TVP Nauka Poniedziałek, 19.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - OAXACA Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, wyruszają w podróż po meksykańskim masywie Południowej Sierra Madre na poszukiwanie śladów pradawnej kultury Zapoteków, kolonialnych miast i wiosek, w których przetrwały odwieczne tradycje. Ich bazą będzie Oaxaca - jedno z pierwszych miast założonych w Meksyku przez konkwistadorów. Tu w 1806 r. urodził się Benito Juarez, pierwszy prezydent Meksyku wywodzący się z rdzennej ludności, jeden z największych polityków i reformatorów. Poznamy architekturę kolonialnych miast - tętniący życiem główny plac Zocalo, szesnastowieczną katedrę, pałace i klasztory. W miasteczku do dziś produkuje się czekoladę taką samą metodą jak w czasach Majów i Azteków. Spróbujemy takiej prawdziwej czekolady i opowiemy o jej historii, bo właśnie czekolada była jednym z największych odkryć konkwistadorów, którzy dotarli w głąb Meksyku. Oaxaca okazuje się doskonałym miejscem do poznawania kuchni, która powstała z połączenia kultur europejskiej i środkowoamerykańskiej. Po uczcie złożonej z tortilli, chorrizo, salsy powędrujemy na Monte Alban - wzgórze, którego wierzchołek ścięto około 500 r p.n.e. i na sztucznym płaskowyżu zbudowano miasto. Mieszkali w nim Zapotekowie. Opowiemy o ich wierzeniach, obyczajach, kulturze, związkach architektury z astronomią, niewyjaśnionych do dziś tajemnicach poszczególnych budowli. Droga zaprowadzi nas do Teotitlan del Valle - wioski słynącej z ręcznie tkanych dywanów. Poznamy tajemnice warsztatu tutejszych rzemieślników. Dotrzemy do Santa Maria del Tule, by zobaczyć jedno z najstarszych drzew na świecie - liczący ponad 2 tysiące lat cypryśnik meksykański. 06:30 PODRÓŻNIK - TENOCHTITLAN Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem tajemnic jednej z najbardziej fascynujących kultur Ameryki Środkowej - cywilizacji Azteków. To wojownicze plemię w ciągu kilkudziesięciu lat podbiło teren niemal całego współczesnego Meksyku. Autorzy opowiadają o wojennej taktyce i politycznych wybiegach azteckich władców, o wierzeniach i krwawych religijnych rytuałach tego ludu oraz o codzienności jednego z największych średniowiecznych miast świata - Tenochtitlanu. Kiedy w 1519 r. Hernan Cortes dotarł do azteckiej stolicy, był oczarowany i zdumiony świetnie zorganizowanym miastem, w którym żyło ponad milion ludzi. Zburzenie Tenochtitlanu stało się symbolem podboju Meksyku. W programie zobaczymy odkryte w drugiej połowie XX wieku ruiny dawnej stolicy, poznamy legendy i historie związane ze słynnym dyskiem z Tenochtitlanu. W trakcie spaceru po Mexico City odwiedzimy tamtejszą katedrę i przyjrzymy się współczesnemu miastu. Twórcy programu zapraszają również do odległych o kilkadziesiąt kilometrów od miasta Meksyk ruin Teotihuacanu, jednego z najstarszych i najbardziej tajemniczych antycznych miast meksykańskich. Już w czasach Azteków potężne piramidy Słońca i Księżyca zarosła dżungla, a pałace obracały się w ruinę. Jednak właśnie do tego miejsca pielgrzymowali azteccy dostojnicy i uważali je za święte. Poznamy legendy i naukowe hipotezy związane z Teotihuacanem. Powrót do miasta Meksyk wiąże się z wizytą w domu Fridy Khalo i Diego Rivery, artystów, których sztuka i życie przesycone były fascynacją przedkolumbijskim Meksykiem. 07:00 CZY WIESZ, ŻE? - /59/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:30 CZY WIESZ, ŻE? - /60/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 08:00 OPERACJA ZDROWIE - ZDROWIE SENIORA. LECZENIE UZDROWISKOWE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Według statystyk Polska należy do najszybciej starzejących się społeczeństw w Europie. Co czwarty Polak jest seniorem. W 2050 roku w naszym kraju będzie już 11 milionów seniorów. Wszyscy musimy zdać sobie sprawę z nieuchronności tego procesu. Udało nam się wydłużyć okres życia, ale jak i co trzeba zrobić, aby nie był to czas chorowania? Jednym ze sposobów jest profilaktyka zdrowotna, w tym aktywność fizyczna, rehabilitacja uzdrowiskowa i aktywacja społeczna seniorów. W programie postaramy się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego warto korzystać z leczenia uzdrowiskowego i jak wpływa ono na poprawę zdrowia i ogólnej kondycji fizycznej seniorów. 08:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 9 OSTRÓW LEDNICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza wyjątkowe miejsce pomiędzy Poznaniem a Gnieznem, na szlaku pielgrzymkowym do grobu św. Wojciecha. To Ostrów Lednicki, ukryty na wyspie, otoczony jeziorem gród Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeden z najważniejszych punktów na Szlaku Piastowskim i Romańskim w Polsce. Muzeum Pierwszych Piastów stworzyło tu znakomite warunki, by poznać, jak żyli nasi przodkowie. Gospodarz programu zwiedzi również inne miejsca związane z początkiem państwa polskiego: Grzybowo - jeden z największych grodów, które wybudowano na początku panowania Piastów oraz Dziekanowice, gdzie zaprasza turystów Wielkopolski Park Etnograficzny - jedno z największych muzeów w Polsce na wolnym powietrzu. 09:05 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 10:05 RAPORT NAUKOWY - /37/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:35 ASTRONARIUM - 4/23 (155) - CREDO Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Kosmiczne cząstki pędzące z ogromną prędkością, bombardujące atmosferę naszej planety. Właśnie tak wygląda promieniowanie kosmiczne. Naukowcy na całym świecie budują aparaturę do badań tego zjawiska. W tym programie pokażemy niezwykły projekt polskich badaczy, który sprawia, że każdy może się włączyć w obserwacje promieniowania kosmicznego. 11:05 PODRÓŻNIK - OAXACA Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, wyruszają w podróż po meksykańskim masywie Południowej Sierra Madre na poszukiwanie śladów pradawnej kultury Zapoteków, kolonialnych miast i wiosek, w których przetrwały odwieczne tradycje. Ich bazą będzie Oaxaca - jedno z pierwszych miast założonych w Meksyku przez konkwistadorów. Tu w 1806 r. urodził się Benito Juarez, pierwszy prezydent Meksyku wywodzący się z rdzennej ludności, jeden z największych polityków i reformatorów. Poznamy architekturę kolonialnych miast - tętniący życiem główny plac Zocalo, szesnastowieczną katedrę, pałace i klasztory. W miasteczku do dziś produkuje się czekoladę taką samą metodą jak w czasach Majów i Azteków. Spróbujemy takiej prawdziwej czekolady i opowiemy o jej historii, bo właśnie czekolada była jednym z największych odkryć konkwistadorów, którzy dotarli w głąb Meksyku. Oaxaca okazuje się doskonałym miejscem do poznawania kuchni, która powstała z połączenia kultur europejskiej i środkowoamerykańskiej. Po uczcie złożonej z tortilli, chorrizo, salsy powędrujemy na Monte Alban - wzgórze, którego wierzchołek ścięto około 500 r p.n.e. i na sztucznym płaskowyżu zbudowano miasto. Mieszkali w nim Zapotekowie. Opowiemy o ich wierzeniach, obyczajach, kulturze, związkach architektury z astronomią, niewyjaśnionych do dziś tajemnicach poszczególnych budowli. Droga zaprowadzi nas do Teotitlan del Valle - wioski słynącej z ręcznie tkanych dywanów. Poznamy tajemnice warsztatu tutejszych rzemieślników. Dotrzemy do Santa Maria del Tule, by zobaczyć jedno z najstarszych drzew na świecie - liczący ponad 2 tysiące lat cypryśnik meksykański. 11:35 PODRÓŻNIK - TENOCHTITLAN Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem tajemnic jednej z najbardziej fascynujących kultur Ameryki Środkowej - cywilizacji Azteków. To wojownicze plemię w ciągu kilkudziesięciu lat podbiło teren niemal całego współczesnego Meksyku. Autorzy opowiadają o wojennej taktyce i politycznych wybiegach azteckich władców, o wierzeniach i krwawych religijnych rytuałach tego ludu oraz o codzienności jednego z największych średniowiecznych miast świata - Tenochtitlanu. Kiedy w 1519 r. Hernan Cortes dotarł do azteckiej stolicy, był oczarowany i zdumiony świetnie zorganizowanym miastem, w którym żyło ponad milion ludzi. Zburzenie Tenochtitlanu stało się symbolem podboju Meksyku. W programie zobaczymy odkryte w drugiej połowie XX wieku ruiny dawnej stolicy, poznamy legendy i historie związane ze słynnym dyskiem z Tenochtitlanu. W trakcie spaceru po Mexico City odwiedzimy tamtejszą katedrę i przyjrzymy się współczesnemu miastu. Twórcy programu zapraszają również do odległych o kilkadziesiąt kilometrów od miasta Meksyk ruin Teotihuacanu, jednego z najstarszych i najbardziej tajemniczych antycznych miast meksykańskich. Już w czasach Azteków potężne piramidy Słońca i Księżyca zarosła dżungla, a pałace obracały się w ruinę. Jednak właśnie do tego miejsca pielgrzymowali azteccy dostojnicy i uważali je za święte. Poznamy legendy i naukowe hipotezy związane z Teotihuacanem. Powrót do miasta Meksyk wiąże się z wizytą w domu Fridy Khalo i Diego Rivery, artystów, których sztuka i życie przesycone były fascynacją przedkolumbijskim Meksykiem. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /59/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Jerzy Ernst Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Pokazujący, że zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. Poprzez dobre przykłady zachęcamy, uczymy i wspieramy osoby zainteresowane uprawą ziół i roślin leczniczych, a także warzyw i owoców. Uczymy, jak korzystać z lasów, jakie mamy korzyści z pozyskiwania roślin dziko rosnących, ale i obowiązki ochrony. Uczyć będziemy, jak rozpoznawać gatunki, zbierać je mądrze i zachowywać przy tym pokorę, która należy się naturze. Właściwa dieta, łącznie z suplementami, jest warunkiem zachowania zdrowia i wspomagania leczenia. Polscy rolnicy potrafią produkować i przetwarzać dobrą jakościowo żywność. Pokazanie ich dorobku w kontekście używania jedzenia jako lekarstwa, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb konsumentów, wzmocni naturalna więź. Warunkiem utrzymania i rozwoju produkcji roślin leczniczych jest zapotrzebowanie konsumentów. Powstała w ostatnich latach luka została zagospodarowana olbrzymią suplementacją, zarówno z krajów europejskich, USA, jak i Peru. Tymczasem nasze rodzime rośliny, np. owoce róży, z uwagi na swój kompleksowy skład, są wręcz wymarzonym surowcem w zapobieganiu i leczeniu przeziębień, w stanach rekonwalescencji, w obniżonej odporności, chorobach zakaźnych, zaburzeniach krążenia i przemiany materii. Odcinek 10 - "Św. Hildegarda i medycyna przyszłości". 12:50 OPERACJA ZDROWIE - ZDROWIE SENIORA. LECZENIE UZDROWISKOWE Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Według statystyk Polska należy do najszybciej starzejących się społeczeństw w Europie. Co czwarty Polak jest seniorem. W 2050 roku w naszym kraju będzie już 11 milionów seniorów. Wszyscy musimy zdać sobie sprawę z nieuchronności tego procesu. Udało nam się wydłużyć okres życia, ale jak i co trzeba zrobić, aby nie był to czas chorowania? Jednym ze sposobów jest profilaktyka zdrowotna, w tym aktywność fizyczna, rehabilitacja uzdrowiskowa i aktywacja społeczna seniorów. W programie postaramy się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego warto korzystać z leczenia uzdrowiskowego i jak wpływa ono na poprawę zdrowia i ogólnej kondycji fizycznej seniorów. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 11 DOLINA NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Dolinę Narwi - rejon z wyjątkowo piękną przyrodą i zabytkami. Narwiański Park Narodowy i jego okolice to przestrzeń idealna, by zwolnić i zachwycać się wodą, powietrzem i słońcem. Narew nazywana jest polską Amazonką. Nie jest to związane z jej długością, lecz z rzadko spotykaną na świecie budową koryta rzeki. Wyjątkowa przyroda sprzyja zwierzętom; zakamarki w trzcinie to bezpieczne miejsce do uwicia ptasich gniazd. Przyjeżdżając tu, warto też odwiedzić miasta z ciekawą historią. Do takich należą m.in. Tykocin oraz Suraż, w którym Tomasz Bednarek zwiedził niezwykłe muzea, założone przez prawdziwych pasjonatów historii. 14:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - KU GWIAZDOM (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 15:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - AZJA: ŻYCIE I ŚMIERĆ (VOYAGE OF CONTINENTS - THE TECTONICS OF LIFE AND DEATH - ODC. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Yanick Rose Muzyka: Sylvain Moreau Na samym początku Ziemia była kulą ciekłej materii. Jakikolwiek utwardzony ląd natychmiast się topił w rozgrzanym do czerwoności jądrze Ziemi. W miarę schładzania się planety powstawały pływające wyspy stałej materii. Był to proces trwający miliardy lat. W tym odcinku poznamy historię tektoniczną Azji. Jest ona wyjątkowo burzliwa. Największy kontynent Ziemi doświadczał wybuchów wulkanów o sile skutkującej najstraszliwszymi w historii naszej planety spustoszeniami. Te procesy wciąż trwają. Od utworzenia się pierwszych mas lądu na Syberii aż po kolizję z Indiami Azja nigdy nie przestała się zmieniać. Jest największym i najbardziej różnorodnym kontynentem - domem dla 4 miliardów ludzi żyjących w 50 krajach! Wiemy już, że to siły tektoniczne Azji spowodowały największe masowe wymieranie życia w historii Ziemi. To tu zakończyło się panowanie dinozaurów i zostały uformowane najbardziej majestatyczne góry na świecie. Wiemy również, że ta sama energia zachowała życie na odizolowanym mikrokontynencie. Wraz z autorami filmu wędrujemy po całym kontynencie azjatyckim, a nasza wędrówka zaczyna się nad jeziorem Bajkał. To najstarsze i najgłębsze jezioro na świecie uważane jest za sanktuarium geologii azjatyckiej. Skały znalezione na jego brzegu opowiadają historię trzech miliardów lat, niemal od początku naszej planety. 16:00 RAPORT NAUKOWY - /37/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 ASTRONARIUM - 4/23 (155) - CREDO Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Kosmiczne cząstki pędzące z ogromną prędkością, bombardujące atmosferę naszej planety. Właśnie tak wygląda promieniowanie kosmiczne. Naukowcy na całym świecie budują aparaturę do badań tego zjawiska. W tym programie pokażemy niezwykły projekt polskich badaczy, który sprawia, że każdy może się włączyć w obserwacje promieniowania kosmicznego. 17:00 PODRÓŻNIK - MALAGA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Tym razem autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, wyruszają do Malagi, słonecznego kurortu na południu Hiszpanii, malowniczo położonego na słynnym Costa del Sol. Malaga uchodzi za perłę Andaluzji. Nad miastem wznosi się wspaniała Alcazaba - twierdza z czasów Maurów, która rozmachem śmiało może się równać z Alhambrą w Granadzie. Malagę będziemy zwiedzać otwartym turystycznym busem. Trasa przejazdu ciągnie się głównymi ulicami, aż do Gibralfaro, drugiego zamku strzegącego niegdyś miasta od strony morza. Po drodze zahaczymy o dom Pabla Picassa. Największy artysta XX wieku urodził się bowiem w Maladze. I choć spędził w niej zaledwie 10 lat to pozostawiła w jego twórczości wszystko, co andaluzyjskie: dźwięki flamenco, namiętność do kobiet i umiłowanie do corridy. W Maladze znajduje się muzeum Picassa ze wspaniałymi zbiorami. Wizyta w muzeum to obowiązek każdego turysty odwiedzającego Andaluzję. I wreszcie autorzy programu zapraszają na łyk malagi - czyli słynnego deserowego hiszpańskiego wina. Najsłynniejsza bodega w mieście to El Pimpi. Stare, zabytkowe mury restauracji kryją niejedną tajemnicę. Do dziś regularnie odwiedza ją rodzina Picassów oraz słynny gwiazdor filmowy Antonio Banderas, który także urodził się w Maladze. To piękne miasto ma również swoją tradycję filmową. Co roku odbywa się tu hiszpański festiwal młodego kina. Ekipa polskich dokumentalistów trafiła akurat na rewię gwiazd i przegląd dorobku współczesnej kinematografii hiszpańskiej. 17:30 PODRÓŻNIK - COSTA DEL SOL Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu "Podróżnik" wybrali się tym razem na na południe Andaluzji, w okolice Malagi i na pokryte białym piaskiem wybrzeże. Rosną tam tropikalne owoce i rośliny. Temperatura wody rzadko spada poniżej 20 C. To prawdziwy raj dla turystów. Głównym celem wycieczek jest Marbella, kurort znany z eleganckich hoteli i restauracji, pięknych, szerokich plaż i portów jachtowych. Latem trudno tam znaleźć ustronne miejsce. Będąc na Costa del Sol, warto się wybrać na samochodową wycieczkę do Rondy, miasteczka położonego kilkanaście kilometrów od wybrzeża. Ronda, opisana przez Ernesta Hemingwaya, słynie z największej w całej Hiszpanii corridy. Fantastyczna architektura, pomniki, krajobrazy, wreszcie urocze zaułki, kryjące niejedną tajemnicę, mogą przyprawić odwiedzających Rondę o zawrót głowy. Równie ciekawa będzie wyprawa do Anquetery, miasteczka z potężną twierdzą z czasów Maurów, będącą przez wieki chlubą tamtejszych władców. Ponadto, jak zwykle w "Podróżniku", mnóstwo praktycznych informacji o sposobach spędzania wakacji w południowej Andaluzji, w tym także o jej bardzo ciekawej i smacznej kuchni. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /61/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:25 CZY WIESZ, ŻE? - /62/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /4/ PSYCHIATRIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Nowoczesny magazyn o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Odcinek czwarty poświęcony jest psychiatrii. Było źle, a jest jeszcze gorzej. Pandemia koronawirusa w ogromnym stopniu przyczyniła się i niestety w dalszym ciągu przyczynia, do wzrostu wśród nieletnich depresji, stanów lękowych, zaburzeń odżywiania, jak również zachowań autodestrukcyjnych, a nawet prób samobójczych. Jak rozpoznać problemy psychiczne u dzieci? Jak je rozwiązywać, a przede wszystkim - jak ich unikać? 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 10 HAJNÓWKA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Blisko granicy polsko - białoruskiej jest takie miejsce, które upodobały sobie żubry. To Puszcza Białowieska - jedyny polski obiekt przyrodniczy wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Teren Podlasia to malowniczy zakątek nie tylko pod względem unikalnych zjawisk natury. Przydrożne kapliczki, prawosławne krzyże czy cerkwie oraz wyjątkowa dla tych terenów wiejska architektura sprawiają, że Podlasie to wyjątkowy region Polski. Tomek rozpoczyna swoją wędrówkę po tej okolicy w Hajnówce, która nazywana jest Bramą Puszczy Białowieskiej. To największa miejscowość leżąca bezpośrednio przy majestatycznej puszczy. To właśnie tu, na skwerze stoi pomnik żubra - wizytówka całego powiatu. Ale Hajnówka zasłynęła w świecie nie tylko z powodu żubrów, ale także z niezwykłego chóralnego śpiewu. 20:00 O WYMIERANIU GATUNKÓW (EXTINCTION: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Sir David Attenborough przygląda się kryzysowi wymierania, badając przyczyny gwałtownego ubywania zwierząt i roślin oraz odkrywając potencjalne rozwiązania tego globalnego problemu. W ciągu nieco ponad 40 lat populacje zwierząt skurczyły się o 60%. Milion gatunków roślin i zwierząt stoi już teraz w obliczu wyginięcia, a wiele z nich spotka to w ciągu dziesięcioleci, jeśli nie zostaną podjęte pilne działania. Dlaczego tak się dzieje? Sir David prowadzi śledztwo. Bada przyczyny kryzysu spowodowanego przez człowieka, w tym polowania, toksyczne odpady i przekształcanie gruntów pod rolnictwo. Sir David ujawnia również zmiany, które mogą mieć znaczenie dla odwrócenia tego zagrożenia. Odpowiedzialna konsumpcja, ograniczanie spożycia mięsa i obniżanie emisji dwutlenku węgla to potencjalne czynniki zmieniające zasady gry. Naturalny zegar można cofnąć, o ile nie zaczniemy działać zbyt późno. 