TVP Dokument Wtorek, 04.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. URACZENI Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Dorota Adamkiewicz, Joanna Łęska Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Zdjęcia: Tomasz Michałowski Kiedyś nazywano go szewcem ze względu na wyposażenie w kilka par naturalnych narzędzi, jakby wziętych z szewskiego warsztatu. Rak rzeczny ma wszakże 11 par odnóży, używanych do przeróżnych celów. Niektóre - zwłaszcza pokaźne szczypce - służą jako oręż zaczepny i obronny. Nie uchroniły jednak tego okazałego skorupiaka przed zgubnymi skutkami zmian w środowisku wodnym. Ludzie chętnie raczyli się mięsem raków, nie racząc przejąć się zanikaniem tych zwierząt. W programie ukazujemy badaczy, którzy się tym przejęli, badając tę wciąż tajemniczą istotę i starając się ją, gdzie tylko można, przywrócić naszym wodom. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 13 PIĘKNO WYKUTE W STALI Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak trudne było wykuwanie dawnych przedmiotów w stali? Radosław Kotarski wciela się w rolę kowala (miecznika), który używa tradycyjnych metod rzemieślniczych, aby stworzyć własny miecz. Poznaje również trud pracy dawnych rzemieślników i sprawdza, co z ich fachu pozostało do dzisiaj. Poza tym wyjaśnia, jakie słowa i stwierdzenia zawdzięczamy kowalom. Czy uda mu się wykuć miecz? Odpowiedź na to pytanie w programie. 07:10 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 107 KRYNICA - ZDRÓJ Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedzi Krynicę Zdrój. Ten słynny kurort w Beskidzie Sądeckim latem i zimą przyciąga amatorów sportów. Z kolei przez cały rok licznie ściągają tu kuracjusze, by korzystać z dobroczynnych właściwości tutejszych wód mineralnych. Zaczęto je wykorzystywać w lecznictwie już na przełomie XVIII i XIX wieku. Pierwszą pijalnię Słotwinkę zbudowano w 1806 roku. Drewniany pawilon jest najstarszym budynkiem w mieście. Prawdziwym symbolem Krynicy jest jednak Stary Dom Zdrojowy. Jego bywalcami byli m.in. Jan Matejko, Henryk Sienkiewicz oraz marszałek Józef Piłsudski. Kuracjusze i turyści korzystają też z uroków okolicznych, zalesionych gór. Bez najmniejszego wysiłku można zdobyć szczyt Góry Parkowej. Wszystko za sprawą kolejki linowo - terenowej. Uruchomiona w 1937 roku kolejka była pierwszą tego typu w Polsce i drugą w Europie. Na szczycie Góry Parkowej zaskakuje olbrzymia betonowa konstrukcja. To wybudowana w 1938 roku żelbetowa wieża dla rozbiegu saneczkarzy. To historyczne miejsce dla polskiego sportu, bo w tym miejscu narodziło się nasze saneczkarstwo. Krynicę - Zdrój ukochał największy polski tenor - Jan Kiepura. Pod koniec lat 30. minionego stulecia zainwestował w budowę nowoczesnego pensjonatu Patria. Sądeckie uzdrowisko rozsławiła w świecie sztuka Matejki z Krynicy, jak często nazywa się Nikifora. Dziś znajduje się tu największa na świecie kolekcja pamiątek po artyście oraz jego obrazów. 07:40 WETERYNARZE Z SERCEM - /127/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program powstał na fali mody na świadome i odpowiedzialne wprowadzanie zwierząt domowych do życia polskich rodzin. Będzie prezentował przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Będziemy również odwiedzać ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program będzie spełniał również funkcję edukacyjną, wskazywał jak postępować ze zwierzętami i uczył empatii w stosunku do nich. Ten odcinek to jeden wielki psio - koci kącik adopcyjny. Psiaki: Rex, Aston, Elipsa, Lewiatan, te i inne czekają na Was w schronisku dla bezdomnych zwierząt w Radomiu. Opiekuje się nimi wyjątkowa grupa wolontariuszy. Poznajcie zarówno ich, jak również ich podopiecznych. W domu tymczasowym pani Kasi fundacji Ja Pacze Sercem czekają na swoje stałe domy koty - m.in. Simonka i Maślak. Okienko życia dla królików i gryzoni w Lubieńcu, jak wiele innych placówek w Polsce, zaangażowało się w ratowanie zwierząt z ogarniętej wojną Ukrainy. Zwykle potrzebują one pomocy weterynaryjnej. Zobaczcie, jak zaopiekowano się świnkami morskimi. 08:10 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 1 SUPER ZARAZKI: ŚMIERTELNI WROGOWIE (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck Seria dokumentalna, której autorzy starają się konsumentom uświadomić, jak wiele toksycznych substancji nas otacza. Nowoczesna technologia pozwala ludzkości rozwijać się w inteligentny i połączony świat, ale czy nasze własne wynalazki i osiągnięcia nas nie zrujnują? W 2050 roku na świecie będzie prawdopodobnie ponad 10 miliardów ludzi, ale jednocześnie superodporne zarazki zagrożą śmiercią wszystkim. Współczesna medycyna nie da sobie z nimi rady, oceany zapełnią plastikowe torebki i kubki, a w Afryce więcej ludzi zginie z głodu, niż z powodu HIV, gruźlicy i wojny razem. W odcinku pierwszym twórcy zastanawiają się, jak pokonać superzarazki, które nas atakują. Coraz więcej osób jest zarażonych tymi wieloopornymi bakteriami. Antybiotyki stają się coraz bardziej nieskuteczne. Jeśli nic nie zostanie zrobione, superbakteria może zabić 10 milionów ludzi do 2050 roku. Już co najmniej 25 000 osób umiera co roku z powodu tych bakterii w samej Europie. Współczesna medycyna jest w niebezpieczeństwie. Bo bez antybiotyków nie ma chemioterapii, nie ma przeszczepów. Ale nadal połykamy antybiotyki nawet przy najmniejszym przeziębieniu, lekarze wciąż przepisują za dużo. Stosowanie antybiotyków w hodowlach przemysłowych na całym świecie wzrasta. Rezultat: odporne zarazki są przenoszone ze zwierząt na ludzi, a także dostają się do łańcucha pokarmowego. Światowa Organizacja Zdrowia WHO mówi o być może największym, globalnym niebezpieczeństwie tego stulecia. Czy wciąż istnieje broń przeciwko odpornym zarazkom? 09:10 WIELKI PACYFIK - OCEAN PRZEMOCY (1/5) (BIG PACIFIC. VIOLENT. (1/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest akwen, który ogromne, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryci przez naukę przedstawiciele fauny. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji. Nazwa Pacyfik pochodzi od słowa "spokojny". Ten ocean taki jednak nie jest. To świat pełen niebezpieczeństw, gdzie śmierć uderza znienacka, życie balansuje na granicy przetrwania, wzrok może zwodzić, a morskie olbrzymy nie oszczędzają się w walce. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy akwen świata, wodne uniwersum pełne niebezpieczeństw. Idylliczny krąg piaszczystego lądu pośród błękitnych wód Pacyfiku. Pod powierzchnią wciąż jednak można trafić na ślady zniszczeń. Tysiące gatunków rywalizują o przestrzeń i pożywienie w cieśninie o szerokości około pięciuset metrów. Tak jakby wszyscy mieszkańcy wieżowca stłoczyli się na parterze, a okoliczni sąsiedzi chcieliby ich zjeść. 10:10 SKARBY EUROPY ODC. 7 NIEMCY (TREASURES OF EUROPE EP. 7 TRESORS D’ALLEMAGNE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Gracja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:10 OGNISTA PANTERA Reportaż, 16 min, Polska, 1978 Scenariusz: Antoni Dzieduszycki Zdjęcia: Jerzy Augustyński Bohaterem reportażu jest Zbigniew Doubrawski. W 1956 r. opuścił dom rodzinny i wyjechał za granicę, aby spełniać swoje marzenia. Jako znakomity kaskader i konstruktor samochodów był znany prawie na całym świecie. W drugiej połowie lat 50. zwyciężał w wielu wyścigach samochodowych w Europie Zachodniej i Ameryce. Swojej pasji poświęcił całe życie. Po latach wrócił do Malborka, gdzie prowadził warsztat naprawy samochodów zagranicznych i budował kolejny samochód o nazwie Ognista Pantera, którym planował pobić rekord świata prędkości wozów prototypów w Utah. 11:35 SŁYSZĘ JĄ WSZĘDZIE Cykl dokumentalny, 59 min, Polska, 2016 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Sebastian Jensz Stawowczyk Muzyka: Andrzej Zarycki Film ten, zrealizowany w 2016 roku, to opowieść o życiu i twórczości wspaniałego kompozytora krakowskiego Andrzeja Zaryckiego, który bezustannie komponuje, a w chwili powstania filmu obchodził 75. urodziny. Popularność uzyskał dzięki prawie 20 - letniej współpracy z Ewą Demarczyk, dla której komponował i był także kierownikiem muzycznym jej zespołu. Najnowsze jego piosenki ma obecnie w repertuarze wielu nie tylko znanych, ale i młodych wykonawców. O swoim życiu i twórczości opowiada sam kompozytor, a także m.in. Zbigniew Wodecki, Anna Dymna, Tadeusz Kwinta i Basia Gąsienica - Giewont. 12:40 MAKSIMUM PRZYJEMNOŚCI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2012 Reżyseria: Katarzyna Trzaska Scenariusz: Katarzyna Trzaska Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski, Michał Żuberek Muzyka: Marzena Majcher Bohaterki dokumentu pochodzą z Torunia, od dawna są na emeryturze, ale nie poddają się upływowi czasu. Przyjaciółki: Irena, Małgorzata, Krystyna, Bogumiła, Elżbieta, znajdują własny sposób na to, by oddalić starość, zapomnieć o nieuchronnym przemijaniu. Jesień życia upływa im na różnych zajęciach w klubach, na kuracjach, masażach. Nie stronią też od tańców na specjalnych wieczorkach dla seniorów. Myślą o dobrej zabawie, o zdrowiu, kondycji i wyglądzie zewnętrznym, a chcąc się ubierać elegancko i modnie, szukają lepszych kreacji w ciuchlandach. Osobne miejsce w ich życiu zajmują prezentacje handlowe, bez których nie umiałyby już normalnie funkcjonować. Tajemniczy rezonator biofotonowy za 6 tysięcy złotych, masażer do stóp z podczerwienią, odmładzające kapsułki, fotel masujący za 13 000 złotych, odkurzacz "inteligentny" za 8 tysięcy złotych, garnki "ambitne" oraz patelnia za 5 tysięcy to zakupy ich marzeń, sen o luksusie. Prym w tej dziedzinie wiedzie Irena, która ma już chyba wszystko, łącznie z kosztownym kompletem garnków do gotowania na parze. Na przyrządzanie i degustację takich potraw zaprasza przyjaciółki, które z podziwem, i być może z zazdrością, patrzą na jej nowy nabytek. Małgosia, Krysia, Ela, Bogusia i Irena wierzą, że oferowane im na różnych prezentacjach "cudowne" towary potrafią wydłużyć życie, uleczyć choroby, okażą się remedium na opuszczenie, samotność i dokuczliwą starość. Utwierdzają je w tym zapewnienia młodego, przebojowego prezentera o osiągnięciu: maksimum przyjemności, maksimum satysfakcji, maksimum zadowolenia. Autorka filmu nie próbuje analizować zjawiska sprzedaży bezpośredniej od strony agresywnych firm sprzedających, skłania się raczej ku subtelnej i zabawnej próbie odpowiedzi na pytanie: dlaczego wśród emerytów te przedmioty cieszą się tak ogromnym powodzeniem? Dlaczego decydują się wydać ostatnie oszczędności na luksus, który tak naprawdę ociera się o kicz. 13:35 WIELKI PACYFIK - OCEAN TAJEMNIC (2/5) (BIG PACIFIC. MYSTERIOUS. (2/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest akwen, który ogromne, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryci przez naukę przedstawiciele fauny. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji. Pacyfik, kraina cudów i tajemnic. Masowe wyjście na plażę. Mistrzowie morskiej nawigacji. Wyścig o przetrwanie i powrót z zaświatów. Zadziwiające arcydzieła natury i miejsca o niezwykłej sile przyciągania. Pytania bez odpowiedzi i nieodkryte dotąd skarby. Przed nami podróż w głąb tajemnic oceanu. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, kryjący wiele sekretów. 14:35 SZKOCKA WODA ŻYCIA (WATER OF LIFE - WILDERNESS, WHISKY, HIGHLANDS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2021 Reżyseria: Jackie Savery, Nigel Pope Dokumentalna opowieść o Szkocji i regionie Highlands, który słynie z bujnych, wilgotnych i łagodnych, oszałamiających krajobrazów. Szkocja ma wiele atutów, które wszyscy doceniamy. Od wzgórz porośniętych wrzosem - po ryki wspaniałych jeleni. To wspaniałe miejsce dla dzikiej przyrody. Idealnie nadaje się również do przyrządzania słynnego na całym świecie szkockiego napoju Whisky. Mocna, acz delikatna, złożona i charyzmatyczna whisky definiuje kulturę Szkocji. Będziemy śledzić losy zwierząt, których życie jest ściśle splecione z góralską i wyspiarską gorzelnią. Film zaczyna się pod koniec zimy. Spotykamy zakochane żaby i paradujące cietrzewie. Walki jeleni i hodowlę saren. Rybołowy nurkujące w spektakularnym zwolnionym tempie, a rude wiewiórki zatańczą wśród dzwonków. Poznamy też jak powstaje whisky, od jęczmienia, drożdży i wody do płynnego złota. W gorzelni zamieszkuje również wiele zwierząt i ptaków. W fermentowni są jaskółki, w sklepie z butelkami kuny leśne, a w górskim potoku rodzina chochlików. W filmie usłyszymy śpiew Auld Lang Syne w sylwestra, żniwa jęczmienia i pobłogosławienie samej rzeki beczką napoju, nazywanego Wodą Życia. 15:35 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 2 MORZA PEŁNE ŚMIECI (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku drugim zastanowimy się, co można zrobić z plastikowymi śmieciami. Grozi nam to, że w roku 2050 nasze oceany przekształcą się w ogromne morze odpadów. Wtedy będzie w nich więcej plastikowych odpadów niż ryb, jeśli nie zrobimy nic z naszym szalejącym zużyciem plastiku. Plastikowe torby, kubki do kawy na wynos, sprzedaż wysyłkowa: szacuje się, że każdego roku na całym świecie powstaje 240 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych. Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, do szacowanej liczby 10 miliardów w połowie XXI wieku, liczba ta ponownie dramatycznie wzrośnie. Jeśli tworzywa sztuczne nie są poddawane recyklingowi ani spalane, ale pozostawione niedbale w środowisku, mogą spowodować ogromne szkody. Strumieniami i rzekami dostają się do morza, a tym samym do żołądków ptaków i ryb, by w końcu trafić na nasze talerze. Czy plastik można biologicznie zastąpić jako materiał? Czy robaki i bakterie mogą stać się skuteczną bronią w niszczeniu plastikowych odpadów? 16:35 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 5. GÓRY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Słowo balkan po turecku znaczy góra. W tym odcinku poznamy bliżej codzienne życie ludzi żyjących z dala od cywilizacji, wysoko w pasmach górskich. Lena odwiedzi trudno dostępne wioski w Górach Przeklętych na północy Albanii, gdzie ludzie żyją w tradycyjny sposób, a do wsi często wciąż nie ma dróg dojazdowych. Wyrobi lokalny ser z pasterzami z Czarnogóry oraz odwiedzi pszczelarzy zbierających dziki miód na zboczach gór Północnej Macedonii. 17:05 SKARBY EUROPY ODC. 8 BUŁGARIA (TREASURES OF EUROPE EP. 8 TRESORS DE BULGARIE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Grecja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:05 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 1 U BRAM RZYMU (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN / EP. 1. AT THE GATES OF ROME) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. Celtowie nie byli zjednoczeni jako lud czy naród. Ale zwierali szeregi, gdy ktoś zagrażał ich kulturze. Żyjemy, gdzie kiedyś żyli oni. Stanowią ważną część naszego dziedzictwa, a tak niewiele o nich wiemy. Wrogowie opisywali ich jako nieokiełznanych, swarliwych barbarzyńców. Przez długi czas zapiski Greków i Rzymian były naszym jedynym źródłem wiedzy o Celtach. Dziś to się zmienia. Poszukiwania rozpoczynamy we Włoszech. 19:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - PENDŻAB KRAINA PIĘCIU RZEK (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Pendżab. 20:15 POLOWANIE NA ISIS (HUNTING ISIS) Film dokumentalny, 57 min, Francja, 2021 Reżyseria: Daham Alasaad Film dokumentalny. W obozie Al - Roj w Syrii setki kobiet i dzieci żyją w tragicznych warunkach, podczas gdy świat się zastanawia, co z nimi zrobić. To żony i dzieci bojowników ISIS, schwytanych po upadku kalifatu. Wśród nich są setki ludzi z Zachodu, którzy desperacko chcą wrócić do domu. Szacuje się, że połowa zagranicznych bojowników, którzy opuścili Europę, aby dołączyć do ISIS, wróciła już do swoich krajów pochodzenia. Udając uchodźców lub podróżując na fałszywych paszportach, inni mogli uciec z kalifatu na Zachód i zacząć nowe życie. 33 - letni Ahmad Ramadan prowadzi tajną siatkę mającą na celu wyśledzenie tych byłych dżihadystów i pociągnięcie ich do odpowiedzialności za popełnione zbrodnie. Dziś jest na tropie wojownika, który prawdopodobnie mieszka teraz w Niemczech. Film dostarczony przez informatora pokazuje, jak uczy się zawodu kierowcy ciężarówki. Dzięki tej sieci w Europie aresztowano znanych członków, takich jak rzecznik dżihadu Abdul Kader el Raqqaoui. Ale sami członkowie płacą wysoką cenę i sami są celem represji ze strony ISIS. 21:35 GRUPA WAGNERA W LIBII (RUSSIA’S LIBYAN FRONT) Film dokumentalny, 53 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Andrei Erastov, Nick Sturdee Film dokumentalny o rosyjskim froncie w Libii. W kwietniu 2019 roku generał Khalifa Haftar zaatakował uznawany przez ONZ rząd w stolicy Libii, Trypolisie. Wkrótce stało się jasne, że tak zwana Libijska Armia Narodowa Haftara nie działa sama. Brytyjskie, arabskie i rosyjskie serwisy wspólnie badały doniesienia o rosyjskich najemnikach w Libii. Znani są jako Grupa Wagnera. Pragniemy dowiedzieć się, co robią w Libii i kto nimi kieruje. Grupa Wagnera to mroczny rosyjski, prywatny oddział wojskowy, znany ze swojej tajności i brutalności. Najemnicy zostali oskarżeni o zbrodnie wojenne w tym pułapki i napaści na domy cywilów, mieli też dostęp do bardzo specjalistycznej broni. Rzekomo z rosyjskich dostaw wojskowych. Dwóch byłych pracowników ujawnia motywacje tych, którzy dołączają do grupy najemników. Uwaga, film zawiera drastyczne sceny. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA UCHODŹCÓW CZECZEŃSKICH W GRUZJI Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o czeczeńskich uchodźcach w Gruzji - w Tbilisi i w Wąwozie Pankiskim, na granicy z Rosją. Główną bohaterką jest znana śpiewaczka z Groznego - Birliant Ramzajewa, która rok temu uciekła do Tbilisi. Artystka skupia dziś wokół siebie czeczeńską inteligencję w Gruzji i stanowi duchową podporę dla swoich współziomków. Najwięcej z nich znalazło schronienie w słynnym Wąwozie Pankiskim, który bezpośrednio sąsiaduje z Czeczenią i jest uznawany przez Rosję za wylęgarnię terrorystów. Wąwóz stanowi dziś najbardziej strzeżone miejsce w Gruzji. Dostępu do niego strzegą wspólne patrole wojsk wewnętrznych i służb bezpieczeństwa. Reportaż pokazuje warunki życia czeczeńskich uciekinierów w gruzińskiej stolicy i w izolowanych wioskach Wąwozu. 23:15 SOMALIA - KRAJ NAD PRZEPAŚCIĄ (SOMALIA: A COUNTRY IN FREE FALL) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Stephane Girard Film dokumentalny o Somalii. Państwo bez państwa, bez udogodnień publicznych, bez systemu bankowego, z ograniczoną armią, słabo wyposażonymi siłami policyjnymi i prawie codziennymi atakami. Większość tego kraju jest całkowicie poza kontrolą rządu. Pomimo obecności międzynarodowej armii afrykańskiej AMISOM kraj żyje pod rządami uzbrojonych islamistów, którzy przyjmują rozkazy od Al - Kaidy. Każdego roku społeczność międzynarodowa wydaje miliardy na pomoc, a mimo to kraj jest słabszy niż kiedykolwiek. Zamiast przynosić korzyści obywatelom, większość pieniędzy na pomoc międzynarodową jest związana z astronomicznymi kosztami bezpieczeństwa lub jest sprzeniewierzana przez skorumpowaną klasę polityczną. Szacuje się, że mniej niż 20% środków pomocowych faktycznie dociera do zamierzonych odbiorców. Od roku 1991 kraj nęka wojna domowa, piractwo, islamski terroryzm i głód. W ciągu trzydziestu lat zginęło tu ponad pół miliona ludzi. Ślady wojny widać na każdym miejscu. Stare miasto jest w ruinie. Służby publiczne ledwo działają, a gospodarka jest na krawędzi zapaści. Mieszkańcom brakuje pieniędzy i żywności. Pracują w małych warsztatach lub zajmują się hodowlą zwierząt. Średni dochód to dwa dolary dziennie, co ledwo wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Dzięki bezprecedensowemu dostępowi ekipa dziennikarzy była w stanie spędzić 16 dni, filmując w stolicy Mogadiszu i okolicach. Autorzy filmu próbują zrozumieć, jak i dlaczego kraj, będący pod kontrolą jednej z najsilniejszych grup islamistycznych na świecie, pozostaje w chaosie. 00:20 TO SIĘ NADAJE DO TV - ŻONA DLA ROLNIKA - POWRÓT DO SIENIAWKI Reportaż, 28 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Boberski, Jacek Zacharski Ponowna wizyta z kamerą we wsi Sieniawka, w województwie dolnośląskim, gdzie możemy śledzić perypetie trzech młodych rolników szukających żony: Kazimierza Niżyńskiego, Jana Minerowicza i Leszka Dąbrowskiego. Ich losy przedstawione zostają na tle ogólnych dylematów trapiących młodzież wiejską, która często musi wybierać między pracą w mieście a objęciem gospodarstwa po rodzicach, a także na tle problemów dotykających polskie gospodarstwa rolne. Z reportażu dowiadujemy się m.in. o wymaganiach stawianych przez bohaterów swoim przyszłym żonom oraz o ich majątku, którym próbują skusić płeć przeciwną. Przedstawiono początek ich historii oraz obecną sytuację, dwa lata po nakręceniu pierwszego materiału. Bohaterowie odnoszą się do scen sprzed kilkudziesięciu miesięcy, komentując swoje obecne życie. 01:00 POMORSKIE ILUZJE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Dammas Jacob Scenariusz: Renner Helge Nadchodzą nowe czasy dla polskiego prowincjonalnego miasteczka, jakim jest Darłowo, które dawniej było znane jako niemieckie miasto pod nazwą Rügenwalde. Darłowo jest pięknie położone nad brzegiem Morza Bałtyckiego. Jest otoczone małymi wioskami pośród malowniczego krajobrazu. W opozycji do spokojnego pejzażu stoi pełna konfliktów historia Europy Centralnej. Wojny spowodowały wielki smutek, granice zostały przesunięte, ludność wysiedlona. Niepokój socjalny został wzmocniony przez zmiany polityczne nadchodzące wraz ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Film "Pomorskie iluzje" śledzi losy pięciu mieszkańców Darłowa, którzy w czasie ciągłych przemian starają się zrealizować osobiste marzenia. 02:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 279 "TYLAWA - REDUTA PAMIĘCI" Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:35 POTĘGA SYMBOLI - POLSKIE KINO MIĘDZY POLITYKĄ A SZTUKĄ (.) Film dokumentalny, 56 min, Polska/Niemcy, 1998 Scenariusz: Małgorzata Bucka Wykonawcy: Andrzej Wajda, Andrzej Zanussi, Henryk Kluba, Agnieszka Holland, Juliusz Machulski, Jerzy Kawalerowicz, Krzysztof Kieślowski Historia polskiego kina po II wojnie światowej widziana z perspektywy łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej, której 50 - lecie było bezpośrednią inspiracją tego filmu. Kolejne fazy rozwoju naszego kina wyznaczają z jednej strony etapy polskiej historii i polityki, z drugiej zaś kolejne pokolenia studentów "filmówki", ich aspiracje artystyczne i zdolności do realizacji tychże w warunkach obecnie panującej polityki kulturalnej. Pierwsza w kraju odbudowującym się z wojennych zniszczeń filmowa instytucja dydaktyczna - Instytut Filmowy - powstała w Krakowie. Panował tam niepowtarzalny klimat, profesorowie i studenci przejawiali wielki entuzjazm i mimo trudnych warunków realizowali swoje pierwsze, powojenne filmy. Wkrótce zrodziła się idea utworzenia w Łodzi Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, bo taką nazwę wówczas nosiła. Nowa uczelnia otworzyła swe podwoje w 1948 r. Wśród jej pierwszych studentów byli m.in.: Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Kazimierz Karabasz, a ich wykładowcami były takie znakomitości, jak: Antoni Bohdziewicz, Jerzy Toeplitz czy Stanisław Wohl. Szczególny klimat polityczny, w jakim szkoła rozpoczynała swoją działalność, odcisnął na długie lata swe piętno na jej studentach, choć niekoniecznie zgodnie z oczekiwaniami "czynników oficjalnych". Po przełomie politycznym 1956 roku nastał krótki okres ograniczonej wolności, z której korzystali również filmowcy. W łódzkiej szkole były to czasy filmów Romana Polańskiego, humoru Sławomira Mrożka, zabaw i jazzu, którego kolebką w Polsce była właśnie "filmówka". Również początek lat sześćdziesiątych był dla "filmówki" okresem pomyślnym i twórczym. Znakomite etiudy kręcili wtedy: Jerzy Skolimowski, Marek Piwowski, Krzysztof Zanussi i inni. Jednoczyło ich przekonanie, że studiują w szkole niezwykłej, dającej swym adeptom możliwość indywidualnej, twórczej wypowiedzi. Rok 1968 był swoistą cezurą, kresem pewnej epoki działalności szkoły. Odeszło wówczas całe kierownictwo uczelni, która stała się obiektem politycznych manipulacji. Polityka jeszcze kilkakrotnie miała odcisnąć swe piętno na działalności szkoły i twórczości jej absolwentów. Ostatecznie jednak zatriumfowała sztuka. W filmie Małgorzaty Buckiej o swojej drodze twórczej i kolejnych etapach rozwoju polskiego kina opowiadają absolwenci "filmówki", m.in.: Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Henryk Kluba, Agnieszka Holland, Juliusz Machulski i Jerzy Kawalerowicz. Ich opowieść ilustrowana jest fragmentami archiwalnych kronik dokumentujących polską rzeczywistość ostatniego półwiecza oraz najlepszych polskich filmów, takich, jak: "Popiół i diament" Andrzeja Wajdy, "Matka Joanna od Aniołów" Jerzego Kawalerowicza, "Dwaj ludzie z szafą" Romana Polańskiego, aż po kino dzisiejsze, reprezentowane przez np. "Kilera" Juliusza Machulskiego. 03:40 FUGAZI - CENTRUM WSZECHŚWIATA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2016 Reżyseria: Leszek Gnoiński Scenariusz: Leszek Gnoiński Polska początku lat 90. to kraj nadziei i zmian. Niewiele czasu upłynęło od demokratycznych przemian, które wyprowadziły z kraju gospodarkę planową, a wprowadziły raczkujący kapitalizm. Polacy zachłysnęli się nowymi możliwościami, a na ulicach pojawiły się najpierw łóżka polowe, z których handlowano wszystkimi towarami, które jeszcze dwa lata wcześniej były niedostępne, a potem kioski handlowe, tzw. szczęki. W takich realiach wchodziło w życie pokolenie ludzi urodzonych na przełomie lat 60. i 70. Byli wśród nich niespełna dwudziestodwuletni Waldek Czapski i jego kilku kolegów. Wszyscy marzyli o klubie muzycznym, w którym mogliby słuchać i prezentować ukochaną muzykę: wszelkie odmiany rocka, również polskiego wciąż przeżywającego swoje wielkie dni. Najpierw doszli do porozumienia z władzami pobliskiego pawilonu handlowo - usługowego, w którym założyli klubokawiarnię Fugazi. Sprzedawali w niej pączki kupione wcześniej w cukierni, próbowali organizować imprezy: zlot fanów The Doors czy koncert kapel hardcore. Niestety, właściciel budynku miał inne plany i pewnego dnia wręczył im wypowiedzenie najmu. W sukurs przyszła gazeta Życie Warszawy, w której Czapski przeczytał, że pobliskie kino WZ jest na skraju bankructwa, a jego właściciele szukają kupca. Nie namyślając się zadzwonił do nich i umówił na spotkanie. Za ostatnie pieniądze kupił bilet tramwajowy, ubrał się w marynarkę i pojechał na rozmowę. Mimo że nie miał żadnych funduszy, udało mu się przekonać właściciela kina, aby ten oddał mu je na miesiąc. W tym czasie odnowili je i przystosowali do koncertów. Wszystko zrobili w ciągu kilku dni tylko swoimi siłami. Po to, aby zorganizować ponad dwudziestodniowy maraton koncertowy (pierwszy w historii polskiego rocka), podczas którego zaprezentowały się największe gwiazdy polskiej muzyki (m.in. Maanam, Kult, Oddział Zamknięty, Houk. Armia). Wszyscy zgodzili się zagrać za darmo, aby klub mógł rozpocząć normalne funkcjonowanie. Fugazi stało się ideą, która zarażała coraz większą liczbę ludzi. Stał się dla nich niemal drugim domem. Muzycy przesiadywali tam całymi dniami i nocami, artyści malowali wnętrza, pracownicy i bywalcy urządzali tam swoje imprezy weselne, a jeden z założycieli Fugazi ukradł nawet, wycofany już z eksploatacji, autobus MZK, tzw. ogórek, który stanął w środku klubu, stając się jego znakiem rozpoznawczym. Sielanka trwała raptem kilka miesięcy. W pewnym momencie w klubie zaczęły pojawiać się osoby powiązane ze światem przestępczym, które proponowały płatną ochronę, a pod klub przychodzili dilerzy narkotyków. Właścicieli klubu zaczęto nachodzić i grozić im, nawet śmiercią. Czapski z kolegami wynajęli ochronę, ale także płacili policjantom, którzy po służbie siedzieli w klubie. Niewiele to pomogło, klub coraz bardziej pogrążał się w długach, aż wreszcie odcięto mu prąd. Policja też była bezradna, więc Waldek Czapski musiał uciekać. Klub przestał istnieć po 11 miesiącach działania. Do dziś te 11 miesięcy obrosło niemal legendą. Powstał też komiks opowiadający o historii Czapskiego i jego przyjaciół. Przetłumaczono go na jedenaście języków. Komiks połączony jest z filmem poprzez tego samego rysownika. Animacje spajają film z komiksem w jedną całość. 22 lata później budynek kina WZ został zburzony, ale Czapski spełnił swoje młodzieńcze marzenie, jeszcze raz uruchamiając Fugazi, ale tym razem na warszawskim Grochowie. Klub ponownie przyciąga gwiazdy, stając się miejscem pielgrzymek fanów polskiego rocka. Znów pojawiają się artyści, którzy nadali nowemu miejscu niepowtarzalny wystrój. Marzenie sprzed niemal ćwierć wieku się ziściło, ale też Polska przez ten czas zmieniła się zasadniczo, stając się częścią Unii Europejskiej.