TVP Dokument Sobota, 24.06.2023 Zmiany z dnia 01.06.2023 w stosunku do raportu z dnia 25.05.2023 (zmodyfikowano opis: Omówienie) 11:50 MISTRZ. JAN MATEJKO ZNANY I NIEZNANY Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa Malarz, rysownik związany z Krakowem, najwybitniejszy reprezentant nurtu historyzmu w malarstwie polskim. Urodzony w 1838 r. w Krakowie, zmarł tamże w 1893, mając zaledwie 55 lat. Jan Matejko. Chyba każdy Polak zna to nazwisko, kiedy idziemy do szkoły, na jej ścianach lub w podręcznikach poznajemy naszą historię w oparciu o jego "Poczet królów i książąt polskich" i obrazy ilustrujące najważniejsze wydarzenia historyczne. Większość z nas z wycieczkami klasowymi udawała się do muzeów z jego obrazami. I choć słyszeliśmy wówczas, że Matejko wielkim artystą był, w miarę upływu lat, przyglądając się jego obrazom, zastanawiamy się, czy to aby prawda? Chyba bardzo niewielu z nas - a może nikt - wskazałoby jego obrazy jako swoje ulubione, a jego - jako malarza numer jeden. Czy więc jest wielki, czy tylko kiedyś był? I dlaczego? Odszedł jako zasłużony Polak, wielki artysta, wybitny pedagog i obrońca zabytków Krakowa. Jego malarstwa nie sposób rozpatrywać w kategoriach czysto artystycznych, w oderwaniu od funkcji, jaką pełniło i pełni nadal w społecznym odbiorze. Stworzona przez niego synteza dziejów narodowych na zawsze wpisała się w kanon wiedzy historycznej i patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków. W filmie zobaczymy Matejkę na tle jego czasów, jego epoki, przede wszystkim poprzez wspomnienia ludzi mu współczesnych oraz jego własne słowa. Celem filmu nie jest analiza malarstwa, choć mówi się o nim najważniejsze rzeczy. Film jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego uznano Matejkę za najwybitniejszego malarza swojej epoki, o czym świadczyły liczne zaszczyty i nagrody, które za swe dzieła otrzymał. Można by powiedzieć, że był pierwszym wielkim Polakiem celebrytą, znanym w całej Europie. Pokazujemy także inną jego działalność mistrza, której ślady w mieście Kraków spotkamy, nie wiedząc, kto za tym stoi. Jednak przede wszystkim film pokazuje Matejkę jako człowieka. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 16:50 SIMON REEVE I JEGO ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PRZYGODY ODC. 1 (MEDITERRANEAN WITH SIMON REEVE 1) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eric McFarland Simon Reeve, brytyjski dziennikarz specjalizujący się w odkrywaniu świata zaprasza nas do poznania niesamowitej część świata, urokliwej, pełnej humoru i położonej wokół Morza Śródziemnego. To był niegdyś symbol spokoju, turkusowych mórz i pysznej kuchni. Ale teraz znajduje się w epicentrum wydarzeń współczesnego świata. W tej wielkiej i nieoczekiwanej podróży Simon spotka wielu kolorowych i pełnych pasji ludzi, którzy przybywają z pięknych i niespokojnych regionów południowych Włoch i Albanii, przez niespokojny Bliski Wschód i Afrykę Północną, zanim odkrywają sekrety Hiszpanii i Lazurowego Wybrzeża. W pierwszym odcinku Simon podróżuje promem do Kalabrii na południu Włoch, odkrywa region opanowany przez najpotężniejszą mafię w Europie - Ndrangheta. Dzięki kontaktom z policyjnymi śledczymi, Simon podąża za zbrojnym konwojem wiozącym tonę kokainy. Odwiedzi ogromną podziemną warownię tuneli i bunkrów zbudowanych przez nieuchwytnych bossów mafii. Podróżując na wschód wzdłuż południowego krańca Włoch, Simon odwiedza centrum konserwacji żółwi, gdzie spotyka Raoula, żółwia uratowanego po połknięciu ogromnych ilości plastiku, stanowiącego ogromne zagrożenie dla śródziemnomorskiej przyrody. Simon pomaga wypuścić go z powrotem do morza. Nocnym promem Simon przybywa do jednego z najmniej znanych, ale najpiękniejszych zakątków Morza Śródziemnego w Albanii. Pod rządami komunistycznymi Albania została odizolowana i odcięta od reszty świata. W kraju, który liczy na członkostwo w UE, Simon odkrywa starożytną kulturę vendetty, w której jeśli dorosły popełnia przestępstwo, dziecko może zostać zabite w zemście. Simon kończy pierwszy etap swojej podróży w niezwykłym rezerwacie przyrody, w którym życie ptaków wraca do normy po przełomowym zakazie polowań w tym kraju. (zmodyfikowano opis: Omówienie) 19:40 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - WISIA, MAŁGORZATA I KAJA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Jadwiga Mojżeszek jako 15 - latka pisała w Żywcu dziennik, w którym relacjonowała drugą wojnę światową. W zachowanych pamiętnikach opisany jest początek wojny od września do listopada 1939 roku (wkroczenie Niemców do Żywca oraz początki okupacji) oraz od września 1940 do stycznia 1941 (akcja wysiedlania terenów Żywiecczyzny przez Niemców). Po wojnie ukończyła LO im. Mikołaja Kopernika w Żywcu, a następnie ogrodnictwo we Wrocławiu. Kaja Daniłów, lat 17, uczęszcza do drugiej klasy LO im. Kopernika w Żywcu o profilu prawnym. Podczas pandemii większość czasu spędza w domu, rzadko spotyka się ze znajomymi, jeżeli już to gra w gry towarzyskie. Kaja odnajduje wiele podobieństw z Jadwigą, która w czasie wojny była w jej wieku. Obie nie tylko mieszkały w tym samym miejscu i chodziły do tego samego liceum. Kaja przyznaje, że tak jak Jadwiga, jest dumna i nie pozwala sobie na pokazywanie emocji. Małgorzata Kubielas, lat 68, z wykształcenia chemik, po studiach wróciła do Żywca, gdzie prowadziła z mężem firmę. Mama dwóch córek i babcia trojga wnucząt. Swoisty archeolog rodzinny. Obecnie jest na emeryturze, a jej hobby to historia rodziny, dbanie o nią i poszerzanie wiedzy na jej temat. Dla Małgorzaty bardzo ważne jest, aby jej rodzina znała historie przodków, dlatego wspólnie z Kają wydaje dzienniki Jadwigi Mojżeszek.