21:00 WSZYSTKO I NIC /1/ (EVERYTHING AND NOTHING) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2011 Epicka podróż, aby odkryć prawdziwy rozmiar wszystkiego i niezwykłą naukę o pustej przestrzeni, w którą zabiera widzów i znakomicie prezentuje temat "wszystko" i "nic" profesor Jim Al - Khalili. W odcinku Everything’ Jim zadaje bardzo proste pytanie: dlaczego w nocy robi się ciemno? Podróż w poszukiwaniu odpowiedzi zabierze go przez niezwykłe historie do granic znanego nam wszechświata, aby zbadać, w jaki sposób nasze rozumienie kosmosu zostało ukształtowane zarówno przez matematykę, jak i astronomię. Odcinek Nothing’ zajmuje się nauką na samych granicach ludzkiej percepcji, gdzie leżą najgłębsze tajemnice wszechświata. Jim postanawia odpowiedzieć na jedno bardzo proste pytanie: czym jest nic? Jego podróż kończy się niezwykłym stwierdzeniem: wszystko powstało z niczego. Po części nauka, po części filozofia i po części historia, "wszystko" i "nic" (Everything’ and Nothing’) łączą wszystkie te elementy w porywającą i spektakularną narrację, która tworzy tę niezwykłą miniserię dokumentalną. 22:10 RAPORT NAUKOWY - /37/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:40 ASTRONARIUM - 4/23 (155) - CREDO Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Kosmiczne cząstki pędzące z ogromną prędkością, bombardujące atmosferę naszej planety. Właśnie tak wygląda promieniowanie kosmiczne. Naukowcy na całym świecie budują aparaturę do badań tego zjawiska. W tym programie pokażemy niezwykły projekt polskich badaczy, który sprawia, że każdy może się włączyć w obserwacje promieniowania kosmicznego. 23:10 PODRÓŻNIK - OAXACA Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, wyruszają w podróż po meksykańskim masywie Południowej Sierra Madre na poszukiwanie śladów pradawnej kultury Zapoteków, kolonialnych miast i wiosek, w których przetrwały odwieczne tradycje. Ich bazą będzie Oaxaca - jedno z pierwszych miast założonych w Meksyku przez konkwistadorów. Tu w 1806 r. urodził się Benito Juarez, pierwszy prezydent Meksyku wywodzący się z rdzennej ludności, jeden z największych polityków i reformatorów. Poznamy architekturę kolonialnych miast - tętniący życiem główny plac Zocalo, szesnastowieczną katedrę, pałace i klasztory. W miasteczku do dziś produkuje się czekoladę taką samą metodą jak w czasach Majów i Azteków. Spróbujemy takiej prawdziwej czekolady i opowiemy o jej historii, bo właśnie czekolada była jednym z największych odkryć konkwistadorów, którzy dotarli w głąb Meksyku. Oaxaca okazuje się doskonałym miejscem do poznawania kuchni, która powstała z połączenia kultur europejskiej i środkowoamerykańskiej. Po uczcie złożonej z tortilli, chorrizo, salsy powędrujemy na Monte Alban - wzgórze, którego wierzchołek ścięto około 500 r p.n.e. i na sztucznym płaskowyżu zbudowano miasto. Mieszkali w nim Zapotekowie. Opowiemy o ich wierzeniach, obyczajach, kulturze, związkach architektury z astronomią, niewyjaśnionych do dziś tajemnicach poszczególnych budowli. Droga zaprowadzi nas do Teotitlan del Valle - wioski słynącej z ręcznie tkanych dywanów. Poznamy tajemnice warsztatu tutejszych rzemieślników. Dotrzemy do Santa Maria del Tule, by zobaczyć jedno z najstarszych drzew na świecie - liczący ponad 2 tysiące lat cypryśnik meksykański. 23:45 PODRÓŻNIK - TENOCHTITLAN Cykl reportaży, 20 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem tajemnic jednej z najbardziej fascynujących kultur Ameryki Środkowej - cywilizacji Azteków. To wojownicze plemię w ciągu kilkudziesięciu lat podbiło teren niemal całego współczesnego Meksyku. Autorzy opowiadają o wojennej taktyce i politycznych wybiegach azteckich władców, o wierzeniach i krwawych religijnych rytuałach tego ludu oraz o codzienności jednego z największych średniowiecznych miast świata - Tenochtitlanu. Kiedy w 1519 r. Hernan Cortes dotarł do azteckiej stolicy, był