, metody konstrukcji domów, własną kulturę, architekturę, tradycję i folklor. Film koncentruje się też na odwiecznych stosunkach człowieka z naturą. Oprócz wspaniałych górskich widoków, poznamy czterech niezwykłych bohaterów. Jarek, który jest specjalistą od drewna; Staszek, który większość czasu spędza z owcami w bacówce; Jan, który ma warsztat i umie wszystko zrobić oraz Piotr muzyk, dzięki któremu będziemy na góralskim weselu. Przekonamy się, że czas w górach zatrzymał się wraz z siłą, odwagą, umiejętnościami i miłością do wolności ich mieszkańców. 17:20 NOCE I DNIE - ODC. 2/12 - PIOTRUŚ I TERESA Serial obyczajowy, 59 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Elżbieta Starostecka, Wojciech Sarnowicz, Emir Buczacki, Jerzy Kamas, Tadeusz Fijewski, Zbigniew Koczanowicz, Zygmunt Zintel, Halina Czengery, Józef Pieracki, Leszek Piskorz, Aleksander Sewruk, H Bąk, Alicja Wolska Bogumił i Barbara widzą pierwsze rezultaty swojej ciężkiej pracy. Gdy życie zaczyna układać się po ich myśli, nagle umiera ukochany synek Piotruś. Niechcicowie decydują się na przeprowadzkę do innego, dużego, ale zupełnie zrujnowanego majątku - Serbinowa. Gdy na świat przychodzi drugie dziecko Niechciców, Agnieszka, serbinowska gospodarka jest już na drodze do wydźwignięcia się z ruiny. Barbara bardzo przeżywa śmierć swojej siostry, Teresy, nieszczęśliwej w małżeństwie z Lucjanem. Dopiero po jej śmierci dowiaduje się, kogo Teresa darzyła prawdziwym uczuciem. 19:00 GIGANCI HISTORII - POLSCY MEDALIŚCI OLIMPIJSCY Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Dostarczali wielkich sportowych emocji, święcili triumfy w wyjątkowych momentach historii, reprezentowali nasz kraj na światowych arenach. Irena Szewińska, Robert Korzeniowski, Otylia Jędrzejczak, Kamil Stoch to tylko niektórzy z wybitnych polskich olimpijczyków, których biografie to gotowy materiał na filmową opowieść. Ich kariery, dramaty, wzloty i upadki. W tym odcinku teleturnieju zapytamy o najpiękniejsze momenty w historii polskiego olimpizmu. 19:55 KALENDARIUM POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1863 - ODC. 24 Cykl dokumentalny, 5 min, Polska, 2022 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów. Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga narodów. Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy. Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej. W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński, Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać z okresu powstania. Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych. 20:05 W UŁAMKU SEKUNDY (AUS DEM NICHTS / IN THE FADE) Dramat, 101 min, Niemcy/Francja, 2017 Reżyseria: Fatih Akin Scenariusz: Fatih Akin Aktorzy: Diane Kruger, Denis Moschitto, Numan Acar, Samia Muriel Chancrin, Johannes Krisch, Ulrich Tukur, Hanna Hilsdorf Trzymający w napięciu, znakomity film, którego scenariusz został częściowo oparty na prawdziwych wydarzeniach. Dramat "W ułamku sekundy" odniósł ogromny sukces. W 2017 roku w Cannes przyznano Złotą Palmę dla Najlepszej aktorki Diane Kruger, a w 2018 r. Złoty Glob za Najlepszy film zagraniczny. Historia Niemki, której mąż, z pochodzenia Turek, i 6 - letni syn Rocco giną w zamachu terrorystycznym, wskutek eksplozji bomby. Ta tragedia "w ułamku sekundy" zamienia jej życie w koszmar. Pogrążona w rozpaczy i pełna nienawiści Katja rozpoczyna zaciekłą walkę o sprawiedliwość. Pragnie, by winni śmierci jej dziecka i męża Nuriego ponieśli zasłużoną karę. Przyjaciele i rodzina starają się podtrzymać ją na duchu. Zapewniają, że sprawcy ataku wkrótce odpowiedzą za swój czyn. Kiedy Katja poznaje tożsamość podejrzanych o udział w zamachu, wzbiera się w niej niepohamowany gniew i jeszcze silniejsza potrzeba osobistej zemsty. 