TVP Nauka Poniedziałek, 12.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - STRASBURG I OKOLICE Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Alzacja od wieków była pograniczem kultur germańskiej i łacińskiej, sceną walk i wojen. Współcześnie stała się symbolem jedności Europy. Proponujemy wyprawę szlakiem tradycji i kultury departamentu Górnego Renu. Odwiedzamy Strasburg, miasto, w którym mają swoje siedziby instytucje europejskie: Trybunał Praw Człowieka i Parlament Europejski. Podziwiamy uliczki Starego Miasta oraz katedrę Najświętszej Marii Panny, jedną z najpiękniejszych gotyckich katedr Europy. Szukamy śladów Mikołaja Kopernika. Zwiedzamy średniowieczną komorę celną, a także inne zabytki, m.in. kościół św. Tomasza z imponującym mauzoleum Mauritio Saxoni, ruiny zamku Haut Barr, położonego na wzgórzu, z którego rozciąga się widok na drogi prowadzące do Lotaryngii, wieżę Saverne, w której ponoć pracowali alchemicy, pałac biskupi. Jedziemy do miasteczka Betschdorf, zwanego miasteczkiem garncarzy, słynącego z produkcji artystycznej ceramiki. Przechadzamy się po Parku Dwóch Brzegów, podziwiamy spacerowy most, który połączył oba brzegi Renu. Zgłębiamy tajniki alzackich potraw i win. 06:30 PODRÓŻNIK - REUNION Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Reunion to jedna z trzech zamieszkałych wysp archipelagu Maskarenów. Leży na skrzyżowaniu morskich szlaków łączących Europę, Azję i Afrykę. Językiem urzędowym jest francuski. Stolicą wyspy jest St. Denis, miasto, z którego pochodził Roland Garros. W 1913 roku pierwszy przeleciał nad Morzem Śródziemnym i osiągnął wysokość 4 tys. metrów. St. Denis zostało założone w 1667 roku, dwadzieścia lat po tym, jak po raz pierwszy zasiedlono wyspę. Pierwszymi mieszkańcami Reunion byli skazańcy, którzy przewodzili buntom na Madagaskarze. Reunion słynie z uprawy trzciny cukrowej; powstaje z niej nie tylko cukier, odpady z jego produkcji są wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej. Do wypoczynku na wyspie zachęcają pensjonaty, restauracje i kreolska kuchnia. Zatrzymujemy się w pensjonacie Jeana Eduarda Luisa, który kultywuje kreolską tradycję i kuchnię. Bogactwo wyspy to przyprawy; rośnie tu cynamon, pieprz i gałka muszkatołowa. Oglądamy plantację wanilii. Poznajemy historię wyspy, religię, dowiadujemy się, jak wielkim kultem jest tutaj otaczany święty, będący patronem rzeczy zagubionych. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /49/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:25 CZY WIESZ, ŻE? - /50/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:55 OPERACJA ZDROWIE - IDIOPATYCZNE WŁÓKNIENIE PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Idiopatyczne włóknienie płuc jest chorobą rzadką, nieuleczalną i często śmiertelną. Choroba ta powoduje, że płuca włóknieją, a chory dusi się i umiera. Jest nieuleczalna, a jej przyczyny nie są jeszcze znane. Idiopatyczne włóknienie płuc to choroba, w której śmiertelność jest wyższa niż w przypadku wielu nowotworów złośliwych, takich jak rak piersi, jajnika, prostaty czy jelita grubego. Szacuje się, że w Polsce co roku choroba ta pojawia się u 2 - 4 tys. osób, przy czym wykrywana jest ona jedynie u połowy z nich. 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 4 ZAMEK W BARANOWIE SANDOMIERSKIM Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Filip Nowicki, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza zamek w Baranowie Sandomierskim. Z uwagi na swój przepiękny dziedziniec obiekt ten jest nazywany małym Wawelem. Chodzi o arkadowe krużganki przypominające te krakowskie. Ale Baranów ma też własne, unikatowe elementy, jedyne w swoim rodzaju. Opowiedzą o nich miejscowi przewodnicy. Wokół zamku rozciągają się przepiękne ogrody. Na tarasach stworzono geometryczny ogród włoski z kwaterami roślin. Poniżej na terenie dawnego sadu owocowego istnieje ogród angielski. Niektóre rosnące tu drzewa to pomniki przyrody, na przykład dwa tulipanowce, z których jeden liczy około 200 lat. W maju i czerwcu można zobaczyć, jak rosną na nich tulipany. Zamek w Baranowie to pozostałość po kulturze sarmackiej w Polsce. Dociekliwy prowadzący zapyta, na czym polegała jej specyfika. 09:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - ŁOWCY PLANET (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 10:00 RAPORT NAUKOWY - /36/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:30 ASTRONARIUM - 3/23 (154) - BIAŁE KARŁY Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Co by się stało, gdyby gwiazdę o masie Słońca ścisnąć do rozmiarów Ziemi? Odpowiedzią są białe karły. To pozostałości po ewolucji gwiazd podobnych do naszej własnej. W tym programie pokażemy, co wiadomo na temat tych niezwykłych obiektów. 11:00 PODRÓŻNIK - STRASBURG I OKOLICE Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Alzacja od wieków była pograniczem kultur germańskiej i łacińskiej, sceną walk i wojen. Współcześnie stała się symbolem jedności Europy. Proponujemy wyprawę szlakiem tradycji i kultury departamentu Górnego Renu. Odwiedzamy Strasburg, miasto, w którym mają swoje siedziby instytucje europejskie: Trybunał Praw Człowieka i Parlament Europejski. Podziwiamy uliczki Starego Miasta oraz katedrę Najświętszej Marii Panny, jedną z najpiękniejszych gotyckich katedr Europy. Szukamy śladów Mikołaja Kopernika. Zwiedzamy średniowieczną komorę celną, a także inne zabytki, m.in. kościół św. Tomasza z imponującym mauzoleum Mauritio Saxoni, ruiny zamku Haut Barr, położonego na wzgórzu, z którego rozciąga się widok na drogi prowadzące do Lotaryngii, wieżę Saverne, w której ponoć pracowali alchemicy, pałac biskupi. Jedziemy do miasteczka Betschdorf, zwanego miasteczkiem garncarzy, słynącego z produkcji artystycznej ceramiki. Przechadzamy się po Parku Dwóch Brzegów, podziwiamy spacerowy most, który połączył oba brzegi Renu. Zgłębiamy tajniki alzackich potraw i win. 11:30 PODRÓŻNIK - REUNION Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Reunion to jedna z trzech zamieszkałych wysp archipelagu Maskarenów. Leży na skrzyżowaniu morskich szlaków łączących Europę, Azję i Afrykę. Językiem urzędowym jest francuski. Stolicą wyspy jest St. Denis, miasto, z którego pochodził Roland Garros. W 1913 roku pierwszy przeleciał nad Morzem Śródziemnym i osiągnął wysokość 4 tys. metrów. St. Denis zostało założone w 1667 roku, dwadzieścia lat po tym, jak po raz pierwszy zasiedlono wyspę. Pierwszymi mieszkańcami Reunion byli skazańcy, którzy przewodzili buntom na Madagaskarze. Reunion słynie z uprawy trzciny cukrowej; powstaje z niej nie tylko cukier, odpady z jego produkcji są wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej. Do wypoczynku na wyspie zachęcają pensjonaty, restauracje i kreolska kuchnia. Zatrzymujemy się w pensjonacie Jeana Eduarda Luisa, który kultywuje kreolską tradycję i kuchnię. Bogactwo wyspy to przyprawy; rośnie tu cynamon, pieprz i gałka muszkatołowa. Oglądamy plantację wanilii. Poznajemy historię wyspy, religię, dowiadujemy się, jak wielkim kultem jest tutaj otaczany święty, będący patronem rzeczy zagubionych. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /49/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /50/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 OPERACJA ZDROWIE - IDIOPATYCZNE WŁÓKNIENIE PŁUC Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Idiopatyczne włóknienie płuc jest chorobą rzadką, nieuleczalną i często śmiertelną. Choroba ta powoduje, że płuca włóknieją, a chory dusi się i umiera. Jest nieuleczalna, a jej przyczyny nie są jeszcze znane. Idiopatyczne włóknienie płuc to choroba, w której śmiertelność jest wyższa niż w przypadku wielu nowotworów złośliwych, takich jak rak piersi, jajnika, prostaty czy jelita grubego. Szacuje się, że w Polsce co roku choroba ta pojawia się u 2 - 4 tys. osób, przy czym wykrywana jest ona jedynie u połowy z nich. 13:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 5 TWIERDZA MODLIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jacek Banach, Wojciech Chlebek Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek rusza do Modlina. Zarówno król szwedzki Karol Gustaw, Napoleon Bonaparte jak i rosyjski car zauważyli, że istnieją w tym miejscu doskonałe warunki do zbudowania twierdzy obronnej. Dzięki temu w Modlinie powstała przepiękna i rzadko już spotykana architektura wojenna. Co ciekawe, jej detale architektoniczne mogą konkurować z tymi z najpiękniejszych pałaców. Modlin był miejscem, w którym rozgrywało się wiele ważnych w historii Polski konfliktów zbrojnych. Był też pierwszym portem wojennym II RP, założonym w 1918 roku przez Józefa Piłsudskiego. Nadal jest najlepiej zachowaną budowlą obronną w kraju. A w Europie może z nim konkurować jedynie francuskie Verdun. 14:05 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - ŁOWCY PLANET (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 15:05 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - OCEANIA: PIERŚCIEŃ OGNIA (VOYAGE OF CONTINENTS - OCEANIA: THE TECNONIC RING OF FIRE - ODC. 1) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Christopher Hooke Zdjęcia: Christopher Hooke Muzyka: Sylvain Moreau Od momentu powstania Ziemia nigdy nie przestała się zmieniać. Gigantyczne siły wypychały dna oceanów i zmieniały je w łańcuchy górskie. Na skutek kolizji sił tektonicznych tworzyły się kontynenty. Oczywiście siły te są nadal aktywne. Widać je w erupcjach wulkanów, w trzęsieniach ziemi i tsunami. Kształtują one nasz krajobraz, zmieniają klimat, wysuszają oceany i niszczą życie. Pięciodocinkowy angielski serial dokumentalny przedstawia wydarzenia z dalekiej i bliższej przeszłości z różnych miejsc na świecie, które zadecydowały o takim, a nie innym uformowaniu naszej planety. W pierwszym odcinku poznamy tektoniczne dzieje Oceanii. Historia tego najmniejszego kontynentu to jak historia samej Ziemi. Już u zarania kontynent ów doświadczył bowiem straszliwych zniszczeń. Największym lądem Oceanii jest Australia będąca w tej chwili najbardziej stabilnym geologicznie miejscem na naszej planecie. Przez miliony lat częścią Australii była Antarktyka. Około 50 mln lat temu Australia odłączyła się od Antarktyki. Po czym już jako oddzielny ląd przemieszczała się aż do kolizji z płytą tektoniczną przyszłej Azji. Sąsiadką Australii jest Nowa Zelandia, która nie ma tyle szczęścia, bo leży w samym środku tektonicznie niestabilnego regionu, zwanego pierścieniem ognia. Region ten obejmuje kraje wybrzeża Oceanu Spokojnego. Pierścień ognia to nieomal ciągły pas rowów oceanicznych oraz wulkanicznych łańcuchów górskich. Na tym obszarze, zwanym też okołopacyficznym pasem sejsmicznym, zdarza się przeszło 80% większych trzęsień ziemi i występuje 90% wszystkich czynnych wulkanów. 16:05 RAPORT NAUKOWY - /36/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:35 ASTRONARIUM - 3/23 (154) - BIAŁE KARŁY Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Co by się stało, gdyby gwiazdę o masie Słońca ścisnąć do rozmiarów Ziemi? Odpowiedzią są białe karły. To pozostałości po ewolucji gwiazd podobnych do naszej własnej. W tym programie pokażemy, co wiadomo na temat tych niezwykłych obiektów. 17:00 PODRÓŻNIK - WYSPA WULKANICZNA Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Daleka i ciekawa podróż. Urokliwe miejsca, dużo wrażeń, dobre warunki do zwiedzania i wypoczynku. Jak zwykle w "Podróżniku" mnóstwo cennych informacji: jak dotrzeć, historia regionu, kuchnia, pogoda, ceny i wiele innych ciekawostek. Reunion - wulkaniczna wyspa - pachnie wanilią, zachwyca tropikalną roślinnością i imponującymi kaskadami. Niewielka zielona plama rzucona na błękit Oceanu Indyjskiego. Historię położonej na Oceanie Indyjskim wyspy zdominowały wulkany. Najwyższy ze szczytów, dawno wygasły wulkan Piton des Neiges dał początek wyspie, wynurzając się z fal oceanu. Niezwykłe i wspaniałe jest piękno tutejszych gór, które porasta bujna roślinność. Reunion to miejsce, gdzie można uprawiać różne formy turystyki górskiej: canioning (wędrowanie górskimi potokami), wspinaczkę, rowery górskie i oczywiście spacery. Miasteczko Cilaos przez wieki nazywane było "miejscem, z którego nikt nie wraca". Tu na wulkanicznym płaskowyżu znajdowali schronienie zbiegli niewolnicy. Dzięki odkryciu źródeł mineralnych miasteczko szybko zyskało sławę uzdrowiska. Ciekawe, jak docierali tu pierwsi kuracjusze. Jedną z najważniejszych upraw na wyspie jest winorośl. Produkowane tu wino zwane jest "burzowym", pewnie dlatego, że winogrona zbiera się w porze cyklonów. Atrakcją wyspy jest jedyny czynny wulkan Piton de la Fournaise. Zobaczymy go z lotu ptaka, to będzie podniebne safari. O kreolskich tradycjach i kulturze opowie Raphael Folio. 17:30 PODRÓŻNIK - PARK KRUGERA Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tmasz Rudomino Autorzy "Podróżnika" zapraszają tym razem na antypody, do Republiki Południowej Afryki, gdzie znajduje się kilka wspaniałych parków narodowych. Największym z nich jest Park Krugera liczący 350 km długości i 60 km szerokości. Założył go w 1903 r. prezydent Paul Kruger, by zachować dla potomnych gatunki afrykańskich zwierząt żyjących w naturalnych warunkach. Po tak rozległym parku należy poruszać się w towarzystwie doświadczonego przewodnika, by poznać to, co najpiękniejsze i najciekawsze, nie narażając się na niebezpieczeństwo. Widzów programu zabierze na wycieczkę po parku Witold Jakutowicz, potomek wojennej fali polskich emigrantów do Afryki. Wraz z nim docieramy nad rzekę Sabie - jedną z najbardziej malowniczych afrykańskich rzek. Według legendy, wrzucano do niej ciała wojowników poległych w plemiennych walkach. Witold Jakutowicz proponuje polowanie z aparatem fotograficznym i kamerą na najwspanialsze afrykańskie zwierzęta - lwa, bawoła, lamparta, słonia i nosorożca. Pokaże też, jak niegdyś traperzy radzili sobie w buszu. Niektóre rosnące tam rośliny zastępowały im mydło, inne - szczoteczki do zębów, jeszcze inne stanowiły źródło wody. Na turystów strudzonych wędrówką po Parku Krugera czeka uczta przy południowoafrykańskim grillu zwanym bray. Spragnionym dodatkowych atrakcji autorzy programu proponują natomiast wizytę w prywatnym parku Kapama znajdującym się na obrzeżach parku narodowego. Będzie również okazja, aby poznać ciekawe obyczaje likaonów - dzikich psów afrykańskich. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /51/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /52/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /2/ PŁUCA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza W drugim odcinku programu "Zacznij od zdrowia" porozmawiamy o płucach. Temat bardzo ważny, ponieważ zdrowe, dotlenione płuca to niezbędny warunek, żeby cieszyć się dobrym zdrowiem. W programie wyjaśnimy zatem dokładnie, jaką funkcję spełniają w organizmie, powiemy, jakie badania wykonać, żeby sprawdzić, czy są zdrowe oraz jak zadbać o drogi oddechowe tak, żeby nasz organizm był bardziej odporny na wszelkie wirusy i bakterie. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 5 TWIERDZA MODLIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jacek Banach, Wojciech Chlebek Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek rusza do Modlina. Zarówno król szwedzki Karol Gustaw, Napoleon Bonaparte jak i rosyjski car zauważyli, że istnieją w tym miejscu doskonałe warunki do zbudowania twierdzy obronnej. Dzięki temu w Modlinie powstała przepiękna i rzadko już spotykana architektura wojenna. Co ciekawe, jej detale architektoniczne mogą konkurować z tymi z najpiękniejszych pałaców. Modlin był miejscem, w którym rozgrywało się wiele ważnych w historii Polski konfliktów zbrojnych. Był też pierwszym portem wojennym II RP, założonym w 1918 roku przez Józefa Piłsudskiego. Nadal jest najlepiej zachowaną budowlą obronną w kraju. A w Europie może z nim konkurować jedynie francuskie Verdun. 20:00 NIEZWYKŁE EKOSYSTEMY (EXTRAORDINARY ECOSYSTEMS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Film ukazuje wspaniały świat bioróżnorodności: od rozżarzonych wydm Namibii, przez tropikalny las deszczowy Tasmanii, po gorzkie wody Bałtyku, gdy jego twórcy odwiedzają z kamerą najbardziej niezwykłe ekosystemy i zamieszkujące je stworzenia. Widzowie dowiadują się również, w jaki sposób działalność człowieka sprawiła, że wyginęły niektóre gatunki zwierząt, odkrywają wraz z twórcami filmu, jak natura wypracowała nowe metody przetrwania przez miliony lat, dowiadują się także, jak współczesne społeczeństwa wykorzystują te rozwiązania w codziennym życiu, poprzez produkcję leków, nowe technologie i projekty oraz zastanawiają się nad znaczeniem zachowania zróżnicowanych środowisk. Celebrując cuda świata przyrody, film przekazuje również ważne przesłanie dotyczące wpływu działalności człowieka na ekosystemy, zachęcając nas do refleksji nad znaczeniem zachowania wokół nas zróżnicowanego i bogatego środowiska. 21:00 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/2/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 22:05 RAPORT NAUKOWY - /36/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:35 ASTRONARIUM - 3/23 (154) - BIAŁE KARŁY Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Co by się stało, gdyby gwiazdę o masie Słońca ścisnąć do rozmiarów Ziemi? Odpowiedzią są białe karły. To pozostałości po ewolucji gwiazd podobnych do naszej własnej. W tym programie pokażemy, co wiadomo na temat tych niezwykłych obiektów. 23:10 PODRÓŻNIK - STRASBURG I OKOLICE Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Alzacja od wieków była pograniczem kultur germańskiej i łacińskiej, sceną walk i wojen. Współcześnie stała się symbolem jedności Europy. Proponujemy wyprawę szlakiem tradycji i kultury departamentu Górnego Renu. Odwiedzamy Strasburg, miasto, w którym mają swoje siedziby instytucje europejskie: Trybunał Praw Człowieka i Parlament Europejski. Podziwiamy uliczki Starego Miasta oraz katedrę Najświętszej Marii Panny, jedną z najpiękniejszych gotyckich katedr Europy. Szukamy śladów Mikołaja Kopernika. Zwiedzamy średniowieczną komorę celną, a także inne zabytki, m.in. kościół św. Tomasza z imponującym mauzoleum Mauritio Saxoni, ruiny zamku Haut Barr, położonego na wzgórzu, z którego rozciąga się widok na drogi prowadzące do Lotaryngii, wieżę Saverne, w której ponoć pracowali alchemicy, pałac biskupi. Jedziemy do miasteczka Betschdorf, zwanego miasteczkiem garncarzy, słynącego z produkcji artystycznej ceramiki. Przechadzamy się po Parku Dwóch Brzegów, podziwiamy spacerowy most, który połączył oba brzegi Renu. Zgłębiamy tajniki alzackich potraw i win. 23:45 PODRÓŻNIK - REUNION Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2004 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Reunion to jedna z trzech zamieszkałych wysp archipelagu Maskarenów. Leży na skrzyżowaniu morskich szlaków łączących Europę, Azję