TVP Nauka Czwartek, 22.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - ULICE FEZU Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Fez uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast Maghrebu. Dawna stolica Maroka została założona przez Mulaya Idrissa, prawnuka proroka Mahometa. W czasach Maurów Fez stanowił centrum ówczesnego świata. W IX wieku opisywano Fez jako jedno z cudów Allaha. Dla widzów "Podróżnika" Fez i jego tajemnice odkrywa Hassan Idrissi, przewodnik - potomek książęcego rodu. Oprowadza uliczkami mediny, czyli starówki Fezu. Na ulicach piętrzą się towary, przyprawy, warzywa, zwierzęta, ślimaki, słodycze, buty, dywany, a także skóry, Fez słynie bowiem z wyrobów garbarskich. Najstarsza garbarnia mieści się w centrum mediny i łatwo do niej trafić po... zapachu. Miasto przypomina labirynt. Dlatego najlepiej wynająć sobie przewodnika i wędrować utartym szlakiem, np. od bramy Bab Bu Dżelud. Od XIII stulecia prowadziła tamtędy główna droga do miasta. W Maroku miasta mają swoje kolory. Dla Fezu charakterystyczny jest niebieski, więc w tym kolorze jest także ta zabytkowa brama. Casablanca jest biała, a Marrakesz - rdzawy. Tuż za bramą zaciera się granica między przeszłością a teraźniejszością. W plątaninie uliczek, mieszaninie zapachów, surowości murów i obyczajach panujących na ulicy przybysz z zewnątrz odnajduje cały urok arabskiego miasta. 06:25 PODRÓŻNIK - SANT JOAN CIUTADELLA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W dniu świętego Jana do miasteczka Ciutadella, położonego na wyspie Minorka w archipelagu Balearów na Morzu Śródziemnym, wjeżdża 200 czarnych rumaków. Wspaniałe widowisko oglądają tłumy ludzi przybyłych na uroczystość. Fiesta ma wieloletnią tradycję. Nawiązuje do parad rycerzy sprowadzonych na Minorkę przez króla Alfonsa III, pogromcy Maurów. Konie dosiadane przez ubranych na czarno jeźdźców galopują przez główny plac Ciutadelli - Placa d'es Born. Wszyscy próbują zatrzymać rumaki. Na przeszkodzie zwierzętom staje ponad 5000 osób. Cały plac wypełniają tłumy. Reszta miasta jest wtedy kompletnie wymarła. Aby nie dopuścić do zniszczeń i grabieży, witryny sklepowe zabija się deskami. Ulice są wysypane tonami piasku. Na tę niezwykłą uroczystość ściągają ludzie z całego basenu Morza Śródziemnego. Autorzy "Podróżnika" po raz pierwszy zawitali do Ciutadelli. Swój pobyt rozpoczynają od udziału w fieście Sant Joan, a następnie odkrywają uroki Ciutadelli, starego średniowiecznego miasta, które niegdyś było stolicą Minorki. Ponadto oglądają pamiątki po Gigantach, czyli monumentalne budowle z kamienia, wzniesione kilka tysięcy lat temu. Na koniec przekazują jeszcze garść informacji o regionalnej kuchni, lokalnych tradycjach i oczywiście plażach oraz o cichych i pełnych uroku zakątkach miasta. Minorka nie jest jeszcze w pełni odkryta przez turystów. Jest na pewno mniej znana od sąsiadującej z nią Majorki, ale - jak twierdzą znawcy - to idealne miejsce na spędzenie udanych wakacji. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /65/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /66/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:55 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /5/ JESTEŚ TYM, CO JESZ Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Nowoczesny magazyn o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. "Jesteś tym, co jesz" - słyszał to prawie każdy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego co i jak je. Niestety, statystyki są przerażające. Polacy jedzą za dużo, za tłusto, za słono i za słodko, a polskie dzieci tyją najszybciej w Europie. Czym to grozi? Jak to zmienić? Co znaczy zdrowo się odżywiać? 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 12 KATOWICE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Katowice. To miasto zawsze stawiało na nowoczesność. Tutaj zbudowano jeden z pierwszych drapaczy chmur w Polsce, a sala sejmowa w stojącym tu monumentalnym budynku była wzorem dla sali sejmu w gmachu przy Wiejskiej w Warszawie. Symbolem miasta jest kosmiczny Spodek, za którym w ostatnim czasie wyrosła Strefa Kultury z futurystycznymi obiektami. Można tam posłuchać jednej z najlepszych orkiestr symfonicznych w Europie, obejrzeć wystawy pod ziemią, a nawet bezkarnie chodzić po dachach. 09:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - OŻYWIĆ CZŁOWIEKA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Wiele lat temu pewien naukowiec, Robert Cornish, zrealizował odwieczne marzenie całej ludzkości: przywrócić zmarłego do życia; marzenie, które wcześniej ożyło na kartach arcydzieła gotyckiej powieści "Frankenstein", opowiadającej o szalonym naukowcu, który tchnął życie w zwłoki i stworzył potwora. W latach trzydziestych XX wieku, kiedy powieść ta została przeniesiona na ekrany kinowe i film stał się wielkim hitem, Cornish podjął próby reanimacji człowieka. Wcześniej Cornishowi cudem udawało się przywrócić do życia zwierzęta, które wcześniej uśmiercił własnymi rękami. W tym odcinku przyglądamy się geniuszowi Roberta Cornisha, który próbował manipulować śmiercią za pomocą mocy nauki i ciemności. 09:50 . - NA TROPIE EPIDEMII - KŁOPOTY Z KOMARAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 10:45 GALERIA NOBLISTÓW - ODC. 3 - SVANTE PAABO 12 min, Polska, 2023 Cykl rozmów z laureatami Nagród Nobla. 11:05 PODRÓŻNIK - ULICE FEZU Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Fez uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast Maghrebu. Dawna stolica Maroka została założona przez Mulaya Idrissa, prawnuka proroka Mahometa. W czasach Maurów Fez stanowił centrum ówczesnego świata. W IX wieku opisywano Fez jako jedno z cudów Allaha. Dla widzów "Podróżnika" Fez i jego tajemnice odkrywa Hassan Idrissi, przewodnik - potomek książęcego rodu. Oprowadza uliczkami mediny, czyli starówki Fezu. Na ulicach piętrzą się towary, przyprawy, warzywa, zwierzęta, ślimaki, słodycze, buty, dywany, a także skóry, Fez słynie bowiem z wyrobów garbarskich. Najstarsza garbarnia mieści się w centrum mediny i łatwo do niej trafić po... zapachu. Miasto przypomina labirynt. Dlatego najlepiej wynająć sobie przewodnika i wędrować utartym szlakiem, np. od bramy Bab Bu Dżelud. Od XIII stulecia prowadziła tamtędy główna droga do miasta. W Maroku miasta mają swoje kolory. Dla Fezu charakterystyczny jest niebieski, więc w tym kolorze jest także ta zabytkowa brama. Casablanca jest biała, a Marrakesz - rdzawy. Tuż za bramą zaciera się granica między przeszłością a teraźniejszością. W plątaninie uliczek, mieszaninie zapachów, surowości murów i obyczajach panujących na ulicy przybysz z zewnątrz odnajduje cały urok arabskiego miasta. 11:30 PODRÓŻNIK - SANT JOAN CIUTADELLA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W dniu świętego Jana do miasteczka Ciutadella, położonego na wyspie Minorka w archipelagu Balearów na Morzu Śródziemnym, wjeżdża 200 czarnych rumaków. Wspaniałe widowisko oglądają tłumy ludzi przybyłych na uroczystość. Fiesta ma wieloletnią tradycję. Nawiązuje do parad rycerzy sprowadzonych na Minorkę przez króla Alfonsa III, pogromcy Maurów. Konie dosiadane przez ubranych na czarno jeźdźców galopują przez główny plac Ciutadelli - Placa d'es Born. Wszyscy próbują zatrzymać rumaki. Na przeszkodzie zwierzętom staje ponad 5000 osób. Cały plac wypełniają tłumy. Reszta miasta jest wtedy kompletnie wymarła. Aby nie dopuścić do zniszczeń i grabieży, witryny sklepowe zabija się deskami. Ulice są wysypane tonami piasku. Na tę niezwykłą uroczystość ściągają ludzie z całego basenu Morza Śródziemnego. Autorzy "Podróżnika" po raz pierwszy zawitali do Ciutadelli. Swój pobyt rozpoczynają od udziału w fieście Sant Joan, a następnie odkrywają uroki Ciutadelli, starego średniowiecznego miasta, które niegdyś było stolicą Minorki. Ponadto oglądają pamiątki po Gigantach, czyli monumentalne budowle z kamienia, wzniesione kilka tysięcy lat temu. Na koniec przekazują jeszcze garść informacji o regionalnej kuchni, lokalnych tradycjach i oczywiście plażach oraz o cichych i pełnych uroku zakątkach miasta. Minorka nie jest jeszcze w pełni odkryta przez turystów. Jest na pewno mniej znana od sąsiadującej z nią Majorki, ale - jak twierdzą znawcy - to idealne miejsce na spędzenie udanych wakacji. 12:00 CZY WIESZ, ŻE? - /65/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /66/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /5/ JESTEŚ TYM, CO JESZ Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Nowoczesny magazyn o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. "Jesteś tym, co jesz" - słyszał to prawie każdy. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego co i jak je. Niestety, statystyki są przerażające. Polacy jedzą za dużo, za tłusto, za słono i za słodko, a polskie dzieci tyją najszybciej w Europie. Czym to grozi? Jak to zmienić? Co znaczy zdrowo się odżywiać? 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 14 WARSZAWA CHOPINA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek zwiedza Warszawę i Mazowsze, wędrując szlakiem miejsc związanych z Fryderykiem Chopinem. Spaceruje Krakowskim Przedmieściem w pobliżu budynków, w których mieszkała rodzina Chopinów, odwiedza Ogród Saski, gdzie bawił się mały Fryderyk. Dociera również do Muzeum Fryderyka Chopina w odrestaurowanym zamku Ostrogskich oraz pod pomnik kompozytora w Łazienkach Królewskich. Na szlaku wędrówki znajduje się również dworek w Żelazowej Woli oraz kościół w Brochowie, gdzie Chopin został ochrzczony. 14:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - OŻYWIĆ CZŁOWIEKA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Wiele lat temu pewien naukowiec, Robert Cornish, zrealizował odwieczne marzenie całej ludzkości: przywrócić zmarłego do życia; marzenie, które wcześniej ożyło na kartach arcydzieła gotyckiej powieści "Frankenstein", opowiadającej o szalonym naukowcu, który tchnął życie w zwłoki i stworzył potwora. W latach trzydziestych XX wieku, kiedy powieść ta została przeniesiona na ekrany kinowe i film stał się wielkim hitem, Cornish podjął próby reanimacji człowieka. Wcześniej Cornishowi cudem udawało się przywrócić do życia zwierzęta, które wcześniej uśmiercił własnymi rękami. W tym odcinku przyglądamy się geniuszowi Roberta Cornisha, który próbował manipulować śmiercią za pomocą mocy nauki i ciemności. 14:45 GALERIA NOBLISTÓW - ODC. 4 - ARTHUR MCDONALD 12 min, Polska, 2023 Cykl rozmów z laureatami Nagród Nobla. 15:05 DIGITS: HISTORIA INTERNETU. BEZPIECZEŃSTWO (DIGITS) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2016 Ta trzyczęściowa seria dokumentalna opowiada historię i wpływ Internetu: jak działa, jak ewoluował, jakie technologie zrodził i dokąd może nas zaprowadzić w następnej dekadzie. 16:05 . - NA TROPIE EPIDEMII - KŁOPOTY Z KOMARAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 17:00 PODRÓŻNIK - ARMAGH Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Tym razem ekipa "Podróżnika" wybrała się na Zieloną Wyspę. Wyprawa zaczyna się od Irlandii Północnej, a dokładniej od Armagh. Pod tą nazwą kryje się jedno z najstarszych irlandzkich miast. Otwiera ono szlak świętego Patryka. Wąskie uliczki w centrum biegną w miejscu niegdysiejszych fos. Otaczały one kościół założony przez Patryka w 455 roku. Miasto ma dwie katedry stojące naprzeciw siebie. Autorzy odwiedzają je, podążając śladami świętego. Grób patrona Irlandii znajduje się niedaleko od Armagh, w Downpatrick. Skromny cmentarz i niewielki kamień z trudem przypominają o głębokiej tradycji chrześcijańskiej na wyspie. Po drodze do Belfastu mija się jeszcze stodołę, którą król Ulsteru podarował Patrykowi z przeznaczeniem na pierwszy kościół. Obok niego stoi kamienny krzyż o charakterystycznym, celtyckim kształcie. Takich krzyży w Irlandii jest wiele. Ich obecność na tle pejzażu ma swoją wymowę. Irlandia bowiem to kraj wielkich symboli wyrażających religię, wiarę i nadzieję. W Belfaście ekipa odwiedza centrum miasta ze wspaniałym gmachem parlamentu, stylizowaną starówką, a przede wszystkim malowidłami na ścianach dzielnicy Falls Road, wyrażającymi bezkompromisowe powiązania ze wspólnotami wyznaniowymi z czasów konfliktów w Ulsterze. 17:30 PODRÓŻNIK - JUKATAN Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Jedno z najbardziej tajemniczych i ekscytujących miejsc w Meksyku. A jednocześnie jedno z najbardziej znanych. Oblegane przez turystów z całego świata. Kwitnące życiem i bogactwem wrażeń. Kolorowe i majestatyczne. Kolebka Majów. Centrum turystyczne obu Ameryk. Z "Podróżnikiem" wybierzemy się na objazd Jukatanu. Półwysep znany był Hiszpanom jeszcze przed ekspedycją Corteza, który podbił Meksyk. Kilka wcześniejszych wypraw z Kuby doprowadziło do zetknięcia się dwóch wielkich cywilizacji. Majowie opuścili swoje miasta na wybrzeżu na długo przed pojawieniem się Hiszpanów. Ich miasta były zamieszkiwane przez inne ludy lub wręcz opuszczone. Pozostawili wspaniałe budowle, piramidy, boiska do gry w piłkę i obserwatoria astronomiczne. Będziemy gościć w słynnych miastach: Uxmal, Chichen Itza, Meride i Campeche. Zobaczymy zapierające dech w piersiach zabytki Majów, kolonialne miasta i współczesny Meksyk. Dowiemy się, na czym polegała rytualna gra w piłkę, podczas której zwycięska drużyna skazywana była na śmierć. Wdrapiemy się na słynną piramidę w Chichen Itza, aby zobaczyć pierzastego węża. Jukatan to świat, w którym mieszają się różne kultury, języki, współczesność z niezwykłą historią. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji na temat miejscowych zwyczajów, a także turystycznych ofert. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /67/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:30 CZY WIESZ, ŻE? - /68/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 19:15 MOC ZIÓŁ - GLISTNIK Program poradnikowy, 11 min, Polska, 2020 Elżbieta Ruman, autorka wielu programów publicystycznych i reportaży TVP oraz karmelita, o. Antoni Rachmajda, poeta, ogrodnik, zielarz, opowiadają o tym, dlaczego warto sięgnąć do pradawnej mocy zielarskich cudów natury. Naturalna chemia to tajemnice liści, kwiatów, korzeni. Wiele cennych dla zdrowia roślin jest na wyciągnięcie ręki. W programie także praktyczne porady, co można zrobić z ziół, aby wspomóc swoje zdrowie. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 13 ZABRZE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Kolejna wyprawa Tomasza Bednarka prowadzi do Zabrza. Węgiel kamienny odkryto tu w 1790 roku. Od tamtego momentu niewielka wieś stała się ziemią obiecaną dla przemysłowców. Jak grzyby po deszczu zaczęły wystarać kopalnie oraz huty, a sielski pejzaż przemienił się w industrialny, w którym dominowały szyby kopalniane oraz kominy. Górnictwo swój złoty wiek ma już za sobą, choć w Zabrzu wciąż działa kilka kopalń, w tym jedna prywatna. Jednak pamięć o przemysłowej przeszłości miasta nie przemija, bo z całego Górnego Śląska właśnie Zabrze najsilniej postawiło na turystykę industrialną. Dawne kopalnie to dziś miejsca, w których można z bliska przyjrzeć się, jak niegdyś wyglądała codzienna praca górników. 20:00 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /2/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję? 21:05 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - NARODZINY BOMBY ATOMOWEJ - KARA ZA GRZECHY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Ten odcinek opowiada o naukowcach, którzy stali za Projektem Manhattan - ogromnym przedsięwzięciem, które stworzyło bombę atomową. Wszystko zaczęło się od listu Alberta Einsteina skierowanego do prezydenta USA, Franklina D. Roosevelta. W liście tym Einstein podkreślił, że nazistowskie Niemcy wykorzystywały energię jądrową do budowy niezwykle potężnej bomby nowego typu, która mogłaby niszczyć całe porty i skłonił Roosevelta do zlecenia prac nad opracowaniem bomby atomowej. Bohaterem głównym odcinka jest Robert Oppenheimer, ojciec bomby atomowej, który przewodził naukowcom, którzy nad nią pracowali; film ujawnia grzech i karę naukowców zaangażowanych w rozwój broni jądrowej. 21:55 . - NA TROPIE EPIDEMII - KŁOPOTY Z KOMARAMI (DISEASE HUNTERS) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Co może spowodować kolejną pandemię? W tej trzyodcinkowej serii dokumentalnej poznajemy Disease Hunters (Łowców chorób), zespoły międzynarodowych naukowców na pierwszej linii frontu, które ścigają się, aby zidentyfikować, zbadać i unicestwić choroby zakaźne, patogeny i drobnoustroje. W tej wielokrotnie nagradzanej miniserii dokumentalnej występują czołowi naukowcy z Tajlandii, Singapuru, Kambodży, Japonii, Filipin, Islandii, Indii, Wielkiej Brytanii i USA, co podkreśla międzynarodową współpracę i wymianę danych. Naukowcy w filmie łączą także dzisiejsze epidemie z epidemiami historycznymi i badają czynniki, które mogą przyspieszyć przyszłe epidemie, takie jak interakcje człowiek - zwierzę, lekooporność, zmiana klimatu, urbanizacja i globalizacja. Omawiane choroby obejmują koronawirusa COVID - 19, grypę, świńską grypę H1N1, polio, superbakterie, gruźlicę, malarię i dengę. Laureat: Srebrny Medal, film dokumentalny na World Media Festivals Awards 22:55 PODRÓŻNIK - ULICE FEZU Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Fez uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast Maghrebu. Dawna stolica Maroka została założona przez Mulaya Idrissa, prawnuka proroka Mahometa. W czasach Maurów Fez stanowił centrum ówczesnego świata. W IX wieku opisywano Fez jako jedno z cudów Allaha. Dla widzów "Podróżnika" Fez i jego tajemnice odkrywa Hassan Idrissi, przewodnik - potomek książęcego rodu. Oprowadza uliczkami mediny, czyli starówki Fezu. Na ulicach piętrzą się towary, przyprawy, warzywa, zwierzęta, ślimaki, słodycze, buty, dywany, a także skóry, Fez słynie bowiem z wyrobów garbarskich. Najstarsza garbarnia mieści się w centrum mediny i łatwo do niej trafić po... zapachu. Miasto przypomina labirynt. Dlatego najlepiej wynająć sobie przewodnika i wędrować utartym szlakiem, np. od bramy Bab Bu Dżelud. Od XIII stulecia prowadziła tamtędy główna droga do miasta. W Maroku miasta mają swoje kolory. Dla Fezu charakterystyczny jest niebieski, więc w tym kolorze jest także ta zabytkowa brama. Casablanca jest biała, a Marrakesz - rdzawy. Tuż za bramą zaciera się granica między przeszłością a teraźniejszością. W plątaninie uliczek, mieszaninie zapachów, surowości murów i obyczajach panujących na ulicy przybysz z zewnątrz odnajduje cały urok arabskiego miasta. 23:25 PODRÓŻNIK - SANT JOAN CIUTADELLA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W dniu świętego Jana do miasteczka Ciutadella, położonego na wyspie Minorka w archipelagu Balearów na Morzu Śródziemnym, wjeżdża 200 czarnych rumaków. Wspaniałe widowisko oglądają tłumy ludzi przybyłych na uroczystość. Fiesta ma wieloletnią tradycję. Nawiązuje do parad rycerzy sprowadzonych na Minorkę przez króla Alfonsa III, pogromcy Maurów. Konie dosiadane przez ubranych na czarno jeźdźców galopują przez główny plac Ciutadelli - Placa d'es Born. Wszyscy próbują zatrzymać rumaki. Na przeszkodzie zwierzętom staje ponad 5000 osób. Cały plac wypełniają tłumy. Reszta miasta jest wtedy kompletnie wymarła. Aby nie dopuścić do zniszczeń i grabieży, witryny sklepowe zabija się deskami. Ulice są wysypane tonami piasku. Na tę niezwykłą uroczystość ściągają ludzie z całego basenu Morza Śródziemnego. Autorzy "Podróżnika" po raz pierwszy zawitali do Ciutadelli. Swój pobyt rozpoczynają od udziału w fieście Sant Joan, a następnie odkrywają uroki Ciutadelli, starego średniowiecznego miasta, które niegdyś było stolicą Minorki. Ponadto oglądają pamiątki po Gigantach, czyli monumentalne budowle z kamienia, wzniesione kilka tysięcy lat temu. Na koniec przekazują jeszcze garść informacji o regionalnej kuchni, lokalnych tradycjach i oczywiście plażach oraz o cichych i pełnych uroku zakątkach miasta. Minorka nie jest jeszcze w pełni odkryta przez turystów. Jest na pewno mniej znana od sąsiadującej z nią Majorki, ale - jak twierdzą znawcy - to idealne miejsce na spędzenie udanych wakacji. 23:50 CZY WIESZ, ŻE? - /67/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:20 CZY WIESZ, ŻE? - /68/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:50 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 01:05 MOC ZIÓŁ - GLISTNIK Program poradnikowy, 11 min, Polska, 2020 Elżbieta Ruman, autorka wielu programów publicystycznych i reportaży TVP oraz karmelita, o. Antoni Rachmajda, poeta, ogrodnik, zielarz, opowiadają o tym, dlaczego warto sięgnąć do pradawnej mocy zielarskich cudów natury. Naturalna chemia to tajemnice liści, kwiatów, korzeni. Wiele cennych dla zdrowia roślin jest na wyciągnięcie ręki. W programie także praktyczne porady, co można zrobić z ziół, aby wspomóc swoje zdrowie. 01:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 13 ZABRZE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Kolejna wyprawa Tomasza Bednarka prowadzi do Zabrza. Węgiel kamienny odkryto tu w 1790 roku. Od tamtego momentu niewielka wieś stała się ziemią obiecaną dla przemysłowców. Jak grzyby po deszczu zaczęły wystarać kopalnie oraz huty, a sielski pejzaż przemienił się w industrialny, w którym dominowały szyby kopalniane oraz kominy. Górnictwo swój złoty wiek ma już za sobą, choć w Zabrzu wciąż działa kilka kopalń, w tym jedna prywatna. Jednak pamięć o przemysłowej przeszłości miasta nie przemija, bo z całego Górnego Śląska właśnie Zabrze najsilniej postawiło na turystykę industrialną. Dawne kopalnie to dziś miejsca, w których można z bliska przyjrzeć się, jak niegdyś wyglądała codzienna praca górników. 01:45 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /2/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję?