TVP Dokument Wtorek, 20.06.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - POŻĄDANE ŻĄDŁA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Trudno o ważniejszych i pracowitszych współtwórców różnorodności biologicznej, jak pszczoły. Bohaterem tego odcinka jest prof. Jerzy Demetraki - paleolog, naukowiec zajmujący się genetyką pszczół miodnych. Teren Polski jest naturalnym siedliskiem rasy pszczół rodzimych określonej jako środkowoeuropejska. Populacja pszczół linii M Północna wywodzi się od pszczół miejscowych utrzymywanych i selekcjonowanych w naturalnych warunkach klimatyczno - pożytkowych północnej Polski. Zachowała ona wiele ważnych cech, z których najistotniejsze to: tworzenie małych i średnich rodzin na zimę, co wiąże się z mniejszym zużyciem pokarmu w czasie zimy, ponadto większa odporność na choroby; szybki i dynamiczny rozwój wiosenny, następujący wraz z ustabilizowaniem się pogody; zdolność do wykorzystania różnorodnych pożytków (nawet bardzo ubogich). 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 53 11 LISTOPADA - DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W dniu Narodowego Święta Niepodległości Radosław Kotarski śledzi historyczne zwyczaje, które od lat Polacy praktykują właśnie 11 listopada. W tym celu między innymi wypieka rogale świętomarcińskie. Zastanawia się także czy w dawnej Polsce istniały obchody niepodległościowe. A jeśli tak, to z czym były związane? 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 93 ŻYWE MUZEUM PIERNIKA W TORUNIU Magazyn, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Kolejnym miejscem na szlaku podróży po Polsce jest Toruń, jedno z najstarszych polskich miast. Jest położony nad Wisłą, wzdłuż której rozciągają się urokliwe Bulwary Filadelfijskie. Na pierwszym miejscu skojarzeń turystów z Toruniem pozostaje Mikołaj Kopernik. Wychowany w Toruniu astronom, dorastał wśród typowych, niezmiennie kultowych wypieków kulinarnych tego miasta - pierników. Tradycja wypieku ciastek z miodem i przyprawami sięga tu drugiej połowy XIV wieku - pierwsze wzmianki o toruńskich piernikach pochodzą z około 1380 roku. Ich spopularyzowaniu sprzyjało położenie miasta - żyzna Ziemia Chełmińska i Kujawy zapewniały stały dopływ dobrej mąki, a wysoko rozwinięta hodowla pszczół dostarczała duże ilości dobrej jakości składnika. O korzenne przyprawy było łatwo z racji położenia na szlaku handlowym łączącym Lwów z Gdańskiem. Do wyrobu pierników ściągano przyprawy z całego świata, a gotowe wypieki wędrowały w drugą stronę, docierając w wiele zakątków globu. Dziś kultowe toruńskie specjały sławi Żywe Muzeum Piernika - miejsce, do którego dociera się prawie z zamkniętymi oczami, bo już z daleka czuć wabiący zapach wypiekanych tutaj smakołyków. Można się tu przenieść się w czasie i zostać czeladnikiem cukierniczej manufaktury. Żywe Muzeum Piernika w 2017 roku zostało nagrodzone w konkursie na najlepszy Produkt Turystyczny Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /113/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Minęły wakacje, podczas których wielu właścicieli uznało, że ich dotychczasowy pupil przeszkadza. Zwierzęta trafiają do schronisk. Problem bezdomności zdecydowanie się nasila. Odwiedziliśmy kilka placówek dla bezdomnych zwierząt. Dziś podopieczni schroniska w Płocku. Podglądaliśmy również wizytę w przychodni weterynaryjnej Pani Gabrieli z jej niedomagającą szynszylą - Luckiem. Cukrzyca?! Taką diagnozę postawiła doktor Agata. Lucka czeka radykalna zmiana diety. 08:10 TAJEMNICE PTASIEGO MÓZGU (BIRD BRAIN. NIEZWYKŁY MÓZG PTAKÓW) Film dokumentalny, 53 min, Austria, 2012 Reżyseria: John Capener, Steve Nicholas Autorzy dokumentu pokazują, że mózg ptaków jest tak dobrze rozwinięty, że ich spryt i inteligencja mogą przewyższać umiejętności małp. Ptaki potrafią korzystać z narzędzi i mają samoświadomość. Będziemy mogli obserwować zachowania ptaków w trakcie wielu testów, przygotowanych specjalnie dla nich. Śmieszne, zaskakujące i przyciągające uwagę eksperymenty dają bardzo ważne informacje na temat inteligencji ptaków. 09:15 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 10:15 TAJEMNICE ZAMKU CHENONCEAU (CHENONCEAU: ROYALS OF THE RIVER) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 W sercu Francji od pięciu stuleci stoi niezwykły budynek: Chateau de Chenonceau, jedyny zamek na świecie, który dzięki kultowemu mostowi stoi właściwie na rzece. Od techniki budowy kolumn mostu po symetryczne i pięknie zdobione elewacje, po genialne, spiralne schody, oszałamiającą jasność i galerię łączącą dwa brzegi rzeki - te ekstrawaganckie elementy są świadectwem poziomu umiejętności wizjonerskich inżynierów, którzy zbudowali Chateau de Chenonceau. Początkowo ufortyfikowany młyn, potem średniowieczny donżon i luksusowa rezydencja, Chenonceau było czasami nawet szpitalem wojskowym i strategicznym punktem przejścia do Wolnej Strefy podczas II wojny światowej. Jego historia splata się z kobietami, takimi jak królowa Katarzyna Medycejska, która odebrała zamek kochance męża. Każda z nich odcisnęła piętno na tym wyjątkowym miejscu do tego stopnia, że nazwano je Zamkiem Pań. Dzięki ekspertom poznamy, drugi po Wersalu, najczęściej odwiedzany zamek w całej Francji i odkryjemy sekrety jego budowy dzięki wyjątkowym obrazom generowanym komputerowo. 11:15 POJEDNANIE Reportaż, 16 min, Polska, 1984 Reżyseria: Andrzej Dziedzic Scenariusz: Andrzej Dziedzic Zdjęcia: Jerzy Augustyński, Kazimierz Sikorski Reportaż z 1984 roku o zakładzie produkcyjnym telewizorów Unitra Unimor w Gdańsku. Firma powstała w 1957 w Gdańsku. Zajmowała się produkcją telewizorów oraz sprzętu łączności, montowanego na statkach i na potrzeby wojska. Opowieści pracowników fabryki o realiach pracy, o zmianach w zakładzie po strajkach w 1981 roku. Porównywanie produkcji i systemu pracy z czasów przed strajkami. Odczucia robotników po zmianach w zakładzie to strach, utrata wiary w lepsze jutro, brak nadziei na lepsze życie. Ich życie diametralnie się zmieniło. Firma przestała produkować telewizory w latach 90. XX wieku. 11:40 SPRAGNIENI KSIĘŻYCA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anna Ciałowicz, Jacek Papis Scenariusz: Andrzej Gajewski, Anna Ciałowicz Kameralny film z wielką historią w tle jest wspomnieniem o prof. Jadwidze Makowieckiej. Bohaterka jest typową przedstawicielką polskiej inteligencji. Starannie i wszechstronnie wykształcona. Wychowana w duchu patriotyzmu i szlachetnych wartości całe swoje życie podporządkowała sprawom związanym z Polską. Podczas II wojny światowej działała w konspiracji, a także była organizatorką akcji obronnych w trakcie powstania warszawskiego. W powstaniu doszła do rangi majora. Po wojnie oddała się pracy społecznej, sprowadzała polskie dzieci z Niemiec. Zajmowała się tłumaczeniami, studiowała indologię. Mimo niekwestionowanych zasług pozostała zapomniana. Jej postawa życiowa i ideały warte są jednak przypomnienia. 12:35 BADJAO. DUCHY Z MORZA (WALKING UNDER WATER) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Zdjęcia: Piotr Rosołowski Muzyka: Michał Jacaszek Badjao to społeczność nomadów morza, ludzi - ryb, zamieszkujących tereny między Filipinami, Borneo i Indonezją. Przez wieki żyli jak ryby, większość życia spędzając w wodzie. Dzieci Badjao uczą się szybciej pływać niż chodzić, a dorośli doprowadzili do perfekcji trudną sztukę free - divingu. Potrafią chodzić i polować na dnie oceanu, wstrzymując oddech przez wiele minut. Ich oczy są przystosowane do ostrego widzenia pod wodą. W zderzeniu z nowoczesną cywilizacją ich życie zmienia się gwałtownie. Nieposiadający żadnych dokumentów nomadzi traktowani są często jak nielegalni imigranci. Wysepki, na których od setek lat mieszkali (i czerpali wodę pitną), sprzedawane są pod zamknięte luksusowe kurorty. Badjao nie mają tam wstępu. Wypierani do skupionych wokół miast slumsów, nieuchronnie tracą swoje umiejętności. 10 - letni Sari podejmuje naukę u swojego wujka Alexana, ostatniego nurka głębinowego na wyspie Mabul. Alexan postanawia przekazać swój warsztat Sariemu, ponieważ nie może pogodzić się z myślą, że pod wpływem zachodniej cywilizacji świat jego przodków znika. Uczy go nie tylko niebezpiecznej sztuki nurkowania przy użyciu rurki i sprężarki powietrza, ale również odkrywa przed nim magiczne legendy i zwyczaje Badjao. Film zdobył Nagrodę Specjalną Jury na prestiżowym festiwalu Hot Docs w Toronto, Nagrodę za Najlepsze Zdjęcia Planet Doc Review i Wyróżnienie Specjalne na MFF w Los Angeles. 13:35 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 2 GWADIANA (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 2 GUADIANA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane niegdyś krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek drugi poświęcony jest rzece Gwadiana - w Hiszpanii i Portugalii, jest to główna rzeka południowej Estremadury. Za czasów rzymskich stanowiła oś prowincji Hispania Baetica, której główne miasto Mrida, leżące nad rzeką, było jednym z ważniejszych miast ówczesnej Hiszpanii. Rzekę wymienia Pliniusz w swoim dziele. Źródła rzeki znajdują się w prowincji La Mancha. Wody rzeki stanowią główne bogactwo rolnictwa Estremadury. Na rzece znajduje się około 1830 tam służących nawadnianiu oraz kilka elektrowni wodnych. Uchodzi do Zatoki Kadyksu. 14:35 SEEFELD, MAGICZNA KRAINA TYROLU - ODC. 2 WCZORAJ I DZIŚ (SEEFELD, TYROLEAN WONDERLAND / SEEFELDER GESCHICHTEN - - HEIMAT ZWISCHEN TIROL UND BAYERN) Film dokumentalny, 48 min, Austria, 2019 Reżyseria: Manfred Corrine, Christian Puluj Dwuczęściowy film dokumentalny o regionie Seefeld - sercu Tyrolu, otoczonym najdzikszymi i najpiękniejszymi alpejskimi szczytami. Różnorodność krajobrazu zapiera dech w piersiach, obejmuje prastare lasy, rwące rzeki, skaliste szczyty, pastwiska i wodospady. Lasy zamieszkują puszczyki i dzięcioły trójpalczaste, wyższe wzniesienia są domem dla koziorożców, kozic i najszybszego drapieżnika na ziemi, sokoła wędrownego. Część II dokumentu "Seefeld wczoraj i dziś" analizuje sąsiedztwo Bawarii i Tyrolu oraz znaczenie Seefeld - ośrodka sportów zimowych i turystyki międzynarodowej. Poznamy też ludzi, którzy żyją w tym miejscu dbając o tradycje i rozwój regionu. Z doliny Inn w Tyrolu wiedzie pradawna droga na północ, łącząca Tyrol z Bawarią. Na wysokości tysiąca dwustu metrów przecina płaskowyż Seefeld region graniczny o strategicznym znaczeniu i dosyć burzliwej historii. Płaskowyż Seefeld ukształtowała geografia Alp i alpejski klimat. Pośrodku leży miasteczko Seefeld, chlubiące się licznymi obiektami sportowymi. Od połowy siedemnastego wieku do początku osiemnastego broniła tutaj dostępu do Tyrolu twierdza Porta Claudia. Wzniesiona w najwęższym punkcie przełęczy Scharnitz, zagradzała drogę potencjalnym najeźdźcom. Wiemy, że Bawarczycy i Tyrolczycy nie raz w dziejach ze sobą wojowali; wiemy, co się tu działo podczas wojny, kiedy bomby spadały na płaskowyż. A potem nagle region ten stał się miejscem pojednania i przyjaźni. Bawarczycy i Tyrolczycy spotykają się na skoczni, przyjeżdżają tu ludzie z całego świata, odbywają się tu igrzyska olimpijskie. Jest to po prostu miejsce, które łączy ludzi. 15:35 ROK 2077: SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ - ODC. 1 MUTACJA (2077 10 SECONDS TO THE FUTURE / 2077 - 10 PARA O FUTURO. EPISODE 1: MUTATION) Cykl dokumentalny, 54 min, Portugalia, 2017 Reżyseria: Pedro Clrigo, António Jos De Almeida Składający się z czterech części cykl dokumentalny, opowiadający o tym, co czeka nas w przyszłości. Wyobraźmy sobie naszą planetę za kilkadziesiąt lat. Czy będziemy gatunkiem wieloplanetarnym o długości życia znacznie większej niż dziśt? Czy komputery zastąpią ludzi? Dzięki ciągłym odkryciom w dziedzinie nanotechnologii, pragnieniu wiedzy i postępowi nauki, nasz stosunek do robotów, gdy będą one bardziej świadome poznawczo swojego środowiska, będzie inny. Wkraczamy w epokę, w której wkrótce trudno będzie odróżnić to, co fizyczne, od tego, co cyfrowe. Najbliższe kilkadziesiąt lat ulegnie największym i najszybszym przemianom w historii - w technologii, nauce i relacjach międzyludzkich. Żyjemy w akceleratorze naukowym o nieodwracalnych skutkach, w którym nasze dzisiejsze wybory zmienią świat jutra. Z pomocą wpływowych osobistości w globalnym społeczeństwie, takich jak fizycy teoretycy, patolodzy i prognostycy geopolityczni, próbujemy odpowiedzieć na te pytania, na które nie ma odpowiedzi. Ten cykl to podróż, która łączy teraźniejszość z przeszłością, aby pokazać nam, jak możemy wpływać na przyszłość. Odc. 1 - "Mutacja". Największe tajemnice przyrody to ludzki umysł i wszechświat. Mózg człowieka składa się z około stu miliardów neuronów jest ich tyle, ile gwiazd w Drodze Mlecznej. Potrafi wykonywać 10 biliardów obliczeń na sekundę, tyle ile komputer wielkości Nowego Jorku. Wszystko dzieje się powyżej naszych barków. Ten niewielki obszar jest domeną czasoprzestrzeni. Mózg człowieka potrafi coś, co odróżnia nas od zwierząt - przewidywać przyszłość. Gdzie i jacy będziemy za 60 lat? W najbliższych dekadach nastąpi najgwałtowniejsza w historii transformacja technologii, nauki, środowiska i relacji międzyludzkich. Żyjemy w ogromnym, nieprzewidywalnym akceleratorze. W ostatnich dekadach zgromadziliśmy więcej wiedzy niż w całej, wcześniejszej historii ludzkości. Do roku 2077 ta wiedza kilkukrotnie się pomnoży. Serial nagrodzony na URTI Grand Prix 2018 dla Author’s Documentary. 16:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 1. ADRIATYK Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Cykl reportaży, niewiele mający wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 17:05 KSIĘŻYC - ÓSMY KONTYNENT (MOON WARS / LUNE, LE HUITEME CONTINENT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Veronique Preault Film dokumentalny o podboju Księżyca. Dlaczego staje on dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum geopolitycznych i ekonomicznych dyskusji? Kilkadziesiąt lat po pierwszym kroku postawionym przez człowieka na Księżycu w 1969 roku, ten satelita Ziemi jest dziś bardziej niż kiedykolwiek w centrum nowych wyzwań. Odskocznia do przyszłych misji na Marsa, kraina możliwości dla nowego rodzaju inwestorów, obietnica nowych źródeł energii... Podbój Księżyca już się rozpoczął. Po tym, jak Amerykanie i Rosjanie planują zagospodarować księżyc, również Chińczycy, Koreańczycy i Hindusi, wraz z firmami finansowanymi prywatnie przez miliarderów postrzegają go jako swoje nowe Eldorado. Granice między interesami geostrategicznymi i ekonomicznymi staja się coraz bardziej płynne. 18:10 EGIPSKI KRÓL SŁOŃCE. TAJEMNICZE GROBOWCE - ODC. 2 (EGYPT’S SUN KING: THE MYSTERY TOMBS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2017 Reżyseria: Richard Reisz Film dokumentalny o niezwykłych odkryciach w Egipcie. W 2011 roku zespół z Uniwersytetu w Bazylei dokonał dwóch zdumiewających odkryć w egipskiej Dolinie Królów. Przypadkowo natknęli się na nowy grobowiec, który był pierwszym zawierającym ciało od czasu odkrycia Tutanchamona. Następnie odkryli, że znajdujący się obok grobowiec, który nigdy wcześniej nie był wykopany, zawierał ciała około 50 osób. Ale kim byli wszyscy ludzie w tych dwóch połączonych grobowcach? Ten film śledzi archeologiczną historię detektywistyczną, aby znaleźć odpowiedź. Podąża tropem, który prowadzi do jednego z największych egipskich faraonów, Amenhotepa III - i do kobiet, z którymi był blisko. Film ujawnia również zadziwiający projekt, który krył się za ponownym pojawieniem się w pobliżu największej świątyni, jaką kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie - zaginionej świątyni grobowej tego samego faraona, Amenhotepa III. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - APULIA, KORZENIE ITALII (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Apulia. 20:15 USA - BÓG DAŁ NAM BROŃ (THE US AND THEIR GUNS: AN AMERICAN STORY / LA LOI DES ARMES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Romain Besnainou Film dokumentalny. 14 - ty lutego 2018 - go roku, Parkland na Florydzie. 19 - toletni uczeń wchodzi do szkoły średniej Stoneman Douglas, uzbrojony w legalnie nabyty karabinek szturmowy. Zabija 17 osób, w tym czternaścioro uczniów. Po wydarzeniu postanowiono zmierzyć się z wszechpotężnym amerykańskim lobby zajmującym się prawami do posiadania broni. W Stanach Zjednoczonych dochodzi do 350 - ciu masowych zabójstw rocznie. Masakra w Parkland przelała czarę. Zaczęto baczniej się przyglądać potężnej NRA. Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie Ameryki stoi na straży prawa obywateli do noszenia broni palnej. Wpływy NRA sięgają od głębokiej prowincji Stanów po Biały Dom. Kolorado jest jednym z trzydziestu dwóch stanów, gdzie można legalnie nosić broń - od pistoletu po ciężką broń palną, zgodnie z Drugą Poprawką do Konstytucji. Ten poruszający dokument śledzi historię powstania studenckiego, jakiego nie widziano wcześniej i bada, w jaki sposób udaje się utrzymać w USA tak liberalne prawo dotyczące broni i dlaczego ma ono taką moc w amerykańskim społeczeństwie, ale następują zmiany, ludzie widzą, że to jest złe i będą głosować przeciwko niemu. To początek czegoś nowego, przekonamy się, gdy pójdziemy do przodu. Można wiele zdziałać w kwestii dostępu do broni w przyszłości. Czy jednak jesteśmy w punkcie zwrotnym? Czy rzeczywiście coś się zmieni, czy NRA pozostanie nadal tak potężną organizacją jak obecnie? 21:20 BARBARA WŁODARCZYK ZAPRASZA - LIBIA - PIEKŁO UCHODŹCÓW 8 min, Polska, 2022 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Wprowadzenie do filmu dokumentalnego "Libia - piekło uchodźców". 21:30 LIBIA - PIEKŁO UCHODŹCÓW (LIBYA’S DETENTION CAMPS: THE SHAME OF EUROPE / LIBYA: NO ESCAPE FROM HELL) Film dokumentalny, 60 min, Francja, 2021 Reżyseria: Sara Creta Po upadku dyktatury Kadafiego Libia zmaga się z wojną domową i podziałami plemiennymi. Dziesiątki bojówek walczą o kontrolę nad zasobami strategicznymi, szybami naftowymi, przemytem ludzi i ośrodkami dla imigrantów. W poszukiwaniu pracy imigranci przybywają do Libii z całej Afryki. Ich los nikogo nie obchodzi. Gwałceni i wykorzystywani tłoczą się w ośrodkach i slamsach. Ich jedynym ratunkiem jest przedostanie się do Europy.... która robi wszystko, by im to uniemożliwić. Tysiące uchodźców jest uwięzionych w libijskich piekielnych aresztach, w których szerzą się nadużycia, gwałty i wymuszenia. Żyją w nieludzkich warunkach, czekając na milicję, Europę, ONZ, kogokolwiek kto zdecyduje o ich losie. Poznamy cały system zatrzymań, rolę milicji i sposób, w jaki sprawowana jest kontrola. Oficjalnie 26 aresztów w Libii jest zarządzanych przez GNA, uznany przez ONZ rząd w Trypolisie. W rzeczywistości władza jest w rękach kontrolującej kraj milicji, która postrzega migrantów jako gotowe źródło gotówki. Unia Europejska finansuje obozy, ale potem nie bierze odpowiedzialności za to, co się w nich dzieje. Skąd taki brak przejrzystości, jeśli chodzi o działania ONZ w Trypolisie? Europa wydaje się być na łasce libijskiego szantażu, a środki podjęte w celu pomocy Libii w rozwiązaniu problemu migrantów wzmacniają cykl ekstremalnych nadużyć. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LEKARZA GINEKOLOGA W KIJOWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Cykl reportaży o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego. Program pokazuje zmiany, jakie tam zaszły w ciągu ostatnich lat. Przybliża nowe zjawiska i problemy ludzie ze wszystkich grup i środowisk społecznych. W tym wydaniu reportaż ze szpitala położniczego na Ukrainie. Bohaterką reportażu jest lekarka Guldżan - ordynator oddziału ginekologicznego. Reportaż ukazuje warunki życia i pracy położników w Kijowie, ujawnia też przyczyny dramatycznego spadku liczby urodzeń. 23:20 ŚMIERCIONOŚNE LEKARSTWA (LETHAL FAKE MEDICINE) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Morten Krogholt Obraz działań profesjonalistów walczących z dynamicznie rozwijającym się, międzynarodowym zjawiskiem fałszowania lekarstw i ich sprzedaży, głównie przez internet. Opowiemy o nielegalnym obrocie fałszywymi lekami. O ludziach, którzy umarli z powodu środków, które miały im pomóc. Na całym świecie ludzie kupują w Internecie leki. Często są to podróbki. Czasem pigułki z cukru, ale niektóre mogą być niebezpieczne. W ostatnich latach gwałtownie wzrosła liczba przypadków nagłej śmierci po zażyciu lekarstwa, które okazało się być podrobioną wersją ogólnie stosowanych i cenionych leków. Produkowane głównie w fatalnych warunkach sanitarnych, w piwnicach i magazynach w Azji, podróbki wystawiane są na sprzedaż w internetowych aptekach, wyglądających na godne zaufania. Zwykła aspiryna może być w rzeczywistości śmiertelną trucizną (czasami podróbki produkowane są z neutralnych dla organizmu substancji, jednak bardzo często są to też środki toksyczne czy żrące). CIA, Interpol i policje różnych krajów azjatyckich od kilku lat prowadzą zakrojone na szeroką skalę działania, zapobiegające fałszerstwom lekarstw, jednak skala zjawiska i łatwość, z jaką można produkować podróbki (np. w garażu czy piwnicy) sprawiają, że jedna zlikwidowana fabryka zostaje wkrótce zastąpiona przez kilka kolejnych. Przypadki zgonów w USA, Europie i Azji są zatrważające i wywołują konieczność wzmożonej ostrożności w kupowaniu lekarstw. Apteki internetowe trudniej kontrolować niż stacjonarne. Zamknie się jedną, zaraz pojawia się nowa. 00:25 TYLKO SAMOTNOŚĆ Reportaż, 20 min, Polska, 1982 Scenariusz: Krzysztof Kalukin, Barbara Balińska Zdjęcia: Krzysztof Kalukin Opowieść o Franciszku Bemie, rozpoczyna się fragmentem reportażu Zbigniewa Bożyczki "Bem z Gietrzwałdu" z 1971 roku. Ciąg dalszy opowieści o człowieku, który całe życie walczył o zachowanie polskości. Obecnie 86 - letni Franciszek pracuje nadal na roli, mówi o swojej miłości do ziemi. Wspomina wywiezienie do przymusowej pracy w III Rzeszy oraz lata po wyzwoleniu. Mówi o ojcu, który żył ponad 100 lat, a on sam chciałby ten wiek przekroczyć. Jest patriotą, ale we wsi uznawany jest za dziwaka, bo nie popiera wyjazdów Warmiaków do Niemiec. 00:55 JEDNA Z ŻOŁNIERSKICH DRÓG Film dokumentalny, 40 min, Polska, 1989 Reżyseria: Ludomir Motylski Scenariusz: Ludomir Motylski Zdjęcia: Wiesław Dobrowolski Było tylko dwóch żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy walczyli na dwóch najbardziej od siebie odsuniętych frontach II wojny światowej: pod Narvikiem i pod Tobrukiem, pod kołem podbiegunowym i niedaleko Zwrotnika Koziorożca, na dalekiej północy i na południu. Byli to Adolf Bocheński i Mieczysław Pruszyński. Film ten jest portretem żołnierzy polskich na Zachodzie. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŚMIERĆ PRZYSZŁA LETNIĄ NOCĄ... Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 TATA, I LOVE YOU Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1999 Scenariusz: Piotr Morawski, Ryszard Kaczyński Zdjęcia: Andrzej Adamczyk Muzyka: Anka Morawska, Jacek Bąk Wykonawcy: Marek Lelek, Anka Morawska Sylwester, Andrzej, Artur - wyraźnie z siebie zadowoleni - opowiadają, jak okrutnie obchodzili się z kotami i jak pięściami i kopniakami zwykli załatwiać porachunki między sobą i z kolegami. Mówią też, co wiedzą o Stanach Zjednoczonych. Są przekonani, że jest tam bardzo wielu narkomanów oraz - co bardzo ich pociąga - łatwo tam o broń i właściwie każdy ma pistolet. Chłopcy, a także ich siostry Oktawia i Kasia, są wychowankami domu dziecka w Szklarskiej Porębie. Przeżyli w nim dwa i pół roku. Wcześniej spędzili prawie rok w sanatorium i kilka miesięcy w innej placówce opiekuńczej. Jeszcze wcześniej byli w rodzinnym domu, pod "opieką" nieodpowiedzialnej matki i zapijaczonego ojca, któremu sąd ostatecznie odebrał prawa rodzicielskie. Wkrótce dzieci wyjadą do Stanów Zjednoczonych. Autor filmu towarzyszy im w ostatnich dniach pobytu w domu dziecka i w okresie oczekiwania na załatwienie formalności związanych z wyjazdem, który spędzają z nową matką w wynajętym domku w górach. Kamera obserwuje próby zorganizowania wspólnego życia, naukę porozumiewania się, telefoniczne rozmowy z nowym ojcem, który musiał wrócić do pracy. Oktawia ma lat 14, Sylwester 12, Andrzej 11, Artur 6, a Kasia 5. Rodzeństwo adoptowali Rita i Robert Jurotichowie z St. Louis. Pobrali się w 1990 roku, kupili dom z czterema sypialniami i pragnęli zapełnić je licznym potomstwem. Okazało się jednak, że nie mogą mieć własnych dzieci, kilka lat temu podjęli więc starania o adopcję. Wybrali dzieci z Polski. Zdecydowali się na przysposobienie tak licznego rodzeństwa - co jest w świecie ewenementem - głęboko przekonani, że są w stanie dać gromadce ciepło, miłość, troskę i szansę wszechstronnego rozwoju. Ekipa filmowa towarzyszy Ricie i dzieciom w locie do Stanów Zjednoczonych. Kamera obserwuje powitania, pierwsze dni życia we wspólnym domu, zakupy odzieży, wreszcie - pójście dzieci do szkoły. Realizatorzy dokumentu wracają do St. Louis po ośmiu miesiącach. Okazuje się, że Sylwestra nie ma już u Jurotichów. Został umieszczony w zakładzie dla trudnych dzieci. Nie mógł poradzić sobie z bagażem, jaki wyniósł z przeszłości. Trudności wychowawcze są zresztą ze wszystkimi dziećmi, przez lata zaniedbanymi emocjonalnie i pedagogicznie. Wymowa filmu jest jeszcze jednym argumentem za tym, że domy dziecka zapewniają wprawdzie podopiecznym codzienny byt, nie dają im jednak możliwości startu w normalne życie. Sprzyjają raczej temu, by w przyszłości powielali błędy nieodpowiedzialnych rodziców i schodzili na margines społeczeństwa. 03:15 CO DALEJ Z TOBĄ, KAROLINKO? Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2002 Reżyseria: Karolina Bendera Scenariusz: Karolina Bendera Zdjęcia: Karolina Bendera Aktorzy: Karolina Sobczak Już w tytule filmu "Co dalej z tobą, Karolinko" zawarty jest jego temat. Autorka dokumentu stawia to pytanie, nie mogąc na nie odpowiedzieć. Zamiast tego pokazuje, trzymając w ręku kamerę, walkę tytułowej bohaterki o godne życie dla jej rocznego synka Norwida. Bohaterką filmu jest 18 - letnia Karolina Sobczak - wychowanka Domu Dziecka i ośrodka szkolno - wychowaczego. Karolina Sobczak zagrała jedną z głównych ról w filmie Roberta Glińskiego "Cześć Tereska". Tam poznała inny świat i innych ludzi, z którymi nadal utrzymuje kontakt. Jedną z tych osób jest autorka filmu.