TVP Nauka Poniedziałek, 26.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - EL CAMINO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa na koniec świata - do miejscowości Fisterra. W starożytności i średniowieczu końcem świata nazwano półwysep Finisterre, położony najbardziej na zachód kraniec Hiszpanii. Do leżącej na krańcu tego półwyspu Fisterry docierali pielgrzymi wędrujący z Santiago de Composteli. W średniowieczu bowiem końcem wędrówki, wśród gwiazd Mlecznej Drogi, były plaże tego półwyspu. Tam ukoronowaniem wyprawy były muszle, zwane "muszlami św. Jakuba". Nasza wyprawa zaczyna się w O Cebreiro, mistycznej, średniowiecznej wiosce znanej czytelnikom powieści Paulo Coelho. To tam właśnie bohater "Pielgrzyma" znalazł swój miecz. Podążymy drogą do Laboreiro oraz Santiago de Compostela. Poznajemy po drodze wielu pielgrzymów z całego świata, tajemnice kuchni galicyjskiej, osławione ośmiornice gotowane w morskiej soli, kraby, langusty, zupę z małży i wspaniałe sery. Na plażach Fisterry szukamy muszli św. Jakuba i składamy je pod krzyżem upamiętniającym tysiąc lat wędrówki na tej trasie. Ponadto w programie, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 06:25 PODRÓŻNIK - MAO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa do Mao, stolicy wyspy Minorki, na Morzu Śródziemnym. To jedna z najmniej znanych i najciekawsza z wysp wchodzących w skład Balearów. Mao to miasto znane także pod nazwą Mahon. Było przez kilka stuleci siedzibą garnizonu brytyjskiego. Legenda mówi, że właśnie tam pewien kucharz, znudzony monotonią potraw, które serwował, wymyślił majonez, sos oparty na żółtku i oliwie - jakże popularny w naszej dzisiejszej kuchni. Na ile ta historia jest prawdziwa? O tym w "Podróżniku". Ale najsłynniejsza potrawa Minorki to caldereta. I zarazem chyba jedna z najdroższych. To zupa z langusty z dodatkiem przypraw, papryki i pomidorów. Porcja dla dwóch osób może kosztować nawet 50 euro. Niewielu jest więc amatorów tego przysmaku. Mimo to ceny w restauracjach nie spadają. Autorzy programu wybierają się na połów razem z Ralfem, niemieckim autorem książki o Minorce. Potem znajomy kucharz przygotuje im gorący talerz calderety. Ale Minorka wabi przybyszów nie tylko rozkoszami podniebienia. Podróżnicy docierają do wielu zakątków wyspy. Zobaczą tajemnicze kręgi po Gigantach, domy z czasów konkwisty, stare winnice, tajemnicze zatoczki. Będzie to więc wyprawa pełna romantyzmu i osobliwych smaków. Ponadto, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji dla wyjeżdżających, porady dla pielgrzymów i turystów. 06:55 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:45 POLACY ŚWIATU - MARIAN SMOLUCHOWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2021 Cykl etiud filmowych przybliżających widzom sylwetki wybitnych polskich naukowców żyjących w różnych zakątkach świata, którzy swoją pracą i odkryciami dali podstawy do rozwoju nauki. W krótkich filmach poznamy niezwykłe historie wybitnych Polaków, którzy pomimo odległości, jaka ich dzieliła od Ojczyzny, sercem byli oddani Polsce, ale swoim umysłem i talentem służyli innym narodom. 08:00 OPERACJA ZDROWIE - SANATORYJNA REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Choroby układu krążenia są największym zagrożeniem życia Polek i Polaków. Choroby sercowo - naczyniowe są częstszą niż przeciętna przyczyną przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej. Na choroby układu krążenia chorują coraz młodsi ludzie. Co przygnębiające, wzrasta śmiertelność po wypisie ze szpitali. Co robić, jak rehabilitować ludzi chorych kardiologicznie? Dlaczego tak ważne w procesie rehabilitacji kardiologicznej jest leczenie sanatoryjne? Czy pacjenci kardiologiczni po zabiegach elektrokardiologicznych muszą mieć rehabilitację specjalistyczną? 08:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 14 WARSZAWA CHOPINA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek zwiedza Warszawę i Mazowsze, wędrując szlakiem miejsc związanych z Fryderykiem Chopinem. Spaceruje Krakowskim Przedmieściem w pobliżu budynków, w których mieszkała rodzina Chopinów, odwiedza Ogród Saski, gdzie bawił się mały Fryderyk. Dociera również do Muzeum Fryderyka Chopina w odrestaurowanym zamku Ostrogskich oraz pod pomnik kompozytora w Łazienkach Królewskich. Na szlaku wędrówki znajduje się również dworek w Żelazowej Woli oraz kościół w Brochowie, gdzie Chopin został ochrzczony. 09:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 10:00 RAPORT NAUKOWY - /38/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 10:30 ASTRONARIUM - 16/22 (147) - PIERWSZE ZDJĘCIA Z TELESKOPU WEBBA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Od najdalszych galaktyk po atmosfery pozasłonecznych planet, oto co ukazały nam pierwsze obserwacje z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Wyczekiwane od dawna obrazy natychmiast stały się ogólnoświatową sensacją. W tym programie pokażemy, w jaki sposób świadczą one o możliwościach tego niezwykłego instrumentu. 11:00 PODRÓŻNIK - EL CAMINO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa na koniec świata - do miejscowości Fisterra. W starożytności i średniowieczu końcem świata nazwano półwysep Finisterre, położony najbardziej na zachód kraniec Hiszpanii. Do leżącej na krańcu tego półwyspu Fisterry docierali pielgrzymi wędrujący z Santiago de Composteli. W średniowieczu bowiem końcem wędrówki, wśród gwiazd Mlecznej Drogi, były plaże tego półwyspu. Tam ukoronowaniem wyprawy były muszle, zwane "muszlami św. Jakuba". Nasza wyprawa zaczyna się w O Cebreiro, mistycznej, średniowiecznej wiosce znanej czytelnikom powieści Paulo Coelho. To tam właśnie bohater "Pielgrzyma" znalazł swój miecz. Podążymy drogą do Laboreiro oraz Santiago de Compostela. Poznajemy po drodze wielu pielgrzymów z całego świata, tajemnice kuchni galicyjskiej, osławione ośmiornice gotowane w morskiej soli, kraby, langusty, zupę z małży i wspaniałe sery. Na plażach Fisterry szukamy muszli św. Jakuba i składamy je pod krzyżem upamiętniającym tysiąc lat wędrówki na tej trasie. Ponadto w programie, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:30 PODRÓŻNIK - MAO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa do Mao, stolicy wyspy Minorki, na Morzu Śródziemnym. To jedna z najmniej znanych i najciekawsza z wysp wchodzących w skład Balearów. Mao to miasto znane także pod nazwą Mahon. Było przez kilka stuleci siedzibą garnizonu brytyjskiego. Legenda mówi, że właśnie tam pewien kucharz, znudzony monotonią potraw, które serwował, wymyślił majonez, sos oparty na żółtku i oliwie - jakże popularny w naszej dzisiejszej kuchni. Na ile ta historia jest prawdziwa? O tym w "Podróżniku". Ale najsłynniejsza potrawa Minorki to caldereta. I zarazem chyba jedna z najdroższych. To zupa z langusty z dodatkiem przypraw, papryki i pomidorów. Porcja dla dwóch osób może kosztować nawet 50 euro. Niewielu jest więc amatorów tego przysmaku. Mimo to ceny w restauracjach nie spadają. Autorzy programu wybierają się na połów razem z Ralfem, niemieckim autorem książki o Minorce. Potem znajomy kucharz przygotuje im gorący talerz calderety. Ale Minorka wabi przybyszów nie tylko rozkoszami podniebienia. Podróżnicy docierają do wielu zakątków wyspy. Zobaczą tajemnicze kręgi po Gigantach, domy z czasów konkwisty, stare winnice, tajemnicze zatoczki. Będzie to więc wyprawa pełna romantyzmu i osobliwych smaków. Ponadto, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji dla wyjeżdżających, porady dla pielgrzymów i turystów. 11:55 CZY WIESZ, ŻE? - /121/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:25 CZY WIESZ, ŻE? - /122/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:50 OPERACJA ZDROWIE - SANATORYJNA REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2019 Autor: Piotr Poraj - Poleski Choroby układu krążenia są największym zagrożeniem życia Polek i Polaków. Choroby sercowo - naczyniowe są częstszą niż przeciętna przyczyną przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej. Na choroby układu krążenia chorują coraz młodsi ludzie. Co przygnębiające, wzrasta śmiertelność po wypisie ze szpitali. Co robić, jak rehabilitować ludzi chorych kardiologicznie? Dlaczego tak ważne w procesie rehabilitacji kardiologicznej jest leczenie sanatoryjne? Czy pacjenci kardiologiczni po zabiegach elektrokardiologicznych muszą mieć rehabilitację specjalistyczną? 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 17 SZCZECIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku odwiedzamy miasto, które jako jedyne w Europie może pochwalić się dwoma wybitnymi ikonami współczesnej architektury stojącymi tuż obok siebie. Oba obiekty otrzymały najważniejsze europejskie nagrody w dziedzinie architektury. Biały jak lód gmach filharmonii okrzyknięto w 2015 roku najlepszym budynkiem Europy. Sąsiadująca z nim falująca płaszczyzna z betonu, która przykrywa muzeum historii najnowszej Szczecina, została uznana w 2016 roku za najlepszą przestrzeń publiczną w Europie. 13:55 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - W POSZUKIWANIU ŻYCIA (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 15:00 WĘDRÓWKA KONTYNENTÓW - AZJA: GÓRY I LĄDY (VOYAGE OF CONTINENTS - RISING MOUNTAINS AND SINKING COUNTRIES - ODC. 3) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2012 Reżyseria: Yanick Rose Muzyka: Sylvain Moreau Azja to kontynent ogromny, a jednocześnie bardzo kruchy - w ciągłym niebezpieczeństwie. To świat buzujący życiem. Kształtowanie się kontynentu azjatyckiego trwało miliardy lat i jeszcze się nie zakończyło. Jako pierwsza ukształtowała się Syberia, potem dołączyły ogromne masy lądu Mongolii i Chin. Później doszło do kolizji Indii z południową częścią Azji, w wyniku czego narodziły się Himalaje, najwyższy na ziemi łańcuch górski. Himalaje to jedno z najszybciej poruszających się miejsc na świecie. Przesuwa się od 2 do 4 cm rocznie. Wydaje się niewiele, ale to metr w ciągu życia człowieka, a w skali milionów lat to bardzo dużo. Połączenie się poszczególnych części Azji wcale nie oznacza, że kontynent się ustabilizował i już nie będzie się zmieniać. Azja spoczywa na płytach, które nadal są aktywne. Nacierają na siebie, rozłączają się i zderzają. Płyta indyjska nadal podkopuje się pod swoją azjatycką sąsiadkę. Może to spowodować katastrofę w Nepalu, niewielkim państewku wciśniętym między Indie i resztę kontynentu. Naukowcy są przekonani, że spokojny krajobraz Nepalu kryje w sobie potężną energię, która kiedyś wywoła ogromne trzęsienie ziemi. Ostatnie duże trzęsienie ziemi w tym kraju wystąpiło ponad 300 lat temu. Przez te 300 lat gromadziła się energia tektoniczna, czekająca na wyzwolenie. Katmandu, największe miasto Nepalu cały czas jest zagrożone. Krajem, który leży w najbardziej niestabilnym rejonie na świecie, jest Japonia. Cała jej powierzchnia położona jest w miejscu spotkania płyt: pacyficznej, filipińskiej i azjatyckiej. Ta strefa trzęsień ziemi i wulkanów nazywana jest Pierścieniem Ognia. Przez setki milionów lat Japonia była związana ze wschodnim wybrzeżem Azji. Następnie - mniej więcej 15 milionów lat temu - nacierające na siebie płyty na Pacyfiku odciągnęły Japonię na wschód, otwierając miejsce dla Morza Japońskiego. Od niepamiętnych czasów Japończycy musieli się dostosować do niestabilności ziemi pod stopami. W Tokio, którego liczba mieszkańców (wraz z aglomeracją) dochodzi do 35 milionów, budynki są zaprojektowane tak, by wytrzymały nawet najgwałtowniejsze wstrząsy. Na tokijskim uniwersytecie profesor Takashi Furumura tworzy symulacje komputerowe, które są podstawą bezpieczeństwa Japonii. Profesor przyznaje, że nadal bardzo trudno jest dokładnie przewidzieć wystąpienie trzęsienia ziemi. Jednak dzięki takim programom można obliczyć przybliżoną siłę wstrząsów i zakres zniszczeń. W Centrum Informacji Sejsmicznej w Jokohamie naukowcy bacznie przyglądają się codziennym wstrząsom tektonicznym. Każdego roku rejestruje się dziesiątki tysięcy wstrząsów. Jednak nawet najbardziej zaawansowana technika i konstrukcje budowlane nie uchronią Japonii przed niszczycielskimi wybuchami Matki Natury. W marcu 2011 roku, trzęsienie ziemi o sile 9 stopni spowodowało najbardziej katastrofalne tsunami w historii Japonii. Wiemy już, że siły tektoniczne Azji są ogromnym zagrożeniem dla życia ludzkiego. Jednocześnie te same siły dostarczają ludzkości środków, które pozwalały naszym przodkom osiedlać się na nowych terenach. Od stworzenia pierwszych mas lądu, które uformowały Syberię - po kolizję z Indiami, Azja nigdy nie przestała się zmieniać i rozrastać. To największy i najbardziej złożony kontynent na Ziemi. 16:00 RAPORT NAUKOWY - /38/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 16:30 ASTRONARIUM - 16/22 (147) - PIERWSZE ZDJĘCIA Z TELESKOPU WEBBA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Od najdalszych galaktyk po atmosfery pozasłonecznych planet, oto co ukazały nam pierwsze obserwacje z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Wyczekiwane od dawna obrazy natychmiast stały się ogólnoświatową sensacją. W tym programie pokażemy, w jaki sposób świadczą one o możliwościach tego niezwykłego instrumentu. 17:00 PODRÓŻNIK - DROGA DO GALWAY Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa śladami Celtów do Galway, miasta położonego w zachodniej części Irlandii. Podróż zaczniemy od Lower Lough Erne w północnej Irlandii. Wokół tego jeziora podziwiać można przyrodę, wspaniałą faunę, ptaki, a nade wszystko niezwykłe świadectwa wczesnochrześcijańskiej kultury celtyckiej. Popłyniemy na wyspę Devenish, gdzie w VI wieku został założony klasztor. Spędzimy tam kilka godzin wśród ruin i cmentarzyska. W drodze do Galway zatrzymamy się przy wykopie torfu. Będziemy podpatrywać pracujących ludzi, którzy - jak przed wiekami - przy pomocy wideł i łopaty wydobywają cenne pokłady. Po drodze prawdziwe irlandzkie krzyże, wrosłe w krajobraz jak drzewa czy krzewy. Każdy z nich ma swoją legendę lub prawdziwą historię, Na koniec dotrzemy do Galway, miasta, które świetność przeżywało już w czasach Cromwella. Spacer po mieście, wśród wąskich uliczek pełnych sklepów, kawiarń, restauracji i księgarń może przysporzyć każdemu turyście wiele ciekawych wrażeń. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. Zdjęcia Tomasz Rudomino. 17:30 PODRÓŻNIK - PADRON Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska proponują wyprawę do położonego w hiszpańskiej Galicji miasteczka Padron. Według legendy właśnie tam, na ogromnym kamieniu, zwanym w języku gallego "padron", u ujścia rzeki, zatrzymała się łódź ze szczątkami św. Jakuba. W kościele pod wezwaniem św. Jakuba ten kamień przechowywany jest do dziś. Padron słynie w Hiszpanii z rosnącej tutaj papryki - pimentos de Padron. Z Ameryki sprowadzili ją mnisi misjonarze w XVI wieku. Odwiedzimy klasztor, w którym po raz pierwszy ją wyhodowano oraz opowiemy, jak odróżnić paprykę słodką od pikantnej, choć obie rosną na tych samych krzakach. Opowiemy o galicyjskich obyczajach, np. budowaniu kamiennych spichlerzy, które stały się nieodłączną częścią krajobrazu. Zwiedzimy ruiny celtyckiej wioski. Historia Celtów, ich tradycje stały się podstawą galicyjskiej tożsamości. Ich sztuka zaś wyzwaniem dla współczesnych artystów. 17:55 CZY WIESZ, ŻE? - /69/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:25 CZY WIESZ, ŻE? - /70/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 19:00 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /6/ BADANIA PROFILAKTYCZNE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Skoro nic mi nie dolega, to po co mam się badać? A jak jeszcze coś mi znajdą? To dopiero się zacznie. Żyję, dobrze się czuję, po co się denerwować? Brzmi znajomo? Wyjątkowo niechętnie, a przede wszystkim nieregularnie, wykonujemy badania profilaktyczne, które nie tylko ratują życie, ale też chronią przed obniżeniem jego jakości. Jakie to badania? Kto i jak często powinien je wykonywać? Jak się do nich przygotować? 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 15 STARGARD Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Stargard nazywany klejnotem Pomorza. Znajdują się tutaj najcenniejsze zabytki średniowieczne w tej części świata, wpisane na Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Można tu wiele razy używać przedrostka naj: stoi tu najwyższa baszta w Polsce, a Kolegiata Mariacka - najpiękniejszy z kościołów - jest najwyżej sklepioną świątynią w kraju. Nie brakuje unikatów na skalę światową: średniowiecznej bramy rozpiętej nad rzeką czy największego krzyża pokutnego wykutego z jednego bloku kamiennego. Choć miasto bardzo ucierpiało w czasie II wojny światowej, nadal zachwyca turystów oraz pasjonatów historii. 20:00 POGODA - WYŚCIG KU PROGNOZIE (THE WEATHER: THE RACE TO FORECAST) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o najnowszych metodach prognozowania pogody. Meteorologia poczyniła ogromne postępy w ostatnich dziesięcioleciach. Aby dostarczyć najdokładniejszą prognozę pogody, naukowcy wysyłają satelity, opracowują coraz bardziej wyrafinowane modele komputerowe, wykonują coraz więcej pomiarów. Dzisiaj prognozy 24 - godzinne są wiarygodne w 95%, a prognozy 3 - dniowe w 80%. Raporty pogodowe są częścią naszego codziennego życia i nawet jeśli pogoda jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych programów telewizyjnych, publiczność nie wie, jak pozyskuje się wiedzę na ten temat. Jak naukowcy przewidują pogodę i co roku poprawiają swoje prognozy? Jak pomagają nam unikać katastrof? Prześledzimy te procesy począwszy od zapowiedzi śniegu w Japonii aż po aurę na pustyni w Namibii, od huraganów w Ameryce Środkowej po burze śródziemnomorskie, na pokładach łodzi lub samolotów badaczy czy też w stacjach wystrzeliwujących satelity ten dokument zapewnia wyjątkowe materiały zdjęciowe wykonane w największych aktualnie trwających misjach badawczych pogody; dodatkowo zobaczymy nowoczesne model pogodowe w 3D i ciekawe sekwencje graficzne. 21:00 WSZYSTKO I NIC /2/ (EVERYTHING AND NOTHING) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2011 Epicka podróż, aby odkryć prawdziwy rozmiar wszystkiego i niezwykłą naukę o pustej przestrzeni, w którą zabiera widzów i znakomicie prezentuje temat "wszystko" i "nic" profesor Jim Al - Khalili. W odcinku Everything’ Jim zadaje bardzo proste pytanie: dlaczego w nocy robi się ciemno? Podróż w poszukiwaniu odpowiedzi zabierze go przez niezwykłe historie do granic znanego nam wszechświata, aby zbadać, w jaki sposób nasze rozumienie kosmosu zostało ukształtowane zarówno przez matematykę, jak i astronomię. Odcinek Nothing’ zajmuje się nauką na samych granicach ludzkiej percepcji, gdzie leżą najgłębsze tajemnice wszechświata. Jim postanawia odpowiedzieć na jedno bardzo proste pytanie: czym jest nic? Jego podróż kończy się niezwykłym stwierdzeniem: wszystko powstało z niczego. Po części nauka, po części filozofia i po części historia, "wszystko" i "nic" (Everything’ and Nothing’) łączą wszystkie te elementy w porywającą i spektakularną narrację, która tworzy tę niezwykłą miniserię dokumentalną. 22:10 RAPORT NAUKOWY - /38/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 22:40 ASTRONARIUM - 16/22 (147) - PIERWSZE ZDJĘCIA Z TELESKOPU WEBBA Magazyn, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Krzysztof Czart, Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Od najdalszych galaktyk po atmosfery pozasłonecznych planet, oto co ukazały nam pierwsze obserwacje z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Wyczekiwane od dawna obrazy natychmiast stały się ogólnoświatową sensacją. W tym programie pokażemy, w jaki sposób świadczą one o możliwościach tego niezwykłego instrumentu. 23:10 PODRÓŻNIK - EL CAMINO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa na koniec świata - do miejscowości Fisterra. W starożytności i średniowieczu końcem świata nazwano półwysep Finisterre, położony najbardziej na zachód kraniec Hiszpanii. Do leżącej na krańcu tego półwyspu Fisterry docierali pielgrzymi wędrujący z Santiago de Composteli. W średniowieczu bowiem końcem wędrówki, wśród gwiazd Mlecznej Drogi, były plaże tego półwyspu. Tam ukoronowaniem wyprawy były muszle, zwane "muszlami św. Jakuba". Nasza wyprawa zaczyna się w O Cebreiro, mistycznej, średniowiecznej wiosce znanej czytelnikom powieści Paulo Coelho. To tam właśnie bohater "Pielgrzyma" znalazł swój miecz. Podążymy drogą do Laboreiro oraz Santiago de Compostela. Poznajemy po drodze wielu pielgrzymów z całego świata, tajemnice kuchni galicyjskiej, osławione ośmiornice gotowane w morskiej soli, kraby, langusty, zupę z małży i wspaniałe sery. Na plażach Fisterry szukamy muszli św. Jakuba i składamy je pod krzyżem upamiętniającym tysiąc lat wędrówki na tej trasie. Ponadto w programie, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:45 PODRÓŻNIK - MAO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa do Mao, stolicy wyspy Minorki, na Morzu Śródziemnym. To jedna z najmniej znanych i najciekawsza z wysp wchodzących w skład Balearów. Mao to miasto znane także pod nazwą Mahon. Było przez kilka stuleci siedzibą garnizonu brytyjskiego. Legenda mówi, że właśnie tam pewien kucharz, znudzony monotonią potraw, które serwował, wymyślił majonez, sos oparty na żółtku i oliwie - jakże popularny w naszej dzisiejszej kuchni. Na ile ta historia jest prawdziwa? O tym w "Podróżniku". Ale najsłynniejsza potrawa Minorki to caldereta. I zarazem chyba jedna z najdroższych. To zupa z langusty z dodatkiem przypraw, papryki i pomidorów. Porcja dla dwóch osób może kosztować nawet 50 euro. Niewielu jest więc amatorów tego przysmaku. Mimo to ceny w restauracjach nie spadają. Autorzy programu wybierają się na połów razem z Ralfem, niemieckim autorem książki o Minorce. Potem znajomy kucharz przygotuje im gorący talerz calderety. Ale Minorka wabi przybyszów nie tylko rozkoszami podniebienia. Podróżnicy docierają do wielu zakątków wyspy. Zobaczą tajemnicze kręgi po Gigantach, domy z czasów konkwisty, stare winnice, tajemnicze zatoczki. Będzie to więc wyprawa pełna romantyzmu i osobliwych smaków. Ponadto, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji dla wyjeżdżających, porady dla pielgrzymów i turystów. 00:10 CZY WIESZ, ŻE? - /69/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:40 CZY WIESZ, ŻE? - /70/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:10 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /6/ BADANIA PROFILAKTYCZNE Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Skoro nic mi nie dolega, to po co mam się badać? A jak jeszcze coś mi znajdą? To dopiero się zacznie. Żyję, dobrze się czuję, po co się denerwować? Brzmi znajomo? Wyjątkowo niechętnie, a przede wszystkim nieregularnie, wykonujemy badania profilaktyczne, które nie tylko ratują życie, ale też chronią przed obniżeniem jego jakości. Jakie to badania? Kto i jak często powinien je wykonywać? Jak się do nich przygotować? 01:40 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 15 STARGARD Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Stargard nazywany klejnotem Pomorza. Znajdują się tutaj najcenniejsze zabytki średniowieczne w tej części świata, wpisane na Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Można tu wiele razy używać przedrostka naj: stoi tu najwyższa baszta w Polsce, a Kolegiata Mariacka - najpiękniejszy z kościołów - jest najwyżej sklepioną świątynią w kraju. Nie brakuje unikatów na skalę światową: średniowiecznej bramy rozpiętej nad rzeką czy największego krzyża pokutnego wykutego z jednego bloku kamiennego. Choć miasto bardzo ucierpiało w czasie II wojny światowej, nadal zachwyca turystów oraz pasjonatów historii. 02:10 POGODA - WYŚCIG KU PROGNOZIE (THE WEATHER: THE RACE TO FORECAST) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o najnowszych metodach prognozowania pogody. Meteorologia poczyniła ogromne postępy w ostatnich dziesięcioleciach. Aby dostarczyć najdokładniejszą prognozę pogody, naukowcy wysyłają satelity, opracowują coraz bardziej wyrafinowane modele komputerowe, wykonują coraz więcej pomiarów. Dzisiaj prognozy 24 - godzinne są wiarygodne w 95%, a prognozy 3 - dniowe w 80%. Raporty pogodowe są częścią naszego codziennego życia i nawet jeśli pogoda jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych programów telewizyjnych, publiczność nie wie, jak pozyskuje się wiedzę na ten temat. Jak naukowcy przewidują pogodę i co roku poprawiają swoje prognozy? Jak pomagają nam unikać katastrof? Prześledzimy te procesy począwszy od zapowiedzi śniegu w Japonii aż po aurę na pustyni w Namibii, od huraganów w Ameryce Środkowej po burze śródziemnomorskie, na pokładach łodzi lub samolotów badaczy czy też w stacjach wystrzeliwujących satelity ten dokument zapewnia wyjątkowe materiały zdjęciowe wykonane w największych aktualnie trwających misjach badawczych pogody; dodatkowo zobaczymy nowoczesne model pogodowe w 3D i ciekawe sekwencje graficzne.