TVP Nauka Sobota, 01.07.2023 06:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 173 GENETYCZNE "KOPIUJ - WKLEJ" Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka Odcinek poświęcony jednej z najbardziej rewolucyjnych technik w historii nauki CRISPR (ang. Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats); jest to system obrony organizmów prokariotycznych (bakterii i archeonów) przed egzogennymi elementami genetycznymi. Czy dzięki edycji genów poprawimy nasze DNA i przywrócimy do życia wymarłe gatunki? Dla jednych wizja ta wygląda obiecująco, inni widzą wiele zagrożeń - w tym natury etycznej. Gdzie leży prawda? 06:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 174 TAJEMNICE SERCA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku: o jednym z najważniejszych narządów w naszym organizmie - sercu. O jego budowie, zasadzie funkcjonowania, najczęstszych chorobach i sposobie leczenia. Zobacz pracę serca i posłuchaj jego bicia... 07:00 ALCHEMIK - KWAS, ODC. 16 Magazyn, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski, Anna Skubik, Robert Burneika W tym odcinku dowiemy się, czym są substancje chemiczne nazywane kwasami. Zobaczymy też eksperyment, w którym stężony kwas siarkowy zostanie wymieszany z cukrem pudrem. 07:20 ALCHEMIK - ZASADY, ODC. 17 Magazyn, 13 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski, Anna Skubik, Robert Burneika W tym odcinku Al wyjaśni, czym są zasady. Opowie, w jaki sposób działają one na kwasy. Przeprowadzi również doświadczenie, w którym zostaną użyte wskaźniki. 07:35 ALCHEMIK - UCIECZKA, ODC. 18 Magazyn, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski, Anna Skubik, Robert Burneika, Krzysztof Plewako - Szczerbiński W tym odcinku Al przeprowadzi bardzo wybuchowe doświadczenie, o dziwo bez ognia i dymu. Będzie to eksplozja ciekłego azotu. 08:00 POGODA - WYŚCIG KU PROGNOZIE (THE WEATHER: THE RACE TO FORECAST) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o najnowszych metodach prognozowania pogody. Meteorologia poczyniła ogromne postępy w ostatnich dziesięcioleciach. Aby dostarczyć najdokładniejszą prognozę pogody, naukowcy wysyłają satelity, opracowują coraz bardziej wyrafinowane modele komputerowe, wykonują coraz więcej pomiarów. Dzisiaj prognozy 24-godzinne są wiarygodne w 95%, a prognozy 3-dniowe w 80%. Raporty pogodowe są częścią naszego codziennego życia i nawet jeśli pogoda jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych programów telewizyjnych, publiczność nie wie, jak pozyskuje się wiedzę na ten temat. Jak naukowcy przewidują pogodę i co roku poprawiają swoje prognozy? Jak pomagają nam unikać katastrof? Prześledzimy te procesy począwszy od zapowiedzi śniegu w Japonii aż po aurę na pustyni w Namibii, od huraganów w Ameryce Środkowej po burze śródziemnomorskie, na pokładach łodzi lub samolotów badaczy czy też w stacjach wystrzeliwujących satelity ten dokument zapewnia wyjątkowe materiały zdjęciowe wykonane w największych aktualnie trwających misjach badawczych pogody; dodatkowo zobaczymy nowoczesne model pogodowe w 3D i ciekawe sekwencje graficzne. 09:05 CZY WIESZ, ŻE? - /69/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /71/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:05 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 11:05 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O ŻUBRZE: CYWILIZOWANIE DZIKOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o żubrze. Dorosły żubr, dziki i niezależny mocarz uwięziony w rezerwacie, przez prawie rok nie zaznaje życia na wolności. Kiedy wreszcie nadarza się sposobność, by wyrwać się z tej niewoli, okazuje się, że jest uzależniony od opieki człowieka. W dotychczasowym życiu, jak i teraz wrodzona dzikość przegrywa z cywilizacją. 12:05 PODRÓŻNIK - EL CAMINO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa na koniec świata - do miejscowości Fisterra. W starożytności i średniowieczu końcem świata nazwano półwysep Finisterre, położony najbardziej na zachód kraniec Hiszpanii. Do leżącej na krańcu tego półwyspu Fisterry docierali pielgrzymi wędrujący z Santiago de Composteli. W średniowieczu bowiem końcem wędrówki, wśród gwiazd Mlecznej Drogi, były plaże tego półwyspu. Tam ukoronowaniem wyprawy były muszle, zwane "muszlami św. Jakuba". Nasza wyprawa zaczyna się w O Cebreiro, mistycznej, średniowiecznej wiosce znanej czytelnikom powieści Paulo Coelho. To tam właśnie bohater "Pielgrzyma" znalazł swój miecz. Podążymy drogą do Laboreiro oraz Santiago de Compostela. Poznajemy po drodze wielu pielgrzymów z całego świata, tajemnice kuchni galicyjskiej, osławione ośmiornice gotowane w morskiej soli, kraby, langusty, zupę z małży i wspaniałe sery. Na plażach Fisterry szukamy muszli św. Jakuba i składamy je pod krzyżem upamiętniającym tysiąc lat wędrówki na tej trasie. Ponadto w programie, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 12:30 PODRÓŻNIK - MAO Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa do Mao, stolicy wyspy Minorki, na Morzu Śródziemnym. To jedna z najmniej znanych i najciekawsza z wysp wchodzących w skład Balearów. Mao to miasto znane także pod nazwą Mahon. Było przez kilka stuleci siedzibą garnizonu brytyjskiego. Legenda mówi, że właśnie tam pewien kucharz, znudzony monotonią potraw, które serwował, wymyślił majonez, sos oparty na żółtku i oliwie - jakże popularny w naszej dzisiejszej kuchni. Na ile ta historia jest prawdziwa? O tym w "Podróżniku". Ale najsłynniejsza potrawa Minorki to caldereta. I zarazem chyba jedna z najdroższych. To zupa z langusty z dodatkiem przypraw, papryki i pomidorów. Porcja dla dwóch osób może kosztować nawet 50 euro. Niewielu jest więc amatorów tego przysmaku. Mimo to ceny w restauracjach nie spadają. Autorzy programu wybierają się na połów razem z Ralfem, niemieckim autorem książki o Minorce. Potem znajomy kucharz przygotuje im gorący talerz calderety. Ale Minorka wabi przybyszów nie tylko rozkoszami podniebienia. Podróżnicy docierają do wielu zakątków wyspy. Zobaczą tajemnicze kręgi po Gigantach, domy z czasów konkwisty, stare winnice, tajemnicze zatoczki. Będzie to więc wyprawa pełna romantyzmu i osobliwych smaków. Ponadto, jak zwykle, mnóstwo użytecznych informacji dla wyjeżdżających, porady dla pielgrzymów i turystów. 13:00 CZY WIESZ, ŻE? - /73/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:30 NA WSZELKI WYPADEK! - UKĄSZENIE ŻMII 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Ukąszenia żmii, pająków czy nawet ryb, zostawiających toksyny w naszym organizmie mogą nas spotkać nie tylko podczas wyjazdów do wielu egzotycznych krajów, ale też podczas wakacyjnych wędrówek w lasach czy łąkach. Jak zachować się w sytuacji, gdy jad zostanie wpuszczony do naszego organizmu? 14:00 WIELKA RAFA KORALOWA - ODC. 1 (DAVID ATTENBOROUGH'S GREAT BARRIER REEF) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Davis David Attenborough wyrusza w wyjątkową podróż ukazującą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej. Wykorzystując najnowsze technologie (w tym zdjęcia satelitarne), grafikę komputerową oraz najnowsze odkrycia nauki, Sir David Attenborough prezentuje ostateczną wersję historii tego wyjątkowo pięknego zakątka naszej planety. Składająca się z 900 wysp rozciągających się na przestrzeni 2500 kilometrów rafa jest wyraźnie widoczna z kosmosu i stanowi największą żyjącą strukturę na Ziemi. Z bliska rafa pulsuje bogactwem życia. Ta wyjątkowa seria ukazuje, jak ten morski las deszczowy stworzył warunki dla powstania zdumiewającej różnorodności form organizmów żywych. Rafę zamieszkuje bowiem 1500 gatunków ryb, 30 gatunków waleni i delfinów, 6 gatunków żółwi morskich, 22 gatunki ptaków morskich i 32 gatunki ptaków przybrzeżnych. Odc. 1: "Koralowiec" - ukazuje na przykładzie jednego dnia, jak rafa powstaje, niszczeje i odradza się na skutek miliardów interakcji i równoważących się działań organizmów dużych i małych. Odc. 2: "Goście" - podczas roku kalendarzowego rafa jest odwiedzana przez liczne gatunki (delfiny i walenie karłowate, motyle lub słonowodne krokodyle) wykorzystujące prądy morskie i powietrzne, aby skorzystać z wyjątkowych właściwości ekosystemu. Odc. 3: "Adaptacja" - historia rafy od jej początków do niepewnej przyszłości, wraz z niebywałymi możliwościami jej samoodradzania. 15:00 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 15 STARGARD Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Stargard nazywany klejnotem Pomorza. Znajdują się tutaj najcenniejsze zabytki średniowieczne w tej części świata, wpisane na Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Można tu wiele razy używać przedrostka naj: stoi tu najwyższa baszta w Polsce, a Kolegiata Mariacka - najpiękniejszy z kościołów - jest najwyżej sklepioną świątynią w kraju. Nie brakuje unikatów na skalę światową: średniowiecznej bramy rozpiętej nad rzeką czy największego krzyża pokutnego wykutego z jednego bloku kamiennego. Choć miasto bardzo ucierpiało w czasie II wojny światowej, nadal zachwyca turystów oraz pasjonatów historii. 15:55 CZY WIESZ, ŻE? - /75/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 24 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 16:30 CZY WIESZ, ŻE? - /77/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 22 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 17:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LOBOTOMIA, CZYLI KROJENIE MÓZGU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Lobotomia to operacja usunięcia części mózgu osoby chorej psychicznie w celu uspokojenia jej zachowań. Obecnie jest uważana za najgorszą operację chirurgiczną w historii, jako zabieg pozbawiający człowieczeństwa, ale do lat pięćdziesiątych XX wieku była często wykonywana na całym świecie i uznawana za operację cudotwórczą. Dlaczego lobotomia się narodziła i rozprzestrzeniła na cały świat? Przyglądając się życiu neurologa, który dokonał wycięcia części mózgu u 3500 pacjentów i poświęcił całe swoje życie na rozpowszechnianie i ulepszanie lobotomii, odnajdujemy odpowiedź na mroczną tajemnicę lobotomii. 18:00 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 18:30 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 18:55 JAK TO DZIAŁA - ODC. 173 GENETYCZNE "KOPIUJ - WKLEJ" Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka Odcinek poświęcony jednej z najbardziej rewolucyjnych technik w historii nauki CRISPR (ang. Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats); jest to system obrony organizmów prokariotycznych (bakterii i archeonów) przed egzogennymi elementami genetycznymi. Czy dzięki edycji genów poprawimy nasze DNA i przywrócimy do życia wymarłe gatunki? Dla jednych wizja ta wygląda obiecująco, inni widzą wiele zagrożeń - w tym natury etycznej. Gdzie leży prawda? 19:25 JAK TO DZIAŁA - ODC. 174 TAJEMNICE SERCA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka W tym odcinku: o jednym z najważniejszych narządów w naszym organizmie - sercu. O jego budowie, zasadzie funkcjonowania, najczęstszych chorobach i sposobie leczenia. Zobacz pracę serca i posłuchaj jego bicia... 20:00 WIELKA RAFA KORALOWA - ODC. 1 (DAVID ATTENBOROUGH'S GREAT BARRIER REEF) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Davis David Attenborough wyrusza w wyjątkową podróż ukazującą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej. Wykorzystując najnowsze technologie (w tym zdjęcia satelitarne), grafikę komputerową oraz najnowsze odkrycia nauki, Sir David Attenborough prezentuje ostateczną wersję historii tego wyjątkowo pięknego zakątka naszej planety. Składająca się z 900 wysp rozciągających się na przestrzeni 2500 kilometrów rafa jest wyraźnie widoczna z kosmosu i stanowi największą żyjącą strukturę na Ziemi. Z bliska rafa pulsuje bogactwem życia. Ta wyjątkowa seria ukazuje, jak ten morski las deszczowy stworzył warunki dla powstania zdumiewającej różnorodności form organizmów żywych. Rafę zamieszkuje bowiem 1500 gatunków ryb, 30 gatunków waleni i delfinów, 6 gatunków żółwi morskich, 22 gatunki ptaków morskich i 32 gatunki ptaków przybrzeżnych. Odc. 1: "Koralowiec" - ukazuje na przykładzie jednego dnia, jak rafa powstaje, niszczeje i odradza się na skutek miliardów interakcji i równoważących się działań organizmów dużych i małych. Odc. 2: "Goście" - podczas roku kalendarzowego rafa jest odwiedzana przez liczne gatunki (delfiny i walenie karłowate, motyle lub słonowodne krokodyle) wykorzystujące prądy morskie i powietrzne, aby skorzystać z wyjątkowych właściwości ekosystemu. Odc. 3: "Adaptacja" - historia rafy od jej początków do niepewnej przyszłości, wraz z niebywałymi możliwościami jej samoodradzania. 21:00 PODRÓŻNIK - DROGA DO GALWAY Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa śladami Celtów do Galway, miasta położonego w zachodniej części Irlandii. Podróż zaczniemy od Lower Lough Erne w północnej Irlandii. Wokół tego jeziora podziwiać można przyrodę, wspaniałą faunę, ptaki, a nade wszystko niezwykłe świadectwa wczesnochrześcijańskiej kultury celtyckiej. Popłyniemy na wyspę Devenish, gdzie w VI wieku został założony klasztor. Spędzimy tam kilka godzin wśród ruin i cmentarzyska. W drodze do Galway zatrzymamy się przy wykopie torfu. Będziemy podpatrywać pracujących ludzi, którzy - jak przed wiekami - przy pomocy wideł i łopaty wydobywają cenne pokłady. Po drodze prawdziwe irlandzkie krzyże, wrosłe w krajobraz jak drzewa czy krzewy. Każdy z nich ma swoją legendę lub prawdziwą historię, Na koniec dotrzemy do Galway, miasta, które świetność przeżywało już w czasach Cromwella. Spacer po mieście, wśród wąskich uliczek pełnych sklepów, kawiarń, restauracji i księgarń może przysporzyć każdemu turyście wiele ciekawych wrażeń. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. Zdjęcia Tomasz Rudomino. 21:30 PODRÓŻNIK - PADRON Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska proponują wyprawę do położonego w hiszpańskiej Galicji miasteczka Padron. Według legendy właśnie tam, na ogromnym kamieniu, zwanym w języku gallego "padron", u ujścia rzeki, zatrzymała się łódź ze szczątkami św. Jakuba. W kościele pod wezwaniem św. Jakuba ten kamień przechowywany jest do dziś. Padron słynie w Hiszpanii z rosnącej tutaj papryki - pimentos de Padron. Z Ameryki sprowadzili ją mnisi misjonarze w XVI wieku. Odwiedzimy klasztor, w którym po raz pierwszy ją wyhodowano oraz opowiemy, jak odróżnić paprykę słodką od pikantnej, choć obie rosną na tych samych krzakach. Opowiemy o galicyjskich obyczajach, np. budowaniu kamiennych spichlerzy, które stały się nieodłączną częścią krajobrazu. Zwiedzimy ruiny celtyckiej wioski. Historia Celtów, ich tradycje stały się podstawą galicyjskiej tożsamości. Ich sztuka zaś wyzwaniem dla współczesnych artystów. 22:00 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 23:05 ASTRONARIUM - 17/22 (148) - MISJA DART Magazyn, 22 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Bogumił Radajewski, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Pierwszy, udany test systemu obrony planetarnej. Sonda DART została wysłana w przestrzeń kosmiczną, aby zderzyć się z planetoidą i zmienić jej tor lotu. W ten sposób ludzkość zyskała narzędzie, które mogłoby nam pozwolić uniknąć zagłady. W tym programie pokażemy, co oznacza sukces misji DART. 23:40 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - PIERWSZY KONTAKT (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 00:45 PODRÓŻNIK - DOLINY NARCIARSKIE Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy "Podróżnika" przedstawiają tym razem różne możliwości spędzenia narciarskich wakacji w Alpach. Przedstawiają propozycje z trzech krajów: Włoch, Austrii i Francji. Porównują trasy narciarskie pod kątem ich stopnia trudności i atrakcyjności oraz przywilejów, jakie przysługują posiadaczom skipassów, zestawiają ceny i warunki zakwaterowania oraz propozycje spędzania wolnego czasu po zapadnięciu zmroku. Opowiadają także o tradycjach poszczególnych regionów i prezentują najważniejsze zabytki oraz miejsca warte odwiedzenia. Informują o atrakcjach przewidzianych w tym sezonie np. zawodach sportowych, festynach itp. Francuska dolina La Maurienne, położona w Sabaudii, od wieków była szlakiem komunikacyjnym łączącym północ z południem Europy. Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska pokazują tradycyjne wioski, opowiadają o baroku, który zdominował architekturę i sztukę kościelną tego regionu. Ale przede wszystkim zapoznają się z warunkami do uprawiania narciarstwa. Choć nie ma tam lodowców, to śmiało można powiedzieć, że znakomite warunki znajdą tu zarówno zaawansowani, jak początkujący narciarze. Włoskie Pinzolo i Madonna di Campiglio słyną z organizowania zawodów sportowych - mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim oraz skokach narciarskich. Polska reprezentacja skoczków od lat współpracuje z tym regionem. Widzowie zobaczą tamtejsze obiekty sportowe, dowiedzą się też wiele o możliwościach uprawiania sportu, jakie mają tam narciarze amatorzy. Autorzy programu przedstawiają szlaki narciarskie, także te umożliwiające uprawianie narciarstwa biegowego, i propozycje dla najmłodszych, a nawet możliwości przejażdżek psimi zaprzęgami. Austriacki region Amade jest jednym z największych w Europie. Dowiemy się, co to są tzw. "huśtawki narciarskie", jakie są możliwości jeżdżenia podczas urlopu każdego dnia na innym stoku, a także gdzie są szkoły narciarskie dla dzieci i dorosłych. W Tyrolu zaś przekonamy się, na czym polega specyfika uprawiania narciarstwa na lodowcach. Ponadto mnóstwo porad, cenniki, sposoby podróżowania i praktyczne informacje dla turystów. 01:15 JAK TO DZIAŁA - ODC. 173 GENETYCZNE "KOPIUJ - WKLEJ" Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka Odcinek poświęcony jednej z najbardziej rewolucyjnych technik w historii nauki CRISPR (ang. Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats); jest to system obrony organizmów prokariotycznych (bakterii i archeonów) przed egzogennymi elementami genetycznymi. Czy dzięki edycji genów poprawimy nasze DNA i przywrócimy do życia wymarłe gatunki? Dla jednych wizja ta wygląda obiecująco, inni widzą wiele zagrożeń - w tym natury etycznej. Gdzie leży prawda? 01:50 POGODA - WYŚCIG KU PROGNOZIE (THE WEATHER: THE RACE TO FORECAST) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o najnowszych metodach prognozowania pogody. Meteorologia poczyniła ogromne postępy w ostatnich dziesięcioleciach. Aby dostarczyć najdokładniejszą prognozę pogody, naukowcy wysyłają satelity, opracowują coraz bardziej wyrafinowane modele komputerowe, wykonują coraz więcej pomiarów. Dzisiaj prognozy 24-godzinne są wiarygodne w 95%, a prognozy 3-dniowe w 80%. Raporty pogodowe są częścią naszego codziennego życia i nawet jeśli pogoda jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych programów telewizyjnych, publiczność nie wie, jak pozyskuje się wiedzę na ten temat. Jak naukowcy przewidują pogodę i co roku poprawiają swoje prognozy? Jak pomagają nam unikać katastrof? Prześledzimy te procesy począwszy od zapowiedzi śniegu w Japonii aż po aurę na pustyni w Namibii, od huraganów w Ameryce Środkowej po burze śródziemnomorskie, na pokładach łodzi lub samolotów badaczy czy też w stacjach wystrzeliwujących satelity ten dokument zapewnia wyjątkowe materiały zdjęciowe wykonane w największych aktualnie trwających misjach badawczych pogody; dodatkowo zobaczymy nowoczesne model pogodowe w 3D i ciekawe sekwencje graficzne.