24:00 MIASTO 44 Dramat wojenny, 121 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Komasa Scenariusz: Jan Komasa Zdjęcia: Marian Prokop Muzyka: Antoni Komasa-Łazarkiewicz Aktorzy: Józef Pawłowski, Zofia Wichłacz, Anna Próchniak, Antoni Królikowski, Tomasz Schuchardt, Karolina Staniec, Monika Kwiatkowska, Maurycy Popiel, Michał Mikołajczak, Michał Żurawski, Michał Meyer, Filip Gurłacz, Jaśmina Polak "Miasto 44" to opowieść o młodych Polakach, którym przyszło wchodzić w dorosłość w okrutnych realiach okupacji. Mimo to są pełni życia, namiętni, niecierpliwi. Żyją tak, jakby każdy dzień miał się okazać ostatnim. Nie wynika to jednak z nadmiernej brawury czy młodzieńczej lekkomyślności - taka postawa jest czymś naturalnym w otaczającej ich rzeczywistości, kiedy śmierć grozi na każdym kroku. Warszawa, lato 1944. Stefan opiekuje się matką i młodszym bratem. Przejął obowiązki głowy rodziny po tym, jak jego ojciec zginął w kampanii wrześniowej. Pracuje w fabryce Wedla, znosząc upokorzenia ze strony Niemców. Kiedy nadarza się okazja, wstępuje w szeregi Armii Krajowej. Do konspiracji wciąga go Kama, sąsiadka z kamienicy na warszawskiej Woli. Dziewczyna kocha się w Stefanie, jednak on patrzy przychylnie na subtelną i wrażliwą Biedronkę. 1 sierpnia 1944 roku, wraz z przyjaciółmi, Stefan trafia pod komendę charyzmatycznego Kobry. Wspólnie przejdą krwawy szlak bojowy - od Woli, przez Starówkę i Śródmieście, po Czerniaków. Nagrody: 39 Festiwal Filmów w Gdyni 2014 Zofia Wichłacz - nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą Bartosz Putkiewicz - nagroda za dźwięk Vt Komrz - nagroda za efekty specjalne 02:15 WARSZAWA: MIASTO PODZIELONE Film dokumentalny, 67 min, Polska, 2019 Reżyseria: Eric Bednarski Scenariusz: Eric Bednarski Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Daniel Bloom W dokumencie zobaczymy pierwszy niepropagandowy, nakręcony przez Polaka zapis filmowy z warszawskiego getta. Reżyser dotarł do materiałów archiwalnych nakręconych w 1941 roku. Tematem jest pamięć miasta. Reżyser zastanawia się, jaki wpływ na dzisiejszą stolicę miało utworzenie getta, zestawia obrazy z przeszłości ze współczesnymi zdjęciami miasta, rozmawia z osobami, które pamiętają życie w getcie. Film pokazuje też bezwzględną niemiecką biurokrację i plan podziału miasta, które miało ulec marginalizacji, a jego mieszkańcy systemowej zagładzie. "Mimo że urodziłem się i wychowałem w Kanadzie, od najmłodszych lat czułem silne związki z Polską. Intrygowała mnie jej tragiczna historia. Rodzinne powiązania z Warszawą pozwoliły mi zrozumieć piętno, jakie odcisnęła na tym mieście budowa getta. To ogromny, bolesny i ważny temat" - mówi reżyser i scenarzysta Eric Bednarski. - "Odnaleziony materiał filmowy na taśmie 8 mm zainspirował mnie do zrobienia filmu na temat Warszawy. Potraktowałem go jako niemego świadka tragedii podziału miasta i morderstwa jego mieszkańców. Stał się on również przewodnikiem, za którym podążałem robiąc swój film. Gdy go odnalazłem, poczułem obowiązek i odpowiedzialność, by podzielić się nim z innymi. Ale też, by dzięki niemu odkryć miasto, które jest mi bliskie." Światowa premiera filmu odbyła się na 16. Festiwalu Filmowym Millennium Docs Against Gravity w 2019.