TVP Dokument Niedziela, 09.07.2023 06:00 DZIKA POLSKA - WPŁYŃ NA WODĘ. PŁYNIEMY DO KOZY Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2013 Reżyseria: Monika Purzycka Scenariusz: Joanna Łęska, Dorota Adamkiewicz Użytkowe podejście do ryb i wynikłe stąd względy gospodarcze przesłaniają nam to, co w życiu tych wodnych istot najciekawsze. A tymczasem ryby niektórych gatunków, niekoniecznie tych, które są dla nas gospodarczo czy też z innych względów przydatne, ukazują wiele zaskakujacych powiązań między organizmami wodnymi. Taka np. różanka rozwija się tylko w towarzystwie pewnych gatunków małży. Ryby są też bardzo czułymi wskaźnikami stanu wód zarówno sezonowych, w dużej mierze naturalnych zmian tego stanu, jak i tych spowodowanych przez naszą gospodarkę. Biologii ryb i ich powiązaniu ze środowiskiem wodnym i nadwodnym przyjrzymy się nad Biebrzą rzeką jeszcze naturalną, zamieszkiwaną przez kompletne zespoły wodnych organizmów. Wyruszamy na badawczy połów, którym steruje prof. Roman Kujawa z Uniwersytetu Warmińsko - Mazurskiego. 06:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 18 RADEK WSTĘPUJE DO ZAKONU Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski potrafi zrobić wiele, aby poznać prawdę o dawnych czasach. Tym razem niemal dosłownie wstępuje do zakonu. Dzięki temu jest w stanie z perspektywy mnisiego habitu opowiedzieć o codziennym życiu średniowiecznych zakonów. Razem z cysterskimi braćmi opowiada o pracy, rozrywkach i kuchni odległych czasów. Jaką funkcję znajdą dla niego mnisi? 07:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 112 RADOM Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek odwiedza Radom. Zanim w połowie XII wieku pojawiła się pierwsza wzmianka na temat miasta, działał gród obronny - Grodzisko Piotrówka - założony w II połowie X wieku w pobliżu rzeki Mlecznej. W obrębie jego fortyfikacji wzniesiono kościół św. Piotra pierwszą radomską świątynię, od której grodzisko wzięło nazwę. W 1350 roku król Kazimierz Wielki na prawie średzkim określił lokację dla nowego miasta - powstał wówczas Nowy Radom. Czasy Kazimierza Wielkiego to wielki rozkwit miasta. Dziś warto tu zwiedzić cenne zabytki sakralne, m.in. kościół św. Wacława - najstarszy murowany zabytek średniowiecznego Radomia, klasztor ojców bernardynów oraz kościół farny św. Jana Chrzciciela, w którym w został ochrzczony jeden z najwybitniejszych polskich malarzy XIX wieku Jacek Malczewski. Dziś jego prace można zobaczyć w muzeum poświęconym artyście. Radom to również miasto starych, zabytkowych parków. Najstarszy - Stary Ogród - pochodzi z I połowy XIX wieku. Już ponad 100 lat temu kwitło w nim życie sportowe - na torze kolarskim odbywały się zawody z udziałem zawodników z całego kraju. To właśnie wtedy zrodziła się rowerowa pasja radomian, podtrzymywana do dziś przez retrocyklistów. Z centrum Radomia warto dotrzeć do Muzeum Wsi Radomskiej. Ten ogromny skansen zajmuje 35 hektarów i stanowi wyjątkową ekspozycję 60 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego, służących jako plener polskim filmowcom. 07:35 WETERYNARZE Z SERCEM - /132/ Reality show, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy również ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policję czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Egzotyczny świat w bydgoskim mieszkaniu? Tak! Dzięki Pani Emilii, Smoczej Mamie, pasjonatce aksolotli meksykańskich. Obok nich spokojnie żyją w przyjaźni psy, koty, ale też inne, niespotykane u nas zwierzęta. W klinice weterynaryjnej spotykamy sunię Edzię, która musi poddać się operacji usunięcia śledziony. Po badaniach histopatologicznych okaże się, jakie należy zastosować leczenie. Nasz kącik adopcyjny jak zwykle wypełniony, tym razem podopiecznymi ze Schroniska w Korabiewicach, gdzie na nowe domy czeka czterysta zwierząt, w tym sto z Ukrainy. Wśród nich dzielny, pełen ufności i nadziei Gandalf. 08:05 DOKTOR WIRUS I PAN HYDE, WSPOMNIENIA WIRUSOLOGA (DOCTOR VIRUS AND MISTER HYDE) Film dokumentalny, 51 min, Belgia/Francja, 2016 Reżyseria: Jean Crepu Film dokumentalny opowiadający o najmniejszych organizmach, niewidzialnych gołym okiem, a potrafiących dokonać spustoszenia w organizmach żywych. To wirusy, wiązane z najstraszliwszymi chorobami i epidemiami zagrażającymi całej ludzkości, cieszą się złą sławą. Czy jednak mają tylko negatywne cechy? Odpowiedź brzmi: nie. Te mikroorganizmy, które pozostawały nieznane przez bardzo długi czas, stopniowo ujawniły swoje zaskakujące zdolności wspomagania niektórych funkcji naszych organizmów. Około połowa naszego dziedzictwa genetycznego składa się z sekwencji pochodzenia wirusowego. Co bardziej zaskakujące, wirus, który wszyscy posiadamy w dziedzictwie genetycznym, odgrywa kluczową rolę w tworzeniu się łożyska. Ponadto niektóre wirusy mogą być nieocenionymi narzędziami do leczenia chorób genetycznych lub nowotworów. Świat wirusów w końcu odkrywa swoje tajemnice. 09:05 NATURA NAS UZDROWI (THE NATURE EFFECT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: B. Guerrini, P. D’Erm Film dokumentalny o tym, jaki zbawienny wpływ ma na nas środowisko naturalne. Od Japonii po Stany Zjednoczone, przez Szwecję, Niemcy i Kanadę, spotkamy naukowców z najbardziej prestiżowych uniwersytetów (Stanford, University of British Colombia,...) - biologów, neurologów, ekspertów w dziedzinie psychologii środowiskowej - którzy obecnie pokazują, że bliskie obcowanie z naturą stymuluje nieoczekiwane zasoby biologiczne i psychologiczne i stanowi nieograniczone źródło dobrego samopoczucia. Naukowcy ci uważają, że istnieją dzisiaj wystarczające dowody, aby stwierdzić, że nawet krótkotrwałe zanurzenie w środowisku naturalnym, nawet w mieście, prowadzi do regulacji bicia serca, znacznego zmniejszenia kortyzolu / stresu, zmniejszenia zaburzeń sercowo - naczyniowych i poprawy. Nadal jest to znaczący impuls dla naszego naturalnego układu odpornościowego. Ich badania pokazują również, że regularne zanurzanie się w naturze zmniejsza niepokój i zmęczenie psychiczne, poprawia naszą uwagę i funkcje poznawcze, a nawet może pomóc w walce z depresją. 10:10 MAX FACTOR (THE MAX FACTOR) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Julia Kuperberg, Clara Kuperberg Film o człowieku, który stworzył twarze Hollywood, urodził się w Polsce - Maksymilian vel Michaił Faktor, vel Faktorowicz. Został perukarzem i wizażystą na dworze cara Mikołaja II. Z powodu szerzącego się antysemityzmu na początku XX wieku on i jego rodzina uciekli do Ameryki, gdzie mieszkali jego krewni. Urzędnik imigracyjny nieumyślnie zmienił nazwisko na Factor. Max Factor przeniósł się do Hollywood w odpowiednim momencie. Charakteryzacja teatralna nie działała zbyt dobrze z projektorami i zbliżeniami, a wprowadzenie technikoloru stworzyły inne problemy, które Factor genialnie rozwiązał. W 1935 stworzył imperium makijażu, które pozwoliło mu poprosić słynnego architekta S. Charlesa Lee o zbudowanie dla niego biura w stylu art - deco, które jest obecnie Muzeum Hollywood w Los Angeles. Max Factor był królem makijażu. To on stworzył hollywoodzką charakteryzację filmową. To jemu największe gwiazdy złotej ery kina zawdzięczają swój wdzięk i urodę. Dzięki genialnemu makijażowi, dzięki cieniowaniu i rozświetlaniu, Max Factor stworzył najpiękniejsze gwiazdy filmowe swoich czasów. Największym hołdem dla niego jest to, że dzisiejsze młode celebrytki wciąż próbują osiągnąć ten efekt. Max Factor, polski Żyd z Łodzi, który robił peruki dla cara, nagle znalazł się w Nowym Jorku. Historia teatru i filmu wiele mu zawdzięcza. 11:10 GDYBY ZACZĄĆ JESZCZE RAZ Reportaż, 23 min, Polska, 2021 Scenariusz: Anna Nowakowska Zdjęcia: Jarosław Radwański Historia mężczyzny, który wiele lat temu wraz z grupą znajomych postanowił wyjść do ludzi i podać pomocną dłoń osobom pogubionym, uzależnionym, samotnym. Pracy było dużo, bo i potrzebujących było wielu. Po dwóch latach, w pokoiku dwa na dwa powstało w Bielawie na Dolnym Śląsku chrześcijańskie Stowarzyszenie Nowa Nadzieja. Po prawie dwudziestu latach funkcjonowania, stowarzyszenie pomogło odnaleźć na nowo sens życia setkom osób. Wielu z nich się nawróciło i uwierzyło w Boga. 11:50 NA GRANICY (ON THE LINE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Leo Mattei, Alex Gohari Film dokumentalny. Każdego roku amerykańskie władze siłą deportują do Meksyku ponad 100 tysięcy Meksykanów. Tymczasem wielu z nich ułożyło już sobie życie w Stanach Zjednoczonych. Dorastało pracując, płacąc podatki, zakładając rodziny. Niektórzy nie potrafią nawet mówić po hiszpańsku. Jak mogą deportować ludzi do kraju, w którym nigdy nie mieszkali? Za kilka dni zostają oderwani od swoich dzieci i bliskich i eskortowani przez granicę. Nie mogą wrócić do domu i nie mogą odwołać się od deportacji. Przygraniczne miasto Tijuana stało się śluzą powietrzną między dwoma światami, w której kończy się rozbite życie migrantów. Dla wielu z tych deportowanych jedyną dostępną pracą są przeniesione amerykańskie centra obsługi telefonicznej. Spędzają dnie, odpowiadając na telefony od amerykańskich konsumentów, udając, że pracują z Ameryki, a wieczory spoglądają na światła zza granicy, próbując utrzymać kontakt z pozostawionymi rodzinami. Rocio, Richard i Sergio to tylko trzy osoby dotknięte tym procesem. Śledzimy ich przez prawie rok, gdy walczą o zrozumienie sytuacji, w której się teraz znajdują i odbudowanie swojego życia. 12:55 KORONA GÓR POLSKI - ŁYSICA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Łysogóry to najwyższe pasmo w Górach Świętokrzyskich. Ponad nie wznosi się Łysica, zwana również Górą św. Katarzyny, miejsce otoczone legendami o słowiańskich wiedźmach, odprawiających na szczycie swoje sabaty, ale też miejsce, które było schronieniem dla polskich partyzantów w trakcie II wojny światowej. Stefan Żeromski przeżył tu najpiękniejsze lata swojego dzieciństwa i zawsze z sentymentem umieszczał w swoich utworach jodłowo - bukowe lasy ze swoich najmłodszych lat. W legendach polskich Łysica zawsze była miejscem, w którym to, co ludzkie i ziemskie, łączyło się z tym, co mistyczne. Nic więc dziwnego, że w jej otoczeniu swoje miejsce odnalazły również relikwie św. Krzyża. Opactwo na Świętym Krzyżu, wskazane przez anioła węgierskiemu królewiczowi Emerykowi na miejsce złożenia relikwii, opiekuje się nimi od czasów króla Bolesława Chrobrego. Stąd też góry otrzymały swoją nazwę: Świętokrzyskie. Nasi przewodnicy oprowadzą nas po wszystkich miejscach, które warto zobaczyć dookoła szczytu oraz wspólnie zdobędziemy pierwszy klejnot z Korony Gór Polski. 13:25 PERŁY BAŁTYKU - NAJMNIEJSZE SKARBY MORZA Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: dr Andrzej Kruszewicz Bałtyk jest pełen tajemnic. Te najciekawsze ukrywa głęboko w swojej toni. i wysoko ponad nią. To najmłodsze morze świata, które nieustannie się zmienia. W jednym milimetrze bałtyckiej wody żyje ponad 5 milionów organizmów. Bo Bałtyk, wbrew wszystkiemu - nie umiera. Życie w nim dopiero nabiera rozpędu. Andrzej Kruszewicz postanawia przyjrzeć się mu z bliska. 13:50 NIEOCZEKIWANI ZWIERZĘCY GOŚCIE (ANIMALS UNEXPECTED) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Tim Scoones Film dokumentalny o zwierzętach, które żyją w najmniej typowych dla nich miejscach. Od niedźwiedzi w basenach po drapieżniki żyjące w sercu Nowego Jorku - ten film przedstawia najdziwniejsze i najbardziej nieoczekiwane inwazje zwierząt na świecie. To człowiek przenosi stworzenia z kontynentu na inny kontynent, nasze miasta i wioski wdzierają się do dzikich ekosystemów, mieszamy szyki w środowisku naturalnym. Poznamy afrykańskie hipopotamy żyjące szczęśliwie w Ameryce Południowej, północnoamerykańskie szopy atakujące stolicę Niemiec, Berlin oraz rzadkie ssaki morskie gromadzące się na wodach wokół elektrowni. Nasze miasta powodują dalsze zmiany w fizyczności zwierząt podchodzących pod ludzkie domy: można powiedzieć, że przyspieszamy ewolucję. Mimo że nasze działania przynoszą zwierzętom wiele szkód, to niesamowite, jak niektóre z nich znalazły schronienie w najmniej prawdopodobnych miejscach. 14:50 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 15/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 7) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 15:45 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. WZROST (SECRETS OF THE HUMAN BODY. GROW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę naszego organizmu. Należy on do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. Oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 16:45 NIESAMOWITE PODRÓŻE Z SIMONEM REEVEM - ODCINEK 3. (INCREDIBLE JOURNEYS WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Gian Quaglieni Czteroodcinkowa seria BBC Studios. Simon Reeve przedstawia niektóre z najważniejszych wydarzeń ze swoich niesamowitych podróży po całym świecie. W ciągu ponad pietnastoletniej kariery Simon odwiedził ponad sto krajów na sześciu różnych kontynentach, doświadczając niesamowitych krajobrazów i odkrywając poruszające i dramatyczne ludzkie historie. Teraz dogania niektóre z niezapomnianych postaci, które spotkał po drodze. Simon ujawnia kulisy wydarzeń i odkrywa niektóre z ogromnych zmian, których był świadkiem podróżując po całym świecie. 18:00 PASJONACI S.I - BASIA Dokument fabularyzowany, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Artur Dziurman Scenariusz: Aneta Wróbel, Artur Dziurman, Ewa Zuberek Zdjęcia: Artur Michalik Muzyka: Robert Bylica Aktorzy: Maria Patykiewicz, Klaudia Dębakowska, Danuta Damek, Elżbieta Sielawa, Gabriela Poniedziałek, Małgorzata Walkosz, Helena Suchan, Henryk Radkiewicz, Irena Budzyń, Janina Budka - Pytel, Janusz Bąk, Iwona Sitkowska, Andrzej Beja - Zaborski, Krzysztof Bartosz, Leszek Piskorz Odcinek o Basi to historia o narodzinach zaufania. O wyjściu z osamotnienia i bezdomności. Pokazuje ewolucję osobowości początkowo nieufnej i skrytej. Odcinek przedstawia historię starszej samotnej kobiety, która, aby móc się spotkać z jedynym synem, musi odważyć się na podróż swojego życia. Musi zostawić za sobą lęk przed podróżą samolotem i w jesieni życia odważyć się na decyzje i kroki, które nawet dla zdrowej, odważnej i młodej osoby mogą stanowić wyzwanie. Stchórzy czy przełamie barierę strachu? Czy będzie potrafiła po 35 pięciu latach pracy zmienić zawód? Czy zdoła jeszcze otworzyć się na ludzi? O tym może opowiedzieć tylko sama Basia w odcinku przedstawiającym jej historię. 18:30 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 10 ROZMOWY Z WARTBURGIEM Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Tym razem Radosław Kotarski wraca do czasów powojennych, gdy polska motoryzacja stawała na nogi. Wyrusza w podróż takimi pojazdami jak warszawa, syrena czy wartburg i sprawdza ich użyteczność w praktyce. Dla jednych ten powrót do przeszłości będzie powrotem do czasów dzieciństwa, a dla innych subiektywnym przewodnikiem po motoryzacji Europy Środkowej i Wschodniej. Co wyniknie ze skonfrontowania zabytkowych samochodów z nowoczesnymi realiami? 19:05 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 33 SANDOMIERZ Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Magdalena Felis Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedzi Sandomierz - królewskie miasto, nazywane często "małym Rzymem". Podobnie jak stolica Włoch leży na siedmiu wzgórzach, ponad gęstą siecią tajemniczych podziemnych korytarzy. Gall Anonim pisał o nim jako o jednej z trzech głównych siedzib średniowiecznego Królestwa Polskiego. Spośród koronowanych głów w Sandomierzu bywał m.in. Kazimierz Wielki i Władysław Jagiełło. Miasto jest początkiem wielu turystycznych szlaków, kusi wspaniale zachowaną architekturą i zabytkami archeologicznymi, a kryminalne zagadki rozwiązuje tutaj ulubiony duchowny szklanego ekranu ojciec Mateusz. Zachwycają tutejsze wzgórza, zamek oraz ratusz, wieże i lochy brukowane uliczki i strzeliste mury dostojnych kamienic. To właśnie tutaj znajdują się złoża wyjątkowo pięknej odmiany krzemienia pasiastego, nazywanego kamieniem optymizmu. Sandomierz to miasto, które pachnie wielką historią, ale oddycha żywą energią wędrowców, którzy każdego dnia przechodzą przez Bramę Opatowską, aby poczuć niepowtarzalny klimat tego wyjątkowego miejsca, które wciąż emanuje wielowiekowym pięknem. 19:35 NIEBO BEZ SŁOŃCA Reportaż, 27 min, Polska, 1966 Reżyseria: Jan Rybkowski Impresja dokumentalna przedstawiająca twórczość Brunona Schulza. Zdjęcia prac, przeplatane są animacjami oraz scenami fabularyzowanymi. Całość ilustruje muzyka ze Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia. 20:15 NIEGDYŚ MOJA MATKA Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2013 Reżyseria: Sophia Turkiewicz Reżyserka australijskiego pochodzenia podejmuje próbę poznania powodów, jakie sprawiły, że została oddana w dzieciństwie do sierocińca. Odkrywa nieznaną dla siebie historię matki urodzonej w przedwojennej Polsce, również osieroconej, pozbawionej własnego domu i zesłanej na Syberię. 21:40 KLIMT I SCHIELE: EROS I PSYCHE (KLIMT & SCHIELE: EROS AND PSYCHE) Film dokumentalny, 90 min, Włochy, 2018 Reżyseria: Michele Mally Dokument przybliża historię sztuki Gustava Klimta i Egona Schiele, opowiada o wiedeńskiej bohemie XIX wieku, narodzinach nowej sztuki, filozofii, a także nowego spojrzenia na kulturę. 23:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JERZY KISIELEWSKI Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Bohaterem odcinka jest dziennikarz radiowy i telewizyjny, Jerzy Kisielewski, syn znanego pisarza i felietonisty, Stefana Kisielewskiego, oraz brat tragicznie zmarłego pianisty, Wacława Kisielewskiego. Jerzy Kisielewski opowiada o dzieciństwie i dorastaniu w artystycznej rodzinie, pełnej mocnych osobowości. 24:00 INFLUENCER. W POGONI ZA LAJKAMI (JAWLINE) Film dokumentalny, 693 min, USA, 2019 Reżyseria: Liza Mandelup Dokumentalna opowieść o nastolatku z USA, który postanawia zostać internetowym celebrytą. Film śledzi losy 16 - letniego Austyna Testera, wschodzącej gwiazdy ekosystemu transmisji na żywo. Tester stworzył grupę swoich zwolenników, odwołując się do optymizmu i żądzy nastolatek. To według niego jedyny sposób, by zdobyć sławę i uciec od monotonii życia w niewielkiej mieścinie w stanie Tennessee. 01:45 AFRYKA MOJEGO DZIECIŃSTWA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Ewa Misiewicz Scenariusz: Dorota Kabalewska, Ewa Misiewicz Zdjęcia: Piotr Wąsowski, Henryk Janas, Andrzej Adamczak Muzyka: Tadeusz Woźniak W latach 1942 - 1948 w osiedlach dla polskich uchodźców utworzonych w Kenii, Tanzanii, Ugandzie w Afryce Wschodniej oraz w Zambii, Zimbabwe i RPA w Afryce Południowej przebywało 18 tysięcy Polaków, w tym 8 tysięcy dzieci. Bohaterów dokumentu do Afryki rzuciły losy II wojny światowej, której doświadczyli jako dzieci. Mieli wówczas po 6 - 10 lat, okrutna wojna sprawiła, że nie dane im było zaznać szczęśliwego, beztroskiego dzieciństwa. Poznali za to, co to ból, strach, głód i cierpienie. Tamte lata obfitowały w dramatyczne przeżycia, ale w pamięci świadków minionych czasów pozostały też wspaniałe wspomnienia. Kamera pokazuje zderzenie dwóch światów: zimnej, skutej lodem Syberii i pięknej, dzikiej Afryki. O utraconym i odzyskanym dzieciństwie mówią: Halina Machalska, Danuta Dziedzic - Sedlak, Krystyna Pryjomko - Serafin, Piotr Łabuz, Kazimierz Majewski, Mieczysław Pożarski. Wszyscy oni jako dzieci wraz z rodzinami w 1940 r. zostali wysiedleni ze swoich domów przez NKWD i wywiezieni na Sybir, gdzie ludzie ludziom zgotowali straszny los. Kiedy Stalin uwolnił Polaków, rozpoczęła się wielka wędrówka na południe przez Uzbekistan i Iran. Wygnańców dziesiątkowały groźne choroby: tyfus, czerwonka. Ci, którym udało się przeżyć, szli dalej, a celem była Afryka, dziki i nieznany kraj, o którym wiedzieli jedynie, że tam odlatują na zimę bociany. Ostatni etap podróży wiódł przez dżunglę, aż wreszcie dotarli do Tengeru, największego osiedla polskiego w Afryce. Nękani głodem i poniewierką wysiedleńcy nareszcie znaleźli swój raj na ziemi. Każdy miał swój dach nad głową i własne poletko do uprawy. Bohaterowie dokumentu wspominają tamte chwile, pamiętając, jak ich sąsiedzi sadzili pomidory, ogórki, słoneczniki, by stworzyć sobie w ten sposób kawałek małej Polski. Dla 8 tysięcy dzieci, które na sześć lat trafiły do osiedla polskich uchodźców, był to czas radości, beztroskich zabaw, wycieczek krajoznawczych, świętowania narodowych uroczystości, jak 3 Maja, ale też szkolnych obowiązków. Na całe życie zapamiętali Afrykę swego dzieciństwa, gdzie przeżyli niezapomniane przygody, dorastali w egzotycznym świecie otoczeni troskliwą opieką. Teraz w jesieni życia, rozproszeni po świecie, tęsknią za tamtym beztroskim dzieciństwem, z nostalgią myślą o dzikiej afrykańskiej przyrodzie i niepowtarzalnym zapachu Afryki. Niektórzy z nich wracają tam co roku. Krystyna Pryjomko - Serafin powróciła do Afryki po 50 latach, a w podróży towarzyszył jej syn, któremu chciała pokazać kraj swego dzieciństwa. Niedaleko Tengeru zobaczyła więzienie, gdzie przebywały matki z dziećmi. Po powrocie do Anglii zorganizowała pomoc, publikując artykuł w "Dzienniku Polskim". Odzew był natychmiastowy, zewsząd napływały pieniądze. Dzięki hojności tych, którzy w latach 1942 - 1948 mieszkali w Tengerze, powstało Schronisko św. Gabriela. Jego założycielka, pani Krystyna, pragnęła w ten sposób przywrócić biednym afrykańskim dzieciom utracone dzieciństwo. 02:40 AKTOR CAŁKOWITY - WSPOMNIENIE O RYSZARDZIE CIEŚLAKU Film dokumentalny, 66 min, Polska, 1993 Reżyseria: Krzysztof Domagalik Scenariusz: Krzysztof Domagalik Zdjęcia: Hubert Waliszewski, Andrzej Gier, Jan Urbaniak Wykonawcy: Peter Brook, Jerzy Grotowski, Zygmunt Molik, Eugenio Barba, Raymonde Temkine, Zbigniew Osiński, Józef Kelera, Tadeusz Burzyński, Agnieszka Cieślak, Władysław Fronczak Monografia twórczości Ryszarda Cieślaka, zdaniem licznych krytyków filmowych i teatralnych, jednego z najsłynniejszych aktorów XX wieku. Mówiono o nim, że jest natchniony, że wprowadził sztukę aktorską na wyżyny, których przekroczenie pozostaje poza ludzkimi możliwościami. Był protagonistą Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego przez cały czas jego istnienia (1961 - 84). Stworzył niezapomniane kreacje w "Księciu Niezłomnym" (1965) wg Calderona i "Apocalypsis cum figuris" (1968). Józef Kelera po obejrzeniu tych przedstawień pisał o grze Cieślaka jak o przeżyciu niemal mistycznym: "Szczupła, wspaniale rzeźbiona twarz. Ufne, skupione, przyjazne oczy. Giętkie ciało - aktora i akrobaty, derwisza i tanecznika - ciało uduchowione i prześwietlone promieniującym pierwiastkiem człowieczeństwa. Rozciągnięte na podeście, biczowane, drgające bólem i spazmem ofiarowania. Skulone w kłębek, w pozycji embriona. Odsłonięte i bezbronne. Zwisające, jak zdjęte z krzyża, i zrywające się do lotu. Ekstatyczne i pokorne." W 1970 roku Cieślaka uhonorowano prestiżową, amerykańską nagrodą "Najwybitniejszego Aktora off - Broadway" i to aż w dwóch kategoriach: dla najlepiej zapowiadającego się młodego aktora oraz nagrodą krytyków nowojorskich za najlepszą kreację roku. W latach osiemdziesiątych występował w zespole Petera Brooka. Ostatnią wielką rolę stworzył w jego "Mahabharacie" (1987), zarówno w tej plenerowej, jak i telewizyjnej. Odtwarzał tu postać niewidomego starca Dhritarashtry. Parał się także działalnością pedagogiczną (jego trening zarejestrowany na taśmie filmowej to biblia adeptów aktorstwa) i reżyserską (m.in. "Thanatos polski" z 1981 roku). Gdy umierał 15 czerwca 1990 roku w Houston, miał 53 lata. Miesiąc później spoczął na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. O pracy Cieślaka w Teatrze Laboratorium i w zespole Petera Brooka wypowiadają się m.in. Jerzy Grotowski, Józef Kelera, Tadeusz Burzyński, Peter Brook, Eugenio Barba, Zygmunt Molik, Raymonde Temkine, Zbigniew Osiński i córka artysty Agnieszka Cieślak. W filmie Krzysztofa Domagalika wykorzystano też unikatowe materiały archiwalne z kreacjami aktora w spektaklach "Akropolis", "Książę Niezłomny", "Apocalypsis cum figuris" i "Mahabharata". 03:55 ENCYKLOPEDIA SZTUKI XX WIEKU - W POSZUKIWANIU EURYDYKI Cykl dokumentalny, 39 min, Polska, 1998 "Pantomima jest sztuką naiwną - mówi bohater filmu. Pokazuje człowieka, który działa spontanicznie. Korzystającego ze swego ciała i wszelkich możliwości ruchu, by jak najszerzej i jak najpiękniej opowiedzieć o swoim życiu. Mistrzem tej sztuki był jeden z najwspanialszych artystów naszego wieku - Charlie Chaplin. Mały, śmieszny i naiwny człowieczek, tak wielki zarazem i tak bliski każdemu z nas". Założyciel Wrocławskiego Teatru Pantomimy był przez kilka lat tancerzem i solistą Opery Wrocławskiej, przedtem tańczył w Warszawie w balecie Parnella. W późnych latach pięćdziesiątych zaczęły się krystalizować jego plany i marzenia o innym teatrze. Nowym pomysłom sprzyjał czas. W klimacie październikowej odwilży można było występować z najrozmaitszymi, dawniej nieziszczalnymi i wręcz niebezpiecznymi propozycjami. Takimi jak pantomima, którą parę lat wcześniej uznano by za burżuazyjny formalizm. Początki okazały się trudne. W naszym kraju sztuka gestu nie miała tradycji, informacje płynące ze świata były skąpe i wyrywkowe. Tomaszewski musiał niemal od podstaw tworzyć metodę, kształcić mimów i uczyć się samemu. Udało się. Publiczność i krytyka z entuzjazmem przyjęły nową sztukę. Jednak artysta nie przypuszczał, że sukcesy trwać będą przez ponad czterdzieści lat. W tym czasie powstało kilkadziesiąt spektakli wyreżyserowanych przez Henryka Tomaszewskiego. Autorzy filmu prezentują fragmenty wielu z nich, między innymi: "Woyzecka", "Gry w zabijanego", "Turandota", "Menażerii cesarzowej Filissy", "Salome", "Odejścia Fausta", "Rycerzy króla Artura", "Traktatu o marionetkach". O dokonaniach Wrocławskiego Teatru Pantomimy mówią Jerzy Koenig, Tadeusz Różewicz, Krystian Lupa, a także sam twórca i dyrektor słynnej placówki. "W młodości mamy siły, stawiamy sobie ambitne cele, śmiało patrzymy w przyszłość - twierdzi artysta. Z latami umysł i duch są dojrzalsze, lecz krystaliczność działań fizycznych maleje. To taka życiowa prawidłowość. Odchodzić będę z teatru z poczuciem niedosytu - nie zrobiłem wszystkiego, o czym marzyłem i nie wszystko się udało. Ale coś pozostało. Może owo coś, to już dostatecznie dużo?"