TVP3 Katowice Niedziela, 18.06.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WIERZĘ W NIETOPERZE Serial dokumentalny, 24 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Prowadzący: Tomasz Kłosowski, Marcin Kostrzyński Na południu Polski uchowały się jeszcze kolonie zagrożonego zagładą nietoperza podkowca małego. To drobne zwierzątko uznaje tylko obszary wyżynne i górskie, jak choćby pasma Beskidów. Tu ich badaczem i czynnym obrońcą jest bohater odcinka dr Rafał Szkudlarek, od lat prowadzący wraz z innymi członkami tzw. grupy nietoperzowej program ochrony nietoperzy, a zwłaszcza podkowców. Te mają bowiem szczególne wymagania, o których spełnienie w przyrodzie coraz trudniej. Zarazem są całkiem uzależnione od ludzi, bo swe letnie, decydujące o przetrwaniu kolonie rozrodcze zakładają na strychach. Najczęściej są to strychy budowli sakralnych, a zwłaszcza drewnianych kościołów i cerkwi, rozsianych na pogórzu. Ich nieodpowiednie remontowanie albo też całkowite, wynikłe z braku środków zaniechanie remontów zagraża nie tylko zabytkowym budowlom, ale i koloniom podkowców. Toteż grupa nietoperzowa stara się te środki zdobyć i przyczyniła się już do uratowania niejednego obiektu. O szczególnej symbiozie przyrodników z księżmi i wspólnej ich opiece nad nietoperzami opowiada ten odcinek. 06:25 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - TORUŃ Reportaż, 7 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Pierwsze skojarzenie Mikołaj Kopernik. Drugie Krzyżacy. Trzecie smakowite pierniki. Ale Toruń to zdecydowanie coś więcej. Położony na wysokim brzegu Wisły, na granicy Ziemi Chełmińskiej i Kujaw, przez lata był magnesem przyciągającym osadników. Akt lokacyjny miasta wystawiono w XIII wieku. 700 lat później, w 1994 roku toruńskie Stare i Nowe Miasto zostały uznane za Pomnik Historii. Średniowieczny zespół urbanistyczny Torunia składał się z trzech odrębnych organizmów: Starego i Nowego Miasta oraz zamku. Całość zajmowała obszar ponad 40 hektarów i była sukcesywnie umacniana ciągiem murów obronnych z bramami, basztami oraz fosą. Zabytki, jakie się tu znajdują, trudno zliczyć. Większość z nich ma niezwykłą historię. W kolejnym odcinku cyklu "Szlakiem miejsc niezwykłych" odwiedzamy Toruń. O mieście, jego znaczeniu i związkach z Krzyżakami opowiedzą mediewistka Elżbieta Pilecka, kierownik Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej oraz przewodnik Adam Kowalkowski. 06:35 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCY MADAGASKAR - DZIKIE WYBRZEŻA (FASCINATING MADAGASKAR - THE WILD WEST COAST) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Annette Scheurich Krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Madagaskar, rajska wyspa na Oceanie Indyjskim z niepowtarzalnym krajobrazem przyrody i mieszkańcami kochającymi zabawę. Wyspa Madagaskar leży 500 km od wybrzeży Afryki, to czwarta co do wielkości wyspa na ziemi, odseparowana od reszty świata od 90 milionów lat. Madagaskar odkryto dopiero 2000 lat temu. Ludzie przybywali tam z Azji, z Bliskiego Wschodu i z Afryki. Różnorodność pochodzenia plemion malgaskich wyraźnie widać obecnie w ich stylu życia i tradycjach. Anakao na południowym zachodzie wyspy jest siedzibą rybaków z ludów Vezo. To oddalony region i trudno dostępny z lądu. Ludy Vezo są nazywane dziećmi morza. Rzadko się tu widzi motorówki, bo są zbyt drogie. Wiele rodzin nadal mieszka głównie na morzu. Żeglują od wysepki do wysepki wzdłuż ogromnej rafy koralowej, położonej na zachód od wybrzeża Madagaskaru. Jak dotąd Vezo cieszą się bogatymi terenami łowisk. Niestety, coraz częściej są zmuszani do dzielenia się tym bogactwem z międzynarodowymi flotami rybackimi, które pojawiają się na wodach przybrzeżnych Madagaskaru i zagrażają dobrostanowi mieszkańców. Większość rafy na zachód od wybrzeża jest wciąż dziewiczym podwodnym rajem. Tymczasem zmiany klimatyczne i tu czynią spustoszenie. Podwyższona temperatura wód powoduje, że rafa umiera. Nadal udaje się jej odradzać, oferując nurkom i turystom zapierający dech krajobraz koralowy, a ludowi Vezo bogate łowiska. Madagaskar bardzo się zmienił od czasów, gdy pierwsi osadnicy przypłynęli przez ocean. Wciąż udaje się jednak zachować piękno dzikiej przyrody temu niepowtarzalnemu światu na wyspie. W ten sposób fascynacja Madagaskarem trwa nadal. 07:05 TURYSTYCZNA JAZDA - ODC. 149 ESTONIA: REGION SETOMAA 10 min, Polska, 2022 Autor: Grzegorz Skrzypak, Wojciech Lubiński W tym tygodniu kontynuujemy podróż po krajach bałtyckich. Tym razem autorzy programu będą w południowo - wschodniej części Estonii. Tam dowiedzą się, jaka grupa etniczna zamieszkuje tamtejsze tereny oraz posłuchają wyjątkowego śpiewu, który znajduje się na liście UNESCO. 10:00 SENIOR NA FALI 25 min, Polska, 2023 Prowadzący: Dorota Podlodowska, Jerzy Łuczak 10:26 SEKRETY ŚWIATA - SEKRETY ŚWIATA JEZIORO GARDA 2 min, Polska, 2012 ciekawostki turystyczne. Krótkie felietony opisujące najciekawsze miejsca na ziemi - Jezioro Garda 10:30 RĄCZKA GOTUJE Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Remigiusz Rączka Tym razem Remigiusz Rączka rusza w plener. W Koszęcinie, w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk podgląda Festiwal Zawodów i zachęca do czerwcowego grillowania. Na grillu przygotowuje łososia w sosie teryaki ze szparagami oraz burgery z dziczyzny z karmelizowaną cebulą oraz domowym sosem barbecue. 10:54 CZY O TYM WIECIE - MUZEUM PALEONTOLOGICZNE 5 min, Polska, 2022 Filmowe ciekawostki Śląska. Czy wiecie, że na tych łąkach, na swoją zdobycz polowały ogromne, mięsożerne dinozaury? A równocześnie, unikając pożarcia, żyły sobie te maleństwa, zwane prassakami. Przypominały nieco dzisiejsze ryjówki, a tak wygląda pierwszy, odkryty w Polsce, zaledwie kilkumilimetrowy ząb tego sympatycznego stworzonka. Wszystko to działo się na terenie dzisiejszej miejscowości Lisowice, niedaleko Lublińca, 200 milionów lat przed pojawieniem się na tych ziemiach człowieka. Oto, znany już w całym świecie bohater tej opowieści zwany Smokiem z Lisowic. Był on sprawcą nie lada sensacji. A wszystko zaczęło się w 2006 roku w tej niewielkiej cegielni gdzie, w poszukiwaniu pirytu, trafił kolekcjoner minerałów. Wówczas odnalazł nieznane szczątki kostne. Te trafiły do naukowców, którzy wkrótce pojawili się w cegielni w Lisowicach. Profesjonalne badania pozwoliły wówczas odnaleźć liczne eksponaty, a wśród nich kość udową dużego, drapieżnego dinozaura, a wkrótce potem min. kości czaszkowe, szczękowe i żuchwę. Z czasem do ekipy badawczej dołączyli studenci. Prace trwały, aż w lipcu 2008 roku naukowcy obwieścili, że wykopali fragmenty szkieletu pierwszego polskiego dinozaura drapieżnego. Przedstawiciela grupy, do której zaliczane są słynne, gigantyczne tyranozaury. A to dicynodont. Największy ze wszystkich, znanych gadów ssakokształtnych, żyjących na Ziemi. Jego odkrycie było ogromnym zaskoczeniem, podważało bowiem jedną z ważniejszych teorii paleontologii mówiącą o ich wymieraniu w końcu ery triasu, gdy gwałtownie zmieniał się ekosystem. Naukowcy stwierdzili, że w miejscu obecnej cegielni w Lisowicach, znajdowało się rozlewisko z gorącymi źródłami z których tworzyły się bagna. Stąd, odnajdywane sukcesywnie szczątki zwierząt wodnych, muszli, małży, kolec płetwowy rekina a także szkielety wodnych płazów cyklotozaurów i plagiozaurów. Te ostatnie nigdy nie opuszczały wody i były jednymi z najbardziej płaskich czworonogów, jakie żyły na Ziemi. Cennych eksponatów przybywało, aż wreszcie mieszkańcy Lisowic postanowili się nimi pochwalić, i tak, w 2008 roku powstało tutaj Muzeum Paleontologiczne. Odkrycia polskich naukowców zostały docenione w świecie i spotkały się z licznymi wyrazami uznania ich ogromnego wkładu w osiągnięcia światowej paleontologii. I tak oto, dzięki naszemu, dość zapewne sympatycznemu bohaterowi, Lisowice zyskały światowy rozgłos. 11:00 DROGI POWSINOGI - TĘSKNOTA ŻUBRA ZYGFRYDA 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Waldemar Patlewicz Scenariusz: Marek Szołtysek Prowadzący: Marek Szołtysek Marek Szołtysek opowiada o najciekawszych zakątkach południowej Polski. 11:15 ŁOWCY PASJONATÓW 14 min, Polska, 2023 Studiowanie na kierunku lekarskim to nie lada wyzwanie, bo i medycyna to jedna z najtrudniejszych nauk. Jak tu znaleźć czas jeszcze na pasję? Michalina Kukla, studentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, udowadnia, że się da! Od kilku lat pasję do nauki łączy z muzyką, śpiewając w zespole The Night Springs, który powoli otwiera swoje drzwi do wielkiej muzycznej kariery. Z kamerą odwiedziła ją Ilona Ptak. Do tego wyzwania sportowcy przygotowują się latami. Everest Marathon to morderczy bieg na górę zwaną Dachem Świata, wzięła w nim udział nastolatka z Bielska - Białej, Maja Adamczyk, która pod okiem swojego taty, który także wziął w nim udział, spełniła z pewnością jedno z rodzinnych marzeń. O przygodach opowiedziała Zuzie Czyż. 11:30 SŁODKA KUCHNIA PSZCZÓŁEK - ROLADY Magazyn kulinarny, 20 min, Polska, 2023 Scenariusz: Justyna Pszczółka - Oślizło, Dorota Pszczółka - Habdas Justyna Pszczółka i Dorota Pszczółka - Habdas - pasjonatki słodkich wypieków, siostry, blogerki kulinarne i uczestniczki 2. edycji Bake Off - Ale Ciacho! W swojej słodkiej kuchni przedstawią przepis na pyszny i efektowny wypiek lub deser. 11:50 Z HISTORIĄ W TLE - GRUPA REKONSTRUKCYJNA 5 min, Polska, 2022 Wszystko, co ważne, ciekawe i warte przypomnienia: miejsca, ludzi i ich historie pokażemy w magazynie "Z historią w tle". 11:56 SEKRETY ŚWIATA - SEKRETY ŚWIATA KOLOSEUM 2 min, Polska, 2012 ciekawostki turystyczne 12:05 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - ŻYCIE NA MIARĘ Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2023 Pan Mieczysław od 60 lat szyje. Na maszynach, które można dziś spotkać w muzeach, ale jak sam przyznaje, jest wierny zasadom i sztuce krawieckiej, która uszyła jego życie. Życie, barwne, dodajmy, bo w swoim życiu Pan Mieciu szył dla Trubadurów, striptizerek, łodzian. W jego zakładzie wciąż można zamówić garnitur. Jest człowiekiem -symbolem śródmieścia Łodzi. W oknie jego pracowni od siedmiu lat leniwie zaczepia przechodniów kot, który stał się swoistą atrakcją. Sam krawiec jest człowiekiem niezwykle pogodnym, chętnie śpiewa dla klientów, żartuje, ma do siebie dystans. 14:30 AKTUALNOŚCI FLESZ 3 min, Polska, 2023 Zapowiedź aktualnych wydarzeń w regionie. 14:36 POGODA 2 min, Polska, 2023 Prognoza pogody. 14:38 SPORT FLASH 5 min, Polska, 2023 Sportowe informacje z regionu. 16:30 AKTUALNOŚCI FLESZ 3 min, Polska, 2023 Zapowiedź aktualnych wydarzeń w regionie. 16:38 POGODA 2 min, Polska, 2023 Prognoza pogody. 16:39 SPORT FLASH 5 min, Polska, 2023 Sportowe informacje z regionu. 17:00 WIOSNA NA RODOS Cykl reportaży, 23 min, Polska, 2022 17:23 MIĘDZY TAJEMNICAMI. RÓŻANIEC - ŚWIĄTYNNYM SZLAKIEM - LUBECKO 3 min, Polska, 2022 Zdjęcia: Grzegorz Sopniewski Na świątynnym szlaku tym razem znalazła się parafia pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP w Lubecku, w powiecie lublinieckim. 17:30 TRZCINY, RYBY I GRZYBY Magazyn, 20 min, Polska, 2023 Wystartował sezon na szczupaki i sandacze, więc górskie rzeki nieco opustoszały. To jednak wciąż doskonały okres, by skupić się na pstrągach potokowych - jednych z piękniejszych ryb, które jednak są niezwykle trudne do przechytrzenia. Wspólnie z Justynem Kołkiem wyruszamy również do lasu na rozpoczęcie tegorocznego grzybobrania. 17:49 ŁOWCY PASJONATÓW - FOTOGRAF 7 min, Polska, 2022 18:00 CREDO. MAGAZYN EKUMENICZNY Program religijny, 21 min, Polska, 2023 Scenariusz: Szymon Oślizło Zdjęcia: Piotr Cieślak, Paweł Dominik, Michał Sławiński W Credo kontynuujemy temat poszukiwań dobrych propozycji na wakacje spędzone z Bogiem. Tym razem odwiedzamy Ośrodek Spotkań i Formacji w Brennej. W programie także zaproszenie na Festiwal Życia, który rusza już 3 lipca. To największy festiwal chrześcijański w Polsce. Oblackie Centrum Młodzieży Niniwa będzie gościć młodzież i dorosłych z całej Polski. Na widzów czeka również podsumowanie wydarzeń z ostatniego tygodnia i felieton ks. Piotra Brząkalika. 18:20 CZY O TYM WIECIE - REZERWAT 5 min, Polska, 2022 Usytuowany na terenie Nadleśnictwa Rudy, Rezerwat Łęszczok, to świetny teren do badań naukowych, nie tylko dla ornitologów. To także urokliwe miejsce spacerów i rowerowych wycieczek. Mówią o nim: ptasie królestwo stworzone przez człowieka. Nazwa pochodzi naj[prawdopodobniej od staropolskiego słowa łęgi oznaczającego tereny podmokłe, porośnięte lasem. Dziś w obszarze rezerwatu znajduje się osiem, istniejących od XIII wieku, stawów: Salm Duży i Mały, Markowiak, Tatusiak, Grabowiec, Ligotniak, Brzezinek i Babiczek. Cały teren jest częścią Parku Krajobrazowego Cysterskie kompozycje krajobrazowe Rud Wielkich. Jest to największy rezerwat przyrody w woj. śląskim. Gniazduje tutaj 51 procent gatunków ptaków żyjących w Polsce, czyli ponad 190 rodzajów, z czego 115 to odmiany lęgowe. Pozostałe traktują rezerwat jako miejsce wypoczynku podczas przelotów lub zdobywania pożywienia. 18:30 AKTUALNOŚCI 20 min, Polska, 2023 Program informujący o najważniejszych codziennych wydarzeniach społecznych, politycznych, kulturalnych na terenie województwa śląskiego. 18:53 WIECZORNE WIADOMOŚCI SPORTOWE 10 min, Polska, 2023 Skrót wydarzeń sportowych mijającego dnia. 19:05 MAGAZYN METEO 3 min, Polska, 2023 Magazyn z prognozą pogody, dodatkowo szczególowy raport zanieczyszczeń powietrza z rejonów Śląska 19:10 DEJ POZÓR Reportaż, 40 min, Polska, 2023 Dej pozór. Szoł tok Izoldy Czmok to spotkania z ludźmi, którzy promują tradycyjne, śląskie wartości, realizujący różne przedsięwzięcia inspirowane dziedzictwem kulturowym Śląska. 19:50 CREDO. MAGAZYN EKUMENICZNY Program religijny, 21 min, Polska, 2023 Scenariusz: Szymon Oślizło Zdjęcia: Piotr Cieślak, Paweł Dominik, Michał Sławiński W Credo kontynuujemy temat poszukiwań dobrych propozycji na wakacje spędzone z Bogiem. Tym razem odwiedzamy Ośrodek Spotkań i Formacji w Brennej. W programie także zaproszenie na Festiwal Życia, który rusza już 3 lipca. To największy festiwal chrześcijański w Polsce. Oblackie Centrum Młodzieży Niniwa będzie gościć młodzież i dorosłych z całej Polski. Na widzów czeka również podsumowanie wydarzeń z ostatniego tygodnia i felieton ks. Piotra Brząkalika. 19:53 CZY O TYM WIECIE - SIEWIERZ 5 min, Polska, 2022 Filmowe ciekawostki Śląska. Czy wiecie, że ten most zwodzony można własnoręcznie podnieść, ale i opuścić całkowicie odcinając dojście do Zamku Biskupów Krakowskich w Siewierzu? Ale można to zrobić tylko za dnia, bo nocą zwodzonym mostem i krużgankami zamku spaceruje Czarna Dama. A dzieje się tak od czasu, gdy pewna, wielkiej urody dziewczyna zakochała się w siewierskim staroście. Zamek był wówczas siedzibą krakowskich biskupów, ale mieściły się tutaj także ówczesna urzędy sędziów, kanclerza i starosty, należące do Księstwa Siewierskiego. Jednakże zgodę na wejście do zamku każdorazowo wyrazić musiał książę - biskup. Dziewczyna,, co można był przewidzieć, takiej zgody nie uzyskała ale, zakochana bez pamięci, złamała zakaz. Niestety, wraz ze starostą, została przyłapana w jego komnacie. Dokonał tego sam książę - biskup który, specjalnie w tym celu przyjechał z Krakowa. Starosta został wygnany a dziewczyna uwięziona a wkrótce zamurowana żywcem w podziemiach zamku. Historia tej budowli sięga XII wieku, kiedy to powstała pierwsza drewno - ziemna warownia obronna, 200 lat później przekształcona w murowany zamek w stylu gotyckim. Składał się on wówczas z wieży, murów obronnych i budynku mieszkalnego. W 1443 roku książęta śląscy sprzedali zamek ówczesnemu biskupowi krakowskiemu, i wówczas zaczął on pełnić rolę siedziby Księstwa Siewierskiego, a także biskupiej rezydencji. Nadano mu renesansowy wystrój a także wzmocniono jego funkcje militarne. Zbudowano barbakan, wieżę ogniową i mury obronne, które okalała fosa zasilana wodami rozlewiska Czarnej Przemszy. Na zamku postawiono, na stałe, 10 armat. Podczas potopu szwedzkiego stacjonowały tu wojska Stefana Batorego a w czasie Konfederacji Barskiej oddziały Kazimierza Puławskiego. Dziś tamten klimat poczuć można oglądając z tarasu widokowego odrestaurowany Barbakan, tarasy artyleryjskie, a także niewątpliwa atrakcję tego miejsca prowadzący na dziedziniec siewierskiego zamku, jeden z czterech odrestaurowanych dotąd w Polsce, czynny most zwodzony. Alenie zapominajmy o Czarnej Damie. Co oczywiste, Jej duch nie jest chyba w najlepszym humorze, dlatego nocą do Czarnej Damy lepiej się nie zbliżać!! 22:30 AKTUALNOŚCI WIECZORNE 8 min, Polska, 2023 Program informacyjny, skrót wydarzeń mijającego dnia. 22:36 POGODA 2 min, Polska, 2023 Prognoza pogody. 22:37 WIADOMOŚCI SPORT WEEKEND 7 min, Polska, 2023 skrót wydarzeń sportowych mijającego dnia. 23:05 CAŁKIEM NIEZŁA HISTORIA - ŻELAZNY KSIĄDZ Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Ksiądz Paweł Potoczny, proboszcz parafii greckokatolickiej w Żelichowie - Cyganku na Żuławach ewangelizuje za pomocą internetu; zarabia na siebie i rodzinę (żona i dzieci), prowadząc działalność gospodarczą, bo nie chce obciążać nielicznej społeczności parafialnej, którą tworzy mniejszość ukraińska osiadła tu po akcji Wisła. Ostatnio duchowny podjął kolejne wyzwanie: został triathlonistą z zamiarem pokonania morderczego dystansu IronMana. 03:10 FENOMEN POLSKOŚCI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Alina Czerniakowska Film dokumentalny o polskich wynalazcach, którym ludzkość zawdzięcza wygrywanie światowych wojen i cywilizacyjne milowe kroki. Jest to spojrzenie na dokonania Polaków, o których często niewiele wiemy, poprzez życie i twórczość profesora Bolesława Orłowskiego. 04:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - KAZIMIERZ DOLNY Reportaż, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Nazywany Wietrzną Górą, czy Małym Gdańskiem Kazimierz Dolny od lat nie schodzi z listy ulubionych miejsc turystów. Jego klimat tworzą nie tylko zabytki, ale i ludzie. Upodobali go sobie architekci i artyści. To tu w pierwszej połowie XX wieku odbywały się słynne plenery malarskie. Do dziś ten Pomnik Historii pozostaje miejscem inspiracji i natchnienia. Nad Kazimierzem góruje najstarszy zabytek miasta XIII - wieczna Wieża Obronna, popularnie nazywana Basztą. Poniżej znajdują się ruiny zamku, wzniesionego z nakazu Kazimierza Wielkiego, który osadę grodową przekształcił w miasto królewskie. W Kazimierzu Dolnym nawet budynki gospodarcze były eleganckie. Już w XVI wieku spławiano stąd zboże do Gdańska. Ziarna gromadzono w spichlerzach. W czasach świetności miasta było ich tu nawet 60. Przetrwało tylko jedenaście. Wśród nich spichlerz Mikołaja Przybyły. Bogaty kupiec Mikołaj razem z bratem Krzysztofem wybudowali także kamienice, które wciąż możemy oglądać na kazimierskim rynku. Zachwycają między innymi bogato zdobionymi attykami. Kazimierz Dolny ma też swoją Golgotę. Tak nazywana jest góra na której ustawiono trzy krzyże w podzięce za uratowanie miasta od zarazy. Warto tu przyjść właśnie o zachodzie słońca. Ale zwiedzania nie trzeba kończyć o zmroku. Kazimierz Dolny zaskoczy nas nawet w nocy.