TVP Dokument Poniedziałek, 26.06.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - WYKUWANIE RÓŻNORODNOŚCI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Dzięcioły są u nas barwną ilustracją różnorodności biologicznej ptasiego świata. Ale nie tylko ptasiego, również całego środowiska, w którym żyją. Nie ma lepszego dowodu rozmaitości składu gatunkowego drzewostanu leśnego niż chór głosów i werbli dzięciołów różnych gatunków jednocześnie. Gatunki te są dość do siebie podobne, co już samo przez się pokazuje, jak przyroda różnicuje gatunki zwierząt z jednej grupy, a obecność wielu z nich naraz w tym samym lesie oznacza, że obok drzew iglastych są tu liściaste, obok żywych martwe, obok młodych stare. Dzięcioły same zresztą wzbogacają las, wykuwając dziuple, do których wprowadzają się inne gatunki - od ptaków po owady. Można rzec bez większej przesady, że swymi mocnymi dziobami wykuwają jakąś cząstkę leśnej bioróżnorodności. Ale też same od niej zależą, bowiem niektóre gatunki nie potrafią żyć w lesie innym niż urozmaicony. Jednym z ważnych czynników, decydujących o rozmaitości i przyrodniczym bogactwie lasu, jest jego kontakt z innymi lasami. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 5 W STAROPOLSKIEJ ZAGRODZIE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Gdzie dawniej przechowywano żywność, gdy jeszcze nie było lodówek? Dlaczego stawiano tajemniczą i wysoką konstrukcję na czterech palach obok domu? Jaka potrawa jest naprawdę rdzennie polska? Na te pytania odpowiada Radosław Kotarski, który tym razem odkrywa tajemnice dawnego gospodarstwa wiejskiego. Wciela się w rolę rolnika, sprawdza jak wyrabiano sery i próbuje ustalić, jakie zwierzęta hodowano w staropolskiej zagrodzie. 07:05 NOTACJE - JERZY ARTYSZ. ŚPIEWANIE JEST SPRAWĄ DUCHOWĄ Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2012 Autor: Maria Nockowska Jerzy Artysz (rocznik 1930) śpiewak (baryton), pedagog. Studiował śpiew i grę na skrzypcach w PWSM w Warszawie oraz śpiew w Mediolanie. Laureat międzynarodowych konkursów wokalnych w Moskwie (1957), Tuluzie (1959) i Genewie (1960). Debiutował jako student na scenie operowej w Łodzi, był solistą Teatru Wielkiego w Warszawie, potem poświęcił się pracy pedagogicznej za granicą. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 99 BIŁGORAJ Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Biłgoraj to miasto skryte wśród lasów, leżące nieco na uboczu. Z drugiej jednak strony na przestrzeni wieków przyciągało do siebie nowych mieszkańców różnych nacji. Przenikały się tu wpływy kilku grup etnicznych, a to sprawiło, że rozwinął się tutaj jedyny w swoim rodzaju folklor, niepodatny na mody i style. Do dziś ciekawą, regionalną kulturę ludową możemy odnaleźć w muzyce i tańcach, strojach i kuchni. Położenie miasta i warunki pogodowe regionu sprzyjają turystyce. Stąd możemy wyruszać na Roztocze i do Puszczy Solskiej, podziwiać przyrodę i architekturę. Na poszukiwaczy przygód czeka mnóstwo tras turystycznych, m.in. przebiegający przez miasto, liczący 2000 km, słynny Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo. Historia Biłgoraja sięga XVI wieku. Miasto - niegdyś prywatne - położone na szlaku handlowym łączącym Lublin i Jarosław stało się ważnym punktem na mapie wymiany handlowej w ówczesnej Rzeczypospolitej. To zawsze sprzyjało migracji ludności, ściągało kupców różnych nacji. Dominowali tu jednak przede wszystkim Polacy i Rusini, potem, stosunkowo szybko osiedlili się również Żydzi, którzy stanowili trzecią co do wielkości grupę etniczną zamieszkującą miasto. W regionie warto też odwiedzić Zwierzyniec, popularny ośrodek turystyczno - wypoczynkowy, będący bramą do Roztoczańskiego Parku Narodowego. 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /119/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 08:25 SZPIEDZY WŚRÓD ZWIERZĄT S.I - ODC. 3. PRZYJAŹŃ (SPY IN THE WILD) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: John Downer Zwierzęta często mają silne więzi rodzinne. Jednak jak ważne są dla nich inne relacje w życiu? Pustynia Kalahari w Afryce to dom surykatek. U nich jeden drugiemu pomaga, a życie skupia się wokół królowej - jedynej samicy, która rodzi dzieci. Miewa do sześciorga małych w miocie i trzy mioty rocznie, toteż jej potomstwo jest praktycznie wszędzie. Małe wymagają troskliwej opieki i na szczęście matka ma wielu przyjaciół do pomocy, czasem nawet aż pięćdziesięcioro. Dziś ma jeszcze jednego surykatkę - tajniaka. Agentka ma sfilmować niespotykaną przyjaźń, łączącą te zwierzęta o wyjątkowo społecznym nastawieniu. Jest to bardzo zamknięta wspólnota niechętna obcym. Agentka jest największą surykatką, jaką zwierzęta widziały i wymaga dokładnego zbadania! Został jej nadany zapach tej kolonii, więc to je uspokaja. Codziennie inna wolontariuszka organizuje przechowalnię dla maluchów, ofiarując im troskliwą opiekę matczyną. W kolejnym odcinku zespół szpiegów zbada, jak i dlaczego zwierzęta źle się zachowują, czasem w bardzo spektakularny sposób. 09:25 JAK DOBRZE SPAĆ? (HOW TO SLEEP WELL WITH MICHAEL MOSLEY / MICHAEL MOSLEY AND SLEEP) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jon Willers Film dokumentalny BBC Studios. Kompleksowy przewodnik po nauce o śnie i jego wpływie na wszystko, co robimy. Sen to rytuał, który nas wszystkich łączy. Obecnie coraz powszechniej występują zaburzenia snu. 1/3 z nas ciągle zmaga się z bezsennością, a w pandemii urosło to do 50% populacji - najwyższy odnotowany odsetek. Zgłębienie tajemnic śpiącego mózgu może pomóc w naszych zmaganiach z bezsennością. Ten dokument pokazuje, w jaki sposób sen wpływa na prawie każdą część naszego fizycznego i psychicznego samopoczucia, od pamięci i nastroju po odporność, wagę i płodność. Lepszy sen poprawia zdrowie, pokonuje choroby, obniża poziom cukru we krwi, pomaga poprawić nasz system odpornościowy i zdolność zwalczania infekcji oraz poprawia zdrowie psychiczne. Nowe badania i teorie poddawane są próbie w eksperymentach, których nigdy wcześniej nie pokazywano w telewizji. Nie każdy sen jest taki sam. De facto - składa się z 4 różnych faz, układających się w cykle. Naukowcy dowiadują się coraz więcej, jakie to ma znaczenie dla naszego psychicznego i fizycznego zdrowia. Nauka o śnie rozwija się w szybkim tempie - ze wspaniałymi i rewolucyjnymi rozwiązaniami na horyzoncie. A więc - pora do łóżek i szansa na otrzymanie jak najwięcej cudownych fal mózgowych z głębokiego snu. 10:25 NIESAMOWITE PODRÓŻE Z SIMONEM REEVEM - ODCINEK 1. (INCREDIBLE JOURNEYS WITH SIMON REEVE (1/4)) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Gian Quaglieni Czteroodcinkowa seria BBC Studios. Simon Reeve przedstawia niektóre z najważniejszych wydarzeń ze swoich niesamowitych podróży po całym świecie. W ciągu ponad 15 - letniej kariery Simon odwiedził ponad sto krajów na sześciu różnych kontynentach, odkrywając niesamowite krajobrazy i poruszające i dramatyczne ludzkie historie. Teraz dogania niektóre z niezapomnianych postaci, które spotkał po drodze. Simon ujawnia kulisy wydarzeń i odkrywa niektóre z ogromnych zmian, których był świadkiem podróżując po całym świecie. 11:35 O NOWEJ TO HUCIE Reportaż, 21 min, Polska, 1974 Scenariusz: Bronisław Cieślak Zdjęcia: Wiesław Tomaszkiewicz Prowadzący: Bronisław Cieślak Spacer Bronisława Cieślaka z kamerą po Nowej Hucie z okazji 25 - lecia dzielnicy. Sonda i rozmowa na temat pierwszego budynku wybudowanego w Nowej Hucie, ukazanie życia społecznego, kulturalnego, oświatowego i sportowego jej mieszkańców oraz perspektywy rozwoju dzielnicy. Bronisław Cieślak prosi mieszkańców o wskazanie pierwszego domu wybudowanego w Nowej Hucie, następnie rozmawia z mężczyznami, którzy budowali Nową Hutę. Wspominają budowę pierwszych budynków, zasiedlanych później przez junaków, spanie po 8 - 10 osób w jednym pokoju. Następnie pokazane jest, jak wygląda codzienne, zwykłe popołudnie w Nowej Hucie - ludzie tłumnie wychodzący z Huty im. Lenina, wracający po pracy do domu. Mieszkańcy Nowej Huty żywią się często w stołówkach zakładowych, dzieci spędzają czas w przedszkolach. Spędzanie wolnego czasu po pracy: kawiarnie, relaks nad zalewem, kajaki, rowery wodne, wędkowanie, ogródki działkowe. Nauka w Technikum dla Pracujących, księgarnie i biblioteki osiedlowe, nauka języków obcych, wycieczka rowerowa z klubu PTTK, ćwiczenia na siłowni, trening dżudo, nauka pływania dla dzieci, gra w piłkę nożną, kometkę, ćwiczenia gimnastyczne z piłką, wizyta w Teatrze Ludowym, przedstawienie dla dzieci, wystawa w domu kultury Kuźnia, dyskusja w redakcji pisma Skarpa. Budownictwo nowoczesne, wysokie budynki, zapotrzebowanie na mieszkania. Życzenia przedszkolaków dla Nowej Huty. 12:05 PASJONACI S.I - DOROTA I JANEK Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Dorota Ziental, Jan Szuster, Artur Kruczek, Danuta Damek, Katarzyna Jamróz, Ewa Kuklińska, Elżbieta Sielawa, Gabriela Poniedziałek, Helena Suchan, Irena Budzyń, Janusz Bąk, Justyna Kieresińska, Andrzej Beja-Zaborski, Maria Słowiak, Dariusz Gnatowski Filmowa historia Doroty przybliża zmagania osób, które tracą wzrok powoli, mając pełną świadomość tego nieuchronnego procesu. Odcinek dotyka trudności związanych z brakiem zrozumienia ze strony otoczenia, wyjaśnia, jakiej pomocy oczekują niewidomi, a co postrzegają jako niezdrowe zainteresowanie lub niepotrzebną litość. Fabuła ukazuje, że niewidomi bywają osobami w pełni ukształtowanymi i dobrze znającymi własne ograniczenia. Wskazuje, że kreatywność i przedsiębiorczość to cechy charakteru, które nie mają nic wspólnego z problemami zdrowotnymi, co najdobitniej ukazuje postać Jaśka - partnera Doroty. Jak zbudować związek, jeśli partner jest równie silną osobowością i w dodatku stracił wzrok na skutek podobnego schorzenia? Jak pomóc tym wszystkim, którzy zagubili swoją indywidualność i wiarę pod wpływem miażdżącej wolę utraty wzroku? Odcinek Dorota rzuci nowe światło na te i wiele innych problemów. 12:40 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - WISIA, MAŁGORZATA I KAJA Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Jadwiga Mojżeszek jako 15 - latka pisała w Żywcu dziennik, w którym relacjonowała drugą wojnę światową. W zachowanych pamiętnikach opisany jest początek wojny od września do listopada 1939 roku (wkroczenie Niemców do Żywca oraz początki okupacji) oraz od września 1940 do stycznia 1941 (akcja wysiedlania terenów Żywiecczyzny przez Niemców). Po wojnie ukończyła LO im. Mikołaja Kopernika w Żywcu, a następnie ogrodnictwo we Wrocławiu. Kaja Daniłów, lat 17, uczęszcza do drugiej klasy LO im. Kopernika w Żywcu o profilu prawnym. Podczas pandemii większość czasu spędza w domu, rzadko spotyka się ze znajomymi, jeżeli już to gra w gry towarzyskie. Kaja odnajduje wiele podobieństw z Jadwigą, która w czasie wojny była w jej wieku. Obie nie tylko mieszkały w tym samym miejscu i chodziły do tego samego liceum. Kaja przyznaje, że tak jak Jadwiga, jest dumna i nie pozwala sobie na pokazywanie emocji. Małgorzata Kubielas, lat 68, z wykształcenia chemik, po studiach wróciła do Żywca, gdzie prowadziła z mężem firmę. Mama dwóch córek i babcia trojga wnucząt. Swoisty archeolog rodzinny. Obecnie jest na emeryturze, a jej hobby to historia rodziny, dbanie o nią i poszerzanie wiedzy na jej temat. Dla Małgorzaty bardzo ważne jest, aby jej rodzina znała historie przodków, dlatego wspólnie z Kają wydaje dzienniki Jadwigi Mojżeszek. 13:15 WETERYNARZE Z SERCEM - /27/ Reality show, 21 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W kolejnym odcinku programu zobaczymy dwie historie. Pierwsza, jak z filmu, która nadaje nowe znaczenie cytatowi z Forresta Gumpa - "Run, Forrest, run!" (Biegnij, Forrest, biegnij!). To wzruszająca opowieść o psie, wielu dniach jego cierpienia i wytrwałości lekarzy. Druga - o hańbiącym człowieka procederze, czyli targach koni, podczas których często zapomina się, że przedmiotem handlu jest żywe stworzenie. Jaki los czekałby Foresta i ciężarną klacz, gdyby nie determinacja dobrych, wrażliwych ludzi? 13:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /28/ Reality show, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W kolejnym odcinku programu znajdziecie odpowiedzi na kilka pytań. Dlaczego należy błyskawicznie reagować na nietypowe zachowanie swojego pupila? Czy planując ciążę, powinniśmy pozbyć się ze swojego otoczenia kota, ze względu na możliwość zarażenia się toksoplazmozą, niebezpieczną dla dziecka? Co może oznaczać dla psa śródmiąższowe zapalenie płuc? Zapraszamy! 14:10 WYSPY CZASÓW ODYSEUSZA - POWSTAŁE Z OGNIA (ISLANDS IN TIME - A WILDLIFE ODYSSEY 1. BORN OF FIRE) Cykl dokumentalny, 50 min, Austria, 2017 Reżyseria: Matt Hamilton, Paul Reddish Trzyczęściowy film dokumentalny o wyspach Azji Południowo - Wschodniej, które należą do najbardziej ciekawych i różnorodnych miejsc na ziemi. Położone między Australią i Azją, mają najbogatszą przyrodę na świecie. Są habitatami pięknych i dziwnych stworzeń. To świat, gdzie ptaki wykluwają się na zboczach aktywnych wulkanów, świnie się boksują, a kangury wspinają na drzewa. Te niezwykłe krajobrazy od dziesiątków milionów lat kształtują się za sprawą wulkanów. To tu 25 milionów lat temu kontynent australijski zderzył się z Azją. Na skutek kataklizmu Nowa Gwinea została wciśnięta między oba kontynenty. Ze szczytami gór dochodzącymi do blisko 5 tysięcy metrów jest to najwyższa wyspa na naszej planecie. Nogale melanezyjskie żyją w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk w przyrodzie. To miejsce jest śmiertelnie groźną strefą popiołów wulkanicznych i toksycznych gazów. Tymczasem gatunek tego ptaka w wyjątkowy sposób przystosował się i wykorzystuje niszczycielskie siły. Temperatura tuż pod powierzchnią sięga ponad tysiąca stopni Celsjusza. O dziwo ptaki te właśnie szukają ciepła. Nogale melanezyjskie wyposażone są w ogromne stopy, idealne do kopania. Mają niezwykłą zdolność wyczuwania temperatury. Za pomocą specjalnego gruczołu w gardle ptak ten wyczuwa różnicę nawet pół stopnia. Wokół wulkanu jest zaledwie kilka miejsc o odpowiedniej dla nich temperaturze 33 stopni ciepła. O takie miejsca warto powalczyć. Gorące zbocze jest znakomitym inkubatorem dla jaja. Pisklę wykluje się po 60 dniach. To jeden z najdłuższych okresów inkubacji u ptaków. Natychmiast po wykluciu pisklak jest w stanie odfrunąć. Aktywny wulkan jest jedynym rodzicem, jakiego zna, więc od pierwszej chwili małe jest samodzielne. 15:10 NIEZWYKŁY ŚWIAT OWADÓW (LITTLE MATTERS: INSECTS) Film dokumentalny, 48 min, Niderlandy (Holandia), 2015 Reżyseria: Alvaro Mendoza Zdjęcia: Pablo Valdivieso Świat insektów, pomimo że tak bliski, pozostaje jednak w wielu przypadkach całkowicie tajemniczy. Jaka jest rola insektów w przyrodzie? Jak ewoluowały? Jak działają? Insekty to ponad 5 milionów sposobów funkcjonowania, przychodzenia na świat, jedzenia, komunikowania się, budowania schronienia, rozmnażania się i polowania. Komary, mrówki, termity wynalazły wiele genialnych metod, pozwalających im na przetrwanie, np. utrzymywanie w chłodzie upraw grzybów przez termity czy pułapki, budowane przez mrówki podczas polowania. Mikroskopowe zdjęcia przybliżają świat insektów i prezentują nieznane dotychczas, wysoce inteligentne zachowania zbiorowe w przestrzeni, która dotychczas była dla nas trudno dostępna. 16:05 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 1 SŁODKA POKUSA (CONSUMERS TRAPS 1. IN A SUGAR RUSH / VERBRAUCHERCHECK EP. 1 DIE ZUCKERFALLE) Serial dokumentalny, 43 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner Nasze zdrowie i środowisko to kwestie, które dotyczą nas wszystkich. Ale trudno jest znaleźć wiarygodne informacje na te tematy ze względu na wszystkie plotki, półprawdy i manipulacje, które je otaczają. Uniemożliwiają konsumentowi odróżnienie faktów od mitów. W tym filmie autorzy dążą do wyjaśnienia różnych kwestii, zadając pytania typu: czym jest dla nas rosnące spożycie cukru? Jakie skutki ma dla nas uporczywe dbanie o higienę lub nadmiar używanych tabletek? Czy różne skutki uboczne są nadal niedoceniane? W jaki sposób można żyć bardziej ekologicznie? Osobiste historie i relacje ekspertów wyjaśniają dżunglę mitów dotyczących zdrowia i środowiska. W odcinku pierwszym będzie mowa o słodkich pokusach. O tym, że konsumujemy za dużo cukru, ale także o tym, że trudno to nawet kontrolować, gdyż cukier ukryty jest w bardzo wielu produktach. Dowiemy się, jak nadmiar cukru działa na nasze zdrowie i samopoczucie. Co radzą specjaliści? 17:00 SKARBY EUROPY ODC. 1 CHORWACJA (TREASURES OF EUROPE EP. 1 TRESORS DE CROATIE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:05 JAK JEDWABNY SZLAK STWORZYŁ ŚWIAT - ODC. 1 WOJNA (HOW THE SILK ROAD MADE THE WORLD / DIE SEIDENSTRAE WEG IN DIE WELT VON HEUTE / EPISODE 1 WAR) Serial dokumentalny, 52 min, Nowa Zelandia, 2018 Reżyseria: Anya Durling, Fei Xiang Trzyodcinkowa mini - seria dokumentalna, opowiadająca o dramatycznych losach Euroazji. Jedwabny Szlak to jedno z największych przedsięwzięć ludzkości. Od tysięcy lat istniejący szlak handlowy łączący wschód i zachód, głęboko wpłynął na historię. Handel Jedwabnym Szlakiem pomógł budować i łamać imperia, podsycał rewolucje i wpływał na cywilizacje. Ludzkość, jaką znamy i wiele rzeczy, które stworzyliśmy, zawdzięczamy legendarnemu szlakowi. Dotyczy to przedmiotów tak podstawowych, ale rewolucyjnych jak kartka papieru. Będziemy podróżować w czasie, aby być świadkiem ewolucji starożytnych wojen i przeżyć horror Czarnej Śmierci, zobaczymy wybuchowe skutki innowacji i przeżyjemy radykalne zmiany życia społecznego. Odc. 1 - "Wojna". Dzięki handlowi na Jedwabnym Szlaku rosły i upadały imperia. Szlak stanowił zarzewie rewolucji. Przyczynił się do wielkich odkryć. Tworzył silne więzi między odległymi narodami. Dwa tysiące lat temu. Imperium Rzymskie wydaje się niepowstrzymane. Rzym podbił już większą część Europy i wysyłał legiony za Morze Śródziemne na Bliski Wschód, stanowiący bramę do bogactw Azji. Droga ta zlana była jednak krwią. W 53 roku przed naszą erą pod mezopotamskim miastem Carrhae w Partii, będącej regionalnym królestwem, czerpiącym z kultur Persji i Grecji doszło do bitwy z rzymską armią. Wynik boju wydawał się przesądzony. 40 tysięcy Rzymian stanęło naprzeciw jedynie dziesięciu tysiącom Partów. Rzymskie legiony były wówczas najdoskonalszą piechotą Europy. Nowa Europa narodziła się w koszmarnym tyglu. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS, PERŁA OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Mauritius. 20:10 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - LIDIA DUDA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką tego odcinka jest Lidia Duda. 20:50 NEWBORN Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2017 Reżyseria: Lidia Duda, Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Muzyka: Bartek Straburzyński Film o niezgodzie na własne życie i o trudnej sztuce uczenia się nowego. To film o przegranym, który postanowił zostać zwycięzcą. Film o sile ludzkiego charakteru. Film o miłości, która może odmienić życie. Któż nie marzył, żeby uścisnąć dłoń Arnolda Schwarzeneggera... a Krzysztofowi się udało. To niesamowita historia. Trochę jak z amerykańskiego snu o sukcesie niemożliwym, który stał się realny. Krzysztof pojawił się znikąd. W zniszczonym ubraniu, dziurawych butach, bez sportowego stroju. Za biedny, by kupować odżywki i stosować sportowe diety. Miał 16 lat i pobił rekord świata w klasycznym trójboju siłowym. Od tego dnia jest niepokonany. On, syn alkoholika i rozchwianej emocjonalnie matki, skreślony przez wszystkich już jako dziecko. Marzenę i Krzysztofa poznamy kilka tygodni przed przyjściem na świat ich dziecka. Mieszkają na skraju wsi u babci Marzeny. Nie odstępują się na krok. Gdzie on, tam i ona. Ten kameralny świat dwojga młodych ludzi zakłócą obrazy z traumatycznej przeszłości Krzysztofa, a w nich krótkie, suche, pozbawione komentarza zdania: Mam 8 lat, stwierdzili, że do niczego się nie nadaję. Nie patrzę innym w oczy, nie chcę rozmawiać. Mam metkę debila. Widz, patrząc na dorosłego już Krzysztofa, musi wiedzieć, że w rodzinnym domu miał zapewnione picie i bicie. Ojciec zniknął z jego życia, kiedy prawie zakatował go na śmierć. Krzysztof miał wtedy 5 lat. Wycofanie Krzysztofa, jego milczenie, tłumaczono opóźnieniem w rozwoju. Na podwórku był pośmiewiskiem kolegów. Stał się agresywny. Nikt nie dostrzegł nieprzepracowanej, dziecięcej traumy po latach domowego koszmaru. Zapadła decyzja o nauczaniu domowym. Od 8 roku życia świat oglądał tylko przez okno. Rówieśnicy definitywnie zniknęli z jego życia. W wieku 10 lat zaczął ćwiczyć, żeby nie myśleć i nie zwariować. Po 6 latach samotnych treningów zgłosił się na pierwsze zawody i pobił rekord świata w trójboju siłowym. Dziecięca terapia, jako sposób na stres wynikający z wykluczenia, stworzyła mistrza. I tym happy endem mogłaby zakończyć się jego historia, gdyby tego samego dnia nie spotkał Marzeny. To ona zwróciła na niego uwagę i miesiącami przebijała się przez jego mur milczenia. Po roku znajomość przerodziła się w uczucie. Była pierwszą osobą, która dała mu wsparcie. Dzięki niej rozpoczął swoje drugie życie. Jej rodzina była przeciwna ich związkowi. W dniu swoich 18 - tych urodzin Marzena uciekła z domu. Byli zdani tylko na siebie. Skończyli szkoły. Pobrali się. Dla niej zaczął pracować nad sobą. Uczy się kontaktów z ludźmi, walczy ze swoim wycofaniem, nieufnością i drzemiącą w nim agresją. Uczy się normalnego życia. Na strychu leży kilkadziesiąt pucharów i medali. W skrzynce na listy na zardzewiałym płocie imienne zaproszenie od Arnolda Schwarzeneggera na jego Festiwal Sportu. Świat stoi przed Krzysztofem otworem. Zostaje ojcem. Mistrz świata, który podnosi w martwym ciągu 370 kg, musi wziąć na ręce swojego pierworodnego. Niecałe cztery kilogramy nowego życia. To jest chyba największy ciężar, który będzie musiał udźwignąć. Przez półtora roku będę obserwować, jak młody mężczyzna, który nie wyniósł ze swojego rodzinnego domu żadnych pozytywnych wzorców, będzie sprawdzał się w nowej roli, roli ojca. Czy udźwignie ciężar ojcostwa i odpowiedzialności za własnego syna? To dla Krzysztofa najważniejszy sprawdzian. 22:15 WSZYSTKO JEST MOŻLIWE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2013 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Zdjęcia: Kacper Lisowski Film o realizowaniu marzeń, o wielkim pragnieniu poznawania świata i ludzi. To również film o wolności i życiu bez granic, o pokonywaniu wszelkich barier, także obyczajowych i językowych. Bohaterką jest 79 - letnia Teresa Bancewicz, z wykształcenia plastyczka, podróżniczka z zamiłowania. Przejechała autostopem tysiące kilometrów, wspomina m.in. Skandynawię, Chiny, Japonię, Izrael, Cypr, Kolumbię i Saharę. Wyruszając w drogę, ucieka od codziennych problemów, z tych podróży czerpie też siłę, uczy się na nowo odkrywać uroki życia. Dopiero wtedy czuje się wolnym człowiekiem. Widz poznaje losy bohaterki z punktu widzenia jej samej i jej męża, Jana. Poznali się w szkole, chodzili do liceum sztuk plastycznych. Przyjaźń przerodziła się w miłość, pobrali się, przyszły na świat dzieci. On pracował, ona dbała o męża, dom, wychowywała dzieci, na karierę zawodową nie było już czasu. Przeżyli razem 60 lat. Teraz łączy ich już tylko adres zamieszkania. Każde z nich poszło w swoją stronę. Przychodzi rok 1989 i przemiany społeczno - polityczne w Polsce. Nie było pracy, Teresa i Jan przenieśli się z miasta na wieś. Pani Teresa popadła w głęboką depresję, leczyła się w zakładzie. W końcu postanowiła zmienić swoje życie. I zmieniła. Przeszkodą nie mogła się okazać nawet nieznajomość języków obcych. Pani Teresa zna zaledwie parę słów i podstawowych zwrotów po rosyjsku i niemiecku. Zdołała pokonać wszystkie bariery. Jak sama mówi - pragnienie poznawania świata mają wszyscy, ale ona się odważyła ruszyć z miejsca. W wieku 62 lat zaczęła podróżować, wybrała autostop ze względu na ograniczone fundusze. Spotkała wielu ciekawych i życzliwych ludzi, przeżyła mnóstwo przygód. Nigdy nie żałowała swej decyzji. Na promie poznała młodszego o 22 lata Greka, z którym połączyła ją wielka miłość. Znajomość trwa już 13 lat. Historia pani Teresy jest przykładem na to, że w życiu wszystko jest możliwe, że nigdy nie można się poddawać, zbyt szybko rezygnować ze swych marzeń i największych pasji. "Istotą podróżowania jest oczekiwanie na to, co może mnie spotkać. To adrenalina, zaskoczenie, niespodzianka. Nie mam żadnych obowiązków. Jestem wolna. Moim pragnieniem jest poznawanie człowieka pod wszystkimi szerokościami geograficznymi" - mówi podróżniczka Teresa Bancewicz. 23:20 UWIKŁANI Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2012 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Muzyka: Bartosz Straburzyński Film dokumentalny Lidii Dudy otrzymał srebrny medal w kategorii produkcji telewizyjnych na festiwalu w Nowym Jorku, został też nagrodzony na międzynarodowym festiwalu w Chicago. To historia kata i ofiary, a także opowieść o poszukiwaniu sprawiedliwości. Molestowany przez pedofila nastolatek trafił do zakładu zamkniętego za usiłowanie zabójstwa swego oprawcy. "Moich bohaterów trudno jednoznacznie określić. Nie można powiedzieć, że ten jest dobry, a tamten zły. Oni balansują na granicy dobra i zła. Zmieniają się rolami, raz jeden jest ofiarą, a chwilę później staje się katem" - mówiła reżyserka w jednym z wywiadów. Zły dotyk pojawił się w życiu Maćka ponad dekadę temu. Po kilku latach chłopak doszedł do wniosku, że sprawiedliwości nie stało się zadość i postanowił sam wymierzyć karę. Bohaterowie zamienili się rolami. Ofiara została mścicielem, a prześladowcy przypadła rola ofiary. Film pokazuje, kim są dzisiaj bohaterowie tego dramatu i jakie ponieśli konsekwencje swoich czynów. To film o przypadku, który zmienia całe życie i wikła w historię, która zdaje się nie mieć końca. W filmie "Uwikłani" reżyserka porusza problem pedofilii. Nie jest to jednak tylko pokazanie problemu z zewnątrz, ale próba dotarcia do wnętrza bohatera, a także analiza psychologiczna zjawiska. Autorka dokumentu mówi, że jest to film o zbrodni i karze, i o sprawiedliwości. Film o przypadku, który dramatycznie zmienia nasze życie. Film o życiowych wyborach i ich konsekwencjach. 00:25 LA AMISTAD TO ZNACZY PRZYJAŹŃ Reportaż, 29 min, Polska, 1979 Scenariusz: Karol Bielecki, Krystyn Herwy Zdjęcia: Janusz Sztajkowski Reportaż o współpracy polsko - kubańskiej. Grupa 230 młodych Kubańczyków przybyła do Polski, aby nauczyć się zawodu w polskim przemyśle stoczniowym. Młodzież kubańska uczy się budowy łodzi i statków w trójmiejskich stoczniach. Kuba zamówiła w polskiej stoczni holowniki, ale planuje też rozwinąć swój przemysł stoczniowy, dlatego młodzi adepci poznają tajniki pracy na Wybrzeżu. W wolnych chwilach młodzież z Kuby zwiedza zabytkowy Gdańsk, wymienia doświadczenia z polskimi stoczniowcami, opowiada o swoich rodzinnych stronach, śpiewa kubańskie piosenki i odpoczywa na plaży. Grupa Polaków opowiada o swoim wyjeździe do Kuby i o Kubańczykach. 01:00 NOTACJE - MICHAŁ BRISTIGER. MUZYKA TO TAJEMNICA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2013 Autor: Dariusz Król Urodził się 1 sierpnia 1921 roku w Jagielnicy pod Lwowem. Światowej sławy muzykolog, krytyk muzyczny, publicysta. Ukończył także studia lekarskie. Wykładowca teorii i estetyki muzyki oraz historii muzyki na wielu uczelniach w Polsce, Francji, Niemczech i Włoszech. Szczególnie związany z Uniwersytetem Kalabryjskim w Arcavacata di Rende i Uniwersytetem w Palermo. 01:15 GROŹBA I OCALENIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1969 Scenariusz: Lesław Bajer Dokument poświęcony historii badań naukowych z zakresu fizyki atomu, wzbogacony dokumentacją filmową i fotograficzną, ukazujący proces powstawania pierwszych reaktorów atomowych i przeprowadzania doświadczeń z bombą atomową, będący punktem wyjścia do ukazania konsekwencji wynikających z posiadania broni masowego rażenia i do refleksji nad dylematem moralnym fizyków atomistów, których odkrycia naukowe wykorzystano do celów wojennych. 02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ROZPISANA NA POKOLENIA. ODC. 273 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 30 kwietnia 1940 roku pod Anielinem poległ mjr Henryk Dobrzański, pseudonim Hubal. Po klęsce wrześniowej został bohaterem narodowym, bo nie złożył broni. Sformował Oddział Wydzielony Wojska Polskiego i kontynuował walkę z Niemcami. Żołnierze Hubala stoczyli kilka zwycięskich bitew. Oddział rozwiązano dwa miesiące po śmierci majora. Po śmierci ciało majora Niemcy starannie ukryli, nie chcąc dopuścić do powstania kolejnego miejsca polskiej pamięci narodowej. Mniej więcej trzy lata temu rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza przyznała się, iż pierwotnie ciało bohatera było ukryte w ich rodzinnym grobowcu, kiedy jednak zmarła seniorka rodu i okazało się że brakuje dla niej miejsca w rodzinnej katakumbie, majora przeniesiono w inne miejsce. Kolejno sprawdzaliśmy bez rezultatu różne miejsca na cmentarzu. Teraz pojawiła się nowa relacja, prowadząca do przycmentarnego kościółka św. Idziego. Ten ślad zechcemy rozpoznać. 02:50 SIEDMIU ŻYDÓW Z MOJEJ KLASY Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1991 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Andrzej Wyglądała Muzyka: Danuta Zankowska Marcel Łoziński zaprosił do udziału w swoim filmie ludzi, których zmuszono do wyjazdu z Polski wskutek antysemickiej nagonki w roku 1968. Po latach z okazji zjazdu koleżeńskiego ponownie spotkali się w ojczyźnie. Opowiadają o swoim wyjeździe, o tym, co wówczas czuli, co przeżyli później, jaki niosą ze sobą bagaż doświadczeń. Niektórzy dopiero w roku 1968 uświadomili sobie, że są Żydami, dotąd bowiem nie myśleli o sobie w takich kategoriach. Sytuacja, w której się znaleźli, zmusiła ich do postawienia pytania dotyczącego własnej tożsamości - kim są? Żydami? Polakami? "W filmie Łozińskiego oglądamy ten dramat w rozdzierająco autentycznym wyrazie. Przy okazji możemy uświadomić sobie, jakim dramatem dla Polski, tym większym, że dla wielu Polaków zapoznanym, był ten rozwód, to rozstanie" - pisano w jednej z recenzji. 03:40 PODAJ CEGŁĘ CZYLI POLSKI SOCREALIZM Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Zdjęcia: Henryk Janas Realizm socjalistyczny - artystyczna wersja stanilizmu - trwał w Polsce zaledwie kilka lat (1949 - 1955). Wciągnął w swoją orbitę setki artystów. Program przedstawia podstawowe założenia ideowo - artystyczne socrealizmu i ich przejawy w literaturze, poezji, filmie i architekturze.