TVP Kultura Poniedziałek, 26.06.2023 07:20 SŁOWOBRANIE Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Gościem Katarzyny Sanockiej i Krzysztofa Grzybowskiego jest dr hab. Karol Samsel - poeta, literaturoznawca, w rozmowie o książce "Konopnicka - raz jeszcze" To praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Marii Jolanty Olszewskiej, w 180. rocznicę urodzin Marii Konopnickiej. W książce znalazły się artykuły i eseje badaczy zajmujących się jej twórczością. W programie gości także Leszek Jarosz, autor książki "Historia mundiali". Jest to opowieść o najpopularniejszej sportowej imprezie na świecie. Autor opisuje podejrzane werdykty sędziów, światową politykę i wiele skandali, czyli wszystko na temat turnieju, który stał się niemal religią dla najbardziej zagorzałych fanów piłki nożnej. 08:00 WĘDROWIEC POLSKI - KOCIEWIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Krzysztof Koehler, Agnieszka Żmijewska W tym odcinku nasz wędrowiec dociera do Kociewia - niewielkiej, intrygującej krainy, położonej w dorzeczu Wisły, Wierzycy i Wdy. Podczas swojej wędrówki odwiedza Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie, poznaje haft kociewski, uczy się kaligrafii i zwiedza Zamek w Gniewie. Prowadzącym ten niekonwencjonalny kulturalny przewodnik po Polsce jest poeta, literaturoznawca i krytyk literacki Krzysztof Koehler. 09:05 CZESKIE ŚNIADANIE - NEMOCNICE NA KRAJI MESTA. SZPITAL NA PERYFERIACH S.II - ODC. 16 - ZAKAŻENIE (ZANET) Serial obyczajowy, 49 min, Czechosłowacja, 1981 Reżyseria: Jaroslav Dudek Scenariusz: Jaroslav Dietl Aktorzy: Ladislav Chudik, Ladislav Frej, Milos Kopecky, Marta Motlova, Daniela Kolarova, Jana Stiepankova, Eliska Balzerova, Josef Abrham, Josef Vinklar, Andrea Cunderlikova, Viktor Preiss Błażej i Karol piszą prace doktorskie. Błażej jest bardzo zainteresowany postępami w pracy kolegi. Ina, mimo wcześniejszych planów usunięcia ciąży, postanawia urodzić dziecko. Grzegorz otrzymał propozycję pracy w Afryce, jego radości nie podziela Dana, ponieważ łączy się to z odłożeniem ich ślubu. Na tym tle dochodzi między nimi do nieporozumienia, ale dzięki Elżbiecie godzą się. Stan jednego z pacjentów oddziału ortopedii nagle pogarsza się i dochodzi do zakażenia organizmu. Jego żona grozi Błażejowi i całemu personelowi oddziału sądem. 10:20 BO OSZALAŁEM DLA NIEJ Komediodramat, 98 min, Polska, 1980 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Zdzisław Wardejn, Gabriela Kownacka, Ignacy Gogolewski, Witold Pyrkosz, Witold Skaruch, Wiesław Drzewicz, Małgorzata Zajączkowska, Alicja Jachiewicz Adaptacja opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego pod tym samym tytułem. Główna postać filmu to Roman Kolatowski - skromny, prowincjonalny buchalter o aktorskich skłonnościach, marzący o stolicy, Teatrze Wielkim i pracy z Hanuszkiewiczem. Podczas występu w amatorskim teatrze zwraca na niego uwagę szef zaopatrzenia zakładów odzieżowych. Jego zdaniem uzdolnienia aktorskie Kolatowskiego znakomicie się przydadzą do pracy zaopatrzeniowca. I rzeczywiście. Pan Roman jest znakomity. Wyczuwając nastroje dostawców, raz zjednuje ich uśmiechem, raz jest bliski płaczu. Swój kunszt wspiera ofiarowywanymi "po kosztach własnych" najmodniejszymi garniturami. W efekcie do zakładów zaczyna płynąć strumień podszewek, guzików i innych niezbędnych artykułów. Niepostrzeżenie świat przemienia się w oczach Kolatowskiego w wielką teatralną scenę. W domu przykładny mąż i ojciec, w pracy szybko z zahukanego urzędnika przedzierzga się w ustosunkowanego fachmana, bywalca stołecznych restauracji i hoteli. Od tego już tylko krok do wykorzystania aktorskich umiejętności do podbojów miłosnych. Po pierwszych sukcesach Kolatowski wpada w pułapkę. Poderwawszy atrakcyjną blondynkę, zakochuje się w niej bez pamięci. Osadzony we współczesnych realiach film Chęcińskiego balansuje na granicy między satyryczną komedią a dramatem psychologicznym. Kpiąc z wynaturzeń i absurdów rzeczywistości, jest również poruszającą opowieścią o tęsknocie za czymś wielkim, szlachetnym i prawdziwym. 12:15 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 12/24 Serial sensacyjny, wojenny, 56 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Marek Lewandowski, Cezary Pazura, Jan Monczka, Alicja Jachiewicz, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Tomasz Stockinger, Andrzej Krasicki, Janina Traczykówna, Andrzej Mrożewski, Jacek Mikołajczak, Andrzej Głoskowski, Andrzej Chichłowski Agentem polskiego wywiadu zamieszkałym w Berlinie ma być rotmistrz Jerzy Osnowski, czterokrotny kawaler Krzyża Walecznych, zdobywca licznych nagród jeździeckich, hulaka na bocznym torze, znany w wojsku jako przeciwnik Piłsudskiego. Po miesiącach intensywnego szkolenia w nowoczesnych technikach wywiadowczych zdobywa I miejsce na międzynarodowym konkursie hipicznym w Sopocie, potem w Berlinie. Uzbrojony w "legendę" proniemieckiego hrabiego Nałęcza obraca się w Berlinie w najlepszych salonach, gdzie tematem kpin staje się właśnie prowincjonalny nacjonalista Hitler. Wkrótce "hrabia" nadsyła Warszawie rewelacyjne materiały. 13:25 ZABAWA W CHOWANEGO Film obyczajowy, Polska 1984 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz Jan Himilsbach Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Satanowski Komedia obyczajowa, 52 min, Polska, 1985 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Himilsbach Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Władysław Kowalski, Krystyna Tkacz, Andrzej Szalawski, Adam Ferency, Jan Himilsbach, Krzysztof Kowalewski, Marcin Troński, Andrzej Zaorski Nieskomplikowana obyczajowa opowieść utrzymana w satyrycznym tonie. Jej reżyserem jest Janusz Zaorski, twórca m. in. "Matki Królów", "Barytona", "Piłkarskiego pokera", "Szczęśliwego Nowego Jorku", "Hakera", "Cudownie ocalonego". Rozpoczynając karierę filmową na początku lat 70. , szybko ujawnił swój talent i swobodę poruszania się w różnych tematach i gatunkach, od groteski przez moralitet, kameralny dramat psychologiczny po klasyczne kino akcji. W swoich filmach sprawdził się jako wnikliwy obserwator polskiej rzeczywistości, ukazywał w krzywym zwierciadle rodaków, szydząc z ich wad i przywar, ale też poruszał trudny problem czasów stalinowskich. Atutem filmu jest zabawny scenariusz Jana Himilsbacha, kultowej postaci polskiego kina. Z zawodu był on kamieniarzem, ale w duchu - poetą. "Zabawa w chowanego" to obraz Polski początku lat 80. , kiedy na dobre trwała budowa osiedli mieszkaniowych z tzw. wielkiej płyty, istniały jeszcze peweksy i każdy przybysz zza oceanu, odwiedzający naszą ojczyznę, to był naprawdę ktoś, a dolarowy banknot, choćby tylko z wizerunkiem Waszyngtona, stanowił przepustkę do wszystkiego. W tej właśnie polskiej rzeczywistości pojawia się bohater "Zabawy...", nasz rodak, który wrócił do kraju w konkretnym celu. Przekonuje się jednak, że tym razem nie wystarczy mieć "zielone". Z drugiej jednak strony Polak zawsze znajdzie jakiś sposób na wyjście z trudnej sytuacji. Samolotem polskich linii lotniczych ląduje na warszawskim "Okęciu" Stanley Mazur, który wiele lat temu wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Od razu widać, że to ważny gość z Ameryki. W kapeluszu, z wielkim cygarem w ustach i z walizką pełną dolarów zajeżdża pod hotel "Victoria", gdzie wynajmuje apartament. Następnie portier zamawia dla niego taksówkę, którą klient każe się szybko wieźć na Ursynów, machając kierowcy dolarowym banknotem. W jednym z bloków na rozgrzebanej jeszcze budowie osiedla mieszka przyjaciel Mazura z lat szkolnych, Adam Ślusarczyk. Kiedy Stasiek dociera pod drzwi kolegi, okazuje się, że nie mogą się serdecznie przywitać, choć ten jest w domu. Adasia zamknęła bowiem na klucz zazdrosna żona, żeby nie latał za babami. W końcu jednak przez otwór po wyjętym wizjerze udaje im się zobaczyć, a nawet uścisnąć palec, wypić przez rurkę whisky i jeszcze wymienić parówkę i ogórek na cygaro. Rozmawiając przez drzwi, przyjaciele wspominają stare, dobre czasy. Opowiadają o swoim życiu, sukcesach i niepowodzeniach. Stanley zwierza się koledze, że wrócił na starość do kraju, bo tu chce umrzeć i być pochowany w rodzinnej ziemi. Prosi, by kolega pomógł mu w kupieniu grobu. Adaś wydostaje się ze swego mieszkania przez balkon sąsiada, który uzupełnia niedostatki polskiego rynku monopolowego, pędząc bimber. Adaś i Stanley okazją podjeżdżają na Powązki. Docierają do kierownika cmentarza. Ten jednak nie ma dobrych wiadomości dla Mazura: aby kupić grób, musi najpierw umrzeć i okazać świadectwo zgonu. Sprawa wydaje się beznadziejna. Widok dolarów w końcu jednak rozjaśnia kierownikowi umysł. 14:25 REŻYSERZY - ANTHONY MANN 10/10 SEZON 4 (THE DIRECTORS - ANTHONY MANN) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. Bohaterem odcinka jest Anthony Mann, reżyser m.in. "Upadku Cesarstwa Rzymskiego", "Cydu" czy "Spartakusa". 15:25 ROMEO I JULIA Film animowany, 9 min, Polska, 1969 Reżyseria: Jerzy Zitzman Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Muzyka: Bogumił Pasternak Krótki film animowany. Satyryczna wersja historii miłości Romea i Julii. 22:25 PANORAMA KINA POLSKIEGO - ŚMIERĆ JAK KROMKA CHLEBA Dramat społeczno - polityczny, 117 min, Polska, 1994 Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdrot Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Janusz Gajos, Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Mariusz Benoit, Roman Gancarczyk, Jan Peszek, Ryszard Jasiński, Przemysław Branny, Szymon Kuśmider, Anna Dymna, Małgorzata Majewska, Teresa Budzisz - Krzyżanowska Filmowy zapis pacyfikacji kopalni "Wujek" - najtragiczniejszego epizodu stanu wojennego. Kazimierz Kutz z wielką dbałością o szczegóły zrealizował patetyczny fresk o tamtych dramatycznych wydarzeniach. Jego film, o niekwestionowanej wartości artystycznej, jest też swoistym hołdem dla odwagi i determinacji górników, którzy nie zawahali się oddać życia za ideały Sierpnia. Katowice, noc z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Jednostki wojskowe zajmują strategiczne punkty miasta. Niebawem generał Jaruzelski ogłosi w telewizji wprowadzenie stanu wojennego. Grupa zomowców, rozbijając związkową ochronę, wyciąga z mieszkania przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność w kopalni "Wujek". Wieść o tym szybko przedostaje się do górników. Początkowo zaskoczeni, wkrótce reagują spontanicznym protestem. 14 grudnia w zakładzie wybucha strajk. Robotnicy domagają się zniesienia stanu wojennego i uwolnienia przewodniczącego. Negocjacje z władzami kończą się fiaskiem. Wojsko, ZOMO i milicja przygotowują szturm na kopalnię. Mimo że bohaterem filmu Kutza jest zbiorowość, reżyser nie miał problemu z namówieniem do współpracy renomowanych aktorów. Wielu z nich, choć pojawia się tylko w mniejszych lub większych epizodach, zagrało na najwyższym poziomie. W pamięci pozostają zwłaszcza: wewnętrznie skupiona kreacja Janusza Gajosa jako inżyniera Miodka, Jerzy Radziwiłowicz w kluczowej roli proboszcza oraz pełen dramatyzmu i ekspresji występ Teresy Budzisz - Krzyżanowskiej odtwarzającej postać lekarki pomagającej rannym górnikom. Utrzymany w paradokumentalnej stylistyce utwór Kutza wzbudził zachwyt krytyków, przeważnie rekrutujących się z ludzi, którzy podobnie jak reżyser silnie przeżyli wprowadzenie stanu wojennego. "Śmierć jak kromka chleba" wciąż pozostaje jednym z najważniejszych filmów o stanie wojennym. Przenikliwie odtwarza świadomość strajkujących, którzy ze zwykłych ludzi stają się współtwórcami mitu. Dzięki elegijnej muzyce Wojciecha Kilara, łączącej elementy śląskich melodii z kościelnym chorałem, oraz uniwersalizacji męczeństwa strajkujących, film Kutza przypomina widowisko pasyjne. Jego mottem stają się słowa z górniczej szatni: "Nie pal, zachowaj czystość". W interpretacji proboszcza nabierają one symbolicznego znaczenia: nie dopuść do siebie nienawiści, pielęgnuj wewnętrzną potrzebę wolności. Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie w 1994 roku. Honorowe Wyróżnienie Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 roku. 00:35 KINO NOCNE - GENTLEMAN Z REWOLWEREM (OLD MAN & THE GUN, THE) Komedia kryminalna, 89 min, USA, 2018 Reżyseria: David Lowery Scenariusz: David Lowery Aktorzy: Sissy Spacek, Robert Redford, Casey Affleck, Danny Glover, Tika Sumpter, Tom Waits, Elisabeth Moss, Keith Carradine, John David Washington Scenariusz zainspirowany historią życia Forresta Silvy Tuckera, urodzonego w czerwcu 1920 roku w Miami na Florydzie. To sfilmowana opowieść o czarującym i sympatycznym złodzieju gentlemanie, który żył z napadów z bronią w ręku. Wielokrotnie był skazywany na więzienie i od razu próbował ucieczki, a dokonał tego aż 18 razy. Znowu okradał banki i znowu trafiał za kratki. Po raz pierwszy odsiadywał karę, gdy miał zaledwie 15 lat. Mijały lata, a on się nie zmieniał. Teraz Tucker jest już w podeszłym wieku, ale bynajmniej nie zamierza porzucić dotychczasowego stylu życia. Razem z najlepszymi kumplami, Teddym Greenem (Danny Glover) i Wallerem (Tom Waits) planuje kolejny napad na bank. Pewnego razu próbując wymknąć się ścigającym go policjantom, zatrzymuje się na poboczu drogi i pomaga kobiecie, której zepsuł się samochód. W ten sposób udaje mu się ocalić skórę i w dodatku poznaje uroczą wdowę Jewel (Sissy Spacek), a ona dziękując za pomoc, zaprasza go na lunch do restauracji. Tucker szybko zdobywa jej zaufanie i podbija serce. Potem spędzają wspaniałe chwile na farmie Jewel. Rabusiowi depcze jednak po piętach zawzięty policjant John Hunt (Casey Affleck), który za wszelką cenę chce go wsadzić za kratki. 02:20 SCENA MUZYCZNA - MIST Koncert, 44 min, Polska, 2020 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Wykonawcy: Szymon Siwierski, Mist, Maciej Pruchniewicz W kolejnym wydaniu "Sceny muzycznej" wystąpi zespół MIST - Pruchniewicz/Siwierski. To projekt ojca i syna oparty na muzyce improwizowanej z pogranicza ambientu, jazzu, etno i elementów klasyki. Maciej Pruchniewicz to gitarzysta, kompozytor i producent muzyczny. Brał udział w wielu projektach współpracując z artystami polskimi i zagranicznymi, m.in. Wojtkiem Waglewskim, Michałem Urbaniakiem, Tadeuszem Nalepą, Małgorzatą Ostrowską, Mateuszem Pospieszalskim, Jerzym Słomińskim, Kiparą Yusuph, Osvaldo Baltodano, Luisem Varona. Na początku drogi muzycznej najbliższe były mu klimaty bluesowo - rockowe. Obecnie inspiruje się muzyką improwizowaną z pogranicza jazzu, etno, elementów klasycznych, tworzy także muzykę do spektakli teatralnych i muzyki filmowej. Szymon Siwierski to pianista, klawiszowiec, klarnecista oraz kompozytor. Mimo młodego wieku, zebrał już duże doświadczenie współpracując z wieloma świetnymi muzykami. Już w wieku kilkunastu lat zaczął improwizować na fortepianie i tworzyć własne utwory. Gra w zespole Swiernalis oraz tworzy muzykę do spektakli teatralnych i filmów. Łączy w swojej twórczości brzmienia elektroniczne z instrumentami akustycznymi. W "Scenie muzycznej" wykonają improwizacje na gitarę, fortepian i klarnet. 03:50 CHWILA, KTÓRA NIE POWRÓCI Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2020 Reżyseria: Andrzej Titkow Podczas Jubileuszu Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie (scena olsztyńska rozpoczęła działalność 18 listopada 1945 roku premierą dramatu "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej w reż. Stanisława Milskiego), obchodzonego w listopadzie 2020 roku odbyła się premiera filmu dokumentalnego "Chwila, która nie powróci" w reżyserii Andrzeja Titkowa, autora znanego z takich filmów jak np. "Światło odbite", "Wynajmę pokój" czy "Dowody na istnienie Hanny K.". Film "Chwila, która nie powróci" jest opowieścią o Teatrze i ludziach, którzy w nim pracują, o etosie pracy zespołowej, ponadczasowych mechanizmach tworzenia sztuki Teatru. Wystąpili w nim nie tylko aktorzy, ale pracownicy na co dzień niewidoczni dla widzów. W filmie zarejestrowano próby do spektakli oraz pracę widzianą od kulis. To niezwykła okazja do poznania mechanizmów nie tylko olsztyńskiego Teatru Jaracza.