TVP Nauka Piątek, 23.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - ARMAGH Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Tym razem ekipa "Podróżnika" wybrała się na Zieloną Wyspę. Wyprawa zaczyna się od Irlandii Północnej, a dokładniej od Armagh. Pod tą nazwą kryje się jedno z najstarszych irlandzkich miast. Otwiera ono szlak świętego Patryka. Wąskie uliczki w centrum biegną w miejscu niegdysiejszych fos. Otaczały one kościół założony przez Patryka w 455 roku. Miasto ma dwie katedry stojące naprzeciw siebie. Autorzy odwiedzają je, podążając śladami świętego. Grób patrona Irlandii znajduje się niedaleko od Armagh, w Downpatrick. Skromny cmentarz i niewielki kamień z trudem przypominają o głębokiej tradycji chrześcijańskiej na wyspie. Po drodze do Belfastu mija się jeszcze stodołę, którą król Ulsteru podarował Patrykowi z przeznaczeniem na pierwszy kościół. Obok niego stoi kamienny krzyż o charakterystycznym, celtyckim kształcie. Takich krzyży w Irlandii jest wiele. Ich obecność na tle pejzażu ma swoją wymowę. Irlandia bowiem to kraj wielkich symboli wyrażających religię, wiarę i nadzieję. W Belfaście ekipa odwiedza centrum miasta ze wspaniałym gmachem parlamentu, stylizowaną starówką, a przede wszystkim malowidłami na ścianach dzielnicy Falls Road, wyrażającymi bezkompromisowe powiązania ze wspólnotami wyznaniowymi z czasów konfliktów w Ulsterze. 06:25 PODRÓŻNIK - JUKATAN Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Jedno z najbardziej tajemniczych i ekscytujących miejsc w Meksyku. A jednocześnie jedno z najbardziej znanych. Oblegane przez turystów z całego świata. Kwitnące życiem i bogactwem wrażeń. Kolorowe i majestatyczne. Kolebka Majów. Centrum turystyczne obu Ameryk. Z "Podróżnikiem" wybierzemy się na objazd Jukatanu. Półwysep znany był Hiszpanom jeszcze przed ekspedycją Corteza, który podbił Meksyk. Kilka wcześniejszych wypraw z Kuby doprowadziło do zetknięcia się dwóch wielkich cywilizacji. Majowie opuścili swoje miasta na wybrzeżu na długo przed pojawieniem się Hiszpanów. Ich miasta były zamieszkiwane przez inne ludy lub wręcz opuszczone. Pozostawili wspaniałe budowle, piramidy, boiska do gry w piłkę i obserwatoria astronomiczne. Będziemy gościć w słynnych miastach: Uxmal, Chichen Itza, Meride i Campeche. Zobaczymy zapierające dech w piersiach zabytki Majów, kolonialne miasta i współczesny Meksyk. Dowiemy się, na czym polegała rytualna gra w piłkę, podczas której zwycięska drużyna skazywana była na śmierć. Wdrapiemy się na słynną piramidę w Chichen Itza, aby zobaczyć pierzastego węża. Jukatan to świat, w którym mieszają się różne kultury, języki, współczesność z niezwykłą historią. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji na temat miejscowych zwyczajów, a także turystycznych ofert. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /67/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /68/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:50 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 08:05 MOC ZIÓŁ - GLISTNIK Program poradnikowy, 11 min, Polska, 2020 Elżbieta Ruman, autorka wielu programów publicystycznych i reportaży TVP oraz karmelita, o. Antoni Rachmajda, poeta, ogrodnik, zielarz, opowiadają o tym, dlaczego warto sięgnąć do pradawnej mocy zielarskich cudów natury. Naturalna chemia to tajemnice liści, kwiatów, korzeni. Wiele cennych dla zdrowia roślin jest na wyciągnięcie ręki. W programie także praktyczne porady, co można zrobić z ziół, aby wspomóc swoje zdrowie. 08:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 13 ZABRZE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Kolejna wyprawa Tomasza Bednarka prowadzi do Zabrza. Węgiel kamienny odkryto tu w 1790 roku. Od tamtego momentu niewielka wieś stała się ziemią obiecaną dla przemysłowców. Jak grzyby po deszczu zaczęły wystarać kopalnie oraz huty, a sielski pejzaż przemienił się w industrialny, w którym dominowały szyby kopalniane oraz kominy. Górnictwo swój złoty wiek ma już za sobą, choć w Zabrzu wciąż działa kilka kopalń, w tym jedna prywatna. Jednak pamięć o przemysłowej przeszłości miasta nie przemija, bo z całego Górnego Śląska właśnie Zabrze najsilniej postawiło na turystykę industrialną. Dawne kopalnie to dziś miejsca, w których można z bliska przyjrzeć się, jak niegdyś wyglądała codzienna praca górników. 08:55 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /2/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję? 10:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - OŻYWIĆ CZŁOWIEKA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Wiele lat temu pewien naukowiec, Robert Cornish, zrealizował odwieczne marzenie całej ludzkości: przywrócić zmarłego do życia; marzenie, które wcześniej ożyło na kartach arcydzieła gotyckiej powieści "Frankenstein", opowiadającej o szalonym naukowcu, który tchnął życie w zwłoki i stworzył potwora. W latach trzydziestych XX wieku, kiedy powieść ta została przeniesiona na ekrany kinowe i film stał się wielkim hitem, Cornish podjął próby reanimacji człowieka. Wcześniej Cornishowi cudem udawało się przywrócić do życia zwierzęta, które wcześniej uśmiercił własnymi rękami. W tym odcinku przyglądamy się geniuszowi Roberta Cornisha, który próbował manipulować śmiercią za pomocą mocy nauki i ciemności. 10:55 PODRÓŻNIK - ARMAGH Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Tym razem ekipa "Podróżnika" wybrała się na Zieloną Wyspę. Wyprawa zaczyna się od Irlandii Północnej, a dokładniej od Armagh. Pod tą nazwą kryje się jedno z najstarszych irlandzkich miast. Otwiera ono szlak świętego Patryka. Wąskie uliczki w centrum biegną w miejscu niegdysiejszych fos. Otaczały one kościół założony przez Patryka w 455 roku. Miasto ma dwie katedry stojące naprzeciw siebie. Autorzy odwiedzają je, podążając śladami świętego. Grób patrona Irlandii znajduje się niedaleko od Armagh, w Downpatrick. Skromny cmentarz i niewielki kamień z trudem przypominają o głębokiej tradycji chrześcijańskiej na wyspie. Po drodze do Belfastu mija się jeszcze stodołę, którą król Ulsteru podarował Patrykowi z przeznaczeniem na pierwszy kościół. Obok niego stoi kamienny krzyż o charakterystycznym, celtyckim kształcie. Takich krzyży w Irlandii jest wiele. Ich obecność na tle pejzażu ma swoją wymowę. Irlandia bowiem to kraj wielkich symboli wyrażających religię, wiarę i nadzieję. W Belfaście ekipa odwiedza centrum miasta ze wspaniałym gmachem parlamentu, stylizowaną starówką, a przede wszystkim malowidłami na ścianach dzielnicy Falls Road, wyrażającymi bezkompromisowe powiązania ze wspólnotami wyznaniowymi z czasów konfliktów w Ulsterze. 11:20 PODRÓŻNIK - JUKATAN Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Jedno z najbardziej tajemniczych i ekscytujących miejsc w Meksyku. A jednocześnie jedno z najbardziej znanych. Oblegane przez turystów z całego świata. Kwitnące życiem i bogactwem wrażeń. Kolorowe i majestatyczne. Kolebka Majów. Centrum turystyczne obu Ameryk. Z "Podróżnikiem" wybierzemy się na objazd Jukatanu. Półwysep znany był Hiszpanom jeszcze przed ekspedycją Corteza, który podbił Meksyk. Kilka wcześniejszych wypraw z Kuby doprowadziło do zetknięcia się dwóch wielkich cywilizacji. Majowie opuścili swoje miasta na wybrzeżu na długo przed pojawieniem się Hiszpanów. Ich miasta były zamieszkiwane przez inne ludy lub wręcz opuszczone. Pozostawili wspaniałe budowle, piramidy, boiska do gry w piłkę i obserwatoria astronomiczne. Będziemy gościć w słynnych miastach: Uxmal, Chichen Itza, Meride i Campeche. Zobaczymy zapierające dech w piersiach zabytki Majów, kolonialne miasta i współczesny Meksyk. Dowiemy się, na czym polegała rytualna gra w piłkę, podczas której zwycięska drużyna skazywana była na śmierć. Wdrapiemy się na słynną piramidę w Chichen Itza, aby zobaczyć pierzastego węża. Jukatan to świat, w którym mieszają się różne kultury, języki, współczesność z niezwykłą historią. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji na temat miejscowych zwyczajów, a także turystycznych ofert. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:50 CZY WIESZ, ŻE? - /67/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 20 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:20 CZY WIESZ, ŻE? - /68/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:50 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 13:10 MOC ZIÓŁ - GLISTNIK Program poradnikowy, 11 min, Polska, 2020 Elżbieta Ruman, autorka wielu programów publicystycznych i reportaży TVP oraz karmelita, o. Antoni Rachmajda, poeta, ogrodnik, zielarz, opowiadają o tym, dlaczego warto sięgnąć do pradawnej mocy zielarskich cudów natury. Naturalna chemia to tajemnice liści, kwiatów, korzeni. Wiele cennych dla zdrowia roślin jest na wyciągnięcie ręki. W programie także praktyczne porady, co można zrobić z ziół, aby wspomóc swoje zdrowie. 13:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 15 STARGARD Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Stargard nazywany klejnotem Pomorza. Znajdują się tutaj najcenniejsze zabytki średniowieczne w tej części świata, wpisane na Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Można tu wiele razy używać przedrostka naj: stoi tu najwyższa baszta w Polsce, a Kolegiata Mariacka - najpiękniejszy z kościołów - jest najwyżej sklepioną świątynią w kraju. Nie brakuje unikatów na skalę światową: średniowiecznej bramy rozpiętej nad rzeką czy największego krzyża pokutnego wykutego z jednego bloku kamiennego. Choć miasto bardzo ucierpiało w czasie II wojny światowej, nadal zachwyca turystów oraz pasjonatów historii. 13:50 SEKRETY FIZYKI KWANTOWEJ - /2/ (THE SECRETS OF QUANTUM PHYSICS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2014 Profesor Jim Al - Khalili śledzi historię prawdopodobnie najważniejszej, a jednocześnie wprawiającej w zakłopotanie teorii naukowej: fizyki kwantowej. Historia fizyki kwantowej zaczyna się na początku XX wieku, kiedy naukowcy starają się lepiej zrozumieć, jak działają żarówki. To proste pytanie wkrótce zaprowadziło naukowców w głąb ukrytych mechanizmów działania materii, w subatomowe elementy budulcowe otaczającego nas świata. Odkryli tu zjawiska niepodobne do żadnych wcześniej napotkanych - sferę, w której rzeczy mogą być w wielu miejscach naraz, gdzie rzeczywistość wydaje się istnieć naprawdę tylko wtedy, gdy ją obserwujemy. Profesor Al - Khalili stawia pytanie: czy rzeczywistość naprawdę istnieje, czy też przywołujemy ją do istnienia poprzez akt obserwacji? Przyjrzymy się także, w jaki sposób rośliny i drzewa wychwytują światło słoneczne podczas procesu fotosyntezy, przestrzegając najsłynniejszego prawa fizyki kwantowej - zasady nieoznaczoności. Czy mechanika kwantowa może wyjaśnić największą tajemnicę biologii - ewolucję? 15:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - NARODZINY BOMBY ATOMOWEJ - KARA ZA GRZECHY (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Ten odcinek opowiada o naukowcach, którzy stali za Projektem Manhattan - ogromnym przedsięwzięciem, które stworzyło bombę atomową. Wszystko zaczęło się od listu Alberta Einsteina skierowanego do prezydenta USA, Franklina D. Roosevelta. W liście tym Einstein podkreślił, że nazistowskie Niemcy wykorzystywały energię jądrową do budowy niezwykle potężnej bomby nowego typu, która mogłaby niszczyć całe porty i skłonił Roosevelta do zlecenia prac nad opracowaniem bomby atomowej. Bohaterem głównym odcinka jest Robert Oppenheimer, ojciec bomby atomowej, który przewodził naukowcom, którzy nad nią pracowali; film ujawnia grzech i karę naukowców zaangażowanych w rozwój broni jądrowej. 