oczarowany i zdumiony świetnie zorganizowanym miastem, w którym żyło ponad milion ludzi. Zburzenie Tenochtitlanu stało się symbolem podboju Meksyku. W programie zobaczymy odkryte w drugiej połowie XX wieku ruiny dawnej stolicy, poznamy legendy i historie związane ze słynnym dyskiem z Tenochtitlanu. W trakcie spaceru po Mexico City odwiedzimy tamtejszą katedrę i przyjrzymy się współczesnemu miastu. Twórcy programu zapraszają również do odległych o kilkadziesiąt kilometrów od miasta Meksyk ruin Teotihuacanu, jednego z najstarszych i najbardziej tajemniczych antycznych miast meksykańskich. Już w czasach Azteków potężne piramidy Słońca i Księżyca zarosła dżungla, a pałace obracały się w ruinę. Jednak właśnie do tego miejsca pielgrzymowali azteccy dostojnicy i uważali je za święte. Poznamy legendy i naukowe hipotezy związane z Teotihuacanem. Powrót do miasta Meksyk wiąże się z wizytą w domu Fridy Khalo i Diego Rivery, artystów, których sztuka i życie przesycone były fascynacją przedkolumbijskim Meksykiem. 00:15 CZY WIESZ, ŻE? - /61/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:45 CZY WIESZ, ŻE? - /62/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:15 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /4/ PSYCHIATRIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Nowoczesny magazyn o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Odcinek czwarty poświęcony jest psychiatrii. Było źle, a jest jeszcze gorzej. Pandemia koronawirusa w ogromnym stopniu przyczyniła się i niestety w dalszym ciągu przyczynia, do wzrostu wśród nieletnich depresji, stanów lękowych, zaburzeń odżywiania, jak również zachowań autodestrukcyjnych, a nawet prób samobójczych. Jak rozpoznać problemy psychiczne u dzieci? Jak je rozwiązywać, a przede wszystkim - jak ich unikać? 01:45 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 10 HAJNÓWKA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Blisko granicy polsko - białoruskiej jest takie miejsce, które upodobały sobie żubry. To Puszcza Białowieska - jedyny polski obiekt przyrodniczy wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Teren Podlasia to malowniczy zakątek nie tylko pod względem unikalnych zjawisk natury. Przydrożne kapliczki, prawosławne krzyże czy cerkwie oraz wyjątkowa dla tych terenów wiejska architektura sprawiają, że Podlasie to wyjątkowy region Polski. Tomek rozpoczyna swoją wędrówkę po tej okolicy w Hajnówce, która nazywana jest Bramą Puszczy Białowieskiej. To największa miejscowość leżąca bezpośrednio przy majestatycznej puszczy. To właśnie tu, na skwerze stoi pomnik żubra - wizytówka całego powiatu. Ale Hajnówka zasłynęła w świecie nie tylko z powodu żubrów, ale także z niezwykłego chóralnego śpiewu. 02:15 O WYMIERANIU GATUNKÓW (EXTINCTION: THE FACTS) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2020 Sir David Attenborough przygląda się kryzysowi wymierania, badając przyczyny gwałtownego ubywania zwierząt i roślin oraz odkrywając potencjalne rozwiązania tego globalnego problemu. W ciągu nieco ponad 40 lat populacje zwierząt skurczyły się o 60%. Milion gatunków roślin i zwierząt stoi już teraz w obliczu wyginięcia, a wiele z nich spotka to w ciągu dziesięcioleci, jeśli nie zostaną podjęte pilne działania. Dlaczego tak się dzieje? Sir David prowadzi śledztwo. Bada przyczyny kryzysu spowodowanego przez człowieka, w tym polowania, toksyczne odpady i przekształcanie gruntów pod rolnictwo. Sir David ujawnia również zmiany, które mogą mieć znaczenie dla odwrócenia tego zagrożenia. Odpowiedzialna konsumpcja, ograniczanie spożycia mięsa i obniżanie emisji dwutlenku węgla to potencjalne czynniki zmieniające zasady gry. Naturalny zegar można cofnąć, o ile nie zaczniemy działać zbyt późno. 03:15 POLACY ŚWIATU - LUDWIK WERTENSTEIN Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od ojczyzny, sercem byli oddani Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom.