TVP Dokument Czwartek, 06.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. DYSKOTEKA NA MOKRYM LIŚCIU Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Skoczogonki jedna z najliczniejszych, a zarazem najdziwniejszych grup stawonogów. Stanowią przykład, jak być istotą wodną, a jednocześnie lądową. Trzymają się bowiem wilgotnych miejsc, znajdując wodę tam, gdzie my byśmy jej nie znaleźli. Są jednak doskonale, dzięki swej długotrwałej ewolucji, wyposażone w naturalne rozwiązania techniczne, pozwalające czerpać wodę z nader skromnych źródeł. To różnego rodzaju wymyślne nawet dla współczesnego, obdarzonego nowoczesną technologią człowieka, rury i syfony. Zresztą ta swoista naturalna technika rozwinęła się u nich także w innych sferach życia, niż tylko pobieranie wody, zwłaszcza w sferze ruchu. Potrafią nieprawdopodobnymi, jak na tak drobne istoty skokami katapultować się w razie niebezpieczeństwa. Tego typu możliwości techniczne ujawniają się też w czasie godów. Owady te odbywają jedyne w swoim rodzaju tańce, służące łączeniu się partnerów na czas rozrodu. U każdego gatunku choreografia takiego tańca bywa nieco inna. Demonstruje to także samemu taki taniec naśladując, znawca owadów, czyli entomolog prof. Marek Kozłowski. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 15 TURNIEJ O RÓG KRÓLOWEJ Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski rusza do Anglii w towarzystwie polskich rycerzy, którzy będą bronili honoru Rzeczpospolitej na Turnieju Rycerskim o Jubileuszowy Róg Królowej i Miecz Honoru. W 2015 roku polscy reprezentaci okazali się najlepsi! Czy powtórzą sukces w 2016 roku? Przy okazji widzowie poznają tajemnice turniejów rycerskich organizowanych w przeszłości i dzisiaj. Jakie zwyczaje z nimi związane przetrwały do dzisiaj? Jaką rolę pełniły dawniej? 07:00 NOTACJE - RYSZARD SZURKOWSKI. ZAWSZE CHCIAŁEM ZWYCIĘŻYĆ Cykl dokumentalny, 10 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Wspomnienia Ryszarda Szurkowskiego o najważniejszych wydarzeniach w jego karierze sportowej. Ryszard Szurkowski, urodził się w 1946 roku w Świebodowie. Kolarz szosowy, były trener kadry narodowej kolarzy (1984 - 1988). Był również posłem RP (1985 - 1989) i prezes Polskiego Związku Kolarskiego (2010 - 2011). Dwukrotny medalista olimpijski (1972, 1976), mistrz świata w kolarstwie szosowym (1973), czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju. 07:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 109 KROSNO Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Krosno - urokliwe miasto nazywano przez wieki "parva Cracovia" (mały Kraków). Zwiedzanie najlepiej zacząć na krośnieńskim rynku. Spory plac o wymiarach 115 na 72 m otaczają kamienice z renesansowymi podcieniami arkadowymi. Najstarsze pochodzą z XVI wieku, z okresu wielkiego rozkwitu miasta. U progu obecnego millenium, podczas prac archeologicznych odkopano w centrum placu relikty renesansowego ratusza. Dziś można oglądać zarys dawnej budowli rajców w nowej posadzce rynku. Najbardziej charakterystyczną budowlą krośnieńskiej Starówki jest wieża Farna. Warto się wdrapać na jej szczyt, bo z wysokości 38 metrów można podziwiać nie tylko panoramę miasta, ale także Beskidu Niskiego. Krosno to miasto szkła, skąd słynne wyroby trafiały na cały świat. Dziś jedną z atrakcji jest Centrum Dziedzictwa Szkła - połączenie muzeum i interaktywnego centrum edukacyjnego. Powstało na bazie XIX - wiecznej dawnej hali targowej. Nieodłącznym elementem podkarpackiego krajobrazu są szyby i kiwony. Światowy przemysł naftowy narodził się właśnie pod Krosnem we wsi Bóbrka. To tutaj w 1854 roku powstała pierwsza kopalnia ropy naftowej na świecie. Działa nieprzerwanie do dziś, mieści także skansen i muzeum poświęcone przemysłowi naftowemu i gazowniczemu. Jedną z głównych atrakcji ziemi krośnieńskiej są malownicze ruiny zamku Kamieniec w Odrzykoniu. Zasłynęły dzięki Aleksandrowi Fredrze, który tutejszy spór sąsiedzki uwiecznił w komedii "Zemsta". 07:45 WETERYNARZE Z SERCEM - /129/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Nasza kolejna już wizyta w poznańskim ogrodzie zoologicznym przepełniona jest radością i smutkiem. Z Ukrainy wcześniej przyjechało tu już wiele zwierząt zarówno domowych, jak i dzikich. Właśnie dołączyły do nich kolejne, cudem ocalone z wojennego piekła. U znanej nam pani Lidii, behawiorystki i trenerki pozytywnego jeździectwa, poznajemy dwie klacze - Talentinę i Gucci. Umiejętności i właściwe reakcje konia, wychwycone podczas treningu medycznego, zagwarantują w przyszłości komfort leczenia zarówno pacjentkom, jak i opiekunom. 08:15 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 3 ŻYWNOŚĆ JUTRA (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 50 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku trzecim zastanowimy się, jak wyżywić wszystkich żyjących na ziemi. W 2050 roku na ziemi będzie prawdopodobnie około 10 miliardów ludzi. Ale miliard ludzi już cierpi z głodu. Czy możemy nakarmić nawet 10 miliardów, czy grozi nam wojna żywnościowa? Nadmierna eksploatacja rolnictwa, którą praktykujemy od dziesięcioleci, wyczerpała glebę. Nasze spożycie mięsa wzrosło czterokrotnie w ciągu ostatnich 50 lat. A szczególnie hodowla zwierząt stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, ponieważ aby uzyskać kilogram mięsa, zwierzę potrzebuje x - krotności ilości paszy, której z kolei brakuje w ludzkim łańcuchu pokarmowym. Z drugiej strony około jedna trzecia naszego jedzenia ląduje w śmietniku. W Niemczech wyrzuca się około dziesięciu milionów ton białka rocznie. W oceanach jest coraz mniej ryb. Gleby tracą żyzność, klimat się zmienia, zaczyna brakować wody. Jak możemy zapobiegać niedoborom żywności w przyszłości? Francuski chemik Herv This jest uważany za wynalazcę kuchni molekularnej. W ostatnich latach, na podstawie swoich doświadczeń, opracował nową teorię. Dziś nie zajmuje się już luksusem w dziedzinie żywności, ale tym, jak będziemy żywić ludzkość w przyszłości. 09:15 WIELKI PACYFIK - OCEAN NAMIĘTNOŚCI (3/5) (BIG PACIFIC. PASSIONATE. (3/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest akwen, który ogromne, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryci przez naukę przedstawiciele fauny. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji. Przetrwanie to cel wszystkich mieszkańców Pacyfiku. Różne gatunki osiągają go w różny sposób. Rozmnażają się w monogamicznych związkach bądź decyzją królowej. Mogą nawet zmieniać role płci. Część działa w świetle księżyca, a inne wolą promienie słońca. Niektóre poddają się zgubnemu zauroczeniu. Wszystko po to, by się rozmnażać. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, morze pełne namiętności. Wody u wybrzeży wyspy Guadalupe w Meksyku skrywają tajemnicę. Grupa badaczy przybywa, by ją wyjaśnić. Dotąd nikt nie widział kopulacji rekinów białych. Z najnowszych danych wynika, że dzieje się to właśnie tutaj. Poznamy też park morski God’s Pocket w Kanadzie. 10:15 SKARBY EUROPY - SKARBY EUROPY ODC. 9 NORWEGIA (TREASURES OF EUROPE EP. 9 TRESORS DE NORVEGE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Grecja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 11:15 ... I ŻYLI DŁUGO I SZCZĘŚLIWIE Reportaż, 10 min, Polska, 1979 Scenariusz: Jerzy Łuczak, Leszk Bober Zdjęcia: Jerzy Haida Jan i Stefania Ptasińscy obchodzą złote gody - opowiadają historię wspólnego życia. Wspominają moment poznania się, czas wojny, pracę na roli, wychowanie pięciu synów i czterech córek. Krzątanina gospodarzy wokół domu. Narodziny krowy, wypiek chleba, prace w ogródku, oranie pola. Przyjazd dzieci Ptasińskich z rodzinami na uroczystość złotych godów. 11:30 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 5. GÓRY Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Słowo balkan po turecku znaczy góra. W tym odcinku poznamy bliżej codzienne życie ludzi żyjących z dala od cywilizacji, wysoko w pasmach górskich. Lena odwiedzi trudno dostępne wioski w Górach Przeklętych na północy Albanii, gdzie ludzie żyją w tradycyjny sposób, a do wsi często wciąż nie ma dróg dojazdowych. Wyrobi lokalny ser z pasterzami z Czarnogóry oraz odwiedzi pszczelarzy zbierających dziki miód na zboczach gór Północnej Macedonii. 12:00 MIĘDZY DŹWIĘKIEM A CISZĄ - WSPOMNIENIE O WITOLDZIE LUTOSŁAWSKIM Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1996 Reżyseria: Aleksandra Osadowska Padlewska Scenariusz: Aleksandra Osadowska Padlewska Wykonawcy: Andrzej Wajda, Jan Krenz, Krzysztof Jakowicz, Edward Pałłasz, Krzysztof Patkowski, Krystyna Witkowska, Grzegorz Michalski, Krzysztof Meyer, Tadeusz Kaczyński Nazwisko zmarłego w 1994 roku Witolda Lutosławskiego wymieniane jest obok klasyków muzyki współczesnej takich jak Szymanowski, Bartók, Strawiński, Britten. Przyznać należy, że artysta był bardziej ceniony za granicą niż w kraju: otrzymał wiele honorowych doktoratów od czołowych uniwersytetów z całego świata, członkostwo najzacniejszych międzynarodowych instytucji, ordery, tytuły - w sumie ponad 70 najwyższych międzynarodowych odznaczeń artystycznych i naukowych, w tym Polar Music Price, uznawaną za muzyczną Nagrodę Nobla. Witold Lutosławski urodził się w 1913 roku w rodzinie znanych działaczy politycznych i społecznych. Odebrał gruntowne wykształcenie: prywatne lekcje muzyki, studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim, ukończył także Wydział Fortepianu i Wydział Kompozycji Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie. Podczas okupacji niemieckiej uczestniczył w kampanii wrześniowej, a potem, by zarobić na utrzymanie, grywał w kawiarniach, zwykle w duecie fortepianowym z Andrzejem Panufnikiem. Z tamtego okresu pochodzi kompozycja "Wariacje na temat Paganiniego" na dwa fortepiany, do dziś chętnie wykonywana przez najznakomitszych pianistów. W 1954 roku Lutosławski ukończył pisanie "Koncertu na orkiestrę", utwór ten jest jednym z fundamentalnych dzieł polskiej muzyki powojennej. Kompozytor przejął zasadę Strawińskiego, zgodnie z którą co rok tworzył nowe dzieło. Wśród wielu utworów na uwagę zasługują m.in. Pierwsza Symfonia, Muzyka żałobna na orkiestrę smyczkową, Gry weneckie na orkiestrę kameralną, Trzy poematy Henri Michaux na chór i orkiestrę, Kwartet smyczkowy, Druga Symfonia, Trzecia Symfonia, Koncert na obój i harfę. Pisał także muzykę teatralną, filmową oraz utwory dla dzieci. Taka wielość form i stylów wskazuje na niebywały talent i swobodę w posługiwaniu się dźwiękami. Lutosławski należał do kompozytorów, którzy w twórczości odwołują się do wrażliwości muzycznej człowieka XX wieku i zawsze starał się tę wrażliwość poszerzać. Kiedy umarł, jego przyjaciel, Jerzy Waldorff, powiedział: prawdziwy artysta żyje długo nie w ciele, tylko w dziele swoim. Film przedstawia sylwetkę wielkiego kompozytora. O tym, jakim był człowiekiem i artystą mówią: Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jan Krenz, Krzysztof Jakowicz, Edward Pałłasz, Józef Patkowski, Krystyna Witkowska, Grzegorz Michalski, Krzysztof Meyer i Tadeusz Kaczyński. Ich wypowiedzi przeplatają fragmenty kompozycji Witolda Lutosławskiego. 12:55 OSTATNIA HABSBURŻANKA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2022 Reżyseria: Judyta Syrek, Wojciech Kursa Scenariusz: Judyta Syrek Zdjęcia: Tomasz Stańco, Michał Bożek, Wojciech Kursa Wykonawcy: Krystyna Czubówna Film pokazujący losy ostatnich Habsburgów z Żywca na bazie rozmowy z księżną Renatą Habsburg Lorena de Zulueta, córką arcyksięcia Karola Olbrachta Habsburga, ostatniego dziedzica z Żywca i arcyksiężnej Alicji Ancarcrona (primo voto Badeni). Kanwą scenariusza filmu jest treść pocztówek, które księżna Renata i jej rodzeństwo otrzymywali od swojego taty z podróży. Pocztówki te zostały wystawione na sprzedaż przez jednego z mieszkańców Żywca na jednej z najpopularniejszych aukcji internetowych. Treść tych pocztówek przeniesie widzów w czasy przedwojenne i będzie pretekstem do opowiedzenia historii ostatnich żywieckich Habsburgów. 13:50 WIELKI PACYFIK - ŻARŁOCZNY OCEAN (4/5) (BIG PACIFIC. VORACIOUS. (4/5)) Serial dokumentalny, 50 min, Nowa Zelandia, 2015 Reżyseria: Houghton Sue Scenariusz: Meade Craig Seria dokumentalna o Pacyfiku - Oceanie Spokojnym, który zajmuje jedną trzecią powierzchni Ziemi. Zawiera połowę wody naszego świata i ukrywa najgłębsze miejsce na naszej planecie. To jest akwen, który ogromne, rzadkie i olśniewające stworzenia nazywają domem - i gdzie czają się jeszcze nieodkryci przez naukę przedstawiciele fauny. Przełamiemy granice między lądem a morzem, przemieszczając się po oceanie, przedstawiając szeroki wachlarz miejsc, gatunków, zjawisk naturalnych i zachowań. Każdy odcinek skupia się na namiętności, żarłoczności, przemocy i tajemnicy. Nakręcony w Ultra High Definition serial pokaże ocean i jego mieszkańców w sposób nigdy wcześniej niewidziany w telewizji. Niektóre z olbrzymów zamieszkujących Pacyfik muszą odżywiać się bez przerwy. Inne mogą nie jeść nawet przez rok. Armia żarłoków może zniszczyć podmorski las. Żyje tu drapieżca o wielu pyskach i właściciel największego otworu gębowego. W Pacyfiku zwykle ktoś je albo jest zjadany. Na powierzchni 166 milionów kilometrów kwadratowych - jednej trzeciej powierzchni naszej planety - rozciąga się największy ocean świata, którym rządzi nienasycony apetyt. U wybrzeży San Diego w Kalifornii żyje największe zwierzę świata. Płetwal błękitny. Ma 30 metrów długości; więcej niż boisko do koszykówki. Waży 200 ton - tyle, ile 28 słoni afrykańskich. Odżywia się jednak jednymi z najmniejszych mieszkańców oceanu - skorupiakami o wielkości spinacza biurowego. Szczętki, inaczej eufazje, popularnie zwane krylem, ważą niecały gram. Płetwal musi ich połknąć 40 milionów dziennie. 14:50 DZIKA KUBA - CZĘŚĆ 1 (WILD CUBA A CARIBBEAN JOURNEY WITH COLIN STAFFORD - JOHNSON) Film dokumentalny, 58 min, Austria, 2020 Reżyseria: John Murray Film przenosi widzów w czasy sprzed zaledwie 50 lat, kiedy ziemska przyroda wydawała się obfita. To podróż do zagubionego świata, który wkrótce może zniknąć na zawsze. Bo wszystko się zmieni. Rozpoczniemy kubańską podróż na południu wyspy, na wielkim Bagnie Zapata. Największy pojedynczy obszar chroniony na całych Karaibach jest domem dla najmniejszego ptaka na świecie, niewielkiego kolibra pszczół. Dekady socjalistycznego rządu nastawionego na ochronę przyrody, amerykańskie embarga i minimalny rozwój pozostawiły wyspę w dużej mierze niezmienioną przez pięć dekad. Niezależnie od polityki, izolacja Kuby stworzyła naturalną cytadelę na Karaibach, wyspę naprawdę oddzieloną. Kuba to najcenniejszy klejnot Karaibów. Lasy porastają duże obszary wyspy - a jej błękitne wody kryją w sobie jedne z najbogatszych raf koralowych na świecie. Gdy wiele dzikich krain i mórz Karaibów ma problemy - niezwykła historia Kuby stworzyła prawdziwą, dziką krainę czarów. Połowa kubańskiej flory i fauny występuje wyłącznie tutaj. Od kubańskiego gatunku krokodyli i węży - po najmniejsze ptaki i żaby na naszej planecie. Po Kubie oprowadzi nas Colin Stafford Johnson. Filmuje dziką przyrodę od ponad 30 lat i nigdy nie zatracił chłopięcej obsesji na punkcie tej wyjątkowej wyspy. 15:55 TOKSYCZNE TRENDY - ODC. 4 TRANSPORT I JEGO PRZYSZŁOŚĆ (TOXIC TRENDS / UNSERE ZUKUNFT) Serial dokumentalny, 51 min, Szwajcaria, 2017 Reżyseria: Katharina Deuber, Karin Moser, Silvia Fleck W odcinku czwartym zastanowimy się, jak nie dusić się w korkach i jak możemy usprawnić transport. Sen o wolności zamienił się w koszmar. Już teraz mamy ponad miliard samochodów, a w 2050 roku będzie ich trzy miliardy. Liczba samochodów na świecie rośnie o jeden samochód co sekundę. Kierowcy w Los Angeles i Moskwie już stoją w korkach na około 100 godzin rocznie. Jednak ani w rozrastających się megamiastach w Azji, ani w biednych regionach Afryki nie ma sieci dróg przystosowanych do takich przepustowości. W rezultacie grożą wielkie korki aż do całkowitego załamania ruchu. Podczas gdy korzystanie z samochodów stale spada w krajach uprzemysłowionych, gwałtownie wzrasta w krajach rozwijających się. Ponieważ tam samochód jest nadal uważany za symbol statusu. Według ONZ na przykład w Afryce za 20 lat więcej ludzi zginie w wypadkach drogowych niż będzie wszystkich ofiar AIDS, gruźlicy i wojny razem wziętych. W 1810 roku na świecie istniały dwa miasta liczące ponad milion mieszkańców: Londyn i Pekin. W 1950 roku istniało ich już 85. Do dwutysięcznego roku większość dużych miast znajdowała się w USA, ale obecnie megametropolie skoncentrowane są w Azji i Afryce. Czy rozwiązaniem są samochody bez kierowcy, czy wszyscy po prostu wzbijamy się w powietrze dzięki dronom? 17:00 SKARBY EUROPY ODC. 10 GRECJA (TREASURES OF EUROPE EP. 10 TRESORS DE GRECE) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2017 Reżyseria: Julien Bur Seria dokumentalna, w której poznamy najpiękniejsze miejsca w kilku krajach Europy. Każdy odcinek to inne miejsce na mapie i pięć różnych tematycznie aspektów: tajemnicze skarby - ukryte świątynie, zakazane jeziora; skarby przyrody - piękne parki i rezerwaty, imponujące jaskinie; tajemnice historyczne - katedry, starożytne ruiny oraz niezwykłe miejsce, takie jak: hotel igloo, miasto duchów i portret hodowcy koni, ludowego śpiewaka. Kolejne odcinki to: Włochy, Rosja, Portugalia, Chorwacja, Niemcy, Laponia, Irlandia, Grecja, Norwegia, Bułgaria, Belgia, Hiszpania, Islandia, Holandia, Czechy. 18:00 CELTOWIE: ZAPOMNIANA POTĘGA EUROPY - ODC. 3 POWSTANIE BUDYKI (THE CELTS: BLOOD, IRON AND SACRIFICE / DIE KELTEN 3. THE REVOLT OF BOUDICA) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Michael Lachmann, Jeremy Hall Dokumentalna opowieść o Celtach. Ich plemienne ojczyzny rozciągały się kiedyś od Hiszpanii, Anglii i Francji po Słowenię i Anatolię. Dziś nowe znaleziska archeologiczne nakreślają znacznie dokładniejszy portret Celtów. Przez prawie tysiąc lat w dużej mierze determinowali historię Europy i nieustannie pilnowali Rzymu. W pierwszym tysiącleciu p.n.e. Europa była mocno w ich rękach. A kiedy w IV wieku p.n.e. zaczęli przekraczać Alpy, było to postrzegane jako zniewaga dla początkującego mocarstwa - Rzymu. W I wieku p.n.e. Cezar wkroczył do Galii, aby ujarzmić wszystkie plemiona celtyckie. Jednak Celt Wercyngetoryks zjednoczył Celtów przeciwko Rzymianom w konflikcie, który trwał siedem lat. Poddanie się i niewola celtyckiego księcia Wercyngetoryksa przypieczętowały los wolnych Celtów na kontynencie. To była porażka, ale nie koniec epoki krwi i żelaza Celtów. 19:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TURCJA. ZAPACHY ORIENTU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. 20:10 UKRAIŃCY - ODC. 9. WALENTYNA Serial dokumentalny, 41 min, Polska, 2022 Reżyseria: Julia Łuczkowska Scenariusz: Julia Łuczkowska Serial przedstawia niezwykle zróżnicowane losy emigrantów i uchodźców z Ukrainy. Przyglądamy się z bliska codziennym zmaganiom ludzi w różnym wieku, pochodzących z rozmaitych środowisk społecznych, o odmiennych ambicjach i powodach, dla których zdecydowali się wyjechać ze swojej ojczyzny. Obserwujemy, jak stawiają pierwsze kroki w obcym kraju i starają się zbudować swoje życie od nowa. Przyglądamy się tym, którzy w Polsce są tylko na chwilę, chcą szybko zarobić i wrócić, by pomóc swoim rodzinom. Śledzimy także losy tych, którzy w Polsce się już zadomowili. Prowadzą z powodzeniem firmy, odnoszą sportowe i artystyczne sukcesy. Towarzyszymy im w ich codziennym życiu, w doświadczaniu wojny, w chwilach zwątpienia i radości, stawiającym czoła odmiennej i często niezrozumiałej, polskiej rzeczywistości. Serial "Ukraińcy" to okazja do przejrzenia się w oczach sąsiadów, z którymi łączy nas kulturowa bliskość, a dzieli często trudna historia. Towarzyszymy im w wizytach u ich rodzin w Ukrainie. Wspólnie z nimi gościmy ich bliskich i przyjaciół w Polsce. Opowiedzą nam historię serc rozdartych między dwoma krajami graniczącymi ze sobą od zarania dziejów. 20:55 OSTATNI W ALEPPO (LAST MEN IN ALEPPO) Film dokumentalny, 58 min, Dania, 2017 Reżyseria: Feras Fayyad Po 5 latach wojny w Syrii, w oblężonym i zupełnie zniszczonym Aleppo - kiedyś największym syryjskim mieście - wciąż pozostaje około 350 tysięcy osób. Towarzysząc ochotnikom i ratownikom Syryjskiej Obrony Cywilnej, znanej również jako Białe Hełmy - Khalidowi, Subhidowi i Mahmoudowi - zobaczymy jak wygląda codzienne życie na ulicach tego miasta. Wolontariusze jako pierwsi wchodzą do zniszczonych budynków, odkopują gruz w poszukiwaniu ciał i jakichkolwiek oznak życia. Uratowali do tej pory ponad 60 tys. mieszkańców Aleppo, najczęściej wyciągając ludzi spod gruzów gołymi rękami. Sami narażają się na ogromne niebezpieczeństwo, mogąc zginąć w każdej chwili. Dlatego codziennie zderzają się z dylematem - czy ryzykować dalej, czy uciec z miasta. W tej poruszającej filmowej podroży po Aleppo poznajemy nie tylko ogrom zniszczeń, jakich dokonała wojna, ale również osobistą historię zwykłych ludzi, którzy stali się prawdziwymi bohaterami tej masowej ludzkiej tragedii rozgrywającej się na oczach całego świata. Film otrzymał Nagrodę dla Najlepszego Filmu Dokumentalnego na festiwalu w Sundance (2017), Nagrodę Główną na festiwalu CPH: DOX 2017 w Kopenhadze oraz Grand Prix w Konkursie Głównym 14. Festiwalu Filmowego Millennium Docs Against Gravity (2017). 22:10 HAKAMADA: ŻYCIE W CELI ŚMIERCI (HAKAMADA - THE LONGEST HELD DEATH ROW INMATE IN THE WORLD) Film dokumentalny, 69 min, Australia, 2019 Reżyseria: Louis Dai Historia boksera Iwao Hakamady, który został aresztowany i skazany na śmierć. Wspierany przez siostrę walczy przez ponad 40 kolejnych lat o uniewinnienie i uratowanie przed egzekucją. Film pokazuje niedoskonałości wymiaru sprawiedliwości, ujawnia wady japońskiego sądownictwa w sprawach karnych. Bohater filmu był najdłużej przetrzymywanym skazanym na śmierć na świecie. 23:30 WETERYNARZE Z SERCEM - /32/ Reality show, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Są miejsca, do których wracamy. Do takich należy warszawskie zoo. Tutaj zwierzęta nie muszą martwić się o przetrwanie. Zaskoczeniem jest dla nas fakt, że te, które naszym zdaniem powinny skakać o tej porze roku z radości, ślizgać się po lodzie i wylegiwać na skałkach, mają zupełnie inne marzenia. Odwiedziliśmy papugi kochające zimę i pingwiny z Afryki, które z utęsknieniem czekają na lato. Poznajcie też nowe ciekawe miejsce Jeżurkowo - to Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt Dzikich we wsi Skierdy pod Warszawą. Już sama nazwa wskazuje, jakie zwierzęta tam spotkamy. To nie tylko przytulna sypialnia, ale również szpital. Jeżurkowo powstało po to, by odchowane i wyleczone jeże mogły znowu być wolne i wrócić do swojego dzikiego życia. 00:05 PIERWSZY KROK Reportaż, 25 min, Polska, 1978 Scenariusz: Michał Dąbrowski, Aleksander Gosk Zdjęcia: Kazimierz Sikorski Przygotowania młodzieży szkolnej do pracy na żaglowcu "Dar Pomorza" oraz ich pierwszy rejs na tej fregacie. Po raz drugi w przygotowaniach do sezonu biorą udział uczniowie gdańskiego liceum zawodowego, harcerze, którzy trafiają tu poprzez Centrum Wychowania Morskiego i Wodnego w Gdyni oraz jungowie Bractwa Żelaznej Szekli. Młodzież, podzielona na trzy wachty, przebywa na statku i uczy się żeglarskiego rzemiosła. Każdy uczestniczy w ćwiczeniach i pracach podkładowych na statku. Młodzi ludzie ćwiczą wiosłowanie na łodziach ratunkowych, chodzenie po masztach, ściąganie i rozwijanie żagli. Pełnią też służbę w kuchni oraz malują elementy statku. Po trzech tygodniach fregata "Dar Pomorza" wraz z młodą załogą wypływa w rejs. Młodzi ludzie wykorzystają w praktyce to, czego nauczyli się wcześniej. 