TVP Historia Wtorek, 20.06.2023 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1793 - urodził się Aleksander hr. Fredro; 1934 - początek wykopalisk w Biskupinie; 1970 - początek aresztowań opozycyjnej grupy "Ruch"; 1983 - rozwiązano ZPAP; 07:10 DOM - ODC. 10/25 - NIE PRZESADZA SIĘ STARYCH DRZEW Serial obyczajowy, 78 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Jerzy Janicki Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Bogusław Lambach Aktorzy: Tomasz Borkowy, Jolanta Żółkowska, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Anna Ciepielewska, Stanisław Zaczyk, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk, Mirosław Konarowski i inni Andrzej i Ewa są małżeństwem już od kilku lat, rodzi im się drugi syn. Po śmierci starego Talara matka sprzedaje gospodarstwo i przenosi się do Warszawy, do syna. Ewa nie może otwarcie się temu sprzeciwić, ale często daje wyraz swemu niezadowoleniu. Wreszcie, przed zaplanowanym eleganckim przyjęciem, prosi teściową, aby na ten czas wyniosła się z domu. Staruszka znika bez wieści. Andrzej jest oburzony, między małżonkami dochodzi do poważnego rozdźwięku. Do problemów rodzinnych Talara dochodzą też kłopoty w pracy. 08:40 HISTORIA POLSKI - IDZIEMY DO CIEBIE, POLSKO! Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2022 Reżyseria: Stefan Skrzypczak Scenariusz: Stefan Skrzypczak Trzecia część tryptyku poświęconemu batalii o przyłączenie Górnego Śląska do Polski w latach 1918 - 1922. Film opowiada o wkroczeniu wojsk polskich na Śląsk w czerwcu 1922 roku, o uroczystym podpisaniu 16 lipca 1922 roku dokumentów o oficjalnym scaleniu części Górnego Śląska z Polską oraz o wizycie w sierpniu 1922 poku Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na Śląsku. W filmie wykorzystano autentyczne wypowiedzi uczestników wydarzeń, m.in. kazanie wybitnego kapłana ks. Jana Kapicy dla oddania wielkiej tęsknoty ludu śląskiego za Polską. Narrację wzbogacają niepublikowane wcześniej materiały fotograficzne oraz fragmenty filmu z uroczystości jak odbyła się 16 lipca 1922 roku w Katowicach. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 11:00 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 2. OD UJŚCIA DUNAJCA DO UJŚCIA NARWI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. 12:40 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 5/7 ZAGROŻENIE Serial przygodowy, historyczny, 56 min, Polska, 1976 Reżyseria: Antoni Krauze, Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Zygmunt Zintel, Zofia Czerwińska, Danuta Kowalska, Krzysztof Różycki, Andrzej Żarnecki, Tadeusz Bartosik, Ryszard Dembiński, Wirgiliusz Gryń Żachlewicz, rządca hrabiego Zygmunta, przybywa do sędziego Gągolewskiego, by zapewnić sobie jego poparcie w sprawie obalenia testamentu. Gągolewski ochoczo na to przystaje - w zamian za pewne korzyści finansowe. Zadłużony po uszy hrabia Zygmunt wzywa Chaima. Chce sprzedać znaczną część swoich lasów. Dowiedziawszy się, że nocą w zamku znowu widać było światło, Juliusz i Damazy udają się do zaklętego dworu. Zamierzają jeszcze raz ostrzec Bulija. Tymczasem w zamku zastają dziewczynę podobną do Eugenii. Natomiast Bulij uparcie twierdzi, że nie ma żadnych powodów do niepokoju. 14:05 SAGA RODÓW - RÓD FREDRO Magazyn, 18 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jolanta Adamiec - Furgał Scenariusz: Jolanta Adamiec - Furgał Muzyka: Piotr Majchrzak O komediopisarzu Aleksandrze Fredrze opowiada prapraprawnuk Maciej Szeptycki. W programie znalazły się fotografie rodzinne Fredry nigdy wcześniej niepublikowane. Rodzina stara się o wybudowanie Domu Komedii, który spełniałby rolę edukacyjną. 14:30 BAR NA STAWACH Reportaż, 30 min, Polska, 1976 Scenariusz: Zdzisław Wójcikiewicz Zdjęcia: Jan Popczyk Wykonawcy: Jerzy Harasymowicz, Andrusy - Zespół Wokalno - Muzyczny Bohaterem reportażu "Bar na Stawach" jest zwierzyniecki bard Aleksander Kobyliński Makino i członkowie jego zespołu "Andrusy". Piewca dawnego Zwierzyńca - poeta Jerzy Harasymowicz opowiada o wielkiej fascynacji folklorem miejskim dzielnicy, jak również członkami Zespołu Andrusy. Poeta w swoich wypowiedziach podkreśla autentyczność "folkloru miejskiego" dzielnicy Zwierzyniec przejawiającą się w używanym języku, zwyczajach, wykonywanych zajęciach. Emanacją tych cech typowych dla Zwierzyńca jest zespół Andrusy i jego repertuar wokalno - muzyczny. W reportażu utwory poetyckie Jerzego Harasymowicza z tomu "Bar na Stawach". 17:15 DOM - ODC. 11/25 - JEDENASTE: NIE WYCHYLAJ SIĘ Serial obyczajowy, 92 min, Polska, 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Jerzy Janicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Anna Ciepielewska, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Stefania Iwińska, Barbara Sołtysik, Joanna Szczepkowska, Jolanta Żólkowska, Jan Englert, Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Janczar, Wacław Kowalski, Gustaw Lutkiewicz, Zygmunt Malanowicz, Jerzy Michotek W kamienicy na Złotej pojawia się pierwszy telewizor. Szczęśliwymi posiadaczami są Wrotkowie. Andrzej i Wiktor zamierzają postawić na cmentarzu w Sierpuchowie pomnik upamiętniający walkę i śmierć ich przyjaciół z AK. We wszystkich zmaganiach sekunduje im z kamerą Wrotek, który jest już samodzielnym realizatorem i pracuje nad swoim pierwszym filmem "Apel cieni". Po kolaudacji jego dzieło zostaje drastycznie okrojone. Dwaj bracia Talarowie rywalizują między sobą, u którego z nich zamieszka matka. Leszek decyduje się na fikcyjny ślub, żeby zdobyć samodzielne mieszkanie. 18:55 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - OPERACJA: UKRAINA 2022 AHS KRAB Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Wykonawcy: Jacek Sobieszczański Operacja: Ukraina 2022 AHS KRAB. Pod koniec maja 2022 roku Polska przekazała Ukrainie 18 armatohaubic samobieżnych kalibru 155 mm. Dostarczenie Krabów naszym sąsiadom, walczącym od lutego 2022 roku z agresorem rosyjskim, znacznie wzmocniło ich zdolności obronne. Produkowany przez Polski Przemysł Zbrojeniowy sprzęt przeszedł tam swój chrzest bojowy. Dzięki żołnierzom z 5. pułku artylerii poznamy szczegóły konstrukcji tej nowoczesnej broni. Poznamy tez relację polskiego korespondenta wojennego z Ukrainy. 19:30 HISTORIA POLSKI - ŚLĄSCY BOHATEROWIE - HISTORIA III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO Reportaż, 49 min, Polska, 2021 Reżyseria: Kamil Niesłony Scenariusz: Kamil Niesłony Zdjęcia: Kamil Niesłony Muzyka: Adam Romański Historia III Powstania Śląskiego w dokumentach i relacjach rodzin powstańców. 20:35 HISTORIA BRONI - WALKA WRĘCZ. ODC. 3/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 22:35 ŚMIERĆ JAK KROMKA CHLEBA Dramat społeczno - polityczny, 116 min, Polska 1994 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Janusz Gajos, Jerzy Trela, Mariusz Benoit, Roman Jasiński, Roman Garncarczyk, Andrzej Grabowski, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Szymon Kuśmider, Jan Peszek, Anna Dymna, Przemysław Branny, Małgorzata Majewska i inni Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Mimo że bohaterem filmu Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej odtwarzającej postać lekarki pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylistyce utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem, oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących, film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności. Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1994 roku. Honorowe Wyróżnienie Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 roku. 01:15 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.