i Afrykę. Językiem urzędowym jest francuski. Stolicą wyspy jest St. Denis, miasto, z którego pochodził Roland Garros. W 1913 roku pierwszy przeleciał nad Morzem Śródziemnym i osiągnął wysokość 4 tys. metrów. St. Denis zostało założone w 1667 roku, dwadzieścia lat po tym, jak po raz pierwszy zasiedlono wyspę. Pierwszymi mieszkańcami Reunion byli skazańcy, którzy przewodzili buntom na Madagaskarze. Reunion słynie z uprawy trzciny cukrowej; powstaje z niej nie tylko cukier, odpady z jego produkcji są wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej. Do wypoczynku na wyspie zachęcają pensjonaty, restauracje i kreolska kuchnia. Zatrzymujemy się w pensjonacie Jeana Eduarda Luisa, który kultywuje kreolską tradycję i kuchnię. Bogactwo wyspy to przyprawy; rośnie tu cynamon, pieprz i gałka muszkatołowa. Oglądamy plantację wanilii. Poznajemy historię wyspy, religię, dowiadujemy się, jak wielkim kultem jest tutaj otaczany święty, będący patronem rzeczy zagubionych. 00:10 POLACY ŚWIATU - KAZIMIERZ FUNK Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Projekt trzynastu etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. 00:25 CZY WIESZ, ŻE? - /51/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:50 CZY WIESZ, ŻE? - /52/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:20 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /2/ PŁUCA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza W drugim odcinku programu "Zacznij od zdrowia" porozmawiamy o płucach. Temat bardzo ważny, ponieważ zdrowe, dotlenione płuca to niezbędny warunek, żeby cieszyć się dobrym zdrowiem. W programie wyjaśnimy zatem dokładnie, jaką funkcję spełniają w organizmie, powiemy, jakie badania wykonać, żeby sprawdzić, czy są zdrowe oraz jak zadbać o drogi oddechowe tak, żeby nasz organizm był bardziej odporny na wszelkie wirusy i bakterie. 01:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 5 TWIERDZA MODLIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jacek Banach, Wojciech Chlebek Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek rusza do Modlina. Zarówno król szwedzki Karol Gustaw, Napoleon Bonaparte jak i rosyjski car zauważyli, że istnieją w tym miejscu doskonałe warunki do zbudowania twierdzy obronnej. Dzięki temu w Modlinie powstała przepiękna i rzadko już spotykana architektura wojenna. Co ciekawe, jej detale architektoniczne mogą konkurować z tymi z najpiękniejszych pałaców. Modlin był miejscem, w którym rozgrywało się wiele ważnych w historii Polski konfliktów zbrojnych. Był też pierwszym portem wojennym II RP, założonym w 1918 roku przez Józefa Piłsudskiego. Nadal jest najlepiej zachowaną budowlą obronną w kraju. A w Europie może z nim konkurować jedynie francuskie Verdun. 02:20 NIEZWYKŁE EKOSYSTEMY (EXTRAORDINARY ECOSYSTEMS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Film ukazuje wspaniały świat bioróżnorodności: od rozżarzonych wydm Namibii, przez tropikalny las deszczowy Tasmanii, po gorzkie wody Bałtyku, gdy jego twórcy odwiedzają z kamerą najbardziej niezwykłe ekosystemy i zamieszkujące je stworzenia. Widzowie dowiadują się również, w jaki sposób działalność człowieka sprawiła, że wyginęły niektóre gatunki zwierząt, odkrywają wraz z twórcami filmu, jak natura wypracowała nowe metody przetrwania przez miliony lat, dowiadują się także, jak współczesne społeczeństwa wykorzystują te rozwiązania w codziennym życiu, poprzez produkcję leków, nowe technologie i projekty oraz zastanawiają się nad znaczeniem zachowania zróżnicowanych środowisk. Celebrując cuda świata przyrody, film przekazuje również ważne przesłanie dotyczące wpływu działalności człowieka na ekosystemy, zachęcając nas do refleksji nad znaczeniem zachowania wokół nas zróżnicowanego i bogatego środowiska.