00:35 NOTACJE - RYSZARD SZURKOWSKI. MIAŁEM SZCZĘŚCIE Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2012 Autor: Krzysztof Tadej Ryszard Szurkowski wspomina nieznane zdarzeniach z najważniejszych wyścigów kolarskich, w których uczestniczył. Ryszard Szurkowski urodził się w 1946 roku w Świebodowie. Kolarz szosowy, były trener kadry narodowej kolarzy (1984 - 1988). Był również posłem RP (1985 - 1989) i prezesem Polskiego Związku Kolarskiego (2010 - 2011). Dwukrotny medalista olimpijski (1972, 1976), mistrz świata w kolarstwie szosowym (1973), czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju. 00:55 REPREZENTACJA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2012 Reżyseria: Anna Więckowska Zdjęcia: Jan Paweł Pełech, Andrzej Szulkowski Film jest historią grupy mężczyzn, pielęgnujących w sobie młodzieńczą pasję do piłki nożnej, którzy mimo amputacji nogi nadal uprawiają tę dyscyplinę sportu w postaci ampfutbolu, odmianie futbolu dla osób po amputacjach. Mimo że poruszają się na boisku o kulach, emocje podczas meczu sięgają zenitu. I nie ma miejsca na rozczulanie się, faule i kontuzje są na porządku dziennym. Poznajemy drużynę ampfutbolu w momencie największych triumfów, gdy udaje jej się wywalczyć miejsce na podium w towarzyskim turnieju z udziałem reprezentacji Polski, Ukrainy, Anglii i Irlandii. Dla młodej, bo liczącej zaledwie rok drużyny polskiej, jest to niewątpliwy sukces, dający przepustkę do udziału w MŚ w Kaliningradzie. To właśnie tam pełni wiary we własne siły Polacy otrzymają lekcję pokory, walcząc zaciekle o to, by nie zająć ostatniego miejsca wśród dwunastu drużyn. Koncentrując się na czterech bohaterach, pokazujemy stany i emocje towarzyszące zawodnikom podczas pobytu w Kaliningradzie. Pierwszy z nich to 15 - letni Bartek pseudonim Messi. Najmłodszy gracz MŚ i filar polskiej reprezentacji. 32 - letni Przemek, kapitan i moralna podpora reprezentacji. Przystojny, koleżeński, pełen optymizmu i rozwagi. Ze stoickim spokojem przyjmuje porażki, starając się wyciągnąć z nich lekcję. 26 - letni Marcin, to typowy góral, zacięty i uparty. Stawia sobie wysoko poprzeczkę i wydaje się być wiecznie niezadowolony. Jedyny, który nie ukrywa goryczy porażki. Vlodi Tafel to 41 - latek rozdarty między muzyką a piłką. Jako zawodowy perkusista dużo koncertuje i nie ma czasu przyłożyć się do treningów. Nie jedzie na MŚ do Kaliningradu, ale stale podpatruje relacje z meczów na facebooku. Kibicuje swoim i stara się uzupełniać braki kondycyjne na siłowni. Jeszcze nie powiedział ostatniego słowa w ampfutbolu. Ostatnim, cichym bohaterem filmu jest trener naszej reprezentacji. 40 - letni Marek Dragosz. To on motywuje chłopaków do walki. Jest dla nich nie tylko trenerem, ale i ojcem, bratem i psychologiem. Gdyby nie jego zaangażowanie, Polakom nie udało by się nawet zakwalifikować na MŚ. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 281 KAMIEŃ I PAMIĘĆ Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Kamień i pamięć Zabieramy Państwa dziś na wyspę czasu przeszłego. Stąd chcemy ruszyć w przeszłość, w czas kiedy tutaj tętniło życie. To miejscowość o nazwie Myców. Dziś pozostał tu zabytkowy cmentarzyk, pokryty niezwykłymi nagrobkami autorstwa artystów rzeźbiarzy. Jest tu także kaplica grobowa rodziny Hulimków, powstała w 1900 roku według projektu Władysława Sadłowskiego, z dekoracją rzeźbiarską Alojzego Bunscha. Przy okazji odwiedzimy miejscowość Stare Brusno, którego mieszkańcy zajmowali się w przeszłości właśnie kamieniarstwem. Był to jeden z największych ośrodków kamieniarskich w tym regionie Polski, a wywodził się stąd późniejszy znany rzeźbiarz Grzegorz Kuźniewicz. 02:25 PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA! Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Zdjęcia: Andrzej Adamczak, Michał Bukojemski, Robert Sitek, Łukasz Starek Zabawne i wzruszające anegdoty o Wojtku - niedźwiedziu z Armii Andersa. Po doświadczeniach łagrów, głodu, po utracie najbliższych mały osierocony niedźwiadek, wymagający opieki, i z którym trzeba się bawić, powoduje u żołnierzy 2. Korpusu powrót empatii, choć zdawałoby się, już zapomnieli o takim uczuciu. Polacy byli dumni, że mają Wojtka, którego wszyscy wokół podziwiają. 03:30 NO I CÓŻ, ŻE DO SZWECJI Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Radosław Domański Scenariusz: Radosław Domański Jaszczur, Snajper, Karbownik, Benek i Myszka przebywają w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Herbach koło Częstochowy. Większość z nich pochodzi z ubogich, rozbitych lub patologicznych rodzin, zmagających się z alkoholizmem. Nie mając dobrych wzorców, chłopcy w młodym wieku (mają po 14 - 16 lat) weszli już w kolizję z prawem: zaczynało się od wagarów, potem był alkohol, narkotyki, bójki, kradzieże. Stamtąd prosta droga wiodła do ośrodka. Teraz cała piątka staje przed niezwykłą szansą. Wszyscy wezmą bowiem udział w niecodziennym projekcie: wyprawie do najbardziej wysuniętej na północ części Szwecji i Norwegii - subarktycznej Laponii. To miejsce wyjątkowe ze względu na unikatową, dziewiczą przyrodę oraz prastarą, lapońską kulturę. Ideą organizatorów projektu jest pokazanie wychowankom nowych możliwości i sposobów życia, zapoczątkowanie procesu szeroko rozumianej resocjalizacji. Dla uczestników wyprawy to pierwszy zagraniczny wyjazd w życiu: mikrobusem wyruszają w podróż ze swoim wychowawcą. W Gdańsku wsiadają na prom, zachwyceni jego wnętrzem, różnymi urządzeniami. Wysiadają w szwedzkim Nynashamn i ruszają w dalszą drogę. Ze dziwieniem zauważają, że Szwedzi jeżdżą bardzo przepisowo, nikt nikogo nie wyprzedza, nie przekracza dozwolonej szybkości. Chłopcy nie mówią po angielsku, więc kiedy na postoju Myszka usiłuje zapytać o drogę, nie bardzo mu to wychodzi. Ku jego zdziwieniu, nawet wolne i wyraźne powtarzanie pytania po polsku i napisanie go na kartce nie przynosi efektu. W Strangnas chłopcy zatrzymują się na kolejny postój, próbują rozmawiać z miejscowymi dziewczynami, ale bariera językowa jest nie do pokonania. Częstują je więc tylko papierosami, "rozmawiając" na migi. Następne przystanki są już w Norwegii: w Midtbygda, potem w Trondheim. Chłopcy są zaskoczeni, że wszędzie jest tak czysto i spokojnie, że wszyscy są uprzejmi. Szczególne wrażenie robią na nich rowery pozostawione przy drodze przez turystów, którzy gdzieś odeszli. Dziwią się, że nikt ich nie zabiera, ani nie niszczy. W Polsce oni sami natychmiast by je sobie przywłaszczyli. Tutaj, pouczani przez wychowawcę, widzą, że można postępować inaczej: nie kraść i nie bać się, że się zostanie okradzionym. Wreszcie docierają do celu podróży. Nad kryształowo czystym jeziorem chłopcy rozbijają namiot, łowią ryby, rozpalają ognisko, gotują posiłek. Są weseli, rozluźnieni. Opowiadają o tym, co już zobaczyli, co im się podobało, ale także o tym, jak wyobrażają sobie swoją przyszłość. We wszystkich opowieściach przewija się jedno wspólne marzenie: mieć rodzinę, żonę, dzieci, normalny dom. Gdy odjeżdżają z miejsca obozowania, zostawiają po sobie - instruowani przez wychowawcę - wzorowy porządek. W drodze powrotnej zatrzymują się jeszcze w centrum Sztokholmu: obserwują strażników przez Zamkiem Królewskim, przyglądają się ludziom, biegają beztrosko po ulicach, chłoną tę inną, nieznaną rzeczywistość. Ile z tych wrażeń zostanie w nich na dłużej, co zapamiętają z tej wyprawy? Czy rzeczywiście zmieni ona ich nastawienie do życia?