TVP Nauka Czwartek, 29.06.2023 06:00 PODRÓŻNIK - DOLINA DADES Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Północna Afryka zawsze nęciła podróżników i poszukiwaczy przygód. Tym razem podążymy do najpiękniejszego kraju Maghrebu - Maroka, na skraj kamiennej pustyni, urokliwych oaz i tajemniczych historii. Dolinę Dades utworzyła rzeka o tej samej nazwie spływająca z gór Atlasu. Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem położonych nad jej brzegami zamków i pradawnych obyczajów południowego Maroka. Odwiedzimy Skourę - miejscowość, w której znajdują się najstarsze kazby, zamki zbudowane z pustynnej ziemi. Opowiemy o historii dynastii Almorawidów, która stąd zaczęła triumfalny pochód do władzy oraz o tajemnicach i historii niezwykłych budowli. Dotrzemy do El Kelaa M'Gouna - miasteczka położonego niemal 1,5 tys. m n.p.m., w którym wracający z Mekki pielgrzymi zasadzili przywiezione ze świętego miasta róże. M'Gouna słynie z różanych olejków, wody różanej używanej w kosmetyce, lecz także w kuchni do aromatyzowania słodyczy oraz ze wspaniałych różanych ogrodów. 06:25 PODRÓŻNIK - LEGENDA KRÓLA CZAKI Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2006 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Wyprawa do Południowej Afryki śladami jednego z największych zdobywców na terytorium Czarnego Kontynentu - króla Czaki. Ze względu na jego talenty przywódcze i wielkie sukcesy militarne nazywano go Napoleonem Afryki. O jego narodzinach krążyły legendy, układano poematy, wiersze i piosenki. Jego matka Nandi uchodzi do dziś za matkę wszystkich Zulusów. Wśród bohaterów Czarnej Afryki król Czaka zajmuje poczesne miejsce. Czy stając do śmiertelnego boju z Anglikami, Burami czy plemionami Matabele, mógł przypuszczać, że po latach jego imieniem nazywane będą place, parki rozrywki oraz hotele? Że stanie się jednym z wielkich symboli Afryki? Trasa wyprawy "Podróżnika" do krainy wojowniczego plemienia Zulusów biegnie wzdłuż Zatoki Delagoa, poprzez krainę Suazi aż do Natalu. Ekipa filmowa dociera m.in. nad rzekę Umfolozi, którą zamieszkuje plemię Undwana. Kiedy w XIX w. terytoria Afryki Południowej powoli opanowywali od południa Brytyjczycy, od zachodu natomiast Burowie, rzeka ta stanowiła nieprzekraczalną granicę bezpieczeństwa dla białych osadników. Autorzy programu odwiedzą współczesne wioski Zulusów, gdzie legendy o królu Czace są wciąż żywe. Bardzo często dla gości odgrywane są sceny z czasów króla Czaki przypominające teatr lub happening. Stanowią one doskonałą lekcję historii, kultury i tradycji. Zulusi ubrani w tradycyjne ludowe stroje starają się wiernie odtworzyć wydarzenia sprzed dziesiątków lat: narodziny Czaki, wielkie bitwy, bitwę nad Krwawą Rzeką, wygnanie, zwycięstwo nad Anglikami. Współczesny Kraj Zulusów jest nowoczesny. Dawni wojownicy pracują w bankowości, armii, przemyśle. Wielu jednak zamieszkuje dzikie tereny Tembe i Simunye tak jak ich przodkowie: mieszkają w domach z maty bambusowej, noszą tradycyjne stroje, nie korzystają z dobrodziejstw cywilizacji - telefonów, komputerów czy magnetowidów. 06:50 CZY WIESZ, ŻE? - /73/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:20 CZY WIESZ, ŻE? - /74/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 07:50 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /7/ ALERGIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Może przybrać różne postacie i pojawić się na różnych etapach życia. Co najbardziej uczula, jak wyglądają objawy, jak i gdzie ją zdiagnozować? I wreszcie: czy można skutecznie się jej pozbyć? W tym odcinku "Zacznij od zdrowia" praktyczna wiedza w pigułce, czyli cała prawda o alergiach. 08:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 17 SZCZECIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku odwiedzamy miasto, które jako jedyne w Europie może pochwalić się dwoma wybitnymi ikonami współczesnej architektury stojącymi tuż obok siebie. Oba obiekty otrzymały najważniejsze europejskie nagrody w dziedzinie architektury. Biały jak lód gmach filharmonii okrzyknięto w 2015 roku najlepszym budynkiem Europy. Sąsiadująca z nim falująca płaszczyzna z betonu, która przykrywa muzeum historii najnowszej Szczecina, została uznana w 2016 roku za najlepszą przestrzeń publiczną w Europie. 08:55 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LOBOTOMIA, CZYLI KROJENIE MÓZGU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Lobotomia to operacja usunięcia części mózgu osoby chorej psychicznie w celu uspokojenia jej zachowań. Obecnie jest uważana za najgorszą operację chirurgiczną w historii, jako zabieg pozbawiający człowieczeństwa, ale do lat pięćdziesiątych XX wieku była często wykonywana na całym świecie i uznawana za operację cudotwórczą. Dlaczego lobotomia się narodziła i rozprzestrzeniła na cały świat? Przyglądając się życiu neurologa, który dokonał wycięcia części mózgu u 3500 pacjentów i poświęcił całe swoje życie na rozpowszechnianie i ulepszanie lobotomii, odnajdujemy odpowiedź na mroczną tajemnicę lobotomii. 09:50 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 10:50 PODRÓŻNIK - TRYDENT Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Trydent to jedno z najbardziej lubianych przez turystów miasto Włoch. Miasto o bogatej historii, pełne zabytków, otoczone malowniczymi krajobrazami, kusi przede wszystkim doskonałymi warunkami do czynnego uprawiania turystyki, wspaniałą kuchnią i licznymi festiwalami. Nie da się ukryć, że miłośnicy Trydentu dzielą się na dwie grupy: tych, którzy bywają tam zimą, bo w Dolomitach są znakomite warunki do uprawiania narciarstwa oraz tych, którzy wolą muzea, spacery po zabytkowych uliczkach, rowerowe i piesze wyprawy do okolicznych wiosek. Autorzy "Podróżnika" spacerują z kamerą po mieście skąpanym w słońcu, odwiedzają górujący nad stolicą regionu zamek, a wreszcie postanawiają spróbować miejscowych specjałów, przygotowanych według receptur lokalnej gastronomii. Wybierają się też do Rovereto, miasteczka oddalonego od Trydentu o pół godziny drogi, w którym można podziwiać wspaniałe zabytki architektury. Ponadto, jak zwykle w "Podróżniku", mnóstwo użytecznych informacji na temat sposobów podróżowania, cen, zakwaterowania, ubezpieczenia itp. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 11:15 PODRÓŻNIK - OURZAZATE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Ourzazate to miasto na południu Maroka, zwane bramą Sahary. Dostać się tam można na różne sposoby. Najszybciej samolotem z Casablanki albo samochodem z Marrakeszu, choć to uciążliwa droga, bo przez góry. Ouarzazate warto odwiedzić z dwóch powodów. Po pierwsze na skraju miasta wznosi się potężna kazba Taourit, a po drugie niedaleko stworzono studio filmowe Atlas, które wprawdzie rozmachem nie przypomina żadnego hollywoodzkiego, ale za to było miejscem produkcji wielu gigantów, właśnie rodem z Hollywood. Wyprawę do Ouarzazate zaczynamy od kazby, czyli obronnego zamku. Kazbę Taourit wzniesiono dwieście lat temu. Była świadkiem wielu historycznych wydarzeń na terenie Maroka, Zachodniej Sahary, Algierii, Mali i Mauretanii, bo właśnie w Ouarzazate krzyżowały się drogi karawan idących z tych miejsc. Kazba zbudowana z gliny, kamieni i piasku wygląda dość solidnie i z pewnością oparła się wielu atakom zbrojnym, nie wiadomo jednak, co by się stało z jej murami, gdyby spadł na nie deszcz. Na Saharze długotrwałe opady prawie się nie zdarzają, dlatego kazby, tak jak ta w Ouarzazate, przetrwały. Ale w Ouarzazate zwiedzamy nie tylko kazbę. Trzeba wybrać się także na marokański bazar i do studia filmowego, w którym kręcono wiele filmów akcji i kostiumowych, m.in. "Asterixa", "Klejnot Nilu", "Miłość, szmaragd i krokodyl", "Gladiatora", "Regulamin zabijania", "Helikopter w ogniu". Pozostały po nich dekoracje i można się przechadzać śladem np. Michaela Douglasa czy sympatycznych bohaterów kilku części "Asterixa". 11:45 CZY WIESZ, ŻE? - /73/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:15 CZY WIESZ, ŻE? - /74/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 12:45 ZACZNIJ OD ZDROWIA - /7/ ALERGIA Magazyn, 25 min, Polska, 2021 Scenariusz: Agnieszka Barańska - Cieślak Prowadzący: Adam Giza Magazyn Telewizji Polskiej o tematyce prozdrowotnej. W każdym odcinku poruszymy inne zagadnienie z obszaru medycyny: nadciśnienie, choroby onkologiczne, problemy z oddychaniem, zdrowie psychiczne czy aktywność fizyczna to tylko część z nich. Może przybrać różne postacie i pojawić się na różnych etapach życia. Co najbardziej uczula, jak wyglądają objawy, jak i gdzie ją zdiagnozować? I wreszcie: czy można skutecznie się jej pozbyć? W tym odcinku "Zacznij od zdrowia" praktyczna wiedza w pigułce, czyli cała prawda o alergiach. 13:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 20 ZAMEK KSIĄŻ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi zamek Książ. Jego malownicze położenie na wysokim skalnym cyplu, ponad lasami, stawia go w gronie najbardziej oryginalnych rezydencji arystokratycznych w Europie. Nazwany dolnośląskim Wersalem przez ponad cztery stulecia należał do potężnego pruskiego rodu Hochbergów. To tutaj mieszkała księżna Daisy, której sława i uroda przyćmiła nawet księżniczkę Sissi. Potężny zamek w czasie II wojny światowej był przebudowywany na kwaterę główną Hitlera, w skałach wydrążono wówczas tajemnicze podziemne korytarze. Dziś jest atrakcją turystyczną, która potrafi zachwycić dosłownie wszystkich. Miłośnicy flory odkryją tarasowe ogrody i palmiarnię sprzed ponad stu lat, pasjonaci stylowych wnętrz będą podziwiać pałacowe wnętrza, a amatorzy zagadek z czasów II wojny światowej mogą eksplorować tajemnicze tunele wybudowane przez hitlerowców. 13:45 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LOBOTOMIA, CZYLI KROJENIE MÓZGU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Lobotomia to operacja usunięcia części mózgu osoby chorej psychicznie w celu uspokojenia jej zachowań. Obecnie jest uważana za najgorszą operację chirurgiczną w historii, jako zabieg pozbawiający człowieczeństwa, ale do lat pięćdziesiątych XX wieku była często wykonywana na całym świecie i uznawana za operację cudotwórczą. Dlaczego lobotomia się narodziła i rozprzestrzeniła na cały świat? Przyglądając się życiu neurologa, który dokonał wycięcia części mózgu u 3500 pacjentów i poświęcił całe swoje życie na rozpowszechnianie i ulepszanie lobotomii, odnajdujemy odpowiedź na mroczną tajemnicę lobotomii. 14:35 WIELCY POLSCY WYNALAZCY W II RZECZYPOSPOLITEJ - MARIAN REJEWSKI (1905 - 1980) Cykl dokumentalny, 17 min, Polska, 2020 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Michał Baczuń, Filip Baczuń Cykl dokumentalny o wyjątkowych polskich postaciach historycznych. Odcinek przedstawiający wybitne osiągnięcie kryptologiczne, w kontekście sytuacji wojskowej i historycznej, na tle życia prywatnego Mariana Rejewskiego. 15:00 MÓZG W NIEBEZPIECZEŃSTWIE (BRAINS IN DANGER / DEMAIN, TOUS CRETINS?) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2017 Reżyseria: Thierry De Lesrade, Sylvie Gilman Przez ostatnie dwadzieścia parę lat obserwuje się alarmujący spadek IQ oraz wzrost autyzmu i zaburzeń zachowania wśród ludzi na całym świecie. Międzynarodowe badanie naukowe ujawniają, że pierwiastki chemiczne znajdujące się w otaczających nas przedmiotach i substancjach wpływają na nasz mózg, a zwłaszcza na płody nienarodzonych dzieci. Niebezpieczeństwo grożące mózgom dzieci zagraża całej ludzkości. Niektórzy przepowiadają nam ewolucję do tyłu. Świat, w którym ludzkość głupieje, jak w filmie "Idiokracja". W Finlandii przez dwadzieścia lat IQ spadło o 4 punkty. W Kalifornii liczba przypadków autyzmu wzrosła o 600%. Ponad 40% europejskich dzieci ma niedobór jodu, który jest elementem niezbędnym do rozwoju mózgu. Dziś jesteśmy coraz bardziej narażeni na kontakt z pierwiastkami chemicznymi szkodliwymi dla mózgu. Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną są obecne w wielu produktach w naszych domach, w kosmetykach, środkach czystości i w żywności. Informacja to najskuteczniejsza broń. Niezależni badacze organizują się, by stawić czoło lobby przemysłowemu, które sfinansuje każde badania, by skontrować te, które nie są po jego myśli. Nadejdzie dzień, kiedy spojrzymy wstecz i zastanowimy się, jak mogło do tego dojść. To okropne, ale w tym czasie zostaną poświęcone całe pokolenia dzieci. 16:00 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 17:00 PODRÓŻNIK - DOLINY NARCIARSKIE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy "Podróżnika" przedstawiają tym razem różne możliwości spędzenia narciarskich wakacji w Alpach. Przedstawiają propozycje z trzech krajów: Włoch, Austrii i Francji. Porównują trasy narciarskie pod kątem ich stopnia trudności i atrakcyjności oraz przywilejów, jakie przysługują posiadaczom skipassów, zestawiają ceny i warunki zakwaterowania oraz propozycje spędzania wolnego czasu po zapadnięciu zmroku. Opowiadają także o tradycjach poszczególnych regionów i prezentują najważniejsze zabytki oraz miejsca warte odwiedzenia. Informują o atrakcjach przewidzianych w tym sezonie np. zawodach sportowych, festynach itp. Francuska dolina La Maurienne, położona w Sabaudii, od wieków była szlakiem komunikacyjnym łączącym północ z południem Europy. Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska pokazują tradycyjne wioski, opowiadają o baroku, który zdominował architekturę i sztukę kościelną tego regionu. Ale przede wszystkim zapoznają się z warunkami do uprawiania narciarstwa. Choć nie ma tam lodowców, to śmiało można powiedzieć, że znakomite warunki znajdą tu zarówno zaawansowani, jak początkujący narciarze. Włoskie Pinzolo i Madonna di Campiglio słyną z organizowania zawodów sportowych - mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim oraz skokach narciarskich. Polska reprezentacja skoczków od lat współpracuje z tym regionem. Widzowie zobaczą tamtejsze obiekty sportowe, dowiedzą się też wiele o możliwościach uprawiania sportu, jakie mają tam narciarze amatorzy. Autorzy programu przedstawiają szlaki narciarskie, także te umożliwiające uprawianie narciarstwa biegowego, i propozycje dla najmłodszych, a nawet możliwości przejażdżek psimi zaprzęgami. Austriacki region Amade jest jednym z największych w Europie. Dowiemy się, co to są tzw. "huśtawki narciarskie", jakie są możliwości jeżdżenia podczas urlopu każdego dnia na innym stoku, a także gdzie są szkoły narciarskie dla dzieci i dorosłych. W Tyrolu zaś przekonamy się, na czym polega specyfika uprawiania narciarstwa na lodowcach. Ponadto mnóstwo porad, cenniki, sposoby podróżowania i praktyczne informacje dla turystów. 17:30 PODRÓŻNIK - DOLINA DADES Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Północna Afryka zawsze nęciła podróżników i poszukiwaczy przygód. Tym razem podążymy do najpiękniejszego kraju Maghrebu - Maroka, na skraj kamiennej pustyni, urokliwych oaz i tajemniczych historii. Dolinę Dades utworzyła rzeka o tej samej nazwie spływająca z gór Atlasu. Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem położonych nad jej brzegami zamków i pradawnych obyczajów południowego Maroka. Odwiedzimy Skourę - miejscowość, w której znajdują się najstarsze kazby, zamki zbudowane z pustynnej ziemi. Opowiemy o historii dynastii Almorawidów, która stąd zaczęła triumfalny pochód do władzy oraz o tajemnicach i historii niezwykłych budowli. Dotrzemy do El Kelaa M'Gouna - miasteczka położonego niemal 1,5 tys. m n.p.m., w którym wracający z Mekki pielgrzymi zasadzili przywiezione ze świętego miasta róże. M'Gouna słynie z różanych olejków, wody różanej używanej w kosmetyce, lecz także w kuchni do aromatyzowania słodyczy oraz ze wspaniałych różanych ogrodów. 17:55 CZY WIESZ, ŻE? - /75/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:25 CZY WIESZ, ŻE? - /76/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:55 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 19:15 MOC ZIÓŁ - SOSNA Program poradnikowy, 14 min, Polska, 2020 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 18 ZAMEK MOSZNA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedza zamek w Mosznej. Nie jest ani najstarszy, ani największy w Polsce, ale z całą pewnością robi wrażenie. Wedle niektórych ma aż 365 pomieszczeń - po jednym na każdy dzień roku - i 99 wież oraz wieżyczek - tyle, ile rodzinnych majątków mieli jego właściciele. Wokół rozciąga się 200 - hektarowy park z 300 - letnimi dębami, a w piwnicach zachowane są ślady prowadzące podobno do zakonu templariuszy. Cesarz Wilhelm II przyjeżdżał tu na słynne polowania, a w czasach rozbudowy zamku krążyły plotki, że właścicielom pomaga sam diabeł. Zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, należał m.in. do Georga von Reiswitza, marszałka dworu króla Prus Fryderyka Wielkiego czy do rodziny Tiele - Winckler, których przodkiem był zwykły górnik z Tarnowskich Gór, Franz von Winkler. Życiorys Franza von Winklera to doskonały przykład idealnego rodowodu pruskiego bogacza: z ubóstwa, dzięki własnej pracy, lojalności wobec władz i sprytowi doszedł do jednego z najbardziej pokaźnych majątków na Śląsku. 20:00 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 21:05 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - MARIA SKŁODOWSKA - CURIE PROMIENIOTWÓRCZA MIŁOŚĆ (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku: wielka fizyczka, Maria Skłodowska - Curie. Była pierwszą kobietą, która zdobyła Nagrodę Nobla. Przyznano ją za odkrycie promieniowania, którego Skłodowska dokonała w ścisłej współpracy z mężem, Pierrem Curie. Odkrycie, że promieniowanie emituje energię niezależnie od jakichkolwiek sił zewnętrznych, obaliło konwencjonalne przekonanie, że atomy - najmniejsza jednostka materii - są niepodzielne i nigdy się nie zmieniają. To był przełom, który zapoczątkował Erę Atomu. Po nagłej śmierci męża Maria oddała się bez pamięci swoim badaniom naukowym, ale jej nieskazitelna miłość do nauki stopniowo zaczynała być niewłaściwie interpretowana. W tym odcinku odkrywamy nieopowiedzianą historię tej wyjątkowej badaczki i naukowca. 21:55 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 23:00 PODRÓŻNIK - TRYDENT Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Trydent to jedno z najbardziej lubianych przez turystów miasto Włoch. Miasto o bogatej historii, pełne zabytków, otoczone malowniczymi krajobrazami, kusi przede wszystkim doskonałymi warunkami do czynnego uprawiania turystyki, wspaniałą kuchnią i licznymi festiwalami. Nie da się ukryć, że miłośnicy Trydentu dzielą się na dwie grupy: tych, którzy bywają tam zimą, bo w Dolomitach są znakomite warunki do uprawiania narciarstwa oraz tych, którzy wolą muzea, spacery po zabytkowych uliczkach, rowerowe i piesze wyprawy do okolicznych wiosek. Autorzy "Podróżnika" spacerują z kamerą po mieście skąpanym w słońcu, odwiedzają górujący nad stolicą regionu zamek, a wreszcie postanawiają spróbować miejscowych specjałów, przygotowanych według receptur lokalnej gastronomii. Wybierają się też do Rovereto, miasteczka oddalonego od Trydentu o pół godziny drogi, w którym można podziwiać wspaniałe zabytki architektury. Ponadto, jak zwykle w "Podróżniku", mnóstwo użytecznych informacji na temat sposobów podróżowania, cen, zakwaterowania, ubezpieczenia itp. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 23:35 PODRÓŻNIK - OURZAZATE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Ourzazate to miasto na południu Maroka, zwane bramą Sahary. Dostać się tam można na różne sposoby. Najszybciej samolotem z Casablanki albo samochodem z Marrakeszu, choć to uciążliwa droga, bo przez góry. Ouarzazate warto odwiedzić z dwóch powodów. Po pierwsze na skraju miasta wznosi się potężna kazba Taourit, a po drugie niedaleko stworzono studio filmowe Atlas, które wprawdzie rozmachem nie przypomina żadnego hollywoodzkiego, ale za to było miejscem produkcji wielu gigantów, właśnie rodem z Hollywood. Wyprawę do Ouarzazate zaczynamy od kazby, czyli obronnego zamku. Kazbę Taourit wzniesiono dwieście lat temu. Była świadkiem wielu historycznych wydarzeń na terenie Maroka, Zachodniej Sahary, Algierii, Mali i Mauretanii, bo właśnie w Ouarzazate krzyżowały się drogi karawan idących z tych miejsc. Kazba zbudowana z gliny, kamieni i piasku wygląda dość solidnie i z pewnością oparła się wielu atakom zbrojnym, nie wiadomo jednak, co by się stało z jej murami, gdyby spadł na nie deszcz. Na Saharze długotrwałe opady prawie się nie zdarzają, dlatego kazby, tak jak ta w Ouarzazate, przetrwały. Ale w Ouarzazate zwiedzamy nie tylko kazbę. Trzeba wybrać się także na marokański bazar i do studia filmowego, w którym kręcono wiele filmów akcji i kostiumowych, m.in. "Asterixa", "Klejnot Nilu", "Miłość, szmaragd i krokodyl", "Gladiatora", "Regulamin zabijania", "Helikopter w ogniu". Pozostały po nich dekoracje i można się przechadzać śladem np. Michaela Douglasa czy sympatycznych bohaterów kilku części "Asterixa". 24:00 CZY WIESZ, ŻE? - /75/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 00:30 CZY WIESZ, ŻE? - /76/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 01:00 BO JA WYBIERAM ZDROWIE Magazyn, 12 min, Polska, 2018 Scenariusz: Beata Jakoniuk - Wojcieszak Zdjęcia: Mirosław Basaj, Wojciech Kaszuba Program edukacyjny o tematyce prozdrowotnej, promujący postawy wpływające na dobrostan człowieka, jego zdrowie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki, pokazujący możliwości włączenia roślin leczniczych w trakcie leczenia i powrotu do zdrowia. Zdrowie to głównie profilaktyka, na którą w 60 - 80 procentach składa się żywność i w 20 - 30 procentach ruch. 01:15 MOC ZIÓŁ - SOSNA Program poradnikowy, 14 min, Polska, 2020 01:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 18 ZAMEK MOSZNA Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedza zamek w Mosznej. Nie jest ani najstarszy, ani największy w Polsce, ale z całą pewnością robi wrażenie. Wedle niektórych ma aż 365 pomieszczeń - po jednym na każdy dzień roku - i 99 wież oraz wieżyczek - tyle, ile rodzinnych majątków mieli jego właściciele. Wokół rozciąga się 200 - hektarowy park z 300 - letnimi dębami, a w piwnicach zachowane są ślady prowadzące podobno do zakonu templariuszy. Cesarz Wilhelm II przyjeżdżał tu na słynne polowania, a w czasach rozbudowy zamku krążyły plotki, że właścicielom pomaga sam diabeł. Zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, należał m.in. do Georga von Reiswitza, marszałka dworu króla Prus Fryderyka Wielkiego czy do rodziny Tiele - Winckler, których przodkiem był zwykły górnik z Tarnowskich Gór, Franz von Winkler. Życiorys Franza von Winklera to doskonały przykład idealnego rodowodu pruskiego bogacza: z ubóstwa, dzięki własnej pracy, lojalności wobec władz i sprytowi doszedł do jednego z najbardziej pokaźnych majątków na Śląsku. 02:00 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi.