TVP Dokument Sobota, 01.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - BOGATSZE ŻYCIE - BIAŁY KRÓL NIEBA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Jeszcze nie tak dawno możliwość spotkania orła w naszym kraju była czymś niezwykłym, dostępnym tylko dla wybrańców. Orły bieliki oglądano tylko w muzeach lub ogrodach zoologicznych, gdzie można było zapoznać się jedynie z cząstką ich piękna. Prawdziwy ich majestat objawia się jednak w locie. Zaledwie sto lat temu bielik - największy z naszych orłów - znajdował się na granicy wymarcia. Dzisiaj jest często spotykany w całym pasie pojezierzy, w dolinach dużych rzek oraz w okolicy stawów rybnych. Jego obecność przyczynia się do wzbogacenia różnorodności ptasiego świata. Jako doskonały drapieżnik reguluje i wpływa na liczebność drobniejszego ptactwa. Miejscem akcji odcinka jest rzeka Biebrza, a głównym narratorem jest Paweł Mirski z Komitetu Ochrony Orłów. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 07:00 NOTACJE - IGNACY GOGOLEWSKI. JESTEM AKTOREM CHARAKTERYSTYCZNYM Cykl dokumentalny, 9 min, Polska, 2008 Autor: Sławomir Malcharek Ignacy Gogolewski urodził się 17 czerwca 1931 w Ciechanowie. Maturę uzyskał w Otwocku i w 1949 rozpoczął studia na wydziale teatralnym w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, gdzie w 1953 zdał egzamin dyplomowy. Polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta. Prezes ZASPu (2005 - 2006). Był aktorem w teatrach Dramatycznym i Współczesnym w Warszawie, reżyserem w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie oraz w Teatrze Rozmaitości w Warszawie, a ostatnio jest aktorem Teatru Narodowego w Warszawie. 07:10 SKRZYNECKI Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1975 Reżyseria: Jarosław Kusza Etiuda dokumentalna prezentująca postać Piotra Skrzyneckiego, twórcy krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Etiuda Szkoły Filmowej. 07:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 104 DOLINA BIEBRZY Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Michał Piedziewicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Dolina Biebrzy to jeden z najbardziej dziewiczych rejonów naszego kraju. Gęste lasy zamieszkiwane między innymi przez łosie, wokół ciągnące się po horyzont bagna, a zarazem siedliska tysięcy ptaków. Biebrza to rzeka typowo nizinna - ma źródła na Podlasiu, w pobliżu granicy z Białorusią, a swój bieg kończy po przepłynięciu ponad 160 km, wpadając do Narwi. O jej uroku decydują długie fragmenty, gdzie rzeka meandruje majestatycznie przez rozległą pradolinę. By odpowiednio nacieszyć się Biebrzą, można skorzystać z gęstej sieci szlaków pieszych, rowerowych oraz wodnych. Uroki doliny pomagają też poznać liczne punkty widokowe. Okolica to nie tylko cuda natury, ale również ślady przeszłości. Carska droga, Twierdza Osowiec czy działalność hrabiego Karola Brzostowskiego, zainteresują każdego pasjonata historii. Podobnie jak miejscowość Wizna. Zwana "polskimi Termopilami" obrona Wizny, to bitwa, która rozegrała się w tej okolicy we wrześniu 1939 roku. Polscy żołnierze, pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa, przez trzy dni bohatersko opierali się przeważającym i lepiej uzbrojonym oddziałom niemieckim. Po poddaniu wycieńczonego oddziału kapitan Raginis popełnił samobójstwo. Jego szczątki, pochowane najpierw bezimiennie u podnóża góry, dopiero po latach przeniesiono do grobu w tak długo bronionym bunkrze. 07:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /124/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Pokażemy dzisiaj, jak kot Łapka przechodzi zabieg usunięcia chorych zębów, które sprawiają mu ogromny ból i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. A wiemy - chore zęby, tak jak u człowieka, są przyczyną wielu innych schorzeń. Jeśli Wasz pies ciągnie na smyczy to uważnie obserwujcie poradę behawiorysty. Cierpliwość i uwaga, którą poświęcimy naszemu psu oraz ćwiczenia zakończą mocowanie się z psem na smyczy i jego niekontrolowane szczekanie. W Bielsku - Białej, w schronisku dla bezdomnych zwierząt "Reksio", mieszka Ptyś. To pogodny, niepełnosprawny psiak, który całą swoją postawą udowadnia, że dysfunkcja nie eliminuje u niego radości życia. 08:20 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE WOGEZY - DZIKOŚĆ W ŚRODKU EUROPY (FASCINATING VOSGES - WILDERNESS IN THE HEART OF EUROPE) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Moritz Mayerle, Annette Scheurich W tym odcinku poznamy Wogezy - siedzibę licznych gatunków dzikich zwierząt. Są tam góry, doliny, rozległe lasy i pola. W południowych Wogezach krajobraz jest ukształtowany przez tradycyjną alpejską gospodarkę rolną. W Wogezach północnych z kolei lasy, bogate w gatunki często sięgają i po wyższe zbocza, poprzecinane tylko głęboko popękanymi wychodniami z piaskowca, górującymi nad drzewami. W rezerwacie przyrody w Wogezach północnych duże tereny są chronione przed wycinką i uprawami rolnymi. Kopulaste szczyty Wogezów południowych są w większości nieporośnięte. Zwane są balonami i tylko z rzadka można napotkać zahartowanego przez wiatr buka. W Wogezach północnych echo niesie pradawne odgłosy. Jesień zmienia las liściasty Wogezów w morze barw. Drzewa wkrótce potracą wszystkie liście. Las Wogezów musi czekać aż do wiosny, zanim znowu zbudzi się do życia. 08:40 PUŁAPKI KONSUMENCKIE - ODC. 5 SKUTKI UBOCZNE (CONSUMERS TRAPS 5. ATTENTION, SIDE EFFECTS! / VERBRAUCHERCHECK 5. NEBENWIRKUNGEN) Serial dokumentalny, 44 min, Austria/Niemcy, 2019 Reżyseria: Andrea Eder, Christine Grabner W odcinku piątym zajmiemy się wszelkiego rodzaju skutkami ubocznymi różnych produktów, które na pierwszy rzut oka są zupełnie niewinne. Jak je rozpoznawać, co sprawdzać przy zakupie i na co zwracać szczególną uwagę? 09:30 DZIKA AUSTRIA - POTĘGA WODY ODC. 2 Z BIEGIEM RZEKI (WILD AUSTRIA - CREATED BY WATER / WILDES ÖSTERREICH DIE KRAFT DES WASSERS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2018 Reżyseria: Rita Schlamberger, Michael Schlamberger Film dokumentalny, który w dwóch częściach prezentuje przyrodę Austrii. Alpejskie lodowce w górach, starożytne morza i potężne rzeki wytworzyły niesamowite krajobrazy. Żyją tu orły, koziorożce, wydry i jelenie, a oprócz nich także mało znane stworzenia - kaczki złotookie mieszkające wysoko na drzewach. Po wykluciu się, kaczuszki podążają za matką do życiodajnej rzeki. Nie mogą latać, więc muszą zeskakiwać z drzew z wysokości nawet dziesięciu metrów. Inny dziwak - maleńka ryba, która nie umie pływać. Trzepie płetwami po żwirowatym podłożu potoków i strumieni, aby oprzeć się prądowi. Jeszcze inne stworzenie to kijanka, która przetrwała w niezmienionej formie od czasów dinozaurów, to trójdzielna hermafrodyta, której jajka mogą przetrwać dziesięciolecia. Wszystkie zwierzęta pasują do tych niezwykłych i niezapomnianych krajobrazów Austrii. Część druga opowie o rzekach, strumieniach i jeziorach. Woda jest nie tylko podstawą wszelkiego życia, ale także dała Austrii jedne z najbardziej spektakularnych cudów natury w Europie. W głębokich lasach kaczątka skaczą z wysokich drzew, aby nauczyć się pływać, pierwotna forma pstrąga przetrwała w niedostępnych wąwozach, a najstarszy na świecie kręgowiec przetrwał miliony lat w szalejących dzikich rzekach. 10:35 SKARBY EUROPY - SKARBY EUROPY ODC. 6 IRLANDIA (TREASURES OF EUROPE EP. 6 TRESORS D’IRLANDE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Grecja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:30 PORTRETY DOKUMENTALNE. S.I - LIDIA DUDA Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Zdjęcia: Grzegorz Myjkowski Seria rozmów z wybitnymi filmowcami zajmującymi się sztuką dokumentu. Bohaterami poszczególnych odcinków są zarówno uznani twórcy tego gatunku, jak i przedstawiciele młodego pokolenia filmowców - dokumentalistów. Cykl ma na celu stworzenie panoramy polskiego dokumentu poprzez realizację filmowych portretów opowiadających o danym twórcy, jego drodze i przekrojowo opisujących jego twórczość na przykładzie wybranych dzieł. Bohaterką tego odcinka jest Lidia Duda. 12:05 PAN KLEKS - WOJNA I MIŁOŚĆ. BAJKA DOKUMENTALNA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Władysław Jurkow Scenariusz: Władysław Jurkow Muzyka: Dariusz Kaliński Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim "Harrym Potterem", bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce - żyli długo i szczęśliwie. 13:05 NA WYJEŹDZIE Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański Muzyka: Janusz Hajdun W filmie pokazana jest sylwetka młodego chłopca zagubionego w wielkim mieście. 13:25 LUDOWA WIZJA KOSMOSU Film dokumentalny, 17 min, Polska, 1986 Reżyseria: Bolesław Pawica Scenariusz: Bolesław Pawica Zdjęcia: Jarosław Szoda Próba przedstawienia poglądów tzw. prostych ludzi na zjawiska dotyczące kosmosu. Pokutują dawne wierzenia, legendy, przepowiednie. Nie przekonują najnowsze osiągnięcia techniki, loty w przestrzeń. Kosmos pozostaje dla wielu ludzi pełną grozy tajemnicą, mogącą przynieść zagładę ludzkości. 13:45 TAJEMNICZE INDIE. KRAINA KONTRASTÓW (HIDDEN INDIA) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: ALEX LANCHESTER Zdjęcia: TOBY WILKINSON Na dalekim wschodzie Indii, na stepach Parku Narodowego Kaziranga żyje jedno z największych zwierząt na świecie, nosorożec indyjski. Mimo że waży dwie tony, potrafi biec z prędkością 40 km/godz. Intensywne polowania doprowadziły jednak do niemal całkowitego wymarcia gatunku. Tutejszy park narodowy jest jedną z ich ostatnich ostoi. Żyje tu połowa całej światowej populacji tego gatunku. Kraina nie byłaby tak bujna bez ważnego czynnika klimatu indyjskiego - monsunu. Monsun indyjski jest jednym z najważniejszych elementów systemu pogodowego na naszej planecie. Ma bezpośredni wpływ na całą południową Azję, wpływając na życie ponad półtora miliarda osób. Ikony fauny indyjskiej wychodzą na otwarte przestrzenie. Można obserwować, jak sobie radzą zwierzęta, gdy woda z wolna pozyskuje obszary, wysuszone przez bezlitosne upały. Przetrwanie trudnych miesięcy i straszliwych upałów pory suchej jest najgorszym okresem dla indyjskiej dzikiej przyrody. Ten doświadczający ją upał będzie jednak zarazem zbawienny. Gorące powietrze napływa do chłodniejszego, wilgotnego powietrza z południa znad Oceanu Indyjskiego. Na południowym krańcu Indii powraca monsun. Właśnie na to czeka przyroda w Indiach. 14:45 CHIŃSKI NOWY ROK - NAJWIĘKSZE ŚWIĘTO ŚWIATA ODC. 2 (CHINESE NEW YEAR - THE GREATEST CELEBRATION ON EARTH - EP. 2) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Sarah Sarkhel Trzyczęściowy dokument opowiadający o Chińskim Nowym Roku - jednym z największych wydarzeń na świecie. Każdego roku jedna szósta ludności świata podróżuje do domów, aby świętować z rodzinami. To największa sezonowa migracja ludności. Zobaczymy, jak Chińczycy obchodzą najważniejsze święto w roku; opowiemy o jego roli w bogatej, chińskiej kulturze; prześledzimy przygotowania do uroczystości oraz ich przebieg. 15:45 JAK ZBUDOWAĆ WEHIKUŁ CZASU? (HOW TO BUILD THE TIME MACHINE?) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Peter Leonard Film dokumentalny BBC. Podróż do przeszłości lub przyszłości za naciśnięciem guzika wydaje się fantastyką naukową. Niemniej, istnieją już teorie, jak to zrobić, więc może uda się dotrzeć do największej tajemnicy Matki Natury. Jak blisko jesteśmy do załamania się jednej z największych zagadek nauki. Naukowcy wiedzą jak podróżować w czasie tylko trzeba teorię zmienić w praktykę. Nasze rozumienie natury rzeczy musi być ciągle rewidowane, bo dokonuje się nowych odkryć. Przekroczenie czwartego wymiaru to tylko kwestia czasu. Możemy teraz produkować maszyny zdolne do tego zadziwiającego wyczynu. Voyager One, sonda kosmiczna NASA, która opuściła Ziemię w latach 70. , porusza się z oszałamiającą prędkością, którą pokona w ciągu sekundy w przyszłość. A po 803 dniach poruszania się w kosmosie z dużą prędkością, rosyjski kosmonauta Siergiej Krikalev starzał się odrobinę mniej niż my. Idea zbudowania wehikułu czasu może się wydać niemożliwa. Jednak istnieją tajemnice Natury, które pewnego dnia spełnią marzenie Rona. Rzucono nowe światło na zjawiska takie jak kwantowy stan splątany. Ciemna energia i tunele czasoprzestrzenne pozwalają nam wejrzeć w kosmos. Zrozumienie tej tajemnicy - daje siłę do dalszych badań. 16:50 SIMON REEVE I JEGO ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PRZYGODY ODC. 2 (MEDITERRANEAN WITH SIMON REEVE 2) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eric McFarland W drugiej części Simon udaje się z Cypru na Bliski Wschód - to region Morza Śródziemnego, gdzie także nie są obce konflikty i podziały. W Libanie Simon odkrywa kraj zapierających dech w piersiach krajobrazów, z niezwykłą linią brzegową, szybującymi górami i świętą doliną zwaną Qadisha, świętym miejscem dla libańskich chrześcijan. Nocując w opustoszałym klasztorze, wyrzeźbionym w skale, Simon dowiaduje się, że na muzułmańskim Bliskim Wschodzie chrześcijanie są prześladowani. Następnym przystankiem w podróży Simona na południe jest Izrael, kraj, którego przetrwanie jest bardzo zależne od Morza Śródziemnego. Izrael musi bowiem transportować większość swoich towarów drogą morską. Simon dołącza do izraelskiej marynarki wojennej, która patroluje wybrzeże i chroni krajowe rezerwy ropy, wykorzystując najnowszą broń i technologię wojskową, w tym bezzałogowe łodzie gotowe do walki. Z Izraela Simon przekracza jedną z najmocniej ufortyfikowanych granic świata, aby dotrzeć do Strefy Gazy. Palestyńczycy i Izraelczycy znosili niekończącą się przemoc, czego rezultatem były ogromne zniszczenia. Transport materiałów budowlanych w Strefie Fazy jest blokowany przez Izrael, ale Simon spotyka pomysłową młodą kobietę, która pomogła w odbudowie, wymyślając genialną metodę wytwarzania cegieł z popiołu. To rzadki promyk nadziei w jednym z najbardziej niespokojnych regionów Morza Śródziemnego. 18:00 PASJONACI S.I - DOROTA I JANEK Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Dorota Ziental, Jan Szuster, Artur Kruczek, Danuta Damek, Katarzyna Jamróz, Ewa Kuklińska, Elżbieta Sielawa, Gabriela Poniedziałek, Helena Suchan, Irena Budzyń, Janusz Bąk, Justyna Kieresińska, Andrzej Beja-Zaborski, Maria Słowiak, Dariusz Gnatowski Filmowa historia Doroty przybliża zmagania osób, które tracą wzrok powoli, mając pełną świadomość tego nieuchronnego procesu. Odcinek dotyka trudności związanych z brakiem zrozumienia ze strony otoczenia, wyjaśnia, jakiej pomocy oczekują niewidomi, a co postrzegają jako niezdrowe zainteresowanie lub niepotrzebną litość. Fabuła ukazuje, że niewidomi bywają osobami w pełni ukształtowanymi i dobrze znającymi własne ograniczenia. Wskazuje, że kreatywność i przedsiębiorczość to cechy charakteru, które nie mają nic wspólnego z problemami zdrowotnymi, co najdobitniej ukazuje postać Jaśka - partnera Doroty. Jak zbudować związek, jeśli partner jest równie silną osobowością i w dodatku stracił wzrok na skutek podobnego schorzenia? Jak pomóc tym wszystkim, którzy zagubili swoją indywidualność i wiarę pod wpływem miażdżącej wolę utraty wzroku? Odcinek Dorota rzuci nowe światło na te i wiele innych problemów. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 7 WINNE TAJEMNICE Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Okazuje się, że w Polsce da się z powodzeniem uprawiać winogrona do produkcji win. Wbrew obiegowej opinii nasz mroźny klimat wcale nie przeszkadza w wytwarzaniu dobrych win, które mają już kilkusetletnią historię. Radosław Kotarski tym razem wyrusza do Zielonej Góry, gdzie sprawdza, co pozostało z dawnych tradycji winiarskich. Odkrywa podziemia niemieckiej wytwórni win musujących Gremplera, wyciska sok z winogron, stosując dawne techniki, a także postanawia skosztować współczesnych wyrobów polskich winiarzy. 19:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 36 KĘTRZYN Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Przemysław Skoczek Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Kętrzyn. To stare mazurskie miasto, które prawa miejskie otrzymało w 1357 r. Położone na ziemiach dawnych Prus, założone przez zakon krzyżacki, miało burzliwe dzieje. Dziś można tu podziwiać krzyżacki zamek i jeden z nielicznych w Polsce kościołów obronnych. Są tu też ślady pozostawione przez masonerię oraz 140 - letnia stadnina koni, która posiada jedną z najdłuższych stajni w Europie. W okolicznych lasach znajdziemy też słynną kwaterę Hitlera - Wilczy Szaniec, a w pobliskich Muławkach Muzeum Znaczków i Historii Poczty - raj dla każdego filatelisty. Zobaczymy tu m.in. jeden z egzemplarzy pierwszego na świecie znaczka z 1840 r. Kętrzyn i okolice urzekają swoją różnorodnością i kolorytem. To obowiązkowy punkt w programie dla każdego odwiedzającego Mazury. Można tu znaleźć nie tylko piękne jeziora i lasy, ale również fascynujące historie, wspaniałe zabytki i ciekawych ludzi. 19:40 MIESZCZANIE ŻYWIECCY - KSIĘŻNA MARIA KRYSTYNA I KRZYSZTOF Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Grzegorz Jankowski Krzysztof Błecha, lekarz i przyjaciel księżnej Marii Krystyny Habsburg, opowiada o historii polskich Habsburgów, ich patriotyzmie oraz postawie wobec mieszkańców Żywiecczyzny. Wspomina początki swojej przyjaźni z księżną, która pod koniec życia wróciła do Żywca i była blisko związana z jego rodziną. 20:15 AGENT KRET (THE MOLE AGENT / EL AGENTE TOPO) Film dokumentalny, 84 min, Chile, 2020 Reżyseria: Maite Alberdi Prywatny detektyw w Chile wpada na pomysł wysłania swojego szpiega do domu spokojnej starości, aby sprawdzić, czy - jak podejrzewa jego klientka - opiekunowie nie znęcają się tam nad osobami starszymi. Żeby kret był wiarygodny, roli tej musi się podjąć osoba między 80. a 90. rokiem życia... Film w 2021 r. nominowany do Oscara w kategorii najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny. 21:55 NOCNA RODZINKA (MIDNIGHT FAMILY) Film dokumentalny, 58 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Luke Lorentzen Film dokumentalny, który przypomina pełną akcji fabułę. Po ulicach Meksyku, metropolii zamieszkiwanej przez 9 milionów ludzi, jeździ jedynie 45 państwowych karetek. W swoim wstrząsającym dokumencie Luke Lorentzen nie pozostawia złudzeń, że bez funkcjonujących na granicy prawa prywatnych ambulansów system opieki zdrowotnej ległby w gruzach. Z ciasnego wnętrza szoferki reżyser śledzi tragikomiczne losy Rodziny Ochoa, która działa jako załoga prywatnej, rodzinnej karetki. Śledzimy etyczne dylematy, przed którymi stają oni podczas kolejnych nocnych akcji ratunkowych. Szaleńcze sceny jazdy na sygnale, łapówki i przepychanki z policją w dramatyczny sposób splatają się tu z duszną codziennością meksykańskich nocy. Dokumentalna siła przekazu filmu Lorentzena opiera się między innymi na błyskotliwych zdjęciach, za które autor został nagrodzony na festiwalu Sundance. 23:05 DZIEŃ ZA DNIEM Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1988 Reżyseria: Irena Kamieńska Bohaterkami filmu są bliźniaczki, które zawierzyły komunistycznym hasłom o oddaniu się pracy fizycznej. Siostry poświęciły jej całe życie, nie było czasu na rodzinę, miłość. 23:20 ZAMARŁA TURNIA Film dokumentalny, 10 min, Polska, 1962 Reżyseria: Sergiusz Sprudin Wykonawcy: Tadeusz Bukowski Czarno - biały film dokumentalny zrealizowany w 1962 roku w Tatrach, przedstawiający wspinaczkę na Zamarłą Turnię jej południową ścianą. 23:45 SCENA ZBRODNI (THE ACT OF KILLING) Film dokumentalny, 116 min, Wielka Brytania/Norwegia/Dania, 2012 Reżyseria: Joshua Oppenheimer Scenariusz: Joshua Oppenheimer Zdjęcia: Carlos Arango de Montis, Lars Skree Muzyka: Elin Øyen Vister Słynny amerykański dokumentalista Joshua Oppenheimer zaczyna swój film cytatem z Woltera "Zabijanie jest zabronione, chyba że zabija się wielką liczbę i przy dźwięku trąb". W Indonezji w latach 60. , w zapomnianym i do dziś nieosądzonym pogromie, pod pozorem "walki z komunizmem" i przeciwstawienia się wpływom chińskiej rewolucji kulturalnej, prewencyjnie wymordowano dwa miliony ludzi. Każdy mógł wtedy zostać "komunistą", zwłaszcza jeśli miał chińskie pochodzenie. Oppenheimer przed kamerą aranżuje rodzaj psychodramy z dawnymi bojówkarzami ("to była nasza młodość" - wspominają). Bez oporów gotowi są odtwarzać przed kamerą sceny zabijania. Oni wiedzą, że "Bóg był przeciw komunistom". Tłumaczą, jak zaciskali drut wokół szyi ofiary, żeby się nie brudzić krwią i nie czuć okropnego zapachu. I jak odreagowywali potem tę pracę tańcem, marihuaną, ekstazy. Tańczą przed kamerą Oppenheimera. Śmieją się. 01:50 AMERICAN SKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maciej Jaszczak Scenariusz: Maciej Jaszczak Bohaterami dokumentu są żołnierze, którzy swoje zawodowe życie poświęcili armii Stanów Zjednoczonych. Ale w żyłach każdego z nich płynie polska krew. Autor dokumentu prezentuje sylwetki trzech żołnierzy, próbuje odpowiedzieć na pytania: kim są naprawdę, co czują, co myślą i jaki mają stosunek do Polski. 50 - letni pułkownik Joseph Shusko przez swoich podwładnych jest uważany twardziela. Podczas wyczerpujących treningów nie dają mu rady nawet znacznie młodsi od niego. Szkoli przyszłych dowódców Marine Corps. Zawsze chętnie służy radą, pomaga w rozwiązywaniu problemów. Jak sam mówi jego życie zawodowe niczym się nie różni od prywatnego. Marine jest 24 godziny na dobę, przez 7 dni w tygodniu. To wielki honor dla niego nosić mundur i służyć krajowi. Był osobistym pilotem prezydentów: Ronalda Reagana i George'a Busha. Brał udział w misjach pokojowych w Bejrucie i Libanie. Joseph Shusko, choć nie mówi po polsku pamięta o swoich korzeniach. Jego rodzina pochodzi z okolic Komańczy. Drugi bohater dokumentu jest kapelanem w amerykańskiej marynarce wojennej. Sam opowiada o swojej typowej duszpasterskiej pracy, o ciężkiej służbie, o trudnych sytuacjach w wojsku i wielu sprawach, z którymi młodzi ludzie nie potrafią sobie poradzić. On jest po to, by pomagać potrzebującym, wspierać modlitwą, czasem finansowo. Studiował psychologię w Nowym Jorku. Trzeci z bohaterów był w strefie ognia w Iraku i Bośni, wielokrotnie ocierał się o śmierć. Dziś szkoli żołnierzy Gwardii Narodowej. Mówi, że jest już gotów do powrotu na wojnę. Jest dumny, że służy w amerykańskim wojsku. Ale z dumą też mówi o swoim pochodzeniu, o matce góralce, która bardzo martwi się o niego i jego braci. 02:45 TU SIĘ ŻYJE. Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 03:40 KRÓLIK PO BERLIŃSKU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2009 Reżyseria: Bartek Konopka Scenariusz: Bartek Konopka Opowieść o królikach żyjących w sąsiedztwie muru berlińskiego, mimowolnych świadkach burzliwej, powojennej historii miasta i dzielącego go muru. Prowadzona zza kadru, pełna absurdalnego humoru narracja o codziennym bytowaniu królików przeradza się niepostrzeżenie w opowieść o ludziach, mieszkańcach nie tylko Berlina Wschodniego, ale i całej NRD, poddanych wbrew woli, społecznemu i politycznemu eksperymentowi, odciętych dosłownie i w przenośni murem od reszty świata. Dziwnym trafem, historia tamtejszych królików stanowi wierne odbicie historii ludzi. Przed wojną Plac Poczdamski był tętniącym życiem fragmentem Berlina. Po wojnie zamienił się w dziką łąkę, na której wkrótce zaczęły powstawać ogródki działkowe. W poszukiwaniu pożywienia ściągały tam dzikie króliki z całego miasta. Ale pewnego dnia na łące pojawili się żołnierze, którzy poprowadzili przez środek zasieki z drutu kolczastego, by niebawem zastąpić je wysokim, ceglanym murem zwieńczonym opaskami z drutu. Ludzie stawali po obu stronach muru na różnych skrzynkach i stołkach, zaglądali na drugą stronę, machali do siebie, wysyłali sygnały świetlne, wypatrywali się przez lornetki, ustawiali transparenty, coś wykrzykiwali. Króliki nie rozumiały z tego nic, mogły się tylko przyglądać. Krzyki płoszyły je, choć z czasem zwierzęta zaczęły się do nich przyzwyczajać. Jednak ludzie zachowywali się coraz dziwniej. Niektórzy próbowali przeskoczyć mur, potem szybko przebiec szeroki pas ziemi i przedrzeć się przez zaporę z drutu kolczastego. Czasami im się to udawało, więc niebawem zamiast drutów pojawił się drugi mur. Pomiędzy murami ciągnął się pas ziemi niczyjej. Teraz już ucieczka była dużo trudniejsza, zwłaszcza że wzdłuż muru krążyli uzbrojeni żołnierze z psami i wyłapywali desperatów. Niekiedy do nich strzelali, mimo że każdy strzał wymagał udokumentowania w raporcie. Do królików, które też znalazły się między murami, nie strzelano, widać nie zasługiwały na raporty, ale stały się więźniami. Nawet jeśli biegły długo wzdłuż muru, nie mogły opuścić swojego terytorium, a jedynie wrócić w to samo miejsce. Królicze więzienie zaczęło jednak zwierzakom odpowiadać: nikt tam na nie nie polował, nic nie zakłócało ich spokoju, a sporadyczne strzelanie do uciekinierów dawało się jakoś znieść. Króliki mogły nawet dojść do wniosku, że wzniesiono mur i wystawiono straże po to, żeby je chronić. Ludzie z całego świata przyjeżdżali, żeby zobaczyć ten jedyny w swoim rodzaju króliczy rezerwat, fotografowali zwierzaki, uwieczniali ich wizerunki na murze. Króliki rozmnażały się więc na potęgę, żeby nie zawieść widowni. Z czasem jednak brak zewnętrznych zagrożeń zaczął obracać się przeciwko nim: straciły zainteresowanie otoczeniem, popadły w bierność i apatię. Kiedy na czele kraju stanął Erich Honecker, miłośnik zwierząt, postanowił udowodnić, że rezerwat jest idealnym miejscem do życia. Brał pożyczki z Zachodu na wysiew trawy, nad pasem ziemi rozbłysły latarnie, żeby nikt nie plątał się tam po ciemku, a szczeliny w murze starannie zamurowano, aby króliki nie zaraziły się przywleczonymi z zewnątrz chorobami. Coraz więcej psów pilnowało też króliczego bezpieczeństwa. Mimo to wciąż były króliki, które próbowały wydostać się na wolność, budując podkopy pod murem. Aż nagle w murze pojawiły się dziury i możliwe stało się opuszczanie rezerwatu. Króliki wreszcie mogły zobaczyć prawdziwy świat, przekonać się, że trawa na zewnątrz jest bujniejsza, spróbować nawet chrupiącej sałaty. Sam rezerwat postanowiono zlikwidować, strażnicy zniknęli. Dziś króliki żyją na zwykłych podwórkach i w parkach, muszą rywalizować o jedzenie z innymi zwierzętami. Po spokojnym życiu między murami trudno im było odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Najłatwiej przystosowały się młode osobniki. Stare czasami jeszcze tęsknią za rezerwatem. "Królik po berlińsku" był nominowany do Oscara 2009 w kategorii najlepszy dokument długometrażowy. Otrzymał też m. in. Złotego Lajkonika na 49. Krakowskim Festiwalu Filmowym i nagrodę na festiwalu Hotdoc w Toronto.