15:50 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - OŻYWIĆ CZŁOWIEKA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Wiele lat temu pewien naukowiec, Robert Cornish, zrealizował odwieczne marzenie całej ludzkości: przywrócić zmarłego do życia; marzenie, które wcześniej ożyło na kartach arcydzieła gotyckiej powieści "Frankenstein", opowiadającej o szalonym naukowcu, który tchnął życie w zwłoki i stworzył potwora. W latach trzydziestych XX wieku, kiedy powieść ta została przeniesiona na ekrany kinowe i film stał się wielkim hitem, Cornish podjął próby reanimacji człowieka. Wcześniej Cornishowi cudem udawało się przywrócić do życia zwierzęta, które wcześniej uśmiercił własnymi rękami. W tym odcinku przyglądamy się geniuszowi Roberta Cornisha, który próbował manipulować śmiercią za pomocą mocy nauki i ciemności. 16:40 MŁODZI TWÓRCY MISTRZOM - NOWA POSTAĆ ŚWIATA - FILM O PROFESORZE LECHU LECIEJEWICZU Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 2007 Reżyseria: Petro Aleksowski Scenariusz: Petro Aleksowski Muzyka: R. Myhill Redakcja Publicystyki i Edukacji TVP2 we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego realizuje cykl filmów dokumentalnych o laureatach nagród Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Każdy odcinek cyklu poświęcony jest jednemu z laureatów, który byłby swoistym "przewodnikiem" po dziedzinie nauki, w której jest on niekwestionowanym autorytetem. Dokument "Nowa postać świata" jest filmowym portretem prof. Lecha Leciejewicza historyka i archeologa, badającego przez ponad pół wieku okres wczesnego średniowiecza w Polsce i w Europie. Jego największe odkrycia miały miejsce podczas badań historii Kołobrzegu i Wenecji. Nowe pokolenia polskich archeologów mówią o Lechu Leciejewiczu jako o punkcie odniesienia w swoich pracach, a jego najnowszą książkę pt.: "Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej" traktują jako nieformalny podręcznik na uczelniach historii i archeologii. Specjalnie na potrzeby filmu zostały zrealizowane sceny fabularne przedstawiające wczesnośredniowieczne życie w Polsce. 17:05 PODRÓŻNIK - EL CAMINO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa na koniec świata - do miejscowości Fisterra. W starożytności i średniowieczu końcem świata nazwano półwysep Finisterre, położony najbardziej na zachód kraniec Hiszpanii. Do leżącej na krańcu tego półwyspu Fisterry docierali pielgrzymi wędrujący z Santiago de Composteli. W średniowieczu bowiem końcem wędrówki, wśród gwiazd Mlecznej Drogi, były plaże tego półwyspu. Tam ukoronowaniem wyprawy były muszle, zwane "muszlami św. Jakuba". Nasza wyprawa zaczyna się w O Cebreiro, mistycznej, średniowiecznej wiosce znanej czytelnikom powieści Paulo Coelho. To tam właśnie bohater "Pielgrzyma" znalazł swój miecz. Podążymy drogą do Laboreiro oraz Santiago de Compostela. Poznajemy po drodze wielu pielgrzymów z całego świata, tajemnice kuchni galicyjskiej, osławione ośmiornice gotowane w morskiej soli, kraby, langusty, zupę z małży i wspaniałe sery. Na plażach Fisterry szukamy muszli św. Jakuba i składamy je pod krzyżem upamiętniającym tysiąc lat wędrówki na tej trasie. Ponadto w programie, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 17:30 PODRÓŻNIK - MAO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa do Mao, stolicy wyspy Minorki, na Morzu Śródziemnym. To jedna z najmniej znanych i najciekawsza z wysp wchodzących w skład Balearów. Mao to miasto znane także pod nazwą Mahon. Było przez kilka stuleci siedzibą garnizonu brytyjskiego. Legenda mówi, że właśnie tam pewien kucharz, znudzony monotonią potraw, które serwował, wymyślił majonez, sos oparty na żółtku i oliwie - jakże popularny w naszej dzisiejszej kuchni. Na ile ta historia jest prawdziwa? O tym w "Podróżniku". Ale najsłynniejsza potrawa Minorki to caldereta. I zarazem chyba jedna z najdroższych. To zupa z langusty z dodatkiem przypraw, papryki i pomidorów. Porcja dla dwóch osób może kosztować nawet 50 euro. Niewielu jest więc amatorów tego przysmaku. Mimo to ceny w restauracjach nie spadają. Autorzy programu wybierają się na połów razem z Ralfem, niemieckim autorem książki o Minorce. Potem znajomy kucharz przygotuje im gorący talerz calderety. Ale Minorka wabi przybyszów nie tylko rozkoszami podniebienia. Podróżnicy docierają do wielu zakątków wyspy. Zobaczą tajemnicze kręgi po Gigantach, domy z czasów konkwisty, stare winnice, tajemnicze zatoczki. Będzie to więc wyprawa pełna romantyzmu i osobliwych smaków. Ponadto, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji dla wyjeżdżających, porady dla pielgrzymów i turystów. 18:00 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:25 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:50 OPERACJA ZDROWIE - SANATORYJNA REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Choroby układu krążenia są największym zagrożeniem życia Polek i Polaków. Choroby sercowo - naczyniowe są częstszą niż przeciętna przyczyną przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej. Na choroby układu krążenia chorują coraz młodsi ludzie. Co przygnębiające, wzrasta śmiertelność po wypisie ze szpitali. Co robić, jak rehabilitować ludzi chorych kardiologicznie? Dlaczego tak ważne w procesie rehabilitacji kardiologicznej jest leczenie sanatoryjne? Czy pacjenci kardiologiczni po zabiegach elektrokardiologicznych muszą mieć rehabilitację specjalistyczną? 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 14 WARSZAWA CHOPINA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek zwiedza Warszawę i Mazowsze, wędrując szlakiem miejsc związanych z Fryderykiem Chopinem. Spaceruje Krakowskim Przedmieściem w pobliżu budynków, w których mieszkała rodzina Chopinów, odwiedza Ogród Saski, gdzie bawił się mały Fryderyk. Dociera również do Muzeum Fryderyka Chopina w odrestaurowanym zamku Ostrogskich oraz pod pomnik kompozytora w Łazienkach Królewskich. Na szlaku wędrówki znajduje się również dworek w Żelazowej Woli oraz kościół w Brochowie, gdzie Chopin został ochrzczony. 20:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 21:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - AZJA: GÓRY I LĄDY (VOYAGE OF CONTINENTS - RISING MOUNTAINS AND SINKING COUNTRIES - ODC. 3) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Yanick Rose Muzyka: Sylvain Moreau Azja to kontynent ogromny, a jednocześnie bardzo kruchy - w ciągłym niebezpieczeństwie. To świat buzujący życiem. Kształtowanie się kontynentu azjatyckiego trwało miliardy lat i jeszcze się nie zakończyło. Jako pierwsza ukształtowała się Syberia, potem dołączyły ogromne masy lądu Mongolii i Chin. Później doszło do kolizji Indii z południową częścią Azji, w wyniku czego narodziły się Himalaje, najwyższy na ziemi łańcuch górski. Himalaje to jedno z najszybciej poruszających się miejsc na świecie. Przesuwa się od 2 do 4 cm rocznie. Wydaje się niewiele, ale to metr w ciągu życia człowieka, a w skali milionów lat to bardzo dużo. Połączenie się poszczególnych części Azji wcale nie oznacza, że kontynent się ustabilizował i już nie będzie się zmieniać. Azja spoczywa na płytach, które nadal są aktywne. Nacierają na siebie, rozłączają się i zderzają. Płyta indyjska nadal podkopuje się pod swoją azjatycką sąsiadkę. Może to spowodować katastrofę w Nepalu, niewielkim państewku wciśniętym między Indie i resztę kontynentu. Naukowcy są przekonani, że spokojny krajobraz Nepalu kryje w sobie potężną energię, która kiedyś wywoła ogromne trzęsienie ziemi. Ostatnie duże trzęsienie ziemi w tym kraju wystąpiło ponad 300 lat temu. Przez te 300 lat gromadziła się energia tektoniczna, czekająca na wyzwolenie. Katmandu, największe miasto Nepalu cały czas jest zagrożone. Krajem, który leży w najbardziej niestabilnym rejonie na świecie, jest Japonia. Cała jej powierzchnia położona jest w miejscu spotkania płyt: pacyficznej, filipińskiej i azjatyckiej. Ta strefa trzęsień ziemi i wulkanów nazywana jest Pierścieniem Ognia. Przez setki milionów lat Japonia była związana ze wschodnim wybrzeżem Azji. Następnie - mniej więcej 15 milionów lat temu - nacierające na siebie płyty na Pacyfiku odciągnęły Japonię na wschód, otwierając miejsce dla Morza Japońskiego. Od niepamiętnych czasów Japończycy musieli się dostosować do niestabilności ziemi pod stopami. W Tokio, którego liczba mieszkańców (wraz z aglomeracją) dochodzi do 35 milionów, budynki są zaprojektowane tak, by wytrzymały nawet najgwałtowniejsze wstrząsy. Na tokijskim uniwersytecie profesor Takashi Furumura tworzy symulacje komputerowe, które są podstawą bezpieczeństwa Japonii. Profesor przyznaje, że nadal bardzo trudno jest dokładnie przewidzieć wystąpienie trzęsienia ziemi. Jednak dzięki takim programom można obliczyć przybliżoną siłę wstrząsów i zakres zniszczeń. W Centrum Informacji Sejsmicznej w Jokohamie naukowcy bacznie przyglądają się codziennym wstrząsom tektonicznym. Każdego roku rejestruje się dziesiątki tysięcy wstrząsów. Jednak nawet najbardziej zaawansowana technika i konstrukcje budowlane nie uchronią Japonii przed niszczycielskimi wybuchami Matki Natury. W marcu 2011 roku, trzęsienie ziemi o sile 9 stopni spowodowało najbardziej katastrofalne tsunami w historii Japonii. Wiemy już, że siły tektoniczne Azji są ogromnym zagrożeniem dla życia ludzkiego. Jednocześnie te same siły dostarczają ludzkości środków, które pozwalały naszym przodkom osiedlać się na nowych terenach. Od stworzenia pierwszych mas lądu, które uformowały Syberię - po kolizję z Indiami, Azja nigdy nie przestała się zmieniać i rozrastać. To największy i najbardziej złożony kontynent na Ziemi. 21:55 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - OŻYWIĆ CZŁOWIEKA (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: Wiele lat temu pewien naukowiec, Robert Cornish, zrealizował odwieczne marzenie całej ludzkości: przywrócić zmarłego do życia; marzenie, które wcześniej ożyło na kartach arcydzieła gotyckiej powieści "Frankenstein", opowiadającej o szalonym naukowcu, który tchnął życie w zwłoki i stworzył potwora. W latach trzydziestych XX wieku, kiedy powieść ta została przeniesiona na ekrany kinowe i film stał się wielkim hitem, Cornish podjął próby reanimacji człowieka. Wcześniej Cornishowi cudem udawało się przywrócić do życia zwierzęta, które wcześniej uśmiercił własnymi rękami. W tym odcinku przyglądamy się geniuszowi Roberta Cornisha, który próbował manipulować śmiercią za pomocą mocy nauki i ciemności. 22:50 PODRÓŻNIK - ARMAGH Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Tym razem ekipa "Podróżnika" wybrała się na Zieloną Wyspę. Wyprawa zaczyna się od Irlandii Północnej, a dokładniej od Armagh. Pod tą nazwą kryje się jedno z najstarszych irlandzkich miast. Otwiera ono szlak świętego Patryka. Wąskie uliczki w centrum biegną w miejscu niegdysiejszych fos. Otaczały one kościół założony przez Patryka w 455 roku. Miasto ma dwie katedry stojące naprzeciw siebie. Autorzy odwiedzają je, podążając śladami świętego. Grób patrona Irlandii znajduje się niedaleko od Armagh, w Downpatrick. Skromny cmentarz i niewielki kamień z trudem przypominają o głębokiej tradycji chrześcijańskiej na wyspie. Po drodze do Belfastu mija się jeszcze stodołę, którą król Ulsteru podarował Patrykowi z przeznaczeniem na pierwszy kościół. Obok niego stoi kamienny krzyż o charakterystycznym, celtyckim kształcie. Takich krzyży w Irlandii jest wiele. Ich obecność na tle pejzażu ma swoją wymowę. Irlandia bowiem to kraj wielkich symboli wyrażających religię, wiarę i nadzieję. W Belfaście ekipa odwiedza centrum miasta ze wspaniałym gmachem parlamentu, stylizowaną starówką, a przede wszystkim malowidłami na ścianach dzielnicy Falls Road, wyrażającymi bezkompromisowe powiązania ze wspólnotami wyznaniowymi z czasów konfliktów w Ulsterze. 23:20 PODRÓŻNIK - JUKATAN Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Jedno z najbardziej tajemniczych i ekscytujących miejsc w Meksyku. A jednocześnie jedno z najbardziej znanych. Oblegane przez turystów z całego świata. Kwitnące życiem i bogactwem wrażeń. Kolorowe i majestatyczne. Kolebka Majów. Centrum turystyczne obu Ameryk. Z "Podróżnikiem" wybierzemy się na objazd Jukatanu. Półwysep znany był Hiszpanom jeszcze przed ekspedycją Corteza, który podbił Meksyk. Kilka wcześniejszych wypraw z Kuby doprowadziło do zetknięcia się dwóch wielkich cywilizacji. Majowie opuścili swoje miasta na wybrzeżu na długo przed pojawieniem się Hiszpanów. Ich miasta były zamieszkiwane przez inne ludy lub wręcz opuszczone. Pozostawili wspaniałe budowle, piramidy, boiska do gry w piłkę i obserwatoria astronomiczne. Będziemy gościć w słynnych miastach: Uxmal, Chichen Itza, Meride i Campeche. Zobaczymy zapierające dech w piersiach zabytki Majów, kolonialne miasta i współczesny Meksyk. Dowiemy się, na czym polegała rytualna gra w piłkę, podczas której zwycięska drużyna skazywana była na śmierć. Wdrapiemy się na słynną piramidę w Chichen Itza, aby zobaczyć pierzastego węża. Jukatan to świat, w którym mieszają się różne kultury, języki, współczesność z niezwykłą historią. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji na temat miejscowych zwyczajów, a także turystycznych ofert. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:45 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:10 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:35 OPERACJA ZDROWIE - SANATORYJNA REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Choroby układu krążenia są największym zagrożeniem życia Polek i Polaków. Choroby sercowo - naczyniowe są częstszą niż przeciętna przyczyną przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej. Na choroby układu krążenia chorują coraz młodsi ludzie. Co przygnębiające, wzrasta śmiertelność po wypisie ze szpitali. Co robić, jak rehabilitować ludzi chorych kardiologicznie? Dlaczego tak ważne w procesie rehabilitacji kardiologicznej jest leczenie sanatoryjne? Czy pacjenci kardiologiczni po zabiegach elektrokardiologicznych muszą mieć rehabilitację specjalistyczną? 01:05 POLACY ŚWIATU - MARIAN SMOLUCHOWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem byli oddani Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 01:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 14 WARSZAWA CHOPINA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek zwiedza Warszawę i Mazowsze, wędrując szlakiem miejsc związanych z Fryderykiem Chopinem. Spaceruje Krakowskim Przedmieściem w pobliżu budynków, w których mieszkała rodzina Chopinów, odwiedza Ogród Saski, gdzie bawił się mały Fryderyk. Dociera również do Muzeum Fryderyka Chopina w odrestaurowanym zamku Ostrogskich oraz pod pomnik kompozytora w Łazienkach Królewskich. Na szlaku wędrówki znajduje się również dworek w Żelazowej Woli oraz kościół w Brochowie, gdzie Chopin został ochrzczony. 01:45 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii.