TVP Nauka Niedziela, 02.07.2023 06:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 175 MADE IN POLAND CZ. 3 Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka JAK TO DZIAŁA to program popularno - naukowy, którego gospodarzem jest Radek Brzózka, pasjonat nauki i techniki. W programie zaraża pasją do odkrywania, otwarcia umysłu na nową wiedzę i doświadczenia. W prosty, przystępny sposób wyjaśnia podstawowe prawa fizyki, rządzące zjawiskami w otaczającym nas świecie, szuka odpowiedzi na pytania o to dlaczego i jak działają różne zjawiska i urządzenia. W tym odcinku: Radek Brzózka pokaże zrealizowane w Polsce projekty, które są innowacyjne w skali Europy i świata. Będzie to między innymi niezwykle czuły i dokładny elektroniczny test do wykrywania grypy, nowa technologia ekologicznych biogazowni i opaska dla osób starszych, która dba o ich bezpieczeństwo. 06:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 176 KOLOROWE KOSMETYKI Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka Wnętrza fabryk strzeżone są równie pilnie jak wojskowe laboratoria. Nic dziwnego - większość firm kosmetycznych nie chce zdradzać sekretów swojej kuchni, stosowanych technologii, a już na pewno - cennych receptur. Radkowi Brzózce udało się wejść do środka takiej fabryki i prześledzić proces produkcji kolorowych kosmetyków. 07:00 ALCHEMIK - ARGON, ODC. 19 Magazyn, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski W tym odcinku Al wytłumaczy młodemu widzowi, jaki skład ma powietrze, a także opowie o bardzo ciekawym pierwiastku, jakim jest argon. 07:20 ALCHEMIK - AZOT, ODC. 20 Magazyn, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Konrad Aksinowicz Scenariusz: Konrad Aksinowicz Aktorzy: Michalina Sosna, Paweł Koślik, Mateusz Weber, Włodzimierz Dembowski W tym odcinku Al opowie nam o azocie. 07:35 MAŁA URANIA - ODC. 4/21 - KSIĘŻYC 13 min, Polska, 2021 08:00 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 09:05 CZY WIESZ, ŻE? - /70/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 21 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 09:35 CZY WIESZ, ŻE? - /72/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 10:05 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LOBOTOMIA, CZYLI KROJENIE MÓZGU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Lobotomia to operacja usunięcia części mózgu osoby chorej psychicznie w celu uspokojenia jej zachowań. Obecnie jest uważana za najgorszą operację chirurgiczną w historii, jako zabieg pozbawiający człowieczeństwa, ale do lat pięćdziesiątych XX wieku była często wykonywana na całym świecie i uznawana za operację cudotwórczą. Dlaczego lobotomia się narodziła i rozprzestrzeniła na cały świat? Przyglądając się życiu neurologa, który dokonał wycięcia części mózgu u 3500 pacjentów i poświęcił całe swoje życie na rozpowszechnianie i ulepszanie lobotomii, odnajdujemy odpowiedź na mroczną tajemnicę lobotomii. 10:55 GENIUSZE I MARZYCIELE. BANACH. MIĘDZY DUCHEM A MATERIĄ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2018 Scenariusz: Wiesław Saniewski Film dokumentalny przedstawiający postać wybitnego polskiego matematyka Stefana Banacha, jednego z najważniejszych naukowców w historii światowej nauki. Jego odkrycia miały i wciąż mają duży wpływ nie tylko na na badania naukowe, ale także na zastosowania w przemyśle, medycynie, zapewnieniu bezpieczeństwa itd. O Stefanie Banachu i lwowskiej szkole matematycznej mówić będą m.in.: matematyk prof. Roman Duda, były rektor Uniwersytetu Wrocławskiego; wybitny uczony, genetyk i onkolog, mieszkający na stałe w USA prof. Wacław Szybalski; Mariusz Urbanek, autor książki o polskich matematykach we Lwowie pt. "Genialni. Lwowska szkoła matematyczna". Przewodnikiem po współczesnym świecie zastosowań przestrzeni Banacha będzie emerytowany wybitny szwedzki matematyk Per Enflo. Jest on ostatnim laureatem nagrody polskich matematyków, skupionych we Lwowie wokół osoby Stefana Banacha, za rozwiązanie nierozwiązanego wcześniej problemu, postawionego przez lwowskich matematyków podczas tradycyjnych spotkań w nieistniejącej dziś Kawiarni Szkockiej. W 1972 roku laureat otrzymał z rąk matematyka ze szkoły Banacha prof. Stanisława Mazura w nagrodę żywą gęś. Oprócz rozmów w filmie znajdą się m.in. inscenizowane sceny z udziałem wnuków szwedzkiego matematyka, służące wyjaśnieniu wielkości i znaczenia polskiego uczonego we współczesnym świecie; rozmowy z najbliższym krewnym Stefana Banacha prof. Johnem Greczkiem; różnorodne materiały dokumentalne, takie jak zdjęcia dawnej oryginalnej księgi szkockiej, która obecnie znajduje się w Nowej Zelandii, kontynuatorki tej księgi, założonej we Wrocławiu przez wychowanków Banacha oraz miejsca, gdzie przestrzenie Banacha mają zastosowanie dzisiaj. Tymi miejscami będą na przykład: lotnisko O’Hare w Chicago, szpitale, fabryka samochodów Volvo w Szwecji. Zdjęcia kręcono w kwietniu i w maju 2018 roku we Wrocławiu i we Lwowie oraz w Szwecji i USA. 12:05 PODRÓŻNIK - DROGA DO GALWAY Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino W "Podróżniku" wyprawa śladami Celtów do Galway, miasta położonego w zachodniej części Irlandii. Podróż zaczniemy od Lower Lough Erne w północnej Irlandii. Wokół tego jeziora podziwiać można przyrodę, wspaniałą faunę, ptaki, a nade wszystko niezwykłe świadectwa wczesnochrześcijańskiej kultury celtyckiej. Popłyniemy na wyspę Devenish, gdzie w VI wieku został założony klasztor. Spędzimy tam kilka godzin wśród ruin i cmentarzyska. W drodze do Galway zatrzymamy się przy wykopie torfu. Będziemy podpatrywać pracujących ludzi, którzy - jak przed wiekami - przy pomocy wideł i łopaty wydobywają cenne pokłady. Po drodze prawdziwe irlandzkie krzyże, wrosłe w krajobraz jak drzewa czy krzewy. Każdy z nich ma swoją legendę lub prawdziwą historię, Na koniec dotrzemy do Galway, miasta, które świetność przeżywało już w czasach Cromwella. Spacer po mieście, wśród wąskich uliczek pełnych sklepów, kawiarń, restauracji i księgarń może przysporzyć każdemu turyście wiele ciekawych wrażeń. Jak zwykle mnóstwo użytecznych informacji, porady dla pielgrzymów i turystów. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. Zdjęcia Tomasz Rudomino. 12:30 PODRÓŻNIK - PADRON Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska proponują wyprawę do położonego w hiszpańskiej Galicji miasteczka Padron. Według legendy właśnie tam, na ogromnym kamieniu, zwanym w języku gallego "padron", u ujścia rzeki, zatrzymała się łódź ze szczątkami św. Jakuba. W kościele pod wezwaniem św. Jakuba ten kamień przechowywany jest do dziś. Padron słynie w Hiszpanii z rosnącej tutaj papryki - pimentos de Padron. Z Ameryki sprowadzili ją mnisi misjonarze w XVI wieku. Odwiedzimy klasztor, w którym po raz pierwszy ją wyhodowano oraz opowiemy, jak odróżnić paprykę słodką od pikantnej, choć obie rosną na tych samych krzakach. Opowiemy o galicyjskich obyczajach, np. budowaniu kamiennych spichlerzy, które stały się nieodłączną częścią krajobrazu. Zwiedzimy ruiny celtyckiej wioski. Historia Celtów, ich tradycje stały się podstawą galicyjskiej tożsamości. Ich sztuka zaś wyzwaniem dla współczesnych artystów. 13:00 CZY WIESZ, ŻE? - /74/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 13:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 73 GDAŃSKI TEATR SZEKSPIROWSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Gdański Teatr Szekspirowski, w którym można zobaczyć przedstawienia teatralne w otoczeniu jakby wprost przeniesionym z czasów autora "Hamleta". Jako jedyny teatr na świecie ma otwierany dach. Jego budynek to mistrzowskie połączenie historii i nowoczesności. W roku 2016 okrzyknięto go najlepszym budynkiem teatralnym na świecie w międzynarodowym konkursie The Architizer A+Awards organizowanym przez prestiżowy portal architektoniczny. Choć gmach jest otoczony przez wysoki na 6 metrów mur, teatr nie jest zamkniętą twierdzą. Mury przepruwają liczne bramy, które otwierają budynek na miasto. W obrębie teatru znajdują się intrygujące przestrzenie dziedzińców i tajemniczych zaułków. Przypominają one place miejskie oraz wąskie uliczki, a cały gmach zdaje się być modelem średniowiecznego miasta. W jego centrum wznosi się budynek z salą teatralną. Jej wymiary są identyczne jak dawnego teatru z XVII wieku i tak jak wówczas przedstawienia można oglądać z trybun galerii rozmieszczonych wokół dziedzińca. W gdańskim teatrze, dzięki nowoczesnej technologii, można grać pod gołym niebem, jak w czasach elżbietańskich. Zamknięta sala teatralna możne nagle stać się otwartym dziedzińcem. Zastosowanie tak niekonwencjonalnych rozwiązań sprawia, że to jedyny gmach na świecie, gdzie udało się połączyć epokę elżbietańską z dokonaniami XXI wieku. 14:00 KRAINA LASÓW, RZEK I ŁOSOSI. (RIVERWOODS: AN UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2022 Historia ryb żyjących w lesie. A także w glebie, która ten las karmi. Oraz w drapieżnikach, padlinożercach, a nawet roślinożercach zamieszkujących ten las. Szkocki łosoś atlantycki, król ryb jest nie tylko największą zdobyczą każdego wędkarza, ale także kluczowym elementem budulcowym złożonego ekosystemu leśnego. W zamian łososie potrzebują wsparcia od bogatego i zróżnicowanego środowiska, które rozciąga się daleko poza brzegami ich rzeki. Niestety, postępujące przez stulecia zubożenie naturalnych lasów Szkocji oraz dzikiej przyrody, która je ukształtowała, zubożyło także rzeki, a tym samym zdziesiątkowało ogromne niegdyś ławice łososi w tych rzekach żyjące. Dziś ten wspaniały gatunek ryb, niegdyś symboliczny dla wód kaskadowych rzek Szkocji, jest zagrożony jak nigdy dotąd. 15:00 CZY WIESZ, ŻE? - /76/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 23 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 15:30 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O ŻUBRZE: CYWILIZOWANIE DZIKOŚCI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o żubrze. Dorosły żubr, dziki i niezależny mocarz uwięziony w rezerwacie, przez prawie rok nie zaznaje życia na wolności. Kiedy wreszcie nadarza się sposobność, by wyrwać się z tej niewoli, okazuje się, że jest uzależniony od opieki człowieka. W dotychczasowym życiu, jak i teraz wrodzona dzikość przegrywa z cywilizacją. 16:30 NA WSZELKI WYPADEK! - UKĄSZENIE ŻMII 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Ukąszenia żmii, pająków czy nawet ryb, zostawiających toksyny w naszym organizmie mogą nas spotkać nie tylko podczas wyjazdów do wielu egzotycznych krajów, ale też podczas wakacyjnych wędrówek w lasach czy łąkach. Jak zachować się w sytuacji, gdy jad zostanie wpuszczony do naszego organizmu? 17:00 SEKRETY CHAOSU (SECRET LIFE OF CHAOS) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2007 Teoria chaosu ma złą sławę. Przywołuje obrazy nieprzewidywalnej pogody, krachów gospodarczych i błędów w nauce. Istnieje jednak fascynująca i ukryta strona chaosu, którą naukowcy dopiero teraz zaczynają rozumieć. Okazuje się, że teoria chaosu odpowiada na pytanie, które ludzkość zadawała od tysiącleci: jak się tu dostaliśmy? Profesor Jim Al - Khalili ujawnia naukę stojącą za pięknem i strukturą świata natury i odkrywa, że jest on nieodłączną częścią praw fizyki. Co zaskakujące, okazuje się, że matematyka chaosu może wyjaśnić, jak i dlaczego wszechświat tworzy wyjątkowy porządek i wzór. Świat przyrody jest pełen inspirujących przykładów tego, jak natura przekształca prostotę w złożoność. Od drzew, przez chmury, po ludzi. 18:00 WSZECHŚWIAT ŻYWY? - PIERWSZY KONTAKT (LIVING UNIVERSE) 42 min, Francja, 2018 Od zarania dziejów spoglądaliśmy w nocne niebo i zastanawialiśmy się. A im bardziej patrzyliśmy, tym dalej widzieliśmy. W ciągu ostatnich 50 lat zerwaliśmy kajdany grawitacji i po raz pierwszy zapuściliśmy się do granic Układu Słonecznego. To było zarówno objawienie, jak i rewolucja. Teraz jesteśmy gotowi przekroczyć jeszcze dalszy próg. Najtęższe umysły ludzkości pracują nad skonstruowaniem statków kosmicznych i teleskopów, które zabiorą nas poza Układ Słoneczny i w głąb wszechświata. Nikt z nas nie wie, co znajdziemy, ale wiemy, czego szukamy: dowodu na istnienie życia, we wszystkich jego formach, poza Ziemią. To kwintesencja ludzkich poszukiwań. Szukamy towarzystwa i otuchy w dotychczas samotnym i rozszerzającym się wszechświecie. Ta seria dokumentalna to eksploracja naszej własnej planety, a także planet, które dopiero zaczynamy rozumieć. To wizualna odyseja oparta na najnowszych osiągnięciach nauki przefiltrowanych przez czołowych światowych ekspertów w dziedzinie eksploracji kosmosu, planetologii i astrobiologii. 18:55 JAK TO DZIAŁA - ODC. 175 MADE IN POLAND CZ. 3 Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka JAK TO DZIAŁA to program popularno - naukowy, którego gospodarzem jest Radek Brzózka, pasjonat nauki i techniki. W programie zaraża pasją do odkrywania, otwarcia umysłu na nową wiedzę i doświadczenia. W prosty, przystępny sposób wyjaśnia podstawowe prawa fizyki, rządzące zjawiskami w otaczającym nas świecie, szuka odpowiedzi na pytania o to dlaczego i jak działają różne zjawiska i urządzenia. W tym odcinku: Radek Brzózka pokaże zrealizowane w Polsce projekty, które są innowacyjne w skali Europy i świata. Będzie to między innymi niezwykle czuły i dokładny elektroniczny test do wykrywania grypy, nowa technologia ekologicznych biogazowni i opaska dla osób starszych, która dba o ich bezpieczeństwo. 19:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 176 KOLOROWE KOSMETYKI Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka Wnętrza fabryk strzeżone są równie pilnie jak wojskowe laboratoria. Nic dziwnego - większość firm kosmetycznych nie chce zdradzać sekretów swojej kuchni, stosowanych technologii, a już na pewno - cennych receptur. Radkowi Brzózce udało się wejść do środka takiej fabryki i prześledzić proces produkcji kolorowych kosmetyków. 20:00 KRAINA LASÓW, RZEK I ŁOSOSI. (RIVERWOODS: AN UNTOLD STORY) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2022 Historia ryb żyjących w lesie. A także w glebie, która ten las karmi. Oraz w drapieżnikach, padlinożercach, a nawet roślinożercach zamieszkujących ten las. Szkocki łosoś atlantycki, król ryb jest nie tylko największą zdobyczą każdego wędkarza, ale także kluczowym elementem budulcowym złożonego ekosystemu leśnego. W zamian łososie potrzebują wsparcia od bogatego i zróżnicowanego środowiska, które rozciąga się daleko poza brzegami ich rzeki. Niestety, postępujące przez stulecia zubożenie naturalnych lasów Szkocji oraz dzikiej przyrody, która je ukształtowała, zubożyło także rzeki, a tym samym zdziesiątkowało ogromne niegdyś ławice łososi w tych rzekach żyjące. Dziś ten wspaniały gatunek ryb, niegdyś symboliczny dla wód kaskadowych rzek Szkocji, jest zagrożony jak nigdy dotąd. 21:05 PODRÓŻNIK - JEZIORO GARDA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają nad jezioro Garda - największe i najczystsze wśród włoskich jezior. Leży w Alpach, na terytoriach aż trzech regionów: Trentino, Veneto i Lombardii. Uchodzi za jedno z najlepszych w Europie miejsc do uprawiania windsurfingu. Odwiedzimy windsurfingową szkołę. Opowiemy o wiatrach, które przyciągają tu żeglarzy. Orę - popołudniowy silny wicher opisywał Johann Wolfgang Goethe jako cud natury. W jego czasach windsurfing jeszcze nie istniał. Opowiemy o historii tego sportu i o tym, jak stawiać pierwsze kroki na desce. Od XVIII wieku nad Gardą powstawały kurorty, które odwiedzali poeci i artyści. W Torbole mieszkał Johann Wolfgang Goethe. Znajdziemy dom, w którym znalazł kwaterę, opowiemy o bitwie na jeziorze, którą stoczyli tu Wenecjanie z flotą Mediolanu i poznamy atmosferę współczesnej nadmorskiej miejscowości ze sklepami i pizzeriami, w których zaopatrują się windsurferzy. 21:35 PODRÓŻNIK - AGRA Cykl reportaży, 18 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Agra to miasto położone we wschodnich Indiach w stanie Uttar Pradesh. Było kiedyś stolicą wielkiego imperium Mogołów. Z tamtych czasów, z epoki cesarzy Akbara i Szahdżahana, pozostały monumentalne budowle, pałace, twierdze, a nade wszystko Tadż Mahal - mauzoleum wzniesione ku czci Mumtaz Mahal, drugiej żony Szahdżahana. Ukończona w 1653 roku budowla od razu została okrzyknięta cudem świata. Tak jest do dziś, a mogolska architektura w Indiach uchodzi za jedno z najwspanialszych dokonań światowej architektury i sztuki. Zwiedzanie Tadż Mahal i Sikandry to oczywiście główne punkty pobytu w Agrze, ale autorzy "Podróżnika" przyglądają się także codzienności współczesnego, hinduskiego miasta. Agra liczy ponad 1,5 miliona mieszkańców, choć jej zabudowa i koncentracja życia na bazarze sugerowałaby, że to hałaśliwe, lecz stosunkowo małe miasto. Bazar w Agrze to coś bardzo szczególnego. Można tam kupić nie tylko wszelakie produkty: od warzyw, owoców po garnki, buty i sprzęt elektroniczny. To także miejsce spotkań, rozmów, okazja do posiłku, napicia się kawy. Dla wielu turystów i podróżników bazary na świecie to dość dobrze znany widok. Hałaśliwe suki w krajach arabskich z natrętnymi sprzedawcami są jednak niczym w porównaniu z hinduskim targowiskiem. Można tam godzinami obserwować ludzi, ich zachowania, nowy rodzaj kuchni, odmienne sposoby parzenia kawy i jedzenia posiłków. Dla wielu, nawet bywałych w świecie turystów, wizyta na bazarze w Indiach to prawdziwy szok kulturowy i zupełnie nowe doświadczenie. Ponadto w programie, jak zwykle: ceny, możliwości przemieszczania się, zakwaterowania, praktyczne rady co jeść, by nie popaść w kłopoty żołądkowe. Program prowadzi Anna Kwiatkowska. 22:05 POGODA - WYŚCIG KU PROGNOZIE (THE WEATHER: THE RACE TO FORECAST) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o najnowszych metodach prognozowania pogody. Meteorologia poczyniła ogromne postępy w ostatnich dziesięcioleciach. Aby dostarczyć najdokładniejszą prognozę pogody, naukowcy wysyłają satelity, opracowują coraz bardziej wyrafinowane modele komputerowe, wykonują coraz więcej pomiarów. Dzisiaj prognozy 24-godzinne są wiarygodne w 95%, a prognozy 3-dniowe w 80%. Raporty pogodowe są częścią naszego codziennego życia i nawet jeśli pogoda jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej oglądanych programów telewizyjnych, publiczność nie wie, jak pozyskuje się wiedzę na ten temat. Jak naukowcy przewidują pogodę i co roku poprawiają swoje prognozy? Jak pomagają nam unikać katastrof? Prześledzimy te procesy począwszy od zapowiedzi śniegu w Japonii aż po aurę na pustyni w Namibii, od huraganów w Ameryce Środkowej po burze śródziemnomorskie, na pokładach łodzi lub samolotów badaczy czy też w stacjach wystrzeliwujących satelity ten dokument zapewnia wyjątkowe materiały zdjęciowe wykonane w największych aktualnie trwających misjach badawczych pogody; dodatkowo zobaczymy nowoczesne model pogodowe w 3D i ciekawe sekwencje graficzne. 23:05 RAPORT NAUKOWY - /39/ 23 min, Polska, 2023 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki, zarówno w Polsce jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 23:40 FANTASTYCZNA PRZYSZŁOŚĆ: CHIŃSKA REWOLUCJA NAUKOWA (CHINA`S SCIENCE REVOLUTION) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Okazuje się, że w dzisiejszych Chinach działa więcej naukowców niż w innych krajach na świecie. Wielu z nich jest prawdziwymi liderami w swoich dziedzinach, przyczyniając się do postępu w medycynie, produkcji żywności, robotyce, radioastronomii, fizyce wysokich energii, badaniach głębinowych, informatyce kwantowej i kosmologii. Ich praca kształtuje nie tylko przyszłość Chin, ale przyszłość nas wszystkich. W filmie podążamy za wyzwaniami związanymi z budową najczulszego na świecie detektora neutrin, spotykamy akwanautę i inżyniera morskiego, który tworzy nowy typ łodzi podwodnej do regularnych podróży w niezbadane, największe głębiny morskie oraz odkrywamy nowe osiągnięcia w rolnictwie, które sprostają wyzwaniu wykarmienia całej populacji naszej planety, która do 2050 roku ma osiągnąć liczbę dziesięciu miliardów mieszkańców. 00:45 PODRÓŻNIK - DOLINA DADES Cykl reportaży, 16 min, Polska, 2005 Autor: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Scenariusz: Tomasz Rudomino, Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Tomasz Rudomino Północna Afryka zawsze nęciła podróżników i poszukiwaczy przygód. Tym razem podążymy do najpiękniejszego kraju Maghrebu - Maroka, na skraj kamiennej pustyni, urokliwych oaz i tajemniczych historii. Dolinę Dades utworzyła rzeka o tej samej nazwie spływająca z gór Atlasu. Autorzy programu, Tomasz Rudomino i Anna Kwiatkowska, zapraszają na wyprawę szlakiem położonych nad jej brzegami zamków i pradawnych obyczajów południowego Maroka. Odwiedzimy Skourę - miejscowość, w której znajdują się najstarsze kazby, zamki zbudowane z pustynnej ziemi. Opowiemy o historii dynastii Almorawidów, która stąd zaczęła triumfalny pochód do władzy oraz o tajemnicach i historii niezwykłych budowli. Dotrzemy do El Kelaa M'Gouna - miasteczka położonego niemal 1,5 tys. m n.p.m., w którym wracający z Mekki pielgrzymi zasadzili przywiezione ze świętego miasta róże. M'Gouna słynie z różanych olejków, wody różanej używanej w kosmetyce, lecz także w kuchni do aromatyzowania słodyczy oraz ze wspaniałych różanych ogrodów. 01:15 JAK TO DZIAŁA - ODC. 175 MADE IN POLAND CZ. 3 Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Radek Brzózka, Malgorzata Kosturkiewicz Prowadzący: Radek Brzózka JAK TO DZIAŁA to program popularno - naukowy, którego gospodarzem jest Radek Brzózka, pasjonat nauki i techniki. W programie zaraża pasją do odkrywania, otwarcia umysłu na nową wiedzę i doświadczenia. W prosty, przystępny sposób wyjaśnia podstawowe prawa fizyki, rządzące zjawiskami w otaczającym nas świecie, szuka odpowiedzi na pytania o to dlaczego i jak działają różne zjawiska i urządzenia. W tym odcinku: Radek Brzózka pokaże zrealizowane w Polsce projekty, które są innowacyjne w skali Europy i świata. Będzie to między innymi niezwykle czuły i dokładny elektroniczny test do wykrywania grypy, nowa technologia ekologicznych biogazowni i opaska dla osób starszych, która dba o ich bezpieczeństwo. 01:45 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - LOBOTOMIA, CZYLI KROJENIE MÓZGU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. "W sidłach Frankensteina" zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. Lobotomia to operacja usunięcia części mózgu osoby chorej psychicznie w celu uspokojenia jej zachowań. Obecnie jest uważana za najgorszą operację chirurgiczną w historii, jako zabieg pozbawiający człowieczeństwa, ale do lat pięćdziesiątych XX wieku była często wykonywana na całym świecie i uznawana za operację cudotwórczą. Dlaczego lobotomia się narodziła i rozprzestrzeniła na cały świat? Przyglądając się życiu neurologa, który dokonał wycięcia części mózgu u 3500 pacjentów i poświęcił całe swoje życie na rozpowszechnianie i ulepszanie lobotomii, odnajdujemy odpowiedź na mroczną tajemnicę